PAROCHIEREGISTERS

 De Burgerlijke Stand is zoals bekend een uitvinding van de Franse Revolutie.
Tot 1796 hield het bestuur van steden en gemeenten geen gedetailleerde registers van hun inwoners bij.
Als er toch lijsten werden opgesteld, bevatten zij alleen de namen van
de gezinshoofden en de belasting die deze moesten betalen.

 Dat wij toch over 17de- en 18de-eeuwse gegevens beschikken,
danken wij aan de zorg van de parochiepriesters, die met wisselende zorgvuldigheid
de namen van hun dopelingen, huwenden en overledenen noteerden – deels ook
omdat zij voor elk van hun optredens bij deze gelegenheden van
het burgerlijk bestuur een vergoeding ontvingen.
In het begin bleven deze aantekeningen dikwijls beperkt tot een
datum en de naam van de betrokkene, al snel vinden wij gelukkig
ook gegevens over de ouders, peter en meter, getuigen e.d.  
Hét fundament voor de geschiedenis van de kleine man en de genealogie in het bijzonder.

 Vanaf 1796 nam de stad of de gemeente het bijhouden van de bevolking op zich.
Deze taak was van het begin af aan strikt gereglementeerd,
zodat de vorser daarin een overvloed aan details en (meestal) betrouwbare informatie vindt.

 Door deze comfortabele registers raakten die van de parochie helemaal op de achtergrond.
Ook al werden en worden die sindsdien nog altijd bijgehouden, zij worden zelden of nooit geraadpleegd,
niet het minst omdat zij in pastorieën en dekenijen bewaard worden. Ten onrechte.
Slechts weinig genealogen weten dat de Franse Revolutie aanvankelijk elke vorm van godsdienst verbood,
wat bij heel wat gelovigen een begrijpelijke reactie uitlokte:
zij huwden in het geheim en vertikten het principeel dit huwelijk
op het stad- of gemeentehuis aan te geven.
Een gelijkaardig verschijnsel valt op bij dopen.
Een kind niet aangeven leidt nu tot onoverkomelijke moeilijkheden,
maar in een tijd zonder ziekenfondsen, werkloosheidsvergoedingen
en pensioenen kon dit best …

 De vroeg-19de-eeuwse parochieregisters kunnen dus heel wat hiaten opvullen.
Het archiefteam besliste daarom al enkele jaren geleden de parochieregisters
uit die tijd in computerlijsten om te zetten.
Willy Buyck en de betreurde Willy Hamerlynck publiceerden in 2009 al
een boekversie van de 'Huwelijken 1808-1830', en Willy Buyck
rondde onlangs het deel 'Huwelijken 1831-1850' af.
Hij werkt momenteel aan een lijvig boekwerk 'Dopen 1802-1820'.
Over het nut van een deel 'Overlijdens' valt te discussiëren:
iemand laten begraven buiten medeweten van de overheid is immers zo goed als onmogelijk.

 Ook na de voltooiing van dit werk zullen kleine hiaten overblijven.
Er is niets overgeleverd tussen 1796 en respectievelijk 1802 (dopen) en 1808 (huwelijken).
Die registers zijn er wel ook nooit geweest, omdat de buiten de wet gestelde kerk
zich nog niet had gereorganiseerd en er op veel plaatsen ook geen geestelijken meer waren.
Veel stambomen zullen dus voor die jaren witte vlekken blijven vertonen …

(Freddy Pille)

Van een slagerij is hier al lang geen sprake meer.
Al jaren is hier nu café De Paddock  van Franky de Vlegelaer.
Op de andere hoek is er ook al jaren een ander gebouw
maar daar hebben we het hier al over gehad.

TIJDSCHRIFTEN EN JAARBOEKEN

Als een archief eenmaal aan een bibliotheek is begonnen, ligt het voor de hand dat er ook een tijdschriftenafdeling komt.
Zeker als het, zoals ons Stadsarchief, meer wil worden dan een bewaarplaats van het werk van de stadsdiensten.

Op het gebied van historisch relevante tijdschriften is Eeklo – zoals trouwens heel het Meetjesland – zeer lang op zijn honger gebleven.
Het eerste jaarboek van 'Appeltjes van het Meetjesland' kwam pas in 1949 van de pers.
Het haalde de eerste jaren de honderd bladzijden niet, zodat Eeklo maar in zeer beperkte mate aan bod kwam.
Dankzij pioniers als Achiel De Vos en Luc Stockman sloeg dit in de jaren zestig helemaal om
en werd Eeklo al snel het meest bestudeerde Meetjesland-lid.

In het spoor van Appeltjes werd in 1968 'Ons Meetjesland' opgericht, later opgevolgd door
'Heemkundige Bijdragen uit het Meetjesland' en 'De Eeklose Dobbelgebakkene'.
In 1976 begon Willy Hamerlynck aan dertig jaargangen van het genealogisch tijdschrift 'De Eik'.
In deze bladen verschenen er elk jaar wel vijfhonderd bladzijden of meer over onze stad.

Toch besteedde het stadsbestuur er aanvankelijk weinig aandacht aan.
Een gelukkige beslissing was de oprichting van een documentatiecentrum binnen het Stadsarchief in 1984,
waardoor de hele collectie van het Heemkundig Genootschap van het Meetjesland naar het stadhuis verhuisde.
Niet alleen de bibliotheek, maar ook de ruime verzameling historische tijdschriften:
grosso modo alle belangrijke bladen tussen Brugge en Beveren, en tussen Ronse en de Westerschelde.

Via de V.V.V. werd de collectie recent aangevuld met niet-historische lokale tijdschriften zoals schoolbladen van O.-L.-V.-ten-Doorn en het College.
Op die manier herbergt het Stadsarchief momenteel 75 titels,
waarvan er een dertigtal tot op vandaag de dag worden bijgehouden –
de meeste andere zijn letterlijk geschiedenis geworden …
Het Heemkundig/Historisch Genootschap speelt daar nog altijd een sleutelrol in, via ruil- en gewone abonnementen.
De beschikbare titels staan sinds februari 2011 keurig gerangschikt op de vernieuwde website van de stad, onder de afdeling Stadsarchief.
Ook de hiaten worden daarbij vermeld, want met de toezending en/of uitwisseling durfde
er in het verleden wel eens het een en ander verkeerd lopen.

In tegenstelling tot de lokale weekbladen is er voor de tijdschriften geen afzonderlijke leeszaal buiten het depot voorzien.
Raadplegen kan dus alleen via de gebruikelijke aanvraag.
In de leeszaal De Smet staat alvast een volledige reeks van de veel gevraagde 'Appeltjes',
en achter slot en grendel worden luxueus ingebonden versies van de genoemde Eeklose titels bewaard.

Het Stadsarchief fungeert ook als depot voor de stock van vele oudere jaargangen.
En die kosten daar zeker een stuk minder dan in de antiquariaten …

(Freddy Pille)