In huis was het die ochtend een drukte van jewelste om iedereen op tijd klaar te krijgen voor de mis.

Een badkamer hadden we niet.
De avond ervoor had vader het grote zinken bad uit de tuin naar binnen gesleept in de keuken en gevuld met warm water.
Per twee werden we samen gebaad, eerst de meisjes – de jongens vlogen dan voor een tijdje naar de voorplaats en de tussendeuren werden allebei gesloten. 
Toen werd het water ververst en moesten de jongens in bad.
’s Morgens moest iedereen zijn tanden poetsen en zich wassen met koud water aan de pompbak in de keuken.

Ik veronderstel wel dat oom en nicht uit Engeland in hun kamer een waskom en een emmer warm water kregen.

De deuren naar de twee voorkamers waren nu open.
Normaal mochten we nooit in die kamers binnen.  We leefden, kookten en speelden in de keuken of buiten en de slaapkamers boven dienden enkel om in te slapen.

Het was zeker niet omwille van onze chique, dure meubelen of tapijten dat we niet in de voorplaatsen mochten, want die waren allemaal gekregen of gekocht op de Vrijdagse markt.
Nee, het was enkel en alleen omdat moeder dan wat minder kamers zou moeten opruimen en kuisen na haar werkdag.

Hoe moeder het allemaal klaarspeelde zal ik nooit begrijpen.
Als ik terugdenk, dan lijkt het alsof ze altijd aan het werken was, geen seconde zat ze stil en indien ze neerzat, dan waren haar handen bezig met breien, naaien of verstellen.
Zij stond ’s morgens als eerste op om de stoof aan te steken, zij kuiste, kookte, naaide onze kleren, breide onze truien en sokken en werkte bovendien ook nog buitenhuis om de rekeningen te kunnen betalen.

Maar kom, ik dwaal weer af.... slechte gewoonte!

Als laatste werden wij, de twee communicanten, aangekleed.
Stel je voor dat we ons vuil zouden maken !

Buiten aan de deur werden foto’s genomen, hoewel onze ouders extra kosten hadden gedaan en we voor de gelegenheid ook door een goedkope lokale fotograaf vereeuwigd werden. (zie foto hierboven)

Een TV of enig andere luxe hadden we niet, maar we hadden wel een stokoude auto – een Citroën, eentje dat nog meegevochten had in de tweede wereldoorlog.

(onze oude Citroën - zusje draagt het mantelpakje dat moeder voor ons allebei gemaakt had voor het vormsel, de tweede dag.)

Onze auto stond proper gewassen en opgeblonken voor de deur, want vader stond erop dat zijn twee communicanten in stijl aan de kerk zouden worden afgezet.

Toen ik instapte in de auto voelde ik me net een prinses met mijn prachtig wit communiekleed en mijn ongelooflijk mooie, nieuwe schoenen aan.


Mijn mini pijpenkrullen vond ik afschuwelijk, ik wou ze uitborstelen en mijn haar los laten hangen, maar moeder stond erop dat mijn kapsel zo bleef. 
Bij een plechtige communie hoorde nu eenmaal pijpenkrullen.  
Dat de krullen van de andere meisjes tot op hun schouders hingen en die van mij maar tot onder mijn oren vond ze geen afdoend argument.



Ainsi soit-il.

Moeder zette zich vooraan naast vader in de auto en de rest van de familie trok te voet naar de kerk.

Vader startte de auto en vanaf dat ogenblik begon mijn grote dag als een mislukte soufflé volledig in te zakken.

De auto sputterde en maakte vreselijk knallende geluiden.  (Iedereen zal wel de auto van Onslow en Daisy kennen - wel zo was het de hele weg naar de kerk )
Vader vloekte en tierde als een ketter en riep : “!*€&*$*! waarom moet die verdomde knalpot het vandaag nu juist begeven !*€&*$*! ?”
Op straat keken alle mensen om.
Broer en ik, net een bruidspaar achterin de auto, zakten van schaamte diep in de zetel weg opdat zo weinig mogelijk mensen ons zouden zien.

Toen we met enorm lawaai de parking voor de kerk opreden was er niemand die ons niet had opgemerkt.
Blozend en verlegen stapte ik uit de auto.

Maar ….mijn dag werd nog erger.

Toen ik me bij de rij meisjes voegde, merkte ik tot mijn grote ontsteltenis dat mijn prachtig wit kleed niet wit was, maar "geel ".

Thuis was dit niet opgevallen, maar nu ik naast al die meisjes in hun nieuwe communiekleedjes stond, zag zelfs een bijziende kleurenblinde dat mijn kleed vergeeld was.
Dat donkerblauw papier van tante had geen fluit geholpen.

Ik kromp nog iets meer in elkaar en bloosde zo mogelijk nog erger.

Maar ik ben uit degelijk Brits hout gesneden, ik ben niet voor niets de dochter van mijn vader, ik heb me moedig vermand.

Ik schreed met opgeheven hoofd,  samen met de andere communicanten,  processiegewijs door heel de kerk naar het altaar toe, waar we vooraan moesten zitten, luidkeels de inmiddels welingeoefende Lauda Jerusalem zingend.

Anno 1958 zat je nog steeds voor het grootste deel van de mis op je knieën op de lage kerkstoel, de handen vroom gevouwen, rustend op de leuning.

Drie priesters,  een heleboel misdienaars, de koster en enkele andere notabelen kwamen uit de sacristie de kerk binnen en gingen achter het altaar staan of gingen opzij van het altaar zitten.

De mis begon en het begon nu ook echt mis te gaan....

Was het nu omdat ik de hele tijd op mijn knieën zat, was het omwille van alle doorstane emoties, of was het de doordringende geur van wierook, ik weet het zelf echt niet, maar plots zag ik het altaar met alle priesters en misdienaars steeds kleiner en kleiner worden, alsof ik door een omgekeerde verrekijker keek. Hetzelfde gebeurde met het geluid rondom me.
Het werd stiller en stiller alsof iemand aan de geluidskkop in mijn oren draaide.

Het volgende dat ik me herinner is dat ik buiten wakker werd op een kerkstoel, ergens aan een zij ingang van de kerk.
Moeder stond over me heen gebogen en was ongelooflijk bezorgd en een nonnetje probeerde uit een mini flesje uit de sacristie wat water in mijn mond te druppelen.

Ik zag lijkbleek, voelde me als het wrak van de Titanic na de botsing met de ijsberg en moeder vertelde me dat ik plots tegen de vlakte was gegaan tussen al die communicanten.

Er moet heel wat commotie geweest zijn, want zij had onmiddellijk gemerkt dat ik het was en ze was als de bliksem naar voor gestoven en had zich tussen de communicanten gewurmd om te zien wat er met me gebeurd was.

Toen ik een beetje bekomen was namen ze me mee naar huis.

Ik veronderstel dat ik ter communie ben geweest, ik herinner me er niets meer van,  de hele mis is nu een grote wazige herinnering.

Thuisgekomen was moeder nog steeds helemaal over haar toeren, ik was nooit ziek en was nog nooit flauwgevallen.

Mijn communiekleed werd uitgetrokken en ik moest en zou onmiddellijk in mijn bed.
Ik pruttelde natuurlijk ongelooflijk tegen, want na de middag was het Lof en ik moest dan een stukje solo zingen.
“Tutututut…. ze zullen het wel zonder u kunnen, gij blijft in uw bed ! ” zei moeder streng. "Zie maar dat ge u morgen beter voelt voor het Vormsel."

In die tijd deden we altijd braaf wat moeder en vader ons zeiden, we waren gehoorzaam, enfin ikke toch.

Mijn slaapkamer was op het hoogste verdiep.
Daar lag ik nu,  moederziel alleen en beneden hoorde ik het gelach en gefeest en ik weende tranen met tuiten omdat ik er niet bij was.

Voor onze speciale dag had moeder een feestmenu bereid:

Soep

Videekes (alles zelfgemaakt natuurlijk)

Varkensgebraad

Zelfgemaakte kroketten (diepvries bestond toen nog niet)

Asperges in witte saus met veel peterselie

Dessert – het zal wel een Trifle geweest zijn

Drank : water en koffie (koffie vermengd met 1/3 Chicorei)

Misschien was er voor de mannen een pintje, maar ik geloof het nooit, want ik kan me niet herinneren dat er toen alcoholische dranken in huis waren.
De ganse familie van moeder waren geheelonthouders geworden na het overlijden van onze grootvader, die hen door zijn alcohol verslaving een vreselijk leven had bezorgd.

Wie wordt er nu ziek en wie valt er nu van hare sus op de mooiste dag van zijn/haar leven?
                               Ikke, moi, bibbieke  !

Nu, zoveel jaren later besef ik dat ik waarschijnlijk totaal over mijn toeren moet geweest zijn.   Een klein mensje kan maar zoveel geluk aan en niet meer - het was waarschijnlijk teveel ineens.

Ik twijfel wel een beetje,  want vele jaren later, op de trouw van mijn nicht (de eigenares van het geel communiekleed + accessoires) ben ik ook flauwgevallen en naar buiten gedragen.

Om te voorkomen dat dit zou gebeuren tijdens mijn eigen huwelijksmis,  heb ik voor alle zekerheid aan de apotheker een pilletje gevraagd om kalm te zijn.

Maar kom, mijn tweede dag, de dag van het Vormsel verliep voorbeeldig.
Het mantelpakje dat moeder voor mij en mijn zus had gemaakt was heel mooi.  (zie foto hierboven - jarenlang droegen we, zeer tegen onze zin,  identiek dezelfde kleding omdat moeder geen jaloezie wou opwekken .)

Mijn nu uitgeborstelde haren hingen zachtgolvend tot op mijn schouders en het kapsel was nu naar mijn zin.
De hoed (model safari) vond ik uitermate ‘cool’ – een woord dat toen natuurlijk niet bestond, maar ik kan momenteel geen beter bedenken.

Bovendien mochten we na het vormsel onze communiekleren terug aantrekken,  want we gingen op bezoek bij verschillende vrienden en kennissen van moeder en vader : 'om ons te laten zien' – iets wat toen naar het schijnt de gewoonte was.
Van iedereen die je bezocht kreeg je toen een centje toegestopt.

Van de familie kregen broer en ik de gebruikelijke, traditionele communie geschenken:

- een polshorloge

- een missaal

- een paternoster in een zakje

- een bord, tas en ondertas met Jezus Christus erop

- een beeldje dat een engel voorstelde

- een zilveren vork en soeplepel met onze initialen erop
- centjes van de bezochte vrienden voor de spaarpot

(dit is wat me nu nog rest van mijn communie geschenken)

Ziezo, dit was dus het verhaal van mijn (onze) plechtige communie in de maand mei van 1958. 
Het zal er tegenwoordig wel anders aan toegaan.
Ik heb communiefeesten gezien op TV die groter waren dan menig huwelijksfeest.

Maar waren wij toen ongelukkiger?
Ik denk het niet hoor.

De plechtige communie en vormsel van Bojako,
kort verhaal over gewijde geschiedenis in de fifties
deel  : 3
Hel, zonde en "DOODZONDE"

De volgende ochtend moesten we weer naar de kapel en moeder gaf me een enveloppe met de documenten erin om aan de pastoor te geven.

Met haar stille, rustige stem zei ze me :

“Je moet nu deze documenten allemaal aan de pastoor geven.  Je hebt vader gehoord, indien de pastoor vragen heeft over iets,  dan moet je zeggen dat vader wel met hem zal komen spreken.  
Je hebt nu al veel geleerd, maar ik weet niet of je begrijpt dat voor God, de kerk en de pastoor,  je vader en ik in staat van doodzonde leven kindje.  

Ik schrok weer vreselijk.   
Nog maar pas had ik de informatie van de avond ervoor een plaatsje gegeven en nu vertelde moeder mij dat zij en vader in staat van ‘Doodzonde’ leefden.

Stel je voor wat een verschrikking.  

Ik wist uit de godsdienstlessen op school en de indoctrinatie die we nu kregen in de kapel ter voorbereiding van de communie,  dat doodzonde slechts één ding betekende :  
“stante pede, rechtstreeks, zonder pardon de dieperik in, meegesleurd door grijnzende duivels en voor eeuwig en altijd branden in de hel.”

Moeder, een heel gelovige vrouw, zag mij bleek worden en legde het verder uit :
“Je vader is zoals je nu weet gescheiden en het is niet toegelaten om te trouwen met een gescheiden man en zeker niet met een man die niet katholiek is,  dus je vader leven en ik leven nu in staat van doodzonde.  
Wij mogen niet naar de communie en ik kan maar hopen dat Onze-Lieve-Heer ons een beetje vergeeft omdat ik jullie toch katholiek heb laten opvoeden.”

Met deze loodzwaar biecht op mijn jonge,  negen jaar oude schouders moest ik verder.   

Ik sliep er niet meer van, ik kon niet meer eten, ik piekerde me suf en droomde elke nacht over duivels en vuur.

Stel je voor, jij als braaf katholiek meisje, je broers, je zus en al je andere familie gaan na de dood allemaal naar de hemel en je arme moeder en vader,  die je zo innig lief hebt, die zie je richting hel naar het verschrikkelijk eeuwig vuur verdwijnen.

Je zou als kind van minder wakker liggen!

We gingen aan tafel, het eten werd opgediend en de sfeer was, in tegenstelling tot andere dagen, heel gespannen.  
Ik kreeg bijna geen hap door mijn keel, moeder keek enkel naar haar bord, maar vader babbelde zoals gewoonlijk honderduit alsof er niets aan de hand was.

Net zoals op andere dagen werd de afwas gedaan door moeder, mijn zus en mezelf, maar deze keer wel in volledige stilte. 

Het tempo van dit werkje was meestal ongelooflijk snel, maar ik denk dat we die avond een wereldrecord gebroken hebben.

Vader en mijn twee broers zaten nog rond de tafel en voor vader stond ‘het donkerblauwe documenten valiesje' waarvan ons,  zo lang ik me kan herinneren,  werd gezegd : “als het ooit brandt moet iemand zeker dit valiesje redden.”

Moeder, zus en ikzelf zetten ons neer en rond de tafel heerste er een plechtige,  beklemmende stilte.

Vader keek naar mij, vervolgens keek hij de tafel rond, hij had een sterk ontwikkeld gevoel voor humor maar ook voor drama.

Moeder echter,  zat stil op haar stoel en keek weer heel bedremmeld naar haar knieën.
De nieuwsgierige ogen van broers en zus waren net zoals die van mij op vader gericht.

Hij kuchte, schraapte zijn keel en keek weer naar mij en zei vervolgens heel plechtig :
“Ik hoor dat ge vanmorgen de documenten hebt ingekeken die op de kast lagen en dat ge daar vragen over hebt.” 
Waarop ik nog steeds bibberend ja knikte. 
Mijn tanden klepperden als Spaanse castagnetten tijdens een vurige Flamenco.

“Wel dochtertje lief,  moeder en ik vinden dat jullie nu oud genoeg zijn om te begrijpen wat we nu gaan vertellen. 
Het is ook beter dat je het van ons hoort dan van iemand anders.

Je hebt opgemerkt op ons huwelijkscontract dat wij inderdaad maar in december 1947 getrouwd zijn en dat je broer in maart 1947 geboren is en dat hij op zijn geboortewijs de achternaam van moeder heeft.  

Wel, lieve kinderen, ik kon niet met jullie moeder trouwen omdat ik al getrouwd was.  
(hier pauzeerde hij voor een korte dramatische stilte) 

Toen de oorlog uitbrak dacht ik dat er grote kans was dat ik zou sneuvelen zoals mijn broer in de eerste wereldoorlog en ik ben toen vrij snel getrouwd met een meisje uit mijn geboortedorp.  
Het was alsof we beiden alles nog wilden doen in de weinige tijd die we nog dachten te hebben.  
We kregen wat later samen ook een dochter.
Jullie hebben dus een halfzuster.”  

Terwijl wij bijkwamen van 't verschieten nam vader vervolgens foto’s en documenten uit het valiesje en liet ze de tafel rondgaan.  
We zagen hem op die foto’s een andere vrouw en een kindje omhelzen.

Hij toonde ons vervolgens de scheidingsakte en de akte van wettiging van broer.