Verviervoudiging van ziekte van Lyme in twintig jaar - Klopt dit wel?
© Thinkstock

Verviervoudiging van ziekte van Lyme in twintig jaar - Klopt dit wel?

Van 6000 gevallen in 1994 naar 25.500 in 2017

Berichten verspreiden zich razendsnel, of ze nu kloppen of niet. Wij proberen de zin van de onzin te scheiden. Vandaag: 'Vier keer meer mensen lopen de ziekte van Lyme op dan twintig jaar geleden.'

Van wie komt de claim?

In de 'week van de teek' kunnen we zeker zijn van nieuwsberichten over de spinachtige beestjes die de ziekte van Lyme kunnen overdragen. Inderdaad stonden de media de afgelopen week bol van berichten over deze aandoening. Het RIVM kwam met cijfers: in 2017 liepen vier keer zoveel mensen Lyme op als in de jaren negentig.

Klopt het?

Vroeger waren er echt nog gebieden in het land waar geen tekenbeten werden gemeld, die zijn nu verdwenen.

Onderzoeker Arnold van Vliet
Verviervoudiging van ziekte van Lyme in twintig jaar - Klopt dit wel?
© Thinkstock

De cijfers zijn gebaseerd op enquêtes van het RIVM onder Nederlandse huisartsen. De artsen moesten invullen hoe vaak ze het voorgaande jaar erythema migrans hadden vastgesteld bij hun patiënten. Dat is een vroeg stadium van Lyme, gekenmerkt door een rode ring of vlek op de huid. In 1994 noteerden de huisartsen naar schatting 6000 gevallen, in 2017 waren het er ongeveer 25.500, ruim vier keer zoveel.

In de jaren negentig was de ziekte van Lyme echter nog niet zo bekend als nu. Kan de toegenomen aandacht voor de ziekte de enorme diagnoseverschillen met twintig jaar terug misschien mede verklaren? RIVM-onderzoeker Kees van den Wijngaard sluit 'enige invloed' van die groeiende bekendheid niet uit, maar denkt niet dat dit het beeld wezenlijk zou veranderen. Hoogleraar Joppe Hovius van het Amsterdams Multidisciplinair Lymecentrum sluit zich daarbij aan. Als de grote toename mede veroorzaakt zou zijn door een groeiende aandacht voor de teek na de jaren negentig, zou daar ergens een opvallende stijging te zien moeten zijn. Het aantal diagnoses stijgt tussen 1994 en 2009 echter in een vrij rechte lijn. Daarna vlakt de groei even af, maar tussen 2014 en 2017 loopt de lijn weer steil omhoog. 'De aandacht is nu al jarenlang groot, maar de groei zet nog altijd door', zegt Van den Wijngaard.

Bovendien deed het RIVM in 1996 en 2006 nog een andere steekproef, waarbij Nederlanders werd gevraagd of ze de afgelopen vijf jaar waren gebeten door een teek - los van de gevolgen. In 1996 waren dat nog ongeveer 4099 op de 100.000 mensen, in 2006 waren het er 7198. Die stijging loopt gelijk op met de toename van het percentage huisartsconsulten in verband met tekenbeten in dezelfde periode.

De kans dat je ziek wordt van een teek is gelijk gebleven. Het aantal mensen met Lyme kan dus alleen toenemen, als meer mensen worden gebeten door teken. Volgens de Wageningse onderzoeker Arnold van Vliet nemen de teken op bepaalde locaties inderdaad toe, maar is vooral de trefkans groter geworden. 'Vroeger waren er echt nog gebieden in het land waar geen tekenbeten werden gemeld, die zijn nu verdwenen. Een derde van alle tekenbeten wordt gewoon opgelopen in de tuin.' Een toename van gastheren - zoals muizen en vogels - waarop teken graag zitten lijkt de belangrijkste oorzaak te zijn.

Eindoordeel

In 2017 liepen inderdaad vier keer zoveel mensen de ziekte van Lyme op als in de jaren negentig.