Af en toe ontdek je al eens iets in de tuin dat je niet zelf hebt aangeplant. Onkruid valt ook onder deze rubriek maar daar gaat het hier niet over ! Zo struikelde ik een paar dagen geleden bijna over dit mooie bloempje: het bleeksporig bosviooltje. Dit zijn schaduwminnende plantjes die je langs bosranden kan terugvinden. Deze zijn waarschijnlijk als zaad met de wind of als verstekeling met vogeltjes de tuin binnengeraakt. Echt zeldzaam zijn ze niet behalve blijkbaar aan de kust en in de Kempen. En laat ons hier nu net in hartje Kempen zitten ! Ik zal de landkaart nog eens controleren maar ik ben er vrij zeker van !
Melittis melissophyllum 'Royal Velvet Distinction' groeit in bergachtige gebieden in Centraal- en Zuid-Europa. Het is een mooie soort met prachtige orchideeachtige witte bloemen met een purpere lip. Het donzig blad lijkt op dat van de dovenetel met gekartelde randen en geurt naar honing bij aanraking. De plant wordt zo'n 30-50cm hoog en bloeit in het voorjaar.
Je maakt deze planten blij met een humusrijke, lichte, goed doorlaatbare, vochthoudende grond, niet te droog en niet te kalkrijk en uit de volle middagzon.
Elfjes zijn naar het schijnt tere wezentjes. De elfenbloem (Epimedium) ziet er ook zo teer uit maar vergis je niet! Epimedium-soorten zijn taaie overblijvende kruiden.
Epimedium is een geslacht van ongeveer 25 soorten overblijvende kruiden uit de berberisfamilie. Deze planten komen van nature voor in Zuid-Europa en Midden-, Zuid en Oost-Azië.
Het zijn bosplanten, zet ze dus niet in de volle zon maar voor de rest zijn ze niet zo kieskeurig! Zelfs in de droge schaduw hier onder de Kempische dennen doen ze het goed! Enkel in de kurkdroge zomer van twee jaar geleden heb ik ze af en toe wat water bijgegeven. Rond deze tijd van het jaar bloeien ze volop. Hier staan ze in de buurt van de blauwe boshyacinten die nu ook beginnen te bloeien. Van die boshyacinten heb ik er niet zoveel als in het Haller bos bij Brussel maar ik ben er wel gelukkig mee. En laat dat geel en blauw nu juist twee kleuren zijn die je tegenwoordig dagelijks op het nieuws ziet! Ik heb ze hier indertijd echter bijeen gezet omdat beide soorten van dezelfde condities houden en omdat ik het een mooie kleurcombinatie vind!
Heucherella's zijn een kruising tussen Heuchera en Tiarella. Heuchera heeft durft wel eens last hebben van de Taxuskever en daar heeft Heucherella geen last van. Heucherella's staan graag in de halfschaduw en bloeien in het najaar. Bij valavond lichten de witte bloempjes heel de border op. Deze planten zijn perfect winterhard, alleen mag de grond niet kurkdroog zijn. Voor de rest heb je er weinig omziens naar. Het blad op zich is al mooi en de bloei tot laat in oktober is een extra toemaatje!
Weinig heesters die zolang bloeien als Hortensia's. Het feestje is al bezig van vroeg in augustus en gaat nog steeds door. In de loop van de voorbije weken zijn de bloemen wel stilaan verkleurd van gebroken wit naar iets wat moelijk in één woord te omschrijven valt. Er zit wat bruinachtig grijs in met een zweempje oudroze. Het zijn precies gedroogde bloemen maar dan nog aan de plant. Het kleurtje past eigenlijk goed bij de herfst, vooral als het 's morgens vroeg nog nevelig is. De kippetjes worden deels aan het oog onttrokken door de hortensia's. Zo hebben ze ook wat privacy tijdens het scharrelen en in de zomer is de schaduw van de hortensia's zeer welkom bij onze gevederde vriendjes. Kippetjes zijn immers dieren die lang geleden de bossen bewoonden voor ze gedomesticeerd werden.
Vandaag echter geen misttoestanden. Het zonnetje schijnt, maar door de hoge wolkenslierten, niet zo uitbundig. Het belooft wel een mooie dag te worden met heel zachte temperaturen. Die temperatuur houden we ook de volgende dagen. Da's goed voor de portemonnee met de huidige hoge energieprijzen. En nu hop hop de tuin in!
Slechts 10cm hoog zijn ze maar door hun vrolijke kleur vallen ze van ver op.
Cyclamen hederifolium is een sterke en winterharde cyclaam afkomstig uit het zuiden van Europa maar is hier toch volkomen winterhard. De bloemen zijn roze tot dieproze en naar beneden gekanteld, soms lichtgeurend. De bloeitijd loopt van september tot oktober Het blad lijkt een beetje op dat van de klimop, vandaar de naam hederifolium waarin je hedera (= klimop) kan herkennen. Het blad is zilvergrijs gemarmerd. Ze verlangen een goede doorlaatbare rijke grond. De knollen kunnen jarenlang op dezelfde plek blijven staan. Cyclamen geven de voorkeur aan halfschaduw. Hier staan deze kleine juweeltjes al een heel aantal jaren aan de voet van enkele heesters die ervoor zorgen dat ze niet in de volle zon staan.
Tetrapanax papyrifer of rijstpapierplant oogt exotisch met zijn enorme bladeren. De plant is dan ook een echte exoot uit tropisch Azië maar is verrassend genoeg toch volledig winterhard in volle grond in onze tuinen. De bladeren vallen af na de eerste nachtvorst maar de stam loopt in het voorjaar terug uit vanuit de groeipunt bovenaan. Het enige wat je moet doen is die groeipunt wat bescherming geven. Ik doe dat met een stuk isolatiekoker die je in de doe-het-zelf zaken kan kopen en die eigenlijk bedoeld is om chauffagebuizen of waterleidingen te isoleren/beschermen tegen de vorst. En moest de groeipunt dan toch bevriezen heb je veel kans dat de plant vanuit de wortels toch terug uitloopt. Zover is het hier echter nog nooit gekomen en in de Kempen kan de temperatuur in de winter soms toch flink onderuit gaan. Eind mei komt er terug een groene punt tevoorschijn en dan gaat het snel. De plant op de foto is pas 3 jaar oud. Zet ze wel graag wat beschermd tegen te felle middagzon want die kan de bladeren verbranden. Eén of twee uurtjes zon kunnen ze wel hebben. Hier staat de plant ook enigzins beschermd tegen de wind alhoewel de bladeren vrij stevig zijn. Van slakken of andere plaagdieren hebben ze geen last. Van de stengels van deze plant werd of wordt een soort van rijstpapier gemaakt, vandaar de Nederlandse benaming. Niet te geloven dat deze plant verre familie is van onze inheemse klimop!
Je moet niet gaan denken dat ik een gespleten persoonlijkheid heb gekregen of zoiets, maar ik ben officieel 2 keer 1 persoon. kan je nog volgen ? Een paar weken geleden kreeg ik keurig op tijd het aprilnummer van een gekend tuinmagazine waarop ik geabonneerd ben met de post thuis gestuurd. Twee dagen later gevolgd door een briefje van datzelfde tijdschrift. Daarin betreurden ze dat ik reeds geruime tijd geleden mijn abonnement had beëindigd en of ik het niet zag zitten terug abonnee te worden. Ik heb een mailtje gestuurd met de vraag of ze teveel paaseitjes met likeur hadden gegeten. Toen kreeg ik antwoord dat ik twee keer in hun bestand zat : éénmaal met mijn huidig abonnement en nog éénmaal met een beëindigd abonneenummer waarvan ik niets weet. Dus wat hen betrof was alles perfect normaal ! Voor mij niet gelaten maar ik vind het toch nogal vreemd. Ik hoop als ze ooit een grote gratis actie lanceren ze mij dan ook twee keer laten genieten! We zien wel. Met alle onnozeliteiten zou een mens nog bijna vergeten dat het leven in de echte tuin ook doorgaat. En het was me het weekje wel.
Afgelopen week was het Pasen maar het weer had meer de allures van Kerstmis. Woensdagmorgen lag alles onder een 5cm dik sneeuwtapijtje.
Ergens onder dat sneeuwtapijtje bedolven waren de elfenbloemetjes (Epimedium). Ze lijken ontzettend teer maar in werkelijkheid zijn ze ijzersterk. 's Middags was de sneeuw weg en stonden ze al terug te schitteren alsof er niks gebeurd was. Het zijn echte taaie (bos)plantjes die dus niet graag in de volle zon staan. Voor de rest heb je er geen omzien naar al heb ik ze vorige zomer een paar keer extra water heb moeten geven; ze wortelen niet heel diep en onze zandgrond droogt snel uit. Er zijn verschillende leuke soorten redelijk makkelijk te verkrijgen. De rest van het jaar zijn ze vrij onopvallend maar nu is het "showtime".
Nieskruid is de (oudere) Nederlandse naam voor Helleborus. Ik ken geen tuinplant die zo lang bloeit als de Helleborus. Soms beginnen ze er al mee einde november en ze stoppen niet voor april-mei.
Ze staan graag op een beschaduwd plekje. De grondsoort op zich is niet zo belangrijk mits deze maar voldoende vruchtbaar is. Natte voeten vinden ze echter niet zo leuk. Hier groeien ze op zandgrond die is aangerijkt met bladeren (liefst niet teveel eikenblad want dat ontbindt veel te traag). Om dat composteren van het blad te versnellen ga ik in het najaar met de grasmaaier over het gazon. Deze fijngemalen (berken)blaadjes strooi ik tussen de planten in de schaduwborders Twee vliegen in één slag, het gazon krijgt licht en lucht en dit verhakselde blad ontbindt veel sneller dan anders het geval zou zijn. En het houdt nog onkruid tegen ook!
Na een paar vorstdagen hangen de bloemen er bij als natte dweilen. Geen probleem echter voor onze Helleborus, eens de vorst voorbij is veren ze recht en zie je er niks meer van. Het schijnt de planten niet te deren.
Helleborus heb je in alle formaten en kleuren. Als je hier je gading niet vindt ben je volgens mij een moeilijke mens!
Viburnum tinus is een echte winterbloeier. De struik is sowieso wintergroen maar heeft als bonus een massa kleine welruikende witte bloempjes in het putteke van de winter. Dit jaar is onze Viburnum er extra vroeg blij. Ik wou dat ik je kon laten genieten van de reuk maar deze service wordt voorlopig nog niet gegeven door Seniorennet.
Tegenwoordig zijn er ook cultivars met roze bloempjes maar ik prefereer de originele witte bloempjes. Zet Viburnum tinus ergens op een plekje beschermd tegen de schrale NO wind, lifst in de halfschaduw. Eens gesetteld heb je er geen omziens meer naar en krijg je elk jaar meer en meer bloei.
De foto is een beetje mistig maar dat was het hier deze morgen dan ook. Tot -3° is het kwik onderuit gegaan maar straks krijgen we eindelijk wat zon en kan het nog een mooie dag worden ! Misschien het moment om met de honden een frisse winterwandeling te maken ?
IJzervaren (Cyrtomium falcatum) komt van oorsprong uit Oost-Azië. Deze decoratieve varen is perfect winterhard en bovendien ook wintergroen. Aan de onderzijde van de leerachtige glanzende bladeren zitten de sporen die voor de volgende generaties moeten zorgen. Sinds enkele jaren is de soort her en der uit tuinen "ontsnapt" en plant zich nu ook in de vrije natuur voort als exoot. De gevolgen hiervan zijn nog niet bekend.
In de tuin is deze plant alleszins een aanwinst. Zoals voor bijna alle varens wordt een plaatsje in de schaduw geprefereerd en voor de rest is het een probleemloze plant. Zelfs droogte wordt redelijk goed verdragen. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de glanzende bladeren die de verdamping beperken.
Denk je eens in dat er een kamerplant zou bestaan die je gewoon in de volle grond kan zetten. Met weelderig tropisch uitziend blad, winterhard en wintergroen en met bloemetjes tot in december. Enkel in een droge zomer moet je af en toe wat extra water geven. Bestaat niet zei je ? Wel da's dan verkeerd gedacht ! Fatsia japonica voldoet volledig aan de beschrijving hierboven. Nu op dit eigenste moment zijn de laatste bloemetjes aan het verwelken maar ze zijn wel al van in september in de weer om vooral zweefvliegen van nectar te voorzien. Elk bloemetje is maar één of twee mm groot maar ze zijn wel met honderden ! Ze hebben wat weg van de bloemetjes van klimop. En van het diep ingesneden blad kan je heel de winter door blijven genieten. Alleen bij echt strenge vorst, min tien of lager, laat de plant zijn blad vallen. Da's geen probleem want in het voorjaar loopt alles terug netjes uit. Ik heb hier al meer dan 10 jaar probleemloos Fatsia staan zonder enige winterbescherming en in de Kempen kan het nochtans behoorlijk frisjes zijn in de winter!
Je zet de plant best ergens in de schaduw en voor de rest heb je er geen omkijken naar.Voorzie wal wat plaats want na een jaar of 5 kan je plantje al zo'n twee meter hoog geworden zijn!
Eén van winterbloeiende heesters in de tuin is Mahonia. Er zijn zo'n 70 verschillende soorten, sommige worden slechts 30 cm groot, andere 3 meter. Eén ding hebben ze allemaal gemeen, ze zijn groenblijvend en hebben allemaal dezelfde karakteristieke gele bloeiwijze. Ze bloeien van november tot februari-maart. Op een zonnige dag zonder vorst in januari-februari zijn de bloemetjes zeer gegeerd bij de eerste hommeltjes die uitvliegen. Om die hommels te lokken hebben ze een geur ontwikkeld die vanop meters afstand waar te nemen is. Niet alleen hommels zijn er gek op, je kan er zelf ook met volle teugen van genieten !
Afhankelijk van de soort komen ze oorspronkelijk uit de Himalaya of uit Noord of Midden Amerika. Het zijn trage groeiers die tevreden zijn met een plekje in de halfschaduw. Zeker niet in de volle zon. De meest courante soorten zijn perfect winterhard.
Mahonia behoort tot de Berberisfamilie. Plantkundigen kunnen het onderling niet eens worden of ze eventueel tot een aparte familie moeten behoren. Dat zal mij echter worst wezen ! Ik geniet er gewoon van in een periode van het jaar dat er minder kleur in de tuin is te bespeuren.
Nog een klein nieuwsje : gisterenavond was er hier nog een vleermuis aan het rondfladderen in het schijnsel van de straatverlichting. Opmerkelijk want vleermuizen zijn verondersteld nu in winterslaap te zijn ! En nog geen dag eerder vroor het -4° !
Elk jaar rond deze tijd komt de Helleborus in bloei. En die bloei houden ze vol tot ver in het nieuwe jaar, soms wel tot in mei. Geen enkele tuinplant heeft zo'n lange bloeiperiode, en dan nog wel putje winter ! Menig hommeltje dat in januari wakker wordt als het zacht weer is heeft zijn leven te danken aan de Helleborus. Als hommels wakker worden en vliegen verbruiken ze energie. Ze hebben dan suikers nodig en je mag drie keer raden waar ze die midden in de winter kunnen vinden.
Geef Helleborus een plekje ergens in de (half)schaduw en een niet te natte standplaats en je hebt er jarenlang maanden plezier aan.
Blijft dus nog de vraag te beantwoorden of Helleborus de eerste of de laatste bloeier van het seizoen is ? Het antwoord hierop laat ik aan de filosofen over. Ik weet dat het alleszins één van de mooiste winterbloeiers is.
Eén van de laatste planten die in bloei komt is de Fatsia japonica. Vroeger vooral bekend als kamerplant tot iemand ooit op het idee kwam om de plant in de tuin te overwinteren. De zachte winters van de laatste jaren zijn daar natuurlijk niet vreemd aan. De Fatsia blijft wintergroen, bij strengere vorst gaat het blad slap hangen (zoals een rododendron ook doet), eens de vorstperiode voorbij is komt alles terug in orde. Ik heb ooit meegemaakt dat alle blad toch verloren ging maar zelfs dan loopt de plant in het voorjaar waarschijnlijk toch terug uit. Monty Don op BBC zou zeggen "As tough as old booths", vrij vertaald "zo taai als oude botten". De kleine witte bloemetje staan in een soort bolvorm bij mekaar en lijken wat op de bloemwijze van klimop. Normaal worden ze druk bezocht door zweefvliegen, voor bijen is het reeds wat laat op het seizoen. De nachtvorst van de voorbije dagen heeft de zweefvliegen wel parten gespeeld. Afwachten of ze er volgende week terug bij zijn want de temperatuur zou terug gaan stijgen. De blinde bij (overigens een zweefvlieg en geen bij) op de laatste foto zit alleszins te genieten ! En ik ook !
Callicarpa japonica is het grootste deel van het jaar een vrij onopvallende heester tot in het najaar de ongelooflijke "flashy" paarse besjes tevoorschijn komen. Het zijn deze vruchten die de plant zijn Nederlandse naam gegegeven hebben. De bloemetjes in het voorjaar vallen niet erg op maar de bessen des te meer.
Deze heesters zijn vrij goed droogte tolerant wat de voorbije twee zomers een groot voordeel bleek te zijn. Het maakt ze blijkbaar ook niet zoveel uit of ze in de schaduw of de zon staan. Hier staan ze in de schaduw van een nog jonge driestammige eik waardoor ze in de zomer enkel 's avonds na een uur of zeven nog een beetje rechtstreeks zonlicht krijgen!
Liriope muscari (leliegras) is een wintergroene plantje met een een grasachtig blad. De bloei valt in de periode september-oktober maar als het zacht blijft staan ze in november ook nog mooi te wezen.
Liriope muscari is geschikt als bodembedekker maar kan bij late of strenge vorst toch wat bevriezingsverschijnselen vertonen. Liriope muscari staat graag op een halfbeschaduwde plek liefst vooraan in de border.
De totale hoogte bedraagt zo'n 25 tot 30 cm. Ze bloeien in allerlei tinten blauw en tegenwoordig zijn er zelfs witte cultivars.
Voor mij hoeft dat niet echt. Als een plant door veredelen en kruisen sterker wordt, beter bloeit,of resistenter wordt tegen meeldauw juichen we dat toe maar persoonlijk zit ik niet te wachten op gele Liriope of blauwe rozen. Het mag nog een klein beetje natuurlijk blijven !
Dat (Japanse) esdoorns in het najaar prachtig verkleuren is gekend. Op de eerste foto een exemplaar dat volop aan het verkleuren is van geelgroen naar goudgeel. De grotere roodbladige soort doet voorlopig nog niet mee. Die zal binnen enkele dagen verkleuren van donker zomerrood naar een hel rood tintje alvorens zijn blaadjes los te laten. Bij andere soorten is de herfstkleur niet zo spectaculair zoals op de onderste foto. Deze Japanse esdoorn valt meer op door zijn bladvorm.
Terwijl de hosta's reeds beginnen te verkleuren staat de tropische tetrapanax papyrifer nog steeds mooi te wezen. Pas als de vriezeman is langsgekomen zal tetrapanax zijn bladeren laten vallen en in winterrust gaan. Bij strenge vorst kan je best de stam wat isoleren (vooral de groeipunt bovenaan). En als die groeipunt toch moest bevriezen is nog niet alles verloren : met wat geluk loopt de plant vanuit de wortels terug uit volgend voorjaar. Zet tetrapanax liefst niet in de volle zon, de mega-grote bladeren verdampen dan zoveel water dat de wortels dit niet kunnen compenseren waardoor de bladeren verdorren !
Van op afstand gezien valt er niet zo veel meer te beleven in de bosborder. Als je echter de moeite doet om van wat dichterbij te gaan kijken wordt het toch nog een ander verhaal. De Fuchsia magellanica wedijvert met de armeluisorchidee voor wat aandacht terwijl de Persicaria en de herfstanemonen ook nog steeds hun best doen wat kleur in de tuin te brengen. De Hosta's en een aantal varens proberen de schijn nog op te houden maar krijgen het steeds moeilijker om hun zomers uitzicht te behouden.
De maairobot is al even op herfstvakantie gestuurd. Veel groeien doet het gras toch niet meer maar er vallen wel steeds meer en meer blaadjs en eikels en daar weet onze robot zich geen raad mee.
De moerascypres (Taxodum) begint ook te verkleuren van zomers zachtgroen naar botergeel. Dit is een bladverliezende naaldboom net zoals onze Europese lork. Ik hoor je tot hier denken : " een moerascypres op Kempense zandgrond ? ". Ik moet toegeven dat we dit boompje de eerste jaren serieus veel extra water hebben moeten bijgeven maar ondertussen is hij met zijn wortels de diepte gaan opzoeken zodat de droogte hem niet meer deert ! Zo'n 25 jaar staat hij hier ondertussen al en momenteel hij is zowat de hoogste boom in de tuin geworden. Nog even en ik moet er rode signalisatielampjes inhangen om het luchtverkeer te waarschuwen ! In N-Amerika, waar ze vandaan komen, kunnen ze tot 40m hoog worden en 1600 jaar oud worden. Dat ga ik waarschijnlijk niet meer meemaken !
Ik ben Roger
Ik ben een man en woon in de Kempen (België) en mijn beroep is jong gepensioneerde.
Ik ben geboren op 29/05/1954 en ben nu dus 70 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: tuinieren, fotografie, zeewateraquarium, modelbouw, ....
Bernerhof
