In het voorlaatste jaar van de negentiende eeuw ─ en wel op 27 november 1899 ─ is de Vlaamse dichter Guido Pieter Théodore Joseph Gezelle te Brugge overleden. Hij was op 1 mei 1830 in diezelfde Belgische stad geboren, waar nu een plein naar hem is genoemd met daarop een standbeeld van deze zeer vruchtbare poëet. In de tijd dat ik van de (toen nog) lagere school overstapte naar het middelbaar onderwijs, bleek de eerste bijdrage in de bloemlezing die we in de eerste lyceum-klas gebruikten [1] De ballade van Boerke Naas te zijn. Daar bestond toen minder weerstand tegen dan in die dagen gebruikelijk was tegen de verplichte literatuur. Dat kwam voornamelijk door het humoristische element. 

De positieve keerzijde daarvan was dat je, desgewenst, meteen een ruimere woordenschat kreeg, doordat menig begrip voor ons noorderlingen niet bepaald alledaags was: leeuwenhert, zevenschot, alzo, bacht, tronk enz.

Gezelle zal ongetwijfeld levendiger zijn gebleven in Vlaanderen dan dit in de Noordelijke Nederlanden het geval is.
Zie tevens de bijdrage van heden  op de Nederlandse, redactioneel aan deze site gelieerde site Tempel van het fin de siècle.

[1] W.L.M.E. van Leeuwen en F.G.A. Stemvers: Verhalen en Liederen I. Groningen, J.B. Wolters.

__________

Afbeeldingen:

1. De Vlaamse dichter Guido Gezelle. Portret naar een oude fotografie.
2. Boerke Naas, naar de gelijknamige ballade van Guido Gezelle. Portret door Pieter Dierckcx (1871-1950).

27-11-2011 om 18:30 geschreven door Heinz Wallisch  

Op zondag 27 november, nog net vóór middernacht, om 23:55 uur, begint op het tweede Duitse publieke televisienet (ZDF) een nieuwe aflevering van het, in principe maandelijks eenmaal uit te zenden programma Das Philosophische Quartett, zoals gebruikelijk gepresenteerd door Peter Sloterdijk en Rüdiger Safranski.

De als discussieprogramma gekwalificeerde thema-uitzending heeft deze keer als thema Klimawandel ─ ein Glaubenskrieg? Er zullen ook deze keer weer twee gasten deelnemen. Deze keer zijn dat Frank Schätzing en Gerd Ganteför. Laatstgenoemde us als fysicus verbonden aan de Universiteit van Konstanz, zijn tegenhanger in de discussie is auteur van bestsellers, die probeert de mensen bewust te maken van een niet alleen dreigende katastrofe, maar van een katastrofe die zich meer dan alleen aftekent, doch reeds in gang gezet is. Frank Schätzing bespeelt ook de angsten van zijn lezers, en dat is volstrekt legitiem, en des te meer als dat ertoe bijdraagt dat de aardbewoners zich wat bewuster gaan gedragen ten opzichte van de natuur, het milieu en de beschikbare grondstoffen, die er, in zeer belangrijke mate toe zullen moeten bijdragen dat de mens ook in leven kan blijven, zowel qua voedsel alsook op het punt van energie, en niet als laatste met betrekking tot een steeds schaarser wordend basiselement: Water.

27-11-2011 om 11:20 geschreven door Heinz Wallisch  

Op zaterdag 26 november presenteert de Britse cultuurzender BBC Radio 3 in een aflevering van het programma 'Opera on 3' een versie van het muziekdrama Jevgeni Onjegin van Pjotr Iljitsj Tsjajkovski (1840-1893) door de English National Opera. Koor en orkest van dat instituut worden voor deze gelegenheid geleid door dirigent Edward Garner.De rollen worden gespeeld en gezongen door

Audun Iversen (baritone) als Jevgeni Onegin

Amanda Echalaz (soprano) als Tatjana
Toby Spence (tenor) als Lenski
Brindley Sherratt (bass) als Prince Gremin
Claudia Huckle (mezzo-soprano) als Olga
Diana Montague (mezzo-soprano) als Madame Larina
Catherine Wyn-Rogers (mezzo soprano) als Filipjevna
David Stout (baritone) als Zaretski

Het programma, dat wordt uitgezonden vanaf 19:00 uur onze tijd, zal worden geïntroduceerd door Martin Hanley. 

26-11-2011 om 11:20 geschreven door Heinz Wallisch  

De aflevering van 'The verb', het literatuurprogramma van de Britse cultuurzender BBC Radio 3, dat op vrijdag 25 november kan worden beluisterd tussen 23:00 uur en 23:45 uur, heeft een speciaal thema ─ al zou je tevens kunnen zeggen dat het een speciale aflevering is over ─ het woord sparkling.

Daarin komt tekstmateriaal voor van William Shakespeare (1564-1616) en van John Keats (1795-1821) uit de tijd der Engelse klassieke dichters, aangevuld met nieuw werk van Jo Shapcott (*1953), een veelvuldig gelauwerde dichteres, en tevens van Val McDermid (*1955); laatstgenoemde geldt als bestselling, award winning crime writer.

25-11-2011 om 01:25 geschreven door Heinz Wallisch  

Tweeëntachtig jaar is het geleden dat op 24 november de Franse politicus en schrijver, Georges Eugène Benjamin Clemenceau, te Parijs is overleden. Hij was op 28 september in 1841 te Mouilleron-en-Pareds in de Vendée geboren. Zijn geboortestreek werd voornamelijk bewoond door streng-katholieke mensen, maar zijn familie gold als tegenstander van de clerus.

Georges Clemenceau groeide op in het voorvaderlijke kasteel; zijn vader was arts zoals dat met tal van de voorafgaande zonen in de geschiedenis van de familie het geval geweest is. Als gevolg van de rijkdom van, in ieder geval, deze generatie Clemenceaus oefende Georges' vader geen praktijk uit. Toch volgde hij in de voetsporen van zijn vader en ging hij eveneens medicijnen studeren, eerst te Nantes en daarna in de Franse hoofdstad. Tijdens die studieperiode kreeg hij een reputatie doordat hij zeer radicale pamfletten publiceerde. Hij was nog maar vierentwintig jaar toen hij promoveerde.

Hij zou zich in de politiek engageren en eveneens de letterkunde bedrijven. Over dat laatste kunt u binnenkort meer op één van onze andere cultuurwebsites lezen.

24-11-2011 om 16:42 geschreven door Heinz Wallisch  

De Frans-Duitse cultuurzender Arte-tv presenteert op woensdag 23 november een Duitse documentaire van Claire Walding over koning Edward VIII (1894-1972), die in 1936 nog geen jaar koning is geweest. Hij heeft afstand gedaan van de troon, omdat hij in het huwelijk trad met de Amerikaanse Wallis Simpson (1896-1986), die echter reeds tweemaal was gescheiden. Edward werd opgevolgd door zijn jongere broer Albert, die ─ toen hij koning werd ─ George VI (1895-1952) ging heten. Zijn regeringsperiode begon op 11 december 1936; hij overleed op 6 februari 1952.
Wel had dit alles tot gevolg dat er een crisis in het Britse koningshuis is ontstaan.

De film uit 2009 ─ in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9 ─ die tot stand is gekomen in opdracht van de regionale zender Radio Berlin Brandeburg, wordt op genoemde datum uitgezonden via opgemelde televisiezender te zien tussen 20:15 uur en 21:05 uur.
Herhalingen zijn te zien op zaterdag 26 november, 's middags vanaf 15:55 uur, en op dinsdag 29 november, 's ochtends vanaf 10:55 uur.

23-11-2011 om 17:59 geschreven door Heinz Wallisch  

Marieluise Fleißer

De regionale Duitse radiozender NDR Kultur presenteert op dinsdag 22 november, in de nieuwste aflevering van het programma Kulturforum ─ die zal worden uitgezonden tussen 20:05 uur en 21:00 uur onder de titel Ingolstadt liegt in Amerika.
Daarin wordt een portret geschetst vand e Duitse schrijfster Marieluise Fleißer (1901-1974), die haar grootste bekendheid te danken heeft aan haar Dramen, en vooral twee toneelstukken, te weten Fegefeuer in Ingolstadt (uit 1926) en Pioniere in Ingolstadt waarvan de eerste versie stamt uit 1928.

Hulp van Brecht
Boze tongen ─ onder dewelke zich die van de Duitse literatuurpaus in ruste, Marcel Reich-Ranicki (*1920) bevindt ─ beweren dat Marieluise Fleißer die stukken alleen maar zo adequaat heeft kunnen produceren doordat ze in die jaren als geliefde van één der grootste dramaturgen (uit de eerste helft) van de twintigste eeuw, Bertolt Brecht (1898-1956) fungeerde en van hem de juiste tips heeft gekregen.

Driedelige editie

In 1972 is er een driedelige editie met Gesammelte Werke ─ samen zo'n 1.150 pagina's ─ bij Suhrkamp in Franlfurt am Main verschenen. Het eerste deel bevat de Dramen; in het tweede deel zijn een roman, verhalend proza en essays opgenomen; het derde deel biedt de Gesammelte Erzählungen.

22-11-2011 om 17:31 geschreven door Heinz Wallisch  

Vandaag, de dag waarop de geniale Duitse dichter Heinrich von Kleist (1777-1811), samen met een ongeneeslijk zieke vriendin, Henriette Vogel (1780-1811), exact tweehonderd jaar geleden een einde aan zijn leven maakte, vertoont Arte-televisie de voorstelling Carmen, zoals die op 7 december 2009 in de Italiaanse stad Milaan in de enscenering van Emma Dante in première is gegaan, en wel op de naamdag van de schutspatroon van deze stad, de heilige Ambrosius. 

Pas zo'n drie maanden na de eerste voorstelling van het concert- en opera-zeizoen in de meeste culturele centra ─ het opera-seizoen 2009-2010 van start met Carmen uit 1875 van de Franse componist Georges Bizat (1838-1875). Deze schreef weliswaar zo'n vijfentwintig muziekdrama's, doch alleen De Parelvissers uit 1863 en Carmen hebben repertoire gehouden.

Het lijkt ons eerlijk gezegd niet nodig de handeling in dat muziekdrama hier opnieuw te verklaren. Daartoe verwijzen we naar een eerder artikel op deze site. We halen we Heinrich von Kleist aan, omdat die in het epigram getiteld Das frühreife Genie aan deze opera refereert:

"Nun, das nenn ich ein frühgereiftes Talent doch! bei seiner Eltern Hochzeit bereits hat er den Carmen gemacht."
Zoals gebruikelijk met opera's die via Arte-televisie worden uitgezonden, is ook Carmen uit het seizoensprogramma van de Scala ─ dat nu bijna twee jaar geleden is gestart ─ slechts eenmalig via die zender te zien, en wel op maandag 21 november, tussen 20:15 uur en 23:00 uur.
De muzikale leiding heeft Daniel Barenboim.

21-11-2011 om 11:35 geschreven door Heinz Wallisch