Archiefhoekje (40)
VERZURING
In 1988 lanceerde de Nederlandse auteur Boudewijn Büch het woord "boekenpest".
Er was toen al enige tijd opschudding in bibliotheken en archieven:
men had vastgesteld dat veel papier uit het laatste kwart van de 19de eeuw bros was geworden en aan de randen afbrokkelde.
Andere bladen werden vlokkig en vielen gewoon uiteen.
De oorzaak bleek lignine, een zuur dat in houtvezel zit.
Omstreeks het midden van de negentiende eeuw schakelden de meeste papierproducenten over van vodden op houtpulp,
in hoofdzaak om aan de explosief stijgende vraag naar papier te kunnen voldoen.
Archieven – ook het onze – krijgen er dus een geduchte belager bij,
want het houtpulpgebruik is in de voorbije anderhalve eeuw niet noemenswaardig veranderd.
In papier van mindere kwaliteit zit meer houtvezel, uiteraard ook meer lignine.
De grootste problemen zal ons Stadsarchief dus krijgen met de collecties oude weekbladen:
niet alleen 'De Eecloonaar', maar ook de waardevolle verkiezingskrantjes, pamfletten en strooibiljetten uit de negentiende eeuw.
Voor gedrukte boeken en registers lijkt de situatie alsnog iets minder dringend.
Valt het probleem te verhelpen? In theorie wel.
Het zuur in het papier kan omgezet worden in een base door het te besproeien met chemicaliën.
Alleen gaat het wel om heel veel papier, en dus ook een smak geld.
Zoals bekend is dat laatste er niet (meer), en dan kan ook de vraag worden gesteld of
documenten van puur lokaal belang dergelijke uitgaven rechtvaardigen.
Om het proces te vertragen en tijd te winnen, kregen de archieven de richtlijn waardevolle stukken alvast zuurvrij te verpakken.
Ook geen sinecure: in ons Stadsarchief staan zo'n elfduizend dozen, en een zuurvrij exemplaar is drie- à viermaal zo duur als een gewoon.
Bovendien is vastgesteld dat "zuurvrij" een relatief begrip is: de zuren in onze atmosfeer tasten op termijn zowat alles aan.
Gevolg: het zuurvrije karakter van de dure dozen lijkt niet langer dan 25 à 30 jaar stand te houden.
Het wordt met andere woorden schipperen.
De 120 meter gave documenten van vóór het lignine-gebruik ga je natuurlijk niet in gevaar brengen door ze in verzuurd karton te bewaren.
Maar de massa papier van de laatste honderd jaar heeft dikwijls een hogere zuurtegraad dan de standaarddozen ...
Inmiddels is berekend dat probleemvrij papier niet duurder zou zijn dan het huidige als alle producenten zouden overschakelen.
Maar dat is dan weer een economisch probleem.
(Freddy Pille)
|
Ik ben Everaert Albert, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Awbeir (Eeklo's voor Albert).
