Systeemdenken onverminderd belangrijk

Hoe voeden we 9 miljard mensen in 2050? Hoe gaan we om met klimaatverandering? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen kansen krijgt om een waardig leven te leiden? Dit is maar een kleine selectie van de breinbrekers die we als mensheid voor onze kiezen krijgen.
Deze uitdagingen vragen om echte oplossingen, in plaats van symptoombestrijding. Dijken verhogen is natuurlijk een optie, maar liever voorkomen we een stijgende zeespiegel door nu emissies te verlagen. De kern van het probleem aanpakken vanuit een goede, wetenschappelijk onderbouwde visie, daar geloven wij als Club van Rome Nederland in.  Daarvoor is inzicht in de samenhang van de verschillende wereldproblemen essentieel. Met haar lange geschiedenis van systeemdenken neemt de Club van Rome een heel eigen plaats in in het duurzaamheidsdebat.

Club van Rome krijgt gelijk: "Wereld vergaat nog deze eeuw"

 2Chinese fabrieken braken rook uit. ©REUTERS

Wie de grimmige voorspellingen uit het boek 'Limits to Growth' van de Club van Rome altijd heeft afgedaan als doemdenkerij, wordt door een nieuwe studie met de neus op de feiten gedrukt. In het boek uit 1972 wordt voorspeld dat onze beschaving deze eeuw ineen zal stuiken. Australisch onderzoek bevestigt dat nu.

SHARE

"Dit onderzoek zou alle alarmbellen moeten laten afgaan"

DR. GRAHAM TURNER, UNIVERSITEIT VAN MELBOURNE

Al sinds het boek van de denktank Club van Rome in 1972 werd gepubliceerd, wordt het door critici afgedaan als de ultieme fantasie voor doemdenkers. In 2002 werd het door milieu-expert Bjorn Lomborg nog veroordeeld tot "de vuilbak van de geschiedenis", maar onderzoek van de universiteit van Melbourne toont nu aan dat het daar helemaal niet thuishoort. De onderzoekers stellen dat het scenario dat in het boek wordt geschetst erg accuraat is, en dat we de eerste tekenen van een nakende ineenstorting binnenkort al zullen zien. 

Business as usual
'Limits to Growth' kwam tot stand dankzij researchers van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technologie (MIT), die een baanbrekend computerprogramma ontwikkelden om de wereldeconomie, vervuiling, voedselvoorziening, bevolkingsgroei en grondstoffengebruik te monitoren. Op basis van reële gegevens tot 1970 maakten ze projecties tot 2100, afhankelijk van welke actie de mensheid ondernam op vlak van milieu- en grondstoffenbeheer. Als er geen actie werd ondernomen - het zogenoemde 'business-as-usual'-scenario -, voorspelde het computermodel een ineenstorting van de wereldeconomie voor 2070. 

Het boek ging daarbij uit van de - omstreden - stelling dat de aarde eindig is, en dat het streven naar ongelimiteerde groei op alle vlakken uiteindelijk tot een totale crash zou leiden. 

Dr. Graham Turner van de universiteit van Melbourne vroeg data op bij de Verenigde Naties (onder andere bij het departement economische en sociale zaken, Unesco en de voedsel- en landbouworganisatie), maar ook bij de Amerikaanse organisatie die zich bezighoudt met de oceanen en de atmosfeer. Die data werden naast de voorspellingen uit 'Limits to Growth' gelegd. En wat blijkt? De wereld sluit momenteel erg nauw aan bij het 'business-as-usual'-scenario.

Onderstaande grafieken tonen de reële gegevens (MIT en universiteit van Melbourne) in een volle lijn. De stippellijn toont het 'business-as-usual'-scenario uit het boek. Tot 2010 lopen de data opvallend gelijk met de voorspellingen van de Club van Rome.

Onstilbare honger naar welvaart
Zoals de onderzoekers van MIT in 1972 uitlegden, zal de groeiende wereldbevolking en de vraag naar materiële welvaart leiden tot meer industriële productie en vervuiling. De grafieken tonen duidelijk aan dat dit het geval is. Natuurlijke rijkdommen worden in sneltempo opgebruikt, de vervuiling neemt toe en de (voedsel-)productie per hoofd stijgt. Ook de bevolking gaat pijlsnel de hoogte in. 

Volgens het boek vergt die onstilbare honger steeds meer voorraden, waardoor zij door de toenemende schaarste ook steeds duurder worden. Hierdoor wordt de productie ook steeds duurder, waardoor de industriële productie uiteindelijk zal inzakken. In het boek zou dat al vanaf 2015 het geval zijn. 

Vanaf dat moment - verwacht tussen 2015 en 2030 - ontstaat er een domino-effect van dalende voedselproductie, besparingen op vlak van gezondheid en onderwijs en een stijgend sterftecijfer. Daardoor zou de wereldbevolking sterk afnemen, met ongeveer een half miljard per decennium. De levensstandaard valt uiteindelijk terug naar een niveau dat vergelijkbaar is met dat van begin 20ste eeuw. 

De eerste stadia van de neergang zijn mogelijk al begonnen, met de wereldwijde financiële en economische crisis van 2007-2008, de aanhoudende economische malaise en de eerste merkbare tekenen van de klimaatverandering. 

Onzekere toekomst
"Onze research toont niet aan dat de ineenstorting van de wereldeconomie, het milieu en de bevolking een zekerheid is, noch beweren we dat de toekomst zich exact zal ontvouwen zoals in het boek wordt voorspeld", benadrukken de Australische onderzoekers in de Britse krant The Guardian. "Maar onze bevindingen zouden wel een alarmbel moeten laten afgaan. Het lijkt onwaarschijnlijk dat het streven naar aanhoudende groei kan blijven duren zonder ernstige, negatieve effecten te hebben, en die effecten kunnen sneller voelbaar zijn dan we denken." 

"Het is misschien te laat om de politici en rijke elite ervan te overtuigen het roer drastisch om te gooien. Dus is het aan de rest van ons om na te denken over hoe we onszelf kunnen beschermen tegen deze onzekere toekomst."