Wie 's levens moker maar getroost laat beuken, doch in zich 't beeld bewaart, dat eens hem blonk, die voelt wel eindlijk in zijn oude tronk een vastheid groeien, die geen lot kan deuken.
Al staat hij krom en armelijk ontwricht ergens alleen, ver van de blanke vlieten, door iedre nieuwe lent gedreven schieten lenige twijgjes naar het heilig licht.
Gans uitgehold en meer dan half gekloofd, verwint zijn taaie leven alle wonden: zijn gulden bloesems geuren in het ronde, een zilvren blarenkrans omstraalt zijn hoofd.
Moederziel alleen ien 't huuske, Leest ze bij 'et groote licht (Kumt al gauw heur achtste kruuske, Scharp, Goddank! blieft nog 't gezicht) Leest ze ien 't Evangelieboek Zonder bril nog even kloek.
Wâ ze leest? Ze leest de naomen En de daotums, dag en jaor, Van heur kienders, toen ze kwaomen, Trouwden, stierven - allegaor; Ook den daotum, naom en van Van heur braoven zaolgen man.
Ielke naom deur haor gelezen Brengt 'en leven veur den geest, Dâ zoo dierbaor haor veurdezen As heur leven is geweest; Ielke daotum wekt ien 't hart De ouwe moedervreugd en -smart.
En dan wordt ze diep bewogen: Allen ziet ze veur zich staon, Allen schouwt ze weer ien de oogen, Allen sprêkt ze vriendlik aon. - Starft ook alles um haor heen, Een moeder-ziel is nooit alleen!
t Gedicht Uit plicht Gelukt niet licht, Maar hinkt aan ijzren boeien: t Heeft vier, Noch zwier, Noch bloei noch tier, En kruipt in plaats van vloeien.
Maar brandt De hand, Die t speeltuig spant, Van t innig boezemgloeien; Geen toon Zo schoon Bij mens en Goôn, Dan die het hart ontvloeien.
Voor mij, Ik wij Mijn Poëzy Geen dorre plichtbetoning: Haar lied Klinkt niet Op vreemd gebied; De Dichtluim kent geen Koning.
Doch kon Een bron, Die eens begon, Steeds onuitputbaar springen, Hoe blij Zou zij Op t Feestgetij Van Eliane zingen!
Dan ach! Ik mag Die blijde dag Met geen gezang begroeten: De smart, Die t hart Te fel benart, Maakt Zang- en Speelkunst voeten.
Daar t leed Zo wreed De borst doorsneed, En tranen drongen uit de ogen, Zou daar t Bezwaar De zangrige aâr Niet tevens op doen drogen?
De gloed Van t bloed In zilten vloed Van staâg geween verdronken, Is al t Geschal Van Feest of Bal Niet weer in staat te ontvonken.
Neen, zang Waar dwang En hartgeprang; Doch waar voor zuivre wensen Ons heil Slechts veil In t hoogste peil, Dan maakte u dit mijn hart de zaligste aller mensen.
Nu gaat de felle koude Al meer en meer voorbij En komen wij al zachtjes In ander jaargetij.
De zwarte spreeuwen komen Terug naar 't oude nest, En wandlen op de daken En pruttlen al haar best.
Ook vangt weer 't moedig haantje Met zijn schel kraaien aan, Terwijl de lieve hennen Druk aan het leggen gaan.
En legde er een haar eitje, Dan is zij recht voldaan En roept: Kijk, al weer eentje! Is dat niet knap gedaan?
Maar Maart is ook een wilde gast, Een windzak en een bulderbast; Hij kan geweldig razen, En 't is zijn allerhoogste pret, Als hij gauw iemand hoed of pet Zo maar van 't hoofd kan blazen. Ook waar hij parapluutjes ziet, Spaart hij die niet, Maar keert - zo'n guit der guiten! - Die, flap! het binnenst buiten, Zodat het heertje daar op straat Nu ook weer doodverlegen staat.
Daar klautert in zijn glimmend pak Die zwarte man hoog op het dak, Omdat geen enkel ziertje roet Daar in de schoorsteen blijven moet; En weet ge, wat de tuinman doet? Hij is aan 't snoeien van de bomen, Waaraan, is het eens zomertijd, Dan zeker veel meer vruchten komen.
Het goede schaap heeft op het veld Haar allereerste jong gekregen, En de arme moeder staat verlegen, Want 't sneeuwt en hagel met geweld, En daar kan 't arme lam niet tegen. Nu komt het meisje van de boer En brengt aan de oude drank en voer, En neemt haar mede naar de stal, Waar 't lam ook veilig wezen zal.
De lente nadert en daarmee de lieve dromen; het licht blinkt op het koel en vochtig gras. Ik meen hieraan kan toch geen sterveling ontkomen, alles wordt weer gelijk het altijd was.
De paarlemoeren lucht, de broze wiegel-twijgen en na de regen het geuren van de grond, de luwe voorjaarswind en het verrukte stijgen der sterren aan het doorzichtig hemelrond.
Men kan zich daaromtrent bezwaarlijk meer vergissen, want het ontvanklijk hart kent zijn bestemde tijd. Het heeft een winter lang de warmte moeten missen, waarnaar het hunkert, en het weet zich thans bereid.
Als de baren u vervaren, Op de onstuime zee, Laat de hoop uw geest bedaren, Op een stille ree; Schoon de noodstorm u onthutst, Elders rust.
Pelgrim, door de dorre zanden, Van dees rampwoestijn! Laat de dorst uw keel verbranden, Doet de tocht u pijn,- Eéns wordt al uw leed gesust, Elders rust.
Ja, het leven is doorweven, Met veel smart en rouw; Maar Gods woord is ons verbleven, En Gods woord is trouw; Worde ook 's levenslamp geblust, Elders rust.
De gouden Aarde is vol en vast en klaar, De Hemel welft zich donker en zacht blauw, Het Heelal is die donkerzachte dauw, Alleen de Zon en de Aarde zijn zichtbaar.
Van die twee samen, van dat jonge paar, Is de Zon de algoudene flambouw, En de Aarde de liggende landouw. In goud en groen beide volkomen baar.
En in het zachte en volkomen blauw Is de Zon een Man met een gouden regen En de Aarde een wijde groene Vrouw,
Genietend 't stille geluk van die zegen. Zon, Aarde en Heelal zijn één lach Rondom de Mensheid heen. Dit is haar Dag.
Hoe laat zij in het nat de schone lokken slingeren! Hoe stilt een regenvlaag nu die gekrolde zee! Zij is niet meer het spel van spiegel, strik en vingeren. Haar maakt nu ander vocht als reukrig vocht, gedwee.
Of zou van ieder haar hier wel het zilver glijden, Waar mede d'ouderdom het sterflijk hoofd bekruipt, 't Geen met dit buigzaam goud eerbiedig niet wil strijden, Maar vloeiende in kristal uit elke vlecht verdruipt?
------------------------------------------- slingeren - hangen stillen - glad maken gekrolde zee - krullende, golvende haar hier - op het door Dullaert beschreven schilderij wel - misschien zilver - het grijs van de ouderdom goud - het blonde haar verdruipt - weg druipt
Les van dit gedicht: de schoonheid van Maria Magdalena blijft als symbool van haar volmaakte berouw over haar zonden.
In 't donkre schipje wroeten de paren, de vader en moeder het kind met kind de bruine wroeters die 't zand vervaren die drijven met water en wind.
En waar zij komen werpen hun armen met klekkende schokken het zand omhoog: een vel om wat benen een maag en wat darmen een dof, gebroken en hooploos oog.
In 't ruimpje als een dodenkot daar bukken zij samen als regen giert, een lampje schijnt er, de lucht is er rot en vocht is er veel en afzichtlijk gediert.
In 't donkre ruimpje sterven er velen - die niet in het donkere water vergaan - zij eten, slapen, vechten en telen hun leven is vroeg heel vroeg gedaan.
Dan komt het zand het gele, droge, en plompt met schokken over hen henen: dan is 't voor 't eerst dat ze rusten mogen en hongerangsten niet schrenen.
Gestorven zijn is niets. In vrede, 't oog geloken, stil sluimren onder geurend mos, van alle leed ontlast, alle aardse zorg ontdoken, alle aardse kommer los,
en zalig, onbewust zelfs van 't bedrijvig leven geen klank meer horen, ver of dicht, van 't eeuwig schaduwfloers, als van een wade, omgeven, blind voor het aardse schitterlicht,
de lang gewenste rust, de zoete rust erlangen, waarnaar vergeefs hier werd getracht : in 't zwijgend hart geen wens, geen onvoldaan verlangen meer voeden en in 't hoofd geen foltrend weggedacht...
Maar sterven is de zaak. Maar langzaam af te teren en matter iedere dag op 't blanke kussen 't hoofd te voelen zinken, en niet kunnen af te weren de macht die u beknelt en 't bloed uws harten rooft...
Maar traag in uw gebeent een angel voelen boren, daar aan 's beds voeteneind het grijnzend doodspook zit, wijl 't vale waslicht blaakt, een doffe stemme horen die, over u, het De Profundis" bidt...
Maar rond u heen geknield, zij die u dierbaar waren, in bijgelovige angst en vrees, u, door hun tranen heen, zien siddrend aan te staren alsof in u het beeld des Schrikkens hen verrees,
de druk der ijzren hand gevoelen om uw leden, die 't bloed verstijft en naar het Niet u medesleurt dat is een zware stond: haast wordt der laatre vrede daarmee te veel, te veel verbeurd !
Galgroen, de lucht, de bomen, groen als slangen Een stormgefolterd graanveld, waar, rouwzwart, Neerstrijken raven uit een hemel, hard En dreigend blauw als vlammen van verlangen, Vreemdpaarse bomen, in hun vaart verstard, Zelfs bloesemtuinen lijken droefheidzangen De kamer grijnst, of lag daar angst gevangen. Felgeel een bloemtuil gilt een kreet van smart.
Eenzame en goede, van uw tragisch leven, Zo arm, zo rijk, hoe mild uw schoonheid geven! Kon géen u lieven? kon u géen verstaan?
O had ik mogen aan uw voeten knielen, U brengen troost van u verwante zielen, 0 gij, die moest in waanzin ondergaan!
Breek, ô mens, uw sluimer af, Dank aan t graf! Leer u-zelve recht beschouwen: t Leven weet geen stand te houen, Maar t ontsnelt ons in zijn draf. Haast genaakt u t ogenblik Dat u aller schepslen schrik, In een blinde hoek verscholen, Aangestapt op wollen zolen, Onzacht toeroept: Hier ben ik!
Ach, wat is des werelds lust Ras geblust! ô Hoe vluchtig is t genoegen! Welk een bron van angstig zwoegen! Hoe verwoestend voor de rust! Achten we ieder morgenrood Als een bode van de dood, ´t Tegenwoordige als verleden, Elk genot voor reeds ontgleden, Eer het nog de kiem ontsproot!
ô Bedrieg de Hoop ons niet! Wat ze ons bied, t Is een schaduwschim van dampen, Die, wanneer men ze aan wil klampen, Door de lege vingers schiet, Ja het leven stort zich uit Met een stroom, door niets gestuit, In de Oceaan der tijden, En voert droefheid en verblijden Der vergetelheid ten buit.
Wat dan ziet men om naar vreugd! Wat ´s de Jeugd? Ach, een dauwdrop uit de hoge Door de zon haast op te drogen! Wat is Grijsheid? ongeneugd! Zwakheid, onlust, kommer, pijn, Onvermogen en gekwijn! Zo dit kwellingvolle leven Ons voor eeuwig waar gegeven Hoe rampzalig ware ons z ij n !
Wel ben ik blijde om 't Leven, maar de extase Der Jeugd was nu sinds lang niet meer voor mij, Gegaan ook 't nauw doorworsteld noodgetij, Waarmee der wereld stormen om ons razen!
En 'k zie het Leven als door koele glazen: Een blauwe stroom, een zonbeglansde wei, Waar 't bruine paard en blanke koeien grazen, En een wit zeil drijft, achter 't groen, voorbij.
Maar, dankbaar om het schoon, dat is gebleven, Zie ik der jaren staêge wisselingen, 't Najaar in goud, de Lente in bloesem staan,
Niet wetend, of ik lééfde of eerst gíng leven, En of de storm'ge dagen, die vergingen Wel schoner waren, dan dit nieuw bestaan.
Voor geen koning wil ik wijken, Voor geen prins of rijke vorst, Ik wil tonen, ik wil bereiken, Ik, die vroeger nimmer dorst.
Voor geen machten wil ik zwichten, Met geheven hoofd steeds voorwaarts treen, Voor geen strijden, voor geen richten, Voor niemand deinzen, neen, neen, neen!
Voor niemand buigen, voor niemand beven, Voor niets, al is het ook sterk in macht, Maar leven, leven, mijn eigen leven, In mijn eigen licht, in mijn eigen kracht.
O dromend hart, kies u een nieuw vertier in vrouwenwang en purpren eglantier; licht als kwikzilver vlieten onze dagen, de pracht der jeugd zinkt als een bergrivier.
