DE EERSTE VERMELDINGEN

1749: De oudste vermelding

De oudste vermelding van de Elfstedentocht is van 1749. Volksdichter Boelardus Augustinus van Boelens, die zich verschool achter het pseudoniem B. Bornius Alvaarsma, schreef toen: ‘’t Is Pier die ellef Steden van Vriesland, op een dag, heeft in het rond gereden, en nog zijn maal met vrede at in den Olyhoek, te Bolsward in den stal, bij Vetlap van den Hoek.’
1848: Krant schrijft over Elfstedentocht

De Amsterdamsche Courant van 24 januari 1848 schreef onder de kop Bladvulling:

Klik op de afbeelding om de link te volgen

1868: Bejaarde Friezen schaatsen langs elf steden.

1890: Pim Mulier
Op 21 december 1890 reed sportpionier Pim Mulier een Elfstedentocht, waarbij hij als eerste in alle steden zijn doorkomsttijden door een lokale autoriteit liet paraferen. Met die tocht en het verhaal dat hij erover schreef, legde Mulier de basis voor een traditie, die een unieke plaats inneemt in de Nederlandse cultuurgeschiedenis.

In 1934, bij het 25-jarig jubileum van de eerste Elfstedentocht, keek Mulier op verzoek van het Elfstedenbestuur terug op de droom die hem sinds die ‘zoo prettigen dag’ voor ogen had gestaan.

Sedert dien is het volbrengen van den XI-Steden-tocht een verlangen, een verleidelijk droombeeld geworden, hetwelk elke schaatsenrijder en –rijdster blijft koesteren, een fata morgana, hetwelk hen achtervolgen blijft, totdat die zoete wensch eindelijk in vervulling is gegaan.

Rayonhoofden

De route is ingedeeld in 22 rayons. In elk rayon vertegenwoordigt het 'rayonhoofd' de Vereniging. De rayonhoofden zijn verantwoordelijk voor de doorgang van de tocht door hun rayon.

De belangrijkste taken van het rayonhoofd zijn:

Het eenmaal per dag meten van de ijsdikte.
De ijsberichtgeving.
De verzorging van ijstransplantaties.
Het maken van klunvoorzieningen.
De zorg voor een veilige ijsweg.
Het overleg met de plaatselijke overheid.
De controle van tocht- en wedstrijdrijders.
Het melden van de doorkomst van de kopgroep van de wedstrijdrijders.
Het waken voor een veilige passage langs het publiek.

Een rayonhoofd wordt in de meeste rayons bijgestaan door een assistent-rayonhoofd. Beiden worden door het bestuur benoemd. Bestuur en rayonhoofden bespreken tijdens de rayonhoofdenvergadering de laatste stand van zaken van de ijswegen en het weer. Daar wordt ook gekeken of, en zo ja wanneer, er een Elfstedentocht kan plaatsvinden.

In 2006 zijn er de volgende (assistent)rayonhoofden:

Rayon Zwettehaven :
F. de Boer en N. Kelderhuis (assistent)
Rayon Zwettehaven :
K. Abma R. Haagsma (assistent)

Rayon Dille:

P. de Hoop en P. Siksma (assistent)

Rayon Sneek:

W. Cnossen en J. Hoogland (assistent)

Rayon IJlst:

J. J. Stienstra en L. Planting (assistent)

Rayon Woudsend:

R., Nagelhout en P. v/h Blik (assistent)

Rayon Sloten:

D . Schotanus en D. Kraak (assistent)

Rayon Balk:

R. G. Woudsta en P. Siemonsma (assistent)

Rayon Galamadammen:

D. N. Flapper en J. de Boer (assistent)

Rayon Stavoren:

P. Visser en mevr. M. Bouma (assistent)

Rayon Hindeloopen:
W. Kelderhuis en J. Zeed (assistent)
Rayon Workum:

Th. Wouda en S. A. Westra (assistent)

Rayon Bolsward:

S. La Roi en W. Minnema (assistent)

Rayon Witmarsum:

B. de Vries en H. van der Wetering (assistent)

Rayon Harlingen:

J. Bergsma en S. Krol (assistent)

Rayon Franeker:

P. Westa en Y. T. Koopmans (assistent)

Rayon Wier:

J. Pars en A. de Jong en K. J. Runia (assistent)

Rayon Oude Leije:

H. Siegersma en mevr. J. Broersma (assistent)

Rayon Bartlehiem:

H. van Althuis en F. Kloosterman (assistent)

Rayon Birdaard:

D. H. Brouwer en J. P. v/d Wal (assistent)

Rayon Dokkum:

K. Jelleman en G. J. M. Tigchelaar (assistent)

Rayon Leeuwarden:

F. de Boer (assistent start) en S. Veenstra (assistent finish)

Vrijwilligers
De Vereniging heeft nadrukkelijk een niet-commercieel karakter en kent dan ook geen sponsoren. Duizenden vrijwilligers helpen als de Tocht der Tochten doorgaat. Dat is de kern van de Vereniging. Maar ook in ijsvrije jaren is er genoeg te doen: denk bijvoorbeeld aan de ledenadministratie, de financiële administratie en het oplossen van knelpunten in de route.

Wedstrijd en Reglement

Alles op een rij.
Naast een toertocht wordt de Elfstedentocht ook in wedstrijdverband gereden. Aan de wedstrijd mogen mee doen Marathon A-rijders/A-rijdsters, B-rijders en veteranen in het bezit van een voor dat seizoen geldige K.N.S.B.-licentie en lidmaatschap van de Vereniging "De Friesche Elf Steden".

Wie er precies mee kunnen rijden vindt u in hetwedstrijdreglement.

Vrouwen in de wedstrijd
In 1985 konden er voor het eerst vrouwen aan de wedstrijd deelnemen. In dat jaar was de eerst aankomende vrouw Lenie van der Hoorn; in 1986 was dat Tineke Dijkshoorn; in 1997 Klasina Seinstra. Vanaf de volgende tocht is er een aparte wedstrijd voor vrouwen. Er komt dan ook voor het eerst een winnares. Nadat de wedstrijdrijders om 05.20 uur zijn vertrokken zullen de dames om 05.35 vertrekken.

Prijzen
Alle wedstrijdrijders die de tocht binnen de gestelde tijd voltooien en alle stempels hebben verzameld, ontvangen het Elfstedenkruisje. Daarnaast mogen de winnaars van de Elfstedenwedstrijd zich verheugen in zeer veel publieke belangstelling en een zeer grote populariteit. De elf eerst aankomende mannen en de vijf eerst aankomende vrouwen ontvangen een medaille. Het aantal prijzen voor de vrouwelijke wedstrijdrijdsters is kleiner omdat het aantal vrouwelijke deelnemers aan de wedstrijd veel lager is dan het aantal mannelijke deelnemers.

De winnaar ontvangt daarnaast de Pim Mulier wisselprijs: een grote zilveren schotel. De snelste vrouw krijgt twee wisselprijzen: een zilveren bokaal alsmede een zilveren wisselbeker. Zowel de mannelijke als de vrouwelijke winnaar krijgen een krans. Beide namen worden voorts ingegraveerd in het beeld van de Elfstedenrijder, dat zich voor het FEC te Leeuwarden bevindt. De uitreiking van de prijzen vindt plaats tijdens de huldiging in de namiddag van de wedstrijddag in Leeuwarden. Alle medailles en wisselprijzen bestemd voor de prijswinnaars van de eerstvolgende Elfstedenwedstrijd zijn tentoongesteld in het museum De Fryske Winter. Dit museum is ondergebracht in het Fries Scheepvaartmuseum te Sneek.

Het aantal toertocht deelnemers.
Het deelnemersaantal bedraagt ca. 16.000.
Tot aan het begin van de tocht is het bestuur van
de Vereniging gerechtigd van dit aantal af te wijken.

Start en controlekaart.
Aan de tocht kan slechts worden deelgenomen, indien men over een start-controlekaart beschikt.

Deelnemer.
Indien zij ook aan de overige in dit reglement gestelde voorwaarden kunnen voldoen, komen in aanmerking voor een start-controlekaart:
a. Leden met startrecht die vóór 1 december voorafgaand aan de tocht als zodanig staan ingeschreven en in het bezit zijn van een geldige legitimatiekaart van de Vereniging.
b. Leden met lotingsrecht die zijn ingeloot voor de betreffende winter.

Inschrijving.
Zij die voor een start-controlekaart in aanmerking willen komen, dienen zich in te schrijven.
Hiervoor gelden de volgende voorwaarden:
a. Inschrijving dient persoonlijk te geschieden tegen betaling van het inschrijfgeld of tekenen van een machtiging.
b. Inschrijving vindt uitsluitend plaats op de dag voorafgaande aan de tocht van 10.00 – 19.30 uur in Leeuwarden;
c. Men kan slechts inschrijven, indien men op de dag van de tocht de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt.
De deelnemer ontvangt na inschrijving, indien aan de voorwaarden daarvoor is voldaan, één start-controlekaart met op de achterzijde zijn foto + n.a.w. (naam, adres, woonplaats)-gegevens.

Start-controlekaart.
Het bovenste gedeelte van de start-controlekaart en het startbewijs, worden bij de start afgescheurd en ingenomen.
Iedere deelnemer dient de stempelkaart persoonlijk bij de controleposten aan te bieden. Bij verlies worden geen duplicaatkaarten uitgereikt.
Stempels voorkomende op andere voorwerpen, dan de aan de deelnemer uitgereikte stempelkaart zijn van onwaarde.

Start en startplaats.
De start vindt plaats vanuit het FEC. De starttijd en de startvolgorde wordt bij de inschrijving bekend gemaakt. Indien een deelnemer eerder start, dan door het bestuur wordt toegestaan, volgt diskwalificatie.

Route-aanduiding.
Bij belangrijke splitsing van ijswegen staan rechthoekige oranje borden met daarop een zwarte pijl. Op de meren zullen ter aanduiding van de route, voor zover nodig, groene lichtbakens worden geplaatst. Eventuele wakken, kistwerken en andere gevaarlijke plekken zullen zoveel mogelijk worden aangegeven (bij donker o.a. met een oranje lantaarn). Indien een klúnplaats niet te overzien is, wordt zoveel mogelijk op een wit bord met zwarte cijfers aangegeven hoeveel meter er geklúnd moet worden.

Controleposten.
In elke stad is een controlepost. Deze wordt aangegeven door middel van een knipperende pijl (zoals bij wegwerkzaamheden) voorzien van het bord “Controle 200 m”. Op het dak van de controlepost staat de Friese Vlag en de Verenigingsvlag. De controleposten dienen zo duidelijk mogelijk te worden weergegeven. Iedere deelnemer dient de stempelkaart persoonlijk en handmatig bij de controleposten aan te bieden.
Het is ten strengste verboden om de stempelkaart met tape of ander plakmateriaal te beplakken.
De stempelkaart mag niet op een arm of een ander lichaamsdeel worden bevestigd.

Geheime controleposten.
Langs de route is een aantal geheime controleposten aangebracht. Deze worden aangegeven door middel van een knipperende pijl (zoals bij wegwerkzaamheden) voorzien van het bord “Geheime controle 200 m”. Op het dak van de controlepost staat de Friese Vlag en de Verenigingsvlag.
De controlepost dient zo duidelijk mogelijk te worden aangegeven. Iedere deelnemer dient de stempelkaart persoonlijk bij de geheime controleposten aan te bieden.

Eindcontrole.
De stempelkaart wordt voor het laatst gestempeld bij de finish te Leeuwarden en daarna, voorzien van alle benodigde stempels en tekens van de geheime controles persoonlijk door de deelnemer in het FEC ingeleverd tegen het startbewijs.

Sluiting controle, afsluiten van de route, beëindigen van de tocht.
De controlepost te Stavoren wordt om 15.30 uur gesloten;
De controlepost te Hindeloopen wordt om 16.00 uur gesloten;
De controlepost te Workum wordt om 16.30 uur gesloten;
De controlepost te Harlingen wordt om 18.15 uur gesloten;
De controlepost te Franeker wordt om 19.00 uur gesloten;
De laatste doorkomst te Oude Leije (8 km voor Bartlehiem) wordt bepaald op 21.00 uur;
De controlepost te Dokkum wordt om 22.45 uur gesloten;
De controlepost te Leeuwarden wordt om 0.00 uur gesloten.
De omstandigheden kunnen noodzakelijk maken, dat de diverse controleposten en doorkomsten voortijdig door het bestuur moeten worden gesloten.

Staken van de tocht.
Het bestuur kan wegens zwaarwegende omstandigheden de tocht staken.

Elfstedenkruisje.
Iedere deelnemer die vóór 00.00 uur het eindpunt te Leeuwarden bereikt, krijgt ter herinnering het Elfstedenkruisje per aangetekende post toegezonden, mits is voldaan aan de bepalingen volgens dit reglement.
Tezamen met het kruisje wordt de ingeleverde stempelkaart toegezonden. Indien de rechthebbende zijn Elfstedenkruisje verliest, stelt het bestuur geen tweede exemplaar ter beschikking.
Zij, die door het slechter worden van de weersomstandigheden of anderszins de tocht niet kunnen volbrengen of daartoe niet in staat zijn gesteld, ontvangen geen Elfstedenkruisje.

BRON: http://www.elfstedentocht.nl