In het straatje van de Pharma maffia de burger pushen om zinloze en gevaarlijke injecties te nemen.

Inspelen op het verantwoordelijkheidsgevoel en angst, zaken opkloppen en onwaarheden doorspelen .

Nu zouden we weer het slachtoffer zijn van nepnieuws uit Rusland en ik vraag me af is dat nu ook weer geen nepnieuws of een nieuwe truc om zaken die we we zouden moeten weten te bestempelen als nepnieuws .

Nepnieuws

Nepnieuws is misleidende informatie die wordt verspreid om geld te verdienen of om de publieke opinie te beïnvloeden.

Nepnieuws, fake berichten en hoaxes bestaan al heel lang, maar de verspreiding ervan gaat razendsnel sinds de opkomst van sociale media. Iedereen kan tegenwoordig content plaatsen op internet. Daardoor lijken de grenzen tussen nieuws, nepnieuws en advertenties te vervagen. Het wordt steeds moeilijker om ze van elkaar te onderscheiden en een gefundeerde mening te kunnen vormen.

Waarom maken mensen eigenlijk nepnieuws? Hoe herken je nepnieuws? En welke rol speel je zelf in de verspreiding?

Waarom maken mensen nepnieuws?

Omdat ze er geld mee verdienen. Hoe meer mensen op een artikel klikken, hoe meer geld ze krijgen vanwege de getoonde advertenties. En een pakkende, sensationele kop levert vaak veel ‘clicks’ op. En dus veel geld. Ook maken mensen bewust nepnieuws om meningen te beïnvloeden, bijvoorbeeld in de aanloop naar verkiezingen.

Makers en verspreiders van nepnieuws gebruiken allerlei psychologische technieken om lezers te proberen te overtuigen.

Voorbeelden van nepnieuws

Na de Amerikaanse verkiezingen van 2016 kregen Google, Twitter en Facebook het verwijt dat ze nepnieuws de vrije loop hadden gelaten. Door die verkeerde informatie zouden de Amerikanen hun stem hebben laten beïnvloeden en kon Donald Trump president worden.

Een van die nepberichten ging over de prominente rol van Hillary Clinton in een pedofielennetwerk. Het netwerk zou gerund worden vanuit een lokale pizzeria in Washington. Het leidde tot een schietpartij in de pizzeria. De schutter wilde controleren of er kinderen werden vastgehouden als seksslaven.

We noemen dit ook wel desinformatie; nieuws dat bedoeld is om iemand bewust in diskrediet te brengen.

Op Wikipedia, Nieuwscheckers en Hoax-wijzer vind je meer voorbeelden.

Wat is het gevaar van nepnieuws?

Als we onwaarheden als waarheid aannemen, is het erg moeilijk om een gefundeerde mening te vormen.

De Britse wetenschapper David Buckingham zegt hierover: “Het democratische politieke proces is volledig gebaseerd op het verspreiden van betrouwbare informatie. Als dat wegvalt, kunnen burgers bijna onmogelijk politieke beslissingen nemen.”

Wie bepaalt wat nepnieuws is?

Berichtgeving is vrijwel altijd gekleurd. Dat maakt het vraagstuk ‘hoe herken je nepnieuws’ des te ingewikkelder, want wie bepaalt wat waarheid is?

In dit artikel in de Correspondent zegt Rob Wijnberg dat objectiviteit in de journalistiek simpelweg niet bestaat: “Achter ieder nieuwsbericht, ieder verhaal, ieder journaalitem, gaat een wereldbeeld schuil, gebaseerd op ontologische (wat is werkelijk?), epistemologische (wat is waar?), methodologische (hoe komen we erachter?) en morele (waarom is het belangrijk?) aannames.” Anders gezegd; nieuws komt per definitie voort uit een standpunt.

Welke rol spelen de filter bubble en algoritmes?

Google en Facebook gebruiken algoritmes om te bepalen welk nieuws je ziet en welke zoekresultaten je krijgt. Als jij iets liket, een reactie plaatst of deelt, weet Facebook dat jij dit leuk vindt. Je krijgt dan de volgende keer dezelfde soort dingen te zien. Dat betekent ook dat je bepaalde dingen niet te zien krijgt. Algoritmes bepalen dus deels wat wij zien, weten, geloven en vinden.

Op die manier ontwikkelen we allemaal onze eigen filter bubble

; je krijgt bevestigd wat je al wist. Het gevaar om je op eenzijdige bronnen te baseren, is dat je een onvoldoende kritische houding ontwikkelt en makkelijker beïnvloedbaar bent. Terwijl het, met name voor kinderen, juist erg belangrijk om zo’n kritische houding te ontwikkelen.

Algoritmes zien geen verschil tussen feit en fictie. Als er vaak op een bericht wordt geklikt, wordt het ook vaker getoond in Facebook of Google. We noemen dit click bait.

» Meer over algoritmes in de video hiernaast van NOS op 3
» Meer over de filter bubble

Hoe herken je nepnieuws?

Met deze tips kun je nepnieuws beter herkennen én met een gefundeerd weerwoord komen:

Wie is de afzender van het bericht?
Bestaat deze persoon echt? Kijk bij websites altijd in de disclaimer of bij ‘over ons’
Welke intentie heeft die afzender?
Waarom heeft diegene het artikel geschreven? Voor wie is het geschreven? Welke (politieke, financiële of andere) belangen heeft de afzender? Of is het zelfs bedoeld als satire?
Welke techniek is gebruikt?
Hoe wordt er ingespeeld op emotie, worden er zaken weggelaten, wordt er een autoriteit aangeroepen? Welk camerastandpunt wordt gebruikt? Welke beelden worden getoond met welke muziek erbij? Worden er veel hoofdletters en uitroeptekens gebruikt in een krantenkop?
Kun je ’t verifiëren?
Is het alleen buzz op sociale media, of zie je het ook in de meer gerespecteerde media? Gaat het om een onderzoek? Controleer dan hoe het is onderzocht. Hoe minder mensen ze spreken, hoe kleiner de kans dat die meningen voor heel Nederland gelden.
Welke bron is gebruikt?
Nepberichten maken vaak gebruik van fictieve bronnen, dus kijk verder dan alleen een bronvermelding. Worden tekst en foto op dezelfde manier gebruikt als in de originele bron? Of is het bericht uit context gehaald? Is er geen link naar de bron? Google dan. Bij voorkeur in een anoniem venster, om je filter bubble te omzeilen.
De hele waarheid en niets dan de waarheid
Nepnieuws kan wel degelijk waarheden bevatten. Hoe meer waarheid er in een bericht zit, hoe overtuigender het lijkt. Controleer of een bericht de hele waarheid en niets dan de waarheid bevat.
Of een interpretatie van andermans waarheid?
Zelfs feiten kunnen op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Daarmee zijn ze nog niet fake.
Check ook foto’s
Dat kan via Google of Tineye Reverse Image Search. Google laat precies zien wanneer en op welke sites de afbeelding eerder te zien is geweest.

Hoe stop je nepnieuws?

Wie onzin herkent, moet nog steeds toezien hoe nepnieuws verder wordt verspreid. Wil je een weerwoord geven? Verdiep je dan eerst in de verscheidenheid aan opvattingen.

Stel jezelf daarom ook deze vragen:

Wat is jouw mening? Wat maak jij zelf op uit het nieuwsbericht?
Wat doe je ermee. Deel je? En zo ja, hoe dan? In- of exclusief commentaar?

Nepfoto’s en -video’s

Bij nepnieuws wordt vaak gebruik gemaakt van een willekeurige afbeelding die min of meer het nieuws representeert.

Alexander Klöpping liet in een uitzending van De Wereld Draait Door zien hoe ver nepnieuws technisch gezien kan gaan op het gebied van audio en video. Zo kan men via manipulatie iemand iets laten zeggen wat hij of zij nooit gezegd heeft. De verregaande misbruikmogelijkheden van zulke technologieën maken het steeds lastiger om nepnieuws te herkennen.

Met behulp van Google of Tineye Reverse Image Search kun je achterhalen of foto’s bewerkt zijn, en van welke bron ze origineel komen. Onderzoeker en docent Peter Burger geeft tips.

Leer je kind kritisch kijken naar beeldmateriaal en stel deze vragen:

Wat wordt er precies gezegd in de video?
Van wie is de informatie afkomstig?
Wie is de afzender van de video?
Waar baseert de maker zich op?
Welke belangen kan diegene hebben bij de video?
Hoe kun je een bericht controleren op waarheid?
Waar zoek je als er niets op internet is te vinden?
Hoe zie je het verschil tussen een feit en een mening?
Kun je informatie op internet altijd vertrouwen?
Wat is je verantwoordelijkheid als maker van een video?

Online college voor kinderen (groep 7/8) over nepnieuws

Als aftrap van de Week van de Mediawijsheid

2016 werd de MediaMasters University georganiseerd voor groep 7 en 8. In dit online college werden Roel van Niekerk en Ivo Duijsings, presentatoren van Mashup, geïnterviewd over het thema nepnieuws.

Het college is hiernaast terug te zien.

MediaMasters Club over nepnieuws

Welke invloed heeft nepnieuws op kinderen? Is nepnieuws nieuw? En nog belangrijker: hoe herken je nepnieuws? Leerlingen uit groep 7 en 8 gaan aan de slag met MediaMissies, een doe-opdracht, een thuisopdracht en een debat rondom dit thema. Deze MediaMasters Club is tot stand gekomen met medewerking van Nieuws in de klas, Voice / Federatie Auteursrechtbelangen, Schooltv en Nieuwsbegrip.

» Naar de MediaMasters Club

Media- en informatievaardigheden op school

Informatievaardigheden leren je de zin van de onzin te onderscheiden. Mensen die onvoldoende informatievaardig zijn, nemen klakkeloos dingen aan en realiseren zich onvoldoende dat informatie gekleurd kan zijn, en (bewust of onbewust) fout of verdraaid.

“Kinderen moeten op school – bij Nederlands, bij maatschappijleer, bij geschiedenis – leren praten over bronnen en de kwaliteit daarvan. Daar moet iedere leerling een soort bullshitdetector ontwikkelen.” – Remco Pijpers, specialist Jeugd en digitale media

Bijna 96% van de kinderen vindt dat het verschil tussen echt nieuws en nepnieuws duidelijk moet zijn, blijkt uit een peiling van het NOS Jeugdjournaal onder ruim 10.000 kinderen.

Op 2 april 2017 ging het in Nieuwsuur over: hoe moeten jongeren weten welk nieuws betrouwbaar is, en welk nieuws niet? De roep om ‘nieuws-les’ op school groeit. Mary Berkhout, programmamanager Mediawijzer.net: “Het item in Nieuwsuur onderstreept precies waar wij als netwerk al zo lang met veel passie naar streven: mediawijsheid heeft een vaste plek in het onderwijs nodig! Mediawijsheid wordt al meegenomen in de onderwijsvernieuwing (als deel van Digitale Geletterdheid). Maar laten we daar vooral niet op wachten, de urgentie is gewoonweg te hoog.”

» Meer over hoe media de werkelijkheid kleuren
» Bekijk ook het dossier over informatievaardigheden

Handige tools & materiaal

In Nederland én daarbuiten houden diverse partijen zich bezig met (het bestrijden van) nepnieuws.

Nieuws in de klas biedt lesmateriaal waarmee geleerd wordt kritisch te kijken naar berichtgeving. Ook is er een Checklist nepnieuws beschikbaar.
Met ‘Wat is waar? Nieuws!’ van De frisse blik leren leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs, vmbo en havo/vwo over de totstandkoming van en beeldvorming in het nieuws door een eigen reportage te maken.
Beeld en Geluid biedt het mediawijsheidspel ‘Te mooi om waar te zijn’, waarbij kinderen een vlog maken en kritischer leren kijken naar bijvoorbeeld YouTube video’s.
Nieuwscheckers is een project van de Universiteit Leiden. Studenten journalistiek checken (online) nieuwsberichten: Kloppen de cijfers? Is het echt zo gezegd? En blijkt die bewering heus uit gedegen onderzoek?
Mediawijs.be, het Vlaamse Kenniscentrum Mediawijsheid, biedt een lespakket over fake news.
Herken nepnieuws met deze infographic van de International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA)
De startup TrusttheSource biedt 10 tips en een infographic rondom nepnieuws & verkiezingen
In hoeverre zijn de media een betrouwbare gids? Medialogica in de klas brengt het gesprek hierover op gang in het vo, mbo en hbo
Tijdens de Week van de Mediawijsheid 2016 vond voor groep 7 & 8 MediaMasters University plaats, een online college over ‘Feit, Fake of Filter: Hoe word jij beïnvloed?’
De European Association for Viewers’ Interests (EAVI) biedt een handige Engelstalige infographic met 10 soorten misleidend nieuws
In de online cursus nepnieuws van Cubiss voor onderwijs, mediacoaches en bibliotheken (educatiemedewerkers) komt o.a. beeldtaal en -manipulatie aan bod.

Veelgestelde vragen

Hoe ontstaat gekleurde informatie? Wat is een voorbeeld van misleidend nieuws? Wat is de context collapse?

Als een volleerd docent vechtsporttechniek begint de rechter een college verwurging. „Het hoofd is het stuur van het lichaam”, dicteert hij in de rechtszaal. „Als je dat te pakken hebt kun je iemand controleren.” Máár, zegt hij ook, het kan misgaan. Op een groot scherm toont hij het plaatje van een ‘bloedverwurging’, de nek omklemd door een arm in een V-vorm. „De hersenen krijgen hierbij geen zuurstof meer.”

De rechter wendt zich tot agent DH01, die samen met DH02 vanachter een kamerscherm terechtstaat wegens betrokkenheid bij de dood van Mitch Henriquez op 28 juni 2015 op een festival in het Haagse Zuiderpark. „Het klopt dat u weleens de bloedverwurging hebt gebruikt?”

„Ja inderdaad”, zegt een vervormde stem in de microfoon. „Maar niet in dit geval.” Iemand met een nekklem een korte black-out geven kán handig zijn, zegt de agent, maar bij de aanhouding van Henriquez was dat volgens hem niet gelukt. Zó’n sterke arrestant had hij nooit eerder meegemaakt. Hij kreeg zijn arm simpelweg niet om de nek.

De eerste dag van de strafzaak tegen de twee agenten in de extra beveiligde rechtbank bij Schiphol kwam maandag wat stroef op gang. De advocaten van de nabestaanden van de 42-jarige Arubaan, wiens dood leidde tot dagenlange rellen in de Haagse Schilderswijk, drongen aan op uitstel. Ze hadden via een particulier recherche- bureau beeldmateriaal gevonden van de fatale arrestatie. Op de beelden, van een omstander, zou onder meer zichtbaar zijn dat het hoofd van Henriquez verkleurde tijdens een vermeende verwurging. Maar de rechter vond het nieuwe onderzoeksmateriaal geen reden de zaak, die al eens was uitgesteld, nog langer te vertragen. En tijd om de beelden te bekijken is er genoeg: de rechtbank heeft de twee komende weken uitgetrokken voor behandeling van de zaak.

En dus hield de rechter op de eerste dag de verdachten alvast feiten voor uit het omvangrijke dossier – liefst honderd getuigen zijn er gehoord. Henriquez was op zijn neus geslagen, mogelijk in een nekklem genomen, er was pepperspray in zijn ogen ingewreven en hij had een gebroken strottenhoofd opgelopen. Maar wat was nu eigenlijk de aanleiding geweest voor het politiegeweld?

Volgens getuigen had een dronken Henriquez meermalen naar zijn kruis gegrepen en gezegd dat hij een wapen had. De omstanders dachten dat het een grapje was, maar de agenten vonden de situatie wél bedreigend en daarom grepen ze in.

Henriquez was buiten bewustzijn toen ze hem in een busje meenamen naar het bureau. „Op driehonderd meter afstand stond een ambulance”, houdt de rechter agent DH02 voor. „Dat wist ik niet”, antwoordt hij. „Een bewusteloze arrestant moet áltijd per ambulance worden vervoerd”, zegt de rechter. „Die regel kende u niet?” DH02: „Die regel ken ik nú wel.”

'Nekklem is al gevaarlijk als je het goed doet'

De Arubaan Mitch Henriquez is omgekomen door politiegeweld. Tijdens zijn arrestatie werd een nekklem gebruikt en daar worden agenten te weinig op getraind, zegt de politievakbond. Bovendien kan de klem zeer gevaarlijk zijn.

De greep is al gevaarlijk als je het goed doet", zegt Eric Sanders van Procentrum, een trainingsbedrijf voor politiemensen. "Het is een middel om de zuurstof en bloedtoevoer af te snijden. Daardoor gaat een arrestant doen wat je vraagt of raakt hij bewusteloos. Als je de greep ondeskundig toepast, is het nog gevaarlijker. Je kan te lang vasthouden."

ZIE OOK: Mitch Henriquez stierf door geweld politie; vijf agenten verdacht

Agenten krijgen een aantal grepen aangeleerd. De nekklem hoort daar niet bij, zegt Sanders. "Als je de vaardigheden niet of in beperkte mate beheerst, bestaat de kans dat je erntig letsel toebrengt aan iemand."

Dat kan bijvoorbeeld als je de greep verkeerd inzet. "Als je in een stresssituatie niet signaleert dat iemand daadwerkelijk in ademnood komt, kunnen er ongevallen ontstaan."

Familieleden van Mitch Henriquez tijdens een demonstratie tegen politiegeweld. © ANP

Nieuwe beelden opgedoken van politiearrestatie van Mitch Henriquez

In de strafzaak over Mitch Henriquez, die in 2015 om het leven kwam na een hardhandige politiearrestatie op een popfestival, zijn nieuwe beelden opgedoken. Daarop is te horen hoe omstanders uitspraken doen als: 'Helemaal bewusteloos. Er zit weinig leven in. Er zit helemaal geen leven meer in. Goed gedaan jongens, hij is helemaal bewusteloos.'

Door: Wil Thijssen 13 november 2017, 11:43

Ook is op de beelden volgens de advocaat te zien hoe een van de vijf agenten een bewegingsloze Henriquez omhoog trekt, terwijl een ander hem naar beneden duwt. 'Dat strookt niet met uitspraken van de politie dat de Arubaan zich tot het eind van zijn arrestatie verzette', aldus Richard Korver, advocaat van Henriquez' nabestaanden.

Bovendien zou op de beelden te zien zijn - ze zijn nog niet in de zittingszaal vertoond - hoe Henriquez' hoofd paars kleurt.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Korver eiste maandagochtend aanhouding van de zaak en opdracht aan het OM om de nieuwe beelden te onderzoeken. Ook stelt de advocaat dat de Rijksrecherche deze beelden mogelijk bewust voor de rechtbank heeft weggehouden. Hij verkreeg ze na inschakeling van een recherchebureau. 'De Rijksrecherche had deze originele, veel scherpere beelden ook kunnen krijgen', aldus Korver.

De rechtbank heeft besloten de zaak niet aan te houden, maar verzoekt advocaat Korver de beelden aan het dossier toe te voegen, zodat alsnog kan worden besloten of er wel of geen nader onderzoek moet worden verricht.

Meer over de zaak-Henriquez

Familie Mitch Henriquez: 'Wij krijgen pas rust wanneer alle vijf agenten worden gestraft'
'Ik zal nu alles vertellen wat ik op mijn hart heb. Eerder lukte het me niet. Ik kon alleen maar huilen. Nu heb ik de kracht wel. Genoeg om te vertellen wat ons is overkomen. Ik hoop dat geen enkele andere moeder in Nederland hoeft mee te maken wat mijn gezin afgelopen 28 maanden heeft doorgemaakt', aldus de moeder van Mitch Henriquez in een interview met de Volkskrant. Lees dat stuk hier. (+)

4 BELANGRIJKE MOMENTEN OP EEN RIJ

Bijna 2 jaar na het voorval: strafzaak uitgesteld naar november 2017 door twijfels doodsoorzaak
De zaak over de dood van Henriquez wordt uitgesteld naar november dit jaar. Een deskundige trekt in een nieuw rapport een andere conclusie dan de forensisch patholoog. Niet verwurging, maar een hartritmestoornis zou de doodsoorzaak zijn. Door die nieuwe conclusie moet een derde deskundige uitsluitsel bieden.

Ruim een jaar na het voorval: twee agenten vervolgd voor dood Henriquez, wat deden zij fout?
Het Openbaar Ministerie vervolgt twee van de vijf agenten voor de dood van Mitch Henriquez. De agenten wordt doodslag dan wel dood door schuld ten laste gelegd. Vooral het gebruik van de nekklem wordt hen aangerekend: de Rijksrecherche oordeelde in november 2015 al dat de dood van Henriquez verklaard kan worden door het geweld van de agenten.

Een week na het voorval: wat gebeurde er met Mitch Henriquez?
Mitch Henriquez, op vakantie in Nederland om zijn zwangere dochter te bezoeken, wordt met flink geweld overmeesterd door de politie. Eén van de politiemannen klemt zijn armen om de nek van Henriquez, een ander houdt zijn benen vast. Een derde heeft een knuppel: wat gebeurde er op die bewuste avond met Mitch Henriquez?

Twee dagen na het voorval: Mitch Henriquez overlijdt na arrestatie, protesten in Schilderswijk lopen uit de hand
Op een muziekfestival in het Zuiderpark in Den Haag wordt de 42-jarige Arubaan Mitch Henriquez hardhandig gearresteerd. Een dag later overlijdt hij in het ziekenhuis, waarop protesten in de Schilderswijk uit de hand lopen. Er worden vergelijkingen gemaakt met dodelijke arrestaties van zwarte inwoners in Amerika en ook de term etnisch profileren valt. De overheid stuntelt met verklaringen over de toedracht.

'Ik zal nu alles vertellen wat ik op mijn hart heb'

Vandaag begint het proces tegen twee van de agenten die betrokken waren bij de dood van Mitch Henriquez. Zijn familie wil dat ze alle vijf worden gestraft. 'Pas dan krijgen we rust, en kan ook Mitch rusten.'

Elsbeth Stoker , Wil Thijssen 13 november 2017, 02:00

'Vanmorgen heb ik naar de foto van Mitch gekeken, de foto waar ik elke dag tegen praat. Ik heb mijn zoon gevraagd: geef me de kracht om mijn boodschap over te brengen', zegt Maria Henriquez (68). 'Ik zal nu alles vertellen wat ik op mijn hart heb. Eerder lukte het me niet. Ik kon alleen maar huilen. Nu heb ik de kracht wel. Genoeg om te vertellen wat ons is overkomen. Ik hoop dat geen enkele andere moeder in Nederland hoeft mee te maken wat mijn gezin de afgelopen 28 maanden heeft doorgemaakt.'

In de zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol begint vandaag het proces tegen twee van de vijf Haagse agenten die betrokken waren bij de dood van Mitch Henriquez. De 42-jarige Arubaan stierf op 28 juni 2015 na een gewelddadige arrestatie. Zijn zus Germaine (37) is vorige maand overgekomen vanuit Aruba. Zijn moeder Maria verblijft al anderhalf jaar bij familie om het proces voor te bereiden, om altijd in de buurt te zijn voor overleg met haar advocaat Richard Korver. Want gerechtigheid voor Mitch gaat niet vanzelf, zeggen ze. Het is een gevecht geweest met justitie, stellen ze. Een strijd die nog steeds voortduurt, en die na dit proces niet voorbij zal zijn.

Maria: 'Het was acht uur 's avonds op Aruba toen de telefoon ging. Het was Alex, mijn neef. Hij zei: ik ga iets ernstigs zeggen over je zoon. De toon in Alex' stem verraadde wat zou komen. Ik begon te trillen en gaf de telefoon aan mijn dochter Germaine. Ik wilde het niet horen.'

Germaine: 'Alex zei dat er iets ergs met Mitch was gebeurd en dat hij waarschijnlijk niet meer zou bijkomen. Ik begon te schreeuwen.'

We voelen ons machteloos. We vertrouwen de overheid niet meer

Maria: 'Ik heb de auto gepakt en ben naar mijn oudste dochter, Lila, gereden. Hoe ik het gedaan heb, weet ik niet meer. Lila was in shock, helemaal stil. Als een dode bloem.'

Germaine: 'Het is nu twee jaar geleden. Ik mis hem. En wat ik heel erg vind: zijn stem en zijn gezicht beginnen in mijn geheugen te vervagen.'

Maria: 'Mitch was geen ruziemaker. Hij was een vrolijke jongen. Ik heb nooit klachten over hem gehoord. Nooit, nooit, nooit.'

Germaine: 'Eigenlijk praten we er niet veel over. Maar het is goed dat we het er nu wel over hebben. We voelen ons machteloos. We vertrouwen de overheid niet meer. Onze vragen worden niet beantwoord.'

Psst, vind je dit interessant?

Ontdek Topics nu 1 maand gratis en stel je eigen nieuwsoverzicht samen.

Lees 1 maand gratis

Al abonnee?

Nekklem en pepperspray

Mitch Henriquez kwam om het leven nadat hij op een Haags festival door vijf agenten tegen de grond was gewerkt. Hij zou zich verzet hebben tegen een arrestatie. Twee van de vijf agenten zullen de komende dagen terechtstaan: één omdat hij de omstreden nekklem toepaste. Een ander omdat hij tegen de neus van Mitch sloeg en pepperspray gebruikte. Ofwel: ze zouden disproportioneel veel geweld hebben gebruikt tegen een man die de openbare orde verstoorde, een veertiger die een stuk of vijf biertjes ophad en 'voor de grap' riep dat hij een wapen bij zich had terwijl hij naar zijn kruis greep.

Filmpjes van de hardhandige arrestatie verschenen nog diezelfde avond op internet. En de dagen erna liepen betogingen tegen politiegeweld en racisme uit op rellen in de Haagse Schilderswijk.

Maria: 'De filmpjes van de arrestatie wil ik niet zien. Ik heb alleen het stukje gezien van het moment dat Mitch met zijn voeten trappelt terwijl de agenten op hem zitten. En de beelden van hoe ze zijn slappe lijf van de grond hijsen terwijl zijn hoofd naar beneden zakt. Dat was meer dan genoeg. Straks - tijdens het proces - zal ik ook weglopen als de beelden worden vertoond.'

De grove arrestatie is niet het enige verwijt dat de nabestaanden de agenten maken: nadat ze Henriquez - die zichtbaar buiten bewustzijn was - hadden geboeid, vervoerden ze hem in een politiebus naar het nabijgelegen politiebureau. Dit is tegen de regels: als iemand onwel is, mag je hem niet vervoeren. De agenten hadden meteen een ambulance moeten bellen. Op het festivalterrein waren bovendien EHBO'ers en een ambulance aanwezig, op slechts 300 meter afstand.

Hierdoor werd pas na zeven 'kostbare' minuten met de reanimatie gestart. En hoewel het hart van Mitch in het ziekenhuis weer op gang werd gebracht, was het kwaad al geschied. Nadat een arts had geconstateerd dat behandeling zinloos was, werd de kunstmatige beademing gestopt.

Maria: 'De agenten - alle vijf - hebben Mitch niet geholpen toen hij hulpeloos op de grond lag in het park. Ze zijn toch opgeleid om mensen te helpen?

Germaine: 'De agenten hebben bovendien gelogen.'

Aanvankelijk werd door justitie naar buiten gebracht dat Mitch pas onwel werd in de politiebus. Op filmpjes die omstanders hebben gemaakt, is te zien hoe de forse Arubaanse man er op het festivalterrein al als een levenloze pop bij ligt. 'Dat was niet de enige leugen. De agenten hebben in hun eerste verklaringen ook tegen de rijksrecherche gezegd dat ze niet inhoudelijk met elkaar over de zaak hebben gesproken', zegt Maria. Maar uit een verklaring van hun leidinggevende blijkt dat er diezelfde avond een debriefing met hen is geweest. Ook stuurden betrokken agenten in de dagen na de dood van Mitch berichten naar elkaar in een Whatsappgroep. De nabestaanden hebben hierdoor het gevoel dat de agenten hun verklaringen mogelijk op elkaar hebben afgestemd.

Maria: 'We willen precies weten wat er is gebeurd. Daarvoor willen we een keer goed met ze praten. Dat hebben we gevraagd. Via de politie. Via hun advocaten. Maar het antwoord is telkens 'nee'.

'Waarom hebben ze hem op zo'n grove manier behandeld? Wat is er gebeurd in het busje? Waarom was Mitch bont en blauw? Zijn ribben waren gebroken. Zijn strottenhoofd was gebroken. Hij had overal kneuzingen.'

Germaine: 'Toen Mitch' lichaam aankwam in Aruba voor de begrafenis, herkende ik mijn broer niet meer. Hij was helemaal misvormd.'

Maria: 'Onze vragen blijven onbeantwoord. Na de dood van Mitch kwam Gerard Bouman, de toenmalige korpschef, ons op Aruba condoleren. We spraken een half uur, en vroegen ook hem wat er precies was gebeurd. Hij antwoordde: dat wordt nog uitgezocht, ik kan er niks over zeggen. Hij was vriendelijk. Maar we hadden niks aan dit gesprek.'

Gewoon doorbetaald

Ruim een jaar later lekten via NRC e-mails uit van de politie. Daaruit bleek dat Bouman 'zeer betrokken' was bij het vijftal agenten. Na Henriquez' dood werden de agenten buiten functie gesteld door de Haagse politiechef Paul van Musscher. Maar nog geen drie maanden later deed Bouman de vijf agenten een 'aantal harde toezeggingen'. De inmiddels overleden korpschef van de Nationale Politie draaide de gevolgen van hun buitenfunctiestelling terug: de vijf agenten kregen hun volledige salaris weer doorbetaald en ze ontvingen hun politiepas terug. Ook gaf Bouman hun de garantie dat ze hun baan zouden behouden.

Maria: 'Bouman gaf er een verkeerd signaal mee af, alsof het goed was wat de agenten hebben gedaan.'

Oncontroleerbaar

Maria: 'Wat ook steekt: wij hebben geen idee wie de agenten zijn.'

Bij hoge uitzondering blijven de namen van de verdachten in deze strafzaak geheim: in het dossier worden de vervolgde agenten DH01 en DH02 genoemd. De andere drie agenten 'heten' DH03, DH04 en DH05. Als reden noemt justitie: veiligheid. Er zijn bedreigingen geuit aan hun adres.

Germaine: 'Maar ze worden toch niet bedreigd door ons? Kom op zeg, wij zijn maar met drie vrouwen. Mijn moeder, mijn oudere zus Lila en ik.'

27 juni 2015
Mitch Henriquez wordt aangehouden in het Haagse Zuiderpark. De volgende dag overlijdt hij. In de dagen erna lopen demonstraties tegen politiegeweld uit op rellen.

1 juli 2015
Uit voorlopig onderzoek blijkt dat Henriquez door zuurstofgebrek om het leven is gekomen. De vijf betrokken agenten zijn vanaf dan officieel verdachten.

19 september 2016
Het OM maakt bekend dat twee van de vijf agenten worden vervolgd. Dit tweetal zou buitensporig veel geweld hebben gebruikt, de andere drie agenten niet.

8 oktober 2016
Via NRC lekken interne e-mails uit. Voormalig korpschef Bouman heeft de betrokken agenten in 2015 al de garantie gegeven dat ze niet zouden worden ontslagen.

10 november 2016
Het OM besluit dat de betrokken agenten niet vervolgd worden voor meineed en valsheid in geschrifte. De familie Henriquez had aangifte gedaan. Volgens hen hebben de agenten onjuiste verklaringen afgelegd. Of dat zo is, heeft het OM niet onderzocht, omdat de agenten niet onder ede stonden toen ze de verklaring aflegden.

15 december 2016
De resultaten van het interne politie-onderzoek worden bekend. Twee agenten krijgen voorwaardelijk strafontslag voor de periode van een jaar. Twee anderen krijgen een berisping, de vijfde gaat vrijuit. Dit staat los van de strafzaak.

27 maart 2017
Er rijst twijfel over de doodsoorzaak van Henriquez door nieuw forensisch onderzoek dat de verdediging heeft laten uitvoeren. De zaak wordt uitgesteld.

30 maart 2017
Het gerechtshof besluit dat de andere drie agenten niet alsnog zullen worden vervolgd. De familie Henriquez had hier via een artikel 12-procedure om gevraagd. De familie dient een klacht in bij het Europees Hof. Dit Hof heeft op 6 oktober laten weten de zaak in behandeling te nemen.

Het wakkert hun zorgen verder aan: overheidsdienaars waren betrokken bij de dood van Mitch. En diezelfde overheid moet nu zorgen voor gerechtigheid voor Mitch. Maar kan dat wel als de rechter moet oordelen over een totaal geanonimiseerd dossier? Ze vrezen dat er hierdoor iets misgaat en vinden dat de procesgang zo niet te controleren is. Volgens hun advocaat Richard Korver heeft de rijksrecherche bijvoorbeeld geen onderzoek gedaan naar het verleden van de verdachten. Vragen als 'Zijn er vaker klachten geweest over agressie bij deze agenten? Zaten ze misschien tegen een burn-out aan?' worden niet beantwoord, aldus de nabestaanden. En ze kunnen het zelf ook niet onderzoeken.

Germaine: 'We willen hun namen niet aan anderen bekendmaken. Maar we willen wel weten wie ze zijn. Voor onszelf. Om te controleren wie wat heeft gedaan. Maar ook om niet telkens op straat te hoeven denken: is deze agent misschien de moordenaar van mijn broer?

'Mijn zus Lila zegt het zo: stel je voor, over vijf jaar ga ik naar een barretje en raak ik in gesprek met iemand. Dan zal er altijd een stemmetje in mijn hoofd zijn dat zegt: misschien praat je met de moordenaar van je broer. Lila is als de dood dat ze die angst voor altijd zal hebben. Dat ze nooit meer iemand in de ogen kan kijken zonder dit te denken.'

Maria: 'Als ik nu een agent zie...' Geëmotioneerd. 'Ik weet het juiste woord niet. Ik wil niet zo verder leven.'

Eigenlijk zou het proces in april al zijn begonnen. Germaine: 'Maar toen gooide de verdediging op het laatste moment een bommetje. En dat terwijl de hele familie al naar Nederland was gevlogen.'

Dat bommetje was een rapport van Kees Das, het voormalige hoofd van de afdeling Forensische Geneeskunde bij de GGD Amsterdam. Hij stelde - op basis van het onderzoeksrapport van de patholoog van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) - dat Mitch mogelijk is overleden door een hartritmestoornis, en zeer waarschijnlijk niet door verwurging, zoals het NFI eerder constateerde. De rechtbank stelde de zaak toen uit tot november, zodat een derde forensisch expert de zaak opnieuw kan bekijken.

Ik kan pas verder als ik het héle, eerlijke verhaal heb gehoord

Maria

Germaine: 'Dat ze op het laatste moment met een nieuw rapport kwamen, voelde als een klap in het gezicht.'

Maria: 'We krijgen hierdoor het gevoel dat de agenten hun verantwoordelijkheid niet nemen. Ik kan pas verder als ik het héle, eerlijke verhaal heb gehoord.'

Europees Hof

De familie Henriquez stapte onlangs naar het Europees Hof, dat op 6 oktober liet weten de zaak in behandeling te nemen. Volgens de familie wordt hun het recht op een eerlijk proces onthouden: ze hebben niet alle informatie, vragen zich af of het strafrechtelijk onderzoek wel deugdelijk is verlopen en nemen er geen genoegen mee dat DH03, DH04 en DH05 niet worden vervolgd. Volgens het OM hebben deze agenten niets gedaan wat heeft bijgedragen aan de dood van Mitch Henriquez. 'Maar ze hebben ook niks gedaan om Mitch te helpen', zegt Maria. 'Mijn zoon lag daar. De ambulance was op het festivalterrein. Als ze die hadden gewaarschuwd, was mijn zoon nu misschien nog in leven.'

Germaine: 'We willen rechtvaardigheid voor Mitch. We willen dat ze alle vijf gestraft worden.'

Maria: 'Dan pas krijg ik rust, en kan ook Mitch rusten.'

Na de uitspraak vliegt Maria weer naar Aruba. Als de zaak wordt behandeld door het Europees Hof, komt ze terug. 'Ik kon afgelopen anderhalf jaar niet heen en weer vliegen, want ik leef van een Arubaans pensioen. Maar ik wil zo graag terug naar mijn eiland', zegt ze. De grafsteen - die enkele maanden na Mitch' dood is geplaatst - heeft ze nog niet gezien. En in haar huis op Aruba liggen alle spullen nog die van haar zoon waren.

Maria: 'Zijn bed, zijn kleren. Alles. Ik verlang er naar om zijn geur te ruiken in zijn kleren.'