InSint-Lievens-Houtem werd het arduinen onderstel van de vroegere schandpaal als “Kerkstichel” of roepsteen gebruikt. Na de missen plaatste de champetter zich op deze roepsteen om berichten bekend te maken.
Roepsteen.
Iedereen moet de wet naleven; maar dan moet iedereen de wet kennen, dus moet ze bekend gemaakt worden. Dat gebeurt nu via het staatsblad.
Vroeger werd ze bekend gemaakt door uitroepen van op de roepsteen, van op de pui. Iedere stad, ieder dorp had zo een roepsteen, roepstoel, bordes of bui.
“Une Loi non publiée ne peut obliger”( een wet kan niet dwingen indien niet verkondigd) is een oeroud rechtsprincipe. Het staat zelfs in de grondwet(art.139)
Dat geldt trouwens ook voor besluiten van de gemeenteraad. Hoe kan de bevolking anders weten waaraan zich houden.
Dat uitroepen is echter uit de mode.
( Met dank aan de heer Frans Duquet voor de prachtige Foto’s uit zijn verzameling)
Letterhoutem
In de meimaand 1940 zag men in Sint-Lievens-Houtem nog de stadsbelleman aan het werk. Zelfs de eerste beslissingen van de Duitsers na de inneming van de stad gebeurde toen door uitroeping door de stadsbelleman.
In de 11de uitgave VAN DALE stelt “roepsteen gelijk met “roepstoel” of “ verhevenheid, bordes aan een stadhuis, gerecht of een ander openbaar gebouw, vanwaar afkondigingen verricht werden”.
Een “Pui” is dan een “Bordes of stoep, een massief stenen bouwsel, voor een stadhuis van waaraf besluiten, verordeningen werden voorgelezen”.
Ligt de steen in de nabijheid van een kerk dan spreekt men van een “kerksteen”. Een roepsteen kan ook bij een herberg gelegen zijn – het voormalig wethuis.
Een “Bordes” is een klein podium welke van buiten af toegankelijk is via meerdere treden, al dan niet van leuning en of luifel voorzien. Zo een “Bordes” leidt steeds naar een toegangsdeur, hoofdzakelijk aan oud-gemeentehuizen en stadhuizen.
Ook bestaan er “roephuisjes” of “roeptribunes”, het heeft de vorm van een losstaande overdekt huisje of hokje.
Men neemt aan dat de ouderdom van deze relicten in hoge mate samenhangt met de bouwgeschiedenis van het bouwwerk,kerk, kerkhofmuur, het gemeentehuis waarbij ze staan.
Het is vooral na de tweede wereld oorlog dat vele van de roepstenen in onbruik kwamen en verdwenen. De onverschilligheid of onachtzaamheid van de restaurateur, kerkfabriek of de gemeentelijke overheid, zal hier wel ergens aan de basis liggen. De kerkhoven verdwenen rond de kerk, ze worden vervangen door parkeerterreinen en de roepsteen behoorde niet tot het kader van de kunstliefhebber en kwam zo aan een roemloos einde.
De betekenis van de steenklomp was door weinigen bekend, nochtans is hij een overblijfsel met rechtshistorische en folkloristische betekenis, daarom zouden ze moeten bewaard blijven, deze relicten, meestal bescheiden in een hoek aan de kerk tegen de kerkgevel hinderen ze niemand, waarom ze zelfs niet in ere herstellen zoals het reeds gebeurde op enkele plaatsen.
Soms zijn deze stenen restanten van oude kerkgebouwen, grafmonumenten of soms van doopvonten nog andere overblijfsels van schandpalen.
Sint-Lievens-Houtem:
Arrondissement Aalst; Provincie Oost-Vlaanderen, met zijn deelgemeenten Bavegem, Letterhoutem, Vlierzele en Zonnegem. 2266 ha
Met zijn belleman in de gemeente Letterhoutem. In het begin van de 20ste eeuw introduceerde Letterhoutemmenaar Jan De Pauw, alias Jantje Witlo(o)f de “Brusselse” groente
Bezienswaardigheden zijn de Sint-Michielskerk, sinds 1942 beschermd, met als pronkstuk, het twee eeuwen oude Van Peteghemorgel. Op het kerkhof vinden we deze “Belleman” (met dank aan de Cultureel Medewerkster Veerle)
roepstenen waar
