Miniaturen of de verluchter van een boek.

Het woord boek is vermoedelijk afkomstig van het Germaanse woord voor beuk. De omslagen van de eerste boeken werden namelijk gemaakt van een rechthoekig stuk (beuken-)hout.

De boekband bestaat, geheel of gedeeltelijk, uit een voorplaat, een achterplaat en een rug.

Handschrift - manuscript.

.

De evangelist Matteus uit het evangeliarum van Lindisfarn ( ca. 698) 

Met de hand geschreven document. Boeken werden voor de uitvinding van de boekdrukkunst met de hand geschreven. Elk boek is dan ook uniek. Het proces van het maken van een handgeschreven boek verliep planmatig. De opdrachtgever bepaalde veelal de keuze van de tekst, meestal een beroemde oudere tekst. Samen met het scriptorium, het schrijfatelier, werd het formaat van het boek, de kwaliteit, en het lettertype bepaald en of het boek veel of weinig versierd moet worden. Vervolgens schreef de kopiist, meestal met een pen gesneden van een ganzenveer, de tekst. Hij liet ruimte open op de plekken waar de rubricator de gekleurde initialen of beginletters moest plaatsen en de miniaturist de illustraties moest schilderen.

.

Beginletter - initiaal of miniatuur van het Matteus evangelie uit het beroemde Ierse " Book of Kells" (begin 8ste eeuw) met  de 
typische Germaanse decoratieve versiering : grillige spiralen, krullen en vlechten.

 Na het schrijven en versieren ging de boekbinder aan de slag om van de losse gevouwen bladen een boek te maken. Ook bij het maken van een middeleeuws boek gold het principe: hoe luxer hoe duurder.

.. 
Het huwelijk van Arnofini.

Voorbeeld van een boek met initialen en randen

dit is werk van de miniaturist.
 

Miniaturist

De miniaturist is de illustrator van een handschrift. Hij schildert de versieringen en de miniaturen. Na het kopiëren en rubriceren gaat de miniaturist (of: verluchter) aan het werk. Met gekleurde verf, inkt en bladgoud brengt hij versierde initialen (grote vaak met goud versierde letters) en illustraties aan.
 Deze worden miniaturen genoemd.

.

De beginletter of initiaal van middeleeuwse teksten zijn vaak vergroot en uitbundig versierd.
het zijn meestal pareltjes op zichzelf.

 Het woord miniatuur is afgeleid van het Latijnse woord minimum dat rode kleurstof betekent. De miniaturist gaat meestal in een vaste volgorde te werk. Hij begint met het schilderen van de initialen. Daarna gaat hij de niet beschreven regels vullen met eenvoudige versiering: de zogenaamde regelvulling. Dan worden de marges om de tekst voorzien van passende versiering. Tenslotte worden de grote, soms paginavullende illustraties geschilderd. In boeken die volgens een vaststaande manier moesten worden gemaakt (zoals getijdenboeken), maakte men voor de illustraties en versiering gebruik van een voorbeeldboek.

Het zijn stuk voor stuk mini schilderijtjes, pareltjes .

Het is zo dat men bij het openen van de oude boeken in de rug van het boek veel interessants vind. Men vind er hoeveel maal het boek al is open gedaan bijvoorbeeld om naar drie verschillende musea ten toon gesteld te worden, ook vind men kleine insecten of haartjes en materialen van uit de vroegere oudheid terug. Alles wat met elk boek is gebeurd vind men dus terug . Iets wat ons weeral veel leert uit vroegere tijden.

.

Twee pagina's uit het Getijdenboek van
Catherina van Kleef.

Nu slaat men de boeken deze tijd digitaal op zodat ze niet meer

geopend moeten worden, beter voor de boeken uit de oudheid.
Maar men zal minder en minder mooie tentoonstellingen te zien krijgen wat zeer spijtig is.

In 1450 vroeg een miniaturist reeds een groot stenen huis als prijs,gewoon omdat deze kleine mini schilderijen nu een Ferrari waard zijn.

.

Bijbel van Anjou, deze was te bewonderen

op een tentoonstelling te Leuven het voorbije jaar.