Een lichten en een wuiven ging door het wakend woud in ruisend, schittrend stuiven door het bebladerd hout; de volle takken hingen te zwieren en te zingen in zilvren flikkeringen op 't feest van wind en maan.
De wijde, heldre hemel blonk rijk in elk verschiet, waar 't fijnere gewemel zijn glans een doortocht liet, en luistervolle ronden van gulden misten bonden de stralen, die zij vonden vervloeien door de boog.
En waar de maan in 't hoge hing heerlijk aan de lucht, veel grote wolken vlogen hun snel-gejaagde vlucht; maar als hun ijl gevaarte vlood langs de ontzagbre klaarte, versmolt zijn laatste zwaarte, in 't machtig licht vergaan.
De hoge wind liet rustig de dichtomgroeide gang, maar schudde sterk en lustig der kronen bladervang: het was een deinend neigen, een zinken en een stijgen, een vleien en een dreigen van allen onderéén.
Het licht viel neer in plassen op de verschrokken grond, of ging een boom verrassen waar hij te dromen stond en weefde door zijn lover een stille vonkentover, of speels vergleed weer, pover hem latend als hij was.
Toen zagen wij de vlugge nimfen uit oud verhaal aanschimmen en terugge duiken in loverzaal, hun schijnig blanke leden opeens hun lokking breden, dan in de heimlijkheden verdwijnen weer als damp.
Wij voelden als die ouden, die uit hun hoop en vrees zoo in hun duister bouwden het beeld dat ons verrees; in wisselender schijnen ontbloeien en verkwijnen het stoeien en verdwijnen zagen van god of geest.
Wij zijn, ach, zoveel wijzer, weten van maan en wind; ons hart is zoveel grijzer, zo helemaal geen kind: de nimfen zijn gevloden met woud- en watergoden, geen schemering bergt boden meer uit een andre weerld.
Maar 't oog, dat groot kan schouwen, ziet strakker, sterker schoon dan wat zich kindren bouwen: op aarde een tover-woon. Ons was dit woud niet ledig, de wind, het maanlicht vredig maakte' ons zo zacht en zedig: wij meenden te verstaan.
Wij voelden zonder windsel van beeld en woord en waan 't mysterie als beginsel van heel ons aards bestaan: rondom en in ons zelven, te dieper, naar wij delven al dieper de gewelven van onze wetensgang.
Mysterievol blijft bloeien ons leven als voorheen: 't geweetne gaat vermoeien, laat leeg ons en alleen, maar in deez' weerld van wonder gaat onze ziel niet onder, zij ziet zich zelf er, zonder te wèten wat zij ziet.
Een woud in licht aan 't wieglen is vol van haar beweeg, zij mag zich zelf er spieglen, ook zij niet zwart en leeg noch weemlend van fantomen, maar als een woud van dromen, doorbruist in helste stromen door storm en gloed van God.
De hoog-geslegen maan glimt door de twijgen. waaraan de witte bloesems bottend hangen, en giet mijn weelde in rijzende gezangen, die als een wijdend lied ten hemel stijgen.
In zilvren luister, de oude kruinen neigen hun geel-bedroomde schaûw, wijl roerloos, bange ontbloeit, rond hen, mijn tros-gebouwd verlangen, zachtkens verruisend tot een heilig zwijgen.
Langs 't rustend blauw, met mijmer-blond omweven, voel ik mijn ziel langs klare tonen zweven, opbeurend in wijd-klinkend koor gedragen.
En in de bladerstille lucht, met trage glinsters, lichtend-gestrooide sterren blinken, wijl Nacht en Vrede in 't zwellend harte zinken.
Kijk daar gaat die grootse jongen! Kaatjebuur! kijk over deur, 'k Heb mezelve daar bedwongen, Dat 's de kleinzeun van de Fleur. De oudjes leefden zo bedaardjes, Pieter is een schand op straat, Zie zijn hoed staat op drie haartjes, En hij kijkt als een soldaat.
Misselijk zijn al zijn trekken Hij mag stappen als een pauw. Foei die rooie en blauwe plekken! Lippen als lazuur zo blauw. 't Is net of er eens een regen Puisten op zijn wezen viel, 'k Loof hij het te bleek gelegen Kaatje! 't is zo'n slechte ziel.
K a a t j e.
Wel kwam jij me wat vertellen, Had je dit dan maar gespaard, Want hij slaat met zijn gezellen Menigmaal de kreuple waard. Hij kan zelf de wacht bedriegen, 't Is met hem geheel niet pluis, Als de vledermuizen vliegen, Krijgt hij vrouwvolk aan zijn huis
Laatst, daar wij nu van hem praten, Kreeg 'k een reekning aan mijn huis. Toen 'k de man had ingelaten, Zei ik al: jij hebt abuis. Maar de karel wist wel beter. Oele! zij was net voor Piet. 'k Zag toen, hoe hij in Czaar Peter Menig maaltje geven liet.
't Was veel meer als honderd gulden. Kees de snijer zei dees dag, ‘ô Hij het zijn naars vol schulden En zijn kleren zijn als rag.’ Nou pronkt hij met zijen kousen, Die hij kocht bij Franse Lot. ô Hij leent het geld van smousen, Schielijk raakt achter slot.
’t Wordt laat, en ’t zwijgen zinkt met stille avond neder, En stille, de avond dringt me in ’t eindloos diepe hert, En ’t eindloos herte, moe van ’t wentlen weg en weder, Staakt ’t wentelen en rust in stille zoete smert. O smert, geen zoetheid kan aan ’t rustend zoet genieten, Het zoet genieten van uw ijdele eindloosheid, Uwe ijdele eindloosheid die ’t dromen vol kan gieten, Het stille dromen van des avonds enigheid. ’t Is eens en avond, en de duisternissen dalen In halve duisternis doorschijnend in de nacht, Waar schijnend heldre sterren aan de hemel pralen, De hemel licht doorlaaid in heldre sterrenpracht; Die sterrenpracht die ginds oneindig wendt en wiegelt; Oneindig wendt en wiegt in ’t meteloos gespan, En meetloos in de klene klare dauwdrop spiegelt, De dauwdrop, mijne ziel, die ’t eindloos spieglen kan. Het eindloos hangt daar hoog en ligt hier neer te dromen, Te dromen in de vlakte en in het zwijgend woud, Het woud dat zwijgend rijst met halfverlichte bomen, Die bomen vormeloos die schijnen eeuwenoud: Want eeuwenoud is ’t al en meteloos te samen Als samen stilte ligt en nacht op de natuur, Natuur, onroerbaar stil waar blad noch bomen aâmen, Noch de adem van de tijd waait in de drijvende uur. De drijvende uur ligt stil op roerloze bomen, En roerloos voor de bos strekt ’t ongemeten land, Het ongemeten land dat donkre verten zomen, Die verten meteloos lijk zeeën zonder strand. En zeeën zonder strand van stille zoete smerte, Van smert onroerbaar, kalm en vrij van bitterheid, Onroerbaar liggen, kalm, in ’t zwijgend einloos herte, Met ’t eindloos gevoel der eeuwige eendloosheid.
De zon hing laag. tussen de witte muren verbloedde goud en zwart het avondrood. hij, van zijn hoog terras, volgde de lange strepen, het vluchtig zog van nooit geziene nooit gedroomde schepen door het gemarmerd zilver van de zee.
de huiveringen van 't geschubd metaal, door 't stijgend maanlicht rimpelend beschenen, waren die nacht op zee het enig teken, dat twintig eeuwen ademloos verstreken en in zijn hart antieke vrede was gedaald.
Geen liefde is de eerste min gelijk, Hoe men zich zelf misleidt, Geen is zo zuiver, geen zo rijk Aan onbaatzuchtigheid. Ach, schoon men mij van liefde spreek' 'k Gevoel het diep in 't hart, Het beeld van hem, die van mij week, Diens liefde baart mij smart. Geen liefde is de eerste min gelijk, Geen dieper hartenwond, Dan als, ná 't eerste liefdeblijk, Men ontrouw ondervond. - Al toon ik soms een blij gezicht, En opgeruimde zin, In 't binnenst van mijn boezem ligt Altijd nog de eerste min.
Geen liefde is de eerste min gelijk, Hoe men ook de andre roem: Is 't lieflijkst waar deze aard mee prijk: Niet de eerste lentebloem? Klinkt de eerste toon niet dubbel schoon Van 't nachtegalenlied; Is de eerste min, hoe snel gevloôn, De teerste en eêlste niet?
'k Ben niet wat ik eertijds leek: Zo gezond en krachtig; 'k Dut soms bij de schoonste preek, Kijk, het spijt me machtig! 'k Lig te waken in mijn bed, 'k Droom heel naar of sidder; 'k Haat gezelschap, schuw de pret, 'k Dwaal als dolend ridder; 'k Heb een hekel aan 't kantoor, 'k Maak er duizend bokken; Stelt men mij iets deeglijks voor - 'k Gooi het in de stokken. 'k Heb het land aan mijn viool Die men me eens benijdde; Als 'k in mijn lectuur verdool, Roept me een vriend ter zijde. Let maar op: het weer is slecht Als ik zal gaan vissen; Wat ik zoek, komt nooit terecht; Wat ik vind, kan 'k missen. Wie ik liefst ontwijken wil Kom ik 't eerste tegen; Als ik graag mijn kooplust stil - Ben 'k om geld verlegen. Krijg ik wijn - ik heb geen dorst; Als ik speel - verlies ik; Vraag ik kip - men geeft mij worst; Onder 't scheren - nies ik; Meld ik nieuws - men kent het al; 'k Word al stug en stugger; Vraag 'k een dame voor het bal - Andren waren vlugger. Als 'k met smart op brieven wacht - Krijg ik.... rekeningen; Heb 'k een aardig lied bedacht - Buurman gaat het zingen; Moet ik uit - mijn linnengoed Is bevlekt of pover; Eist mijn billet-doux veel spoed - 'k Smijt er d' inktpot over; Geef ik iets mijn maaklaar op - Hij verspeelt mijn renten; Schrijf ik versjes - op mijn kop Trommlen recensenten; Is mijn weetlust opgewekt Voor een stal van boeken - Och ja wel! ze zijn defect Waar 'k iets na wil zoeken. Als 'k op reis ben en gejaagd - Blijft de spoortrein steken; Ben 'k op een diner gevraagd - 'k Las dan liever preken. Drink ik thee en wens ik zwart - Groene moet ik slikken; Speel ik een partij biljart - 'k Beef als 'k mooi zal mikken. Zo 'k eens op de jacht wil gaan, Moet ik uit begraven; Lacht een lekkre vrucht mij aan, 'k Mag me er niet aan laven. Als ik liedjes zingen zou, Ben ik dood verkouën; Waar ik me op het ijs vertrouw - Kan 't me niet meer houën.... En toch lachte ik dol van pret Bij die zielensteken, Was mijn lieve SIENE-BET Niet voor mij verkeken. Ach, wat troost me in al 't chagrijn? Wijs me toch het klooster! Of, zo daar geen plaats mocht zijn.... Word ik ziekentrooster!
Des avonds buigt mijn lome mijmring over Naar haar, mijn lief, en naar haar stil gemoed: Zo nijgt een boom soms wel zijn bronzen lover Over het koele water aan zijn voet.
En ik word droef. Want derft mijn ziel de tover Dier lieve stem die 't wrangst gemis verzoet Dan welkt mijn trots en ben ik naakt en pover, Alleen verschroeid door felle hartstochtgloed.
Dan troost mij niets en schrei 'k in bange klachten De helse pijnen mijner angsten uit, Dan streelt mijn smart de somberste gedachten,
Tot mij de slaap de brandende ogen sluit Om eindelijk mijn wezen traag te omnachten Met zware droom, verscheurd door geen geluid.
Geen grootheid der wereld bekoort mij. Hoe zinkt gij, ô trotse paleizen, Wanneer ik, naast Kloë gezeten, Mijn oog op uw grootheid laat scheemren! Wanneer op haar zwellende boezem Mijn rusteloos harte mag kloppen - ô Vorsten, wat zijn dan uw tronen? - Daar ginds dwaalt de onlesbare hebzucht; Verzadeloos hongert zij eeuwig. De bleekheid bedekt hare wangen, En de overvloed volgt hare schreden. De heerszucht, met fonkelende ogen, Door rustloze driften gefolterd, Omstuwd van waanzinnige slaven, Holt blindelings voort om de volken, De Vorsten en Groten der aarde aan Zijn ijzeren Rijksstaf te kluistren.
Hoe nietig, hoe klein in mijn ogen! -
Och, Kloë! uw oog wordt veel schoner; Bekoorlijker worden uw wangen, Uw boezem wordt blanker dan immer, Verleidender zijt gij voor mij - als Mijn oog op de glans van een kroon ziet! ô Laat het heelal ons vergeten! Wij minnen, wij minnen mijn Kloë!
Hoe?.... Lacht gij betoverend meisje, Om dat uw bezit voor mij alles, En alles, bij u, voor mij niets wordt? Gij lacht, om die schone verrukking?.... Ik zal die betoovrende roosjes, Hoe schoon ze op uw kaakjes ook bloeien, Door zuigende kusjes verbleken, Die flonkerende oogjes doen kwijnen,
En zo die vermetelheid straffen! Ik zal ze.... Neen, zegt gij? - Ja zeker! Mij nu te weerhouden, waar wreedheid, En kunt gij voor Lykas wel wreed zijn? Och, laat mij die banden ontstrikken! Van hier al die schone beletsels! 'k Wil niets dan mijn Kloë omarmen!
- - - - - - - -
K l o ë.
Ach, zinken ook nu nog die tronen, Mijn Lykas, of klimt hunne waarde?
Wel vaak heb ik gezongen, Voor menig droevig hart, De melodieuze wijzen Van 't stille lied van smart: Maar nu ik heb ontvangen 't Begeren mijner jeugd, Wil ik nog eenmaal zingen Het hoge lied van vreugd!
Vroeg uit mijns vaders woning Dreef mij verlangen uit De woningen te vinden Van harts beloofde bruid: Om liefdes woon te vinden Wou 't trotse hart voortaan Wel eigen wegen volgen, Op eigen paden gaan...
Naar welke woestenijen Versteeg het dolend pad? Mijn voeten werden 't stijgen Mijn ogen 't staren mat. Toen riep uit zijn ellende Harts ongestilde nood Om d' uiterste vertroosting Van de verlangde dood!
Maar door het dichte lover Riepen, bij avondval, Verre verlichte venstren Terug naar 't veilig dal: En naderbij gekomen Herkende ik bos en beemd, En stond weer, arme zwerver, Voor 't vaderhuis... vervreemd?
Schuw blikte ik door de ramen; Daar stond, als tallentijd, Voor de genoden velen, Het bruiloftsmaal bereid... Maar éne plaats was ledig... Toen heb ik blij verstaan, Dat ik, in liefdes woning, Als zóon mocht binnengaan!
------------------------------ Sicut filius - Zoals een zoon
Hoe natuur zo stil, zo plechtig Het dartel windje kwijnt, En lispelt, op een trillend blaadje, Zijn laatste adem uit! Geen vogel zingt nu blijde tonen, Maar zwijgt eerbiedig stil! De roos, dat sieraad van de maagden, Hangt treurig naar de grond! De dag verwisselt zijn gewaden, Voor 't zwarte kleed des nachts! De zee kust, kabblend, hare oever De ganse schepping bidt! Daar breekt, uit opgepreste wolken, Een felle bliksemschicht! Daar rolt de klaterende donder! De ganse schepping beeft!
Zo schriklijk klaterde de donder, Toen God de wereld sprak! Nog beeft de wereld, voor die stemme! Die schrik is dankbaarheid! Daar vaart de Godheid, op haar stormen, Door 't siddrend landschap heen! Hoe beven honderdjarige eiken, Gelijk een rillend riet! Paleizen stuiven, voor haar wielen, Als nietig stof, daar heen! Daar storten trots gebouwde torens, Als smeltend ijs ter neer! & #8195; Zo zinkt uw grootheid , wufte vorsten, Als God, door donders, spreekt! Als hij, gewapend, met zijn bliksem, Zijn forse orkanen ment! Dan werpen de verschrikte golven Haar lillend schuim omhoog! Dan werpen zij de zwaarste kielen Als lillend schuim, omhoog!
Daar lacht, door de uitgewoede wolken, Het lieve zonlicht weer Zo lacht een held, na 't bloedig strijden, Met tranen in 't gezicht! Nu dartelt weer een lieflijk windje, Door 't afgematte bos, En kust de frisse regendroppen, Van 't schommlend lover, af! Nu beuren weer de schone bloemen Haar lachend hoofd omhoog! Nu zingen weer de lieve vogels, In 't bos, een dankbaar lied! Nu vaart de Godheid, op de geuren Van 't frisse lentekruid. Nu durft al 't schepsel haar genaken! De ganse Schepping juicht!
Kleine smaragd in de kring van de edele stenen, die blinkend Sieren de golvende plooien van 't kleed der Aigaiïsche waatren, Ligt er het groenende Melos, het vuurontsprotene eiland, Waar zich de gloed van Hefaistos in spleten en dampende bronnen Toont, en dat gips en aluin en de zwavel en 't hout in zijn schoot draagt. Donkere pijnen, hun kronen verenende, geven de bergrug 't Fulpen gewaad, en olijven haar zilverig loof aan de glooiing. Waar zich de stromende vlieten een uitweg baanden, verrezen Beemden met krokos en eppe, die 't nijvere werk van de bouwman, Zuivrend en ploegend, de vrucht deed dragen der blonde Demeter. Doch waar Helios rijst en zijn zongloed koestert de helling, Werden op staken en tralies de ranken geleid van de wijndruif. Tegen het noorden beveiligd door glooiend gebergte en rotskaap Holt zich een zeebocht uit, waar 't stormontvlodene vaartuig Veilige ligplaats vindt of de kleinere boot op het zand rust.
God! wâ'n hemels mergenuur! Uut 'en wolk van goud en vuur En ik weet nie hoeveul kleuren Zie 'k de zon heur schiefke beuren. En umhoog deur 's hemels blauw, En umleeg ien 't drupke dauw, Lienks en rechts en wied en zied - 't Is al straolen wâ ge ziet!
Hè! hoe lekker, hoe gezond Weit het wiendjen ien mien mond! 'k Vuul 'et deur mien borstje dringen, 't Duut mien hart van vreugde springen. - Plaoggeest, stil, wâ duuje daor, Zó te stoeien met mien haor? Wiendje, blaos maor naor 't oe lust, 'k Bin van mergen goed gemutst.
Kiek, dâ kleine grut, och Heer! 't Vliegt en fladdert op en neer, 't Schommelt op de grune rieskes, 't Tjielpt en fluut op alle wieskes. Och, wâ mag ik graog oe zien! Toe maor, wês nie bang veur mien: 'k Gaf oe kruumkes van beschuut, Haolde nooit oew nestjes uut.
't Is van 't jaor 'en vroeg gewas: Al de weien staon vol gras; Kiek die bluumkes met hun kupkes Aorig loeren uut de knupkes! En die boom as sneuw zo wit - Teiken dat er vrucht aon zit. Alles fleurig, alles schoon... 'k Dank God dat ik buten woon!
Lieve moeder, 'k bin zo blij, Maor oe mis ik nog hierbij. ‘Mietje, ik vuul 't mien iengegeven: ‘'k Zal de meimaond nie beleven!’ Zeide mien nog op 'et lest. Ach, dâ woord is waor gewêst... Maor bij Onze Lieven Heer Is 't toch schoon ook - jao, veul meer!
De gele rozen lichten langs ‘t terras. In diepe stoelen liggen zij te rusten, de zaligen, die elkaar gelukkig kusten, de toekomstlozen; heel hun leven was
een dringen naar de voorgeweten uren, waar alles eensklaps in vergeten is; ‘t verwaait, nadat het stukgereten is, hun oud bestaan; en nooit kan iets meer duren
naast dit verzonken zijn, dit niet meer wezen deze gevaarlijk stille eeuwigheid, dit weggevaagd zijn en te rust geleid, waaruit zij langzaam, stil en moe verrezen.
De regen, een grijs kraalgordijn, een poos zacht tikkelend, laat door zijn lauwe kieren hen ‘t paradijs nog zien met zijn revieren, achter de vlammen van de gele roos.
Lief is de Lente, Vriendlijk haar aanblik, Schoon haar gelaat. Zwangere wolken Voeren haar schatten, Zweven haar voor. Gonzende buien, Trots als herauten, Melden haar komst. Hoe zacht, Zacht en bevallig, Treedt zij te voorschijn: Alles ontluikt. Duizenden bloemen, Sieren haar gangen, Vormen haar stoet. Vrolijke zonnen Eren haar wenken, Doen haar bevel. Suizende windjens Strooien haar geuren Wijd om haar heen. Bloeiende hoven, Groenende bossen. Velden met vee, Lieflijke kleuren Zuivere luchten, Scheppen de vreugd. 't Aardrijk verheugt zich Al haar bewoners Zingen een lied, - Lief is de Lente, Rein als de hemel, Gul als de jeugd! Goed, als de Gódheid, Deelt zij haar gaven Overal rond. Zelfs op het kleinste Wemelend wurmpje Legt zij haar glans, Allerlei diertjens, Prachtig van sieraad, Blinkend van goud, Zwevend en dartlend, Eren de Lente, Vieren haar feest, 't Spartelend visje Vormt, in de stromen, Kringen van vreugd. Duizenden vooglen Mengen hun tonen, Vormen, een koor. Laag in de velden, Hoog in de bossen. Hoort men het lied. 't Lied van de Lente Maakt voor de Steden 't Land tot een feest. Alles bekoort ons Geuren en klanken, Alles verrukt. Bergen en heuvlen Schittren van glansen, Lachen ons aan. Leven en rijkdom Vloeit van hun kruinen Diep in het dal. Zeeën bedaren; Bergen en rotsen Krijgen gevoel. Lief is de Lente! 't Mensdom bemint zij; 't Mensdom geniet. Niemand verstoot zij, Slechten noch dwazen, Koning noch slaaf. Balling en vreemde. Zelfs de verachtste, Ieder geniet. De arme schept adem; Kranken genezen; De oude herleeft. Doven en blinden Rieken, gevoelen; Ieder geniet. Alles wordt schoner, Hemel en aarde; Alles wordt nieuw. Lief is de Lente, Jesus' verzoening Balsemt de lucht, Koestrende warmte, Tijdige regens Komen van Hem, 't Aardrijk ontving Hem; 't Was Hem ter woonplaats; 't Wacht Hem weerom, Vrolijke tongen, Dankende harten, Zingen zijn lof. Vriendlijk is Jesus; Alles verkwikkend, Vriendlijk is God. Duizenden jaren Zagen de winter Smelten als was. Duizenden jaren Zagen de Lente Groenen, als nu. Velden als ijzer, Stromen als rotsen, Bergen van sneeuw, Winterse zorgen, Morrende harten, Smolten voor God.
Duizenden jaren Zagen die wondren Nog zijn ze nieuw. Nooit zal het falen; De Eeuwen getuigen 't God is getrouw. Winter en Lente Volgen zijn wenken, Zingen zijn lof. Juichende heemlen! Sterflijke mensen! Paar uw gezang Zie op de wolken! Hemelse kleuren Vormen de boog. 't Licht en de regen Smelten te samen, Schildren Gods pracht. 't Vriendlijkst verschijnsel Stilt onze zorgen, Predikt Gods trouw. Zinget de Heere, Priesters der aarde! God is getrouw. Bloesems bedriegen, Bloemen verwelken, Alles vergaat-, Hemel en aarde, Alles verandert; De Eeuwige niet. 't Leed van de winter Maakt ons de lente Lieflijk en zoet. 't Leed van het strijden Maakt de Overwinning Heerlijk en groot. Dor was het aardrijk; God is gekomen: Alles herleeft. 't Graf is Gods akkers Jesus zal komen; Alles herleeft.
Vroeger schreef ik aan een zwaar bureau Lichtzinnige gedichten; Nu, met een plankje op mijn knie, Een lijvige roman. Ben ik vooruitgegaan? Wie Kan mij zeggen, of ik het ben Dan wel de materie Die ten slotte moest zwichten?
