De bolle winden blazen blauwe kuilen In 't asgrauw fulp der zware wolkenlagen. Een brede bundel zilverlicht komt vagen De rug van 't grijze paard, dat sleept de zuilen Van 't woud, gevelde stammen, op een wagen, Door 't blanke heizand. Matte zon bleef schuilen. De wegen-eiken staan als ijle tuilen, Maar de einder-berken, schimmenbleek, vervagen.
De lucht vervullen blijder geen geruchten Dan, uit een verre hofsteê, honden janken En 't altoos eendre kling der paardenbellen Versmelt met donker dodeklokken-luiden. Maar 't somberst dunkt mij van die droeve klanken De slag der bijlen, die de bomen vellen.
De rozenknop in ranke vaas, vuurrood, Rijst roerloos uit het tere kristallijn, Stil in verwondring van zó schoon te zijn... Dan legt hij bevend héél zijn binnenste bloot.
En hij geeft weer wat eens natuur hem bood, Wat eens zijn deel werd van de rijke regen En wat hij opving van de gouden zegen, Die naar deez aard in gulle golven vloot!
Maar als de dag gedaald is, laat hij neer- Vallen de welke blaân, zo pas nog bloeiend, Want hij heeft uitgebloeid zijn bloei-begeer...
O, mocht ik sterven in mijn jonge jeugd, Als heel mijn zoete zang, uit mijne ziele vloeiend, Gezongen is van liefde leed en - vreugd...!
O, lief, berg aan uw borst mijn bleke wang En span uw armen veilig om mij heen: Hoort ge zó in mijn ziel dat zacht geween Om dingen die daar stierven al zo lang?
Hoort ge zó zuchten om een leed-verleên Mijn smarte-spoken?.... Lief, ik ben zo bang Nu daar blijft schreien, trots mijn vreugd-verlang' Die wrede erinring altijd door me heen...
Ze maakt zo moe: die dode, dode pijn, Die àl maar klaagt hierbinnen, nacht en dag; Die niet wil zwijgen voor uw liefste lach Die niet wil wijken voor uw bij-me-zijn.... O, rèd me lief, en dood dat spook-van-leed: Ik kàn niet leven, als ik niet vergeet!
Ik voel de lust te reizen, te verhuizen, of schepen fluiten die vertrekken gaan, als in het najaar, in de koffiehuizen, weer gladiolen op de tafels staan.
Ik weet: nu zijn de velden zonder koren, van dag tot dag wordt dieper groen de wei en scheert de zwaluw sneller rond de toren, de gentiaan bloeit in't moeras der hei.
Wordt dan voor immer mijn geboeid verlangen gevoed door een seizoen en door zijn kleur, is dit de kooi waarin ik ben gevangen, waar is het slot en wie ontsluit de deur?
Hare borst is zo zacht en rond en teder, En er om heen speelt een zo teder licht, Zij is zoals een heuvel in het neder- Dalen van af de schouders opgericht.
Aan de andre zijde is de schone weder- Gade even zacht en teder opgericht, Zij zijn een tweetal in het gouden weder Oneindig hoog en schoon. Voor mijn gezicht.
Welk een schone schaar van bloeiende kindren Zal zich voeden aan deze schone borsten, Ik zie ze spelen in de nevels ginder en
Mijn ogen niet naar hier terugzien dorsten. Goud zijn hun lichamen, zij zinderen Door de luchten, en stillen alle dorsten.
Veel gezworven, veel gelezen, veel gezien en veel gedacht, ach, bemind ook en geprezen.... in mijn eigen diepe nacht enkel kan ik veilig wezen.
Na de gisting, na de woeling blijft het hart zo zwak en flauw, angstig zoekt het een bedoeling in dat al en vindt haar nauw in zijn eigen bleke voeling.
Voor mij is het menigvuldig' bron van onrust, bron van kwaad, daarin levend voel ik schuldig dat ik zwak mij zelf verlaat, dat ik vreemde heren huldig.
Maar toch roof ik naar behoren uit dier vreemde heren rijk schat van ogen, schat van oren, voor ik weer tevreden wijk naar mijn eigen stalen toren.
Daar in 't eigen stille duister bindt mijn eigen vaste wet heel de wilde, vreemde luister in één helder stralennet, één nadrukkelijk gefluister.
Wij bleven onveranderd trouw aan 't heden; Zij zijn het, die nu bij ons willen zijn, Zich redden uit hun donker en 't verleden In onze zaalge avondschijn.
Weer niet hun dorre handen van de zomen; Hun ijdel lijf heeft geen gewicht of vat; Alleen in de' onlust der slaapwandeldromen Benaadren ze onze tastbre schat
Met halfbewust en machteloos begeren; Hun oog ziet maar hun eigen blinden waan; Zij kunnen ons niet schaden en niet deren; Zij doen zichzelf hun moedwil aan.
En onze deernis en ons medelijden Strekt tevergeefs de zegenmilde hand Naar dit hun onbegeerd geduld geleide En keert in de oprechte stand
Van trouwbevochte nimmermeer te delen Geluk tot delen altijd weer gereed, Dat hier voorbijgaat langs de duistre velen Als onuitspreeklijk godlijk leed.
Wâ 'n kattrig, leeg gevuul van binnen! Stram ien de been,' ien 't heufd zo loom. Brr! gure wiend en regen zwiepen De dorre blaojer van de boom'. Was 'k ook 'en boom, 'k begos nou slaopend De lange, saoje wienterdroom.
Gen mins te zien! - Jao toch, 'en bidder Die weer 'en dooje maokt bekend. Eergiestren was 't nog volop karmis, Vol pret ien harberg, kraom en tent... Nou alles leeg - en 't leegst van alles Mien portmenei: gen halve cent!
Een aadlaar streeft steeds naar het licht, Geen berg is hem te hoog; Streef, kindren! zo naar eer en plicht, Houd steeds het oog op God gericht, En houd Zijn wet in 't oog!
De dierenwereld, in rijmpjes voor jonge kinderen. Leiden 1860
Een gedicht van Henriëtte Roland- Holst van der Schalk 1869-1952
Schemering is het doodgaan
Schemering is het doodgaan en vertrekkend begeven van dingen die zijn gegleden mee met de dag, en steunden als vertrouwdheden, en waren als scheidingen, wegen behekkend.
Plekkend beschenen witte heerlijkheden van dag de morgen, en onbevreesd zich trekkend was daaraan op, 't hart dat nu is zich rekkend uit wanhopig naar de vreemde leegheden
van de avond en zijn gemaskerd gezicht, - maar de dingen die hem zullen behoren houden hun ogen nog zo vragend gericht; en de verledenheden hebben verloren hun glans, en liggen van al hun bekoren leeggelopen, met een verdrietig gezicht.
De donkere verroeste blaren maken Aarde in november weder vruchtbaar. Alom gespreid liggen de plassen bloed, De ritselende bloedstroom ruist, Wanneer de wind de gele bodem veegt.
De bomen worden zienlijk kaal, alleen De kruinen van de sparren staan nog vol Van waaiers; fijn gestoken vorkjes aan Een tak, pluimieren zij omlaag, of kruiven Naar de lucht, als pajongs aan een steel.
De hemel is een zacht geademd blauw, Waarover men wat witte wolkjes blies, Die drijven aan tot eilandjes in zee, Tot vlokjes schuim, of brede schotsen ijs, Waarop de beren van het Noorden rijden.
Ik ga verheugd tussen de wonderen Van schoonheid om mij heen, een eenzame; Ik weet mijn tijd genaakt, ik val weldra, Als een der blad'ren, die de goede aarde dekken Met bloed, waaruit de nieuwe lente groeit.
'k Heb zo menigmaal gegaan waar de wilgen te treuren staan, buiten stad, naar 't dodenveld ... 'k Heb bij woeste windgeweld 't geel gebladert dwarren zien en onwetend op de knien neergezakt en nagedacht dat de dood met 't mensdom lacht lijk de wind met 't dorre blad ... Kranke mensdom, sta hier wat bij de graven. 't Wormgekriel knaagt aan 't lichaam; maar de ziel, waar is zij? En lijdt zij niet 't snoerend vagevuurverdriet, waar zij naar verlossing smacht en naar uw gebeden wacht? Allerzielen! Bededag die ik niet vergeten mag ... Allerzielen! Vader weent, moeder kermt zo vereend ... Vrouw of man of wie het is roepen ons om lavenis.
Lief, ons liefde begonst gelijk op ene tijd Van God gejond, die ons deze gratie dede; Welke liefde blijft eenvoudig, mits dat gij zijt Van minnen zinne, en ik ook van de uwe mede.
Dies en heeft twist noch onruste bij ons geen stede, En wij leven aldus in rechte weelde een paar: Want waar zodanig akkoord is, pais ende vrede Gebonden met Gods hand, wat kan gebreken daar?
Naardien ons liefde is zulk ene sterke pilaar Dat zij ons in de dood zelfs niet zal begeven, Laat dit op ons graf (als wij sterven) zijn geschreven: Hier ligt man en wijf, nochtans geen twee lichamen; Die gelijk en akkoordig waren in hun leven, Stierven ook gelijk: en leven weder tezamen.
"De liefde slaapt in haar hart als de lente in de winterse grond die in koude en duisternis wacht als een vlinder in haar cocon. in het dorp waar ik nu overnacht schijnt morgen een schuimende zon in een hemel met palmen bevlagd!
geen regen, geen schaduw, geen sneeuw, geen dooiende schemering die als een zwavelen zon in de rafels hangt van het weer, drijft mij terug naar het vuur van haar kamer, haar rode haard.
sluimer, liefste, en slaap uw eenzame winterslaap, en ontwaak als de bevende zon door de lentlijke evening gaat, als een vlinder uit haar cocon, als het vuur in uw donkere haard."
O, zeg mij wat ik doen moet, zie De volheid van mijn kracht ontbloeid, Betast mijn spieren, buig mijn knie, Voel hoe mijn wang van aandrift gloeit,
Zegen mijn morgen met een taak, Gun mij een denkbeeld, geef mij stof, Dat ik mijn kamer klinkend maak Van zang en arbeid tot Gods lof.
Misschien dat later in een oord, Dat soms een schone droom beschrijft, Rasser het werk vlot, ongestoord, En de ijver daar op vleuglen drijft;
Er mag een land zijn, zulk een kust, Waarop een zee van sterren schuimt, Dat moeite er licht zij, zoet de rust, Maar wat niet nú lukt, blijft verzuimd.
Wat machtige deining hief het teer lichaam En deed het weer in wilde branding zinken ? Wat verre wind deed kreet na kreet verklinken, Alsof die over wilde golven kwaam ?
Was het een klacht, een vraag, een lieve naam Uit lief verleden in een plots herdenken ? 't Scheen al zo ver : wij wilden u te ons-waart wenken, Waar wij aan veilige oever stonden saam.
Wat klippen, wervelstromen toogt gij langs? Wat zonne zaagt gij verre kustzoom stovend, Een lief tehuis en wederzien belovend ? 't Was u al na, 't Verleden en het Thans.
Nu ligt ge als droeg een zachte stroom uw leen, Met witte vree van bloemen om u heen.
Soms in de vroege ochtend, kleurt De hemel zo geheimvol licht; Dan is t of gij een schoon bericht In t goud-gesponnen zonlicht speurt; En wie een donker lijden beurt, Hem wordt de last haast blij en licht; Wie fluistrend vleit liefs aangezicht Is t, of elk woord een sproke neurt.
Gij kent dit wel als schone schijn, Een lichtend uur, dat spoedig vliedt Voor uren, die zo licht niet zijn. Toch breekt soms door het moe refrein Van dag na dag het zuiver lied Van t uur, dat nog zijn schoonheid biedt.
