Direct naar artikelinhoud

De post-Brexit-realiteit: EU-landen laten Britten in kou staan bij verdedigen koloniaal rijk

Het was een vernederende nederlaag voor Groot-Brittannië en een voorproefje van zijn slinkende gewicht in de wereld na Brexit. De VN verwezen donderdag op verzoek van Mauritius de slepende kwestie van de Britse soevereiniteit over de Chagos-eilanden met overweldigende meerderheid naar het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.

Theresa May.Beeld anp

Dat voormalige Britse koloniën hun oude moederland in de steek laten was tot daar aan toe. Pijnlijker voor Londen was dat bijna alle EU-partners (waaronder Nederland) zich van stemming onthielden. Zo ook de permanente leden van de V-raad, op de VS na.

De Chagos-archipel is een restantje van het Britse koloniale rijk in de Indische Oceaan. De strategisch gelegen eilanden maakten sinds 1814 deel uit van Mauritius, maar in 1965, drie jaar voor die kolonie onafhankelijk zou worden, splitste Groot-Brittannië ze af. Het grootste eiland van het nieuwe British Indian Ocean Territory, Diego Garcia, werd verhuurd aan de VS, die er een militaire basis vestigden. De tweeduizend bewoners werden gedeporteerd. De meesten wonen nu in Mauritius of in Engeland. De huur van Diego Garcia, dat een cruciale rol speelde in de oorlogen in Afghanistan en Irak, loopt tot 2036.

Afronding dekolonisatie

Mauritius vindt het na vijftig jaar tijd dat de dekolonisatie wordt afgerond, verklaarde oud-premier Anerood Jugnauth in New York. De 'amputatie' van de Chagos-archipel en de verhuur van Diego Garcia waren in strijd met het internationaal recht, omdat dit het wijzigen van koloniale grenzen kort voor de onafhankelijkheid verbiedt. De Amerikaanse basis mag na overdracht blijven, maar Mauritius komt wel op voor de verdreven eilanders, die in 2015 de Britse rechter nog vergeefs om recht op terugkeer vroegen.

Groot-Brittannië wijst alle eisen af. Het hamerde in New York op het belang van de Chagos-archipel voor de internationale veiligheid. Londen zal de soevereiniteit pas overdragen als de militaire noodzaak van de basis vervalt.

De Britse VN-ambassadeur Matthew Rycroft.Beeld anp

Gevolgen

Het is bovendien onjuist bilaterale geschillen tegen de zin van partijen naar het Internationaal Gerechtshof te verwijzen, zei de Britse VN-ambassadeur Matthew Rycroft, die waarschuwde voor precedentwerking. Maar daaraan hadden andere ex-koloniale mogendheden met rest-imperia, zoals Frankrijk en Nederland, dus even geen boodschap.

Het Hof in Den Haag mag nu twee dingen gaan ophelderen. Is de dekolonisatie van Mauritius destijds netjes verlopen? En welke gevolgen heeft de voortdurende Britse soevereiniteit over de Chagos-archipel voor Mauritius, dat bijvoorbeeld niet in staat is haar Chagossiaanse burgers te helpen met terugkeer? Het oordeel van het Hof is niet meer dan een advies, maar heeft ook een groot moreel gezag.