Tsjechië

In Zittau hebben we geprobeerd een mondje Sorbisch mee te praten. Het lukte niet. Naast Duits kom je mijn gedacht verder met Italiaans naar de aanwezigheid van de Italiaanse ijscrème- en pizzazaken te oordelen. Het stadscentrum van het verwaarloosde Sovjetverleden was mooi opgepoetst en het was aangenaam vertoeven op de marktpleintjes.

We reden naar de Tsjechische grensovergang richting Liberec. Oost-Europa herontdekt? Wat was er veranderd? Veel! De horden hoeren die net aan de grens stonden en de bezoekers belaagden met hun charmes waren verdwenen. De meisjes hadden zich met de wagenwijd open grenzen verspreid over gans Europa. Hoofdstad van de vrouwenhandel is nu Praag, meteen ook de gevaarlijkste stad van dit deel van centraal Europa. Ook de talrijke Vietnamezen, die je allerlei Chinese rommel, zonnebrillen en tuinkabouters trachten aan te smeren, waren foetsie. Ik beschik nog altijd over een flodderig (Lacoste) pullovertje. Geen weggesmeten geld. Ik heb het nog thuis en het is prima kwaliteit om er het stof mee op te nemen.

In de Sovjettijd waren de talrijke Vietnamezen hier gastarbeiders. Na 1991 groepeerden ze zich en richten reusachtige familiale Azia-markten op in de steden en langsheen de grensovergangen.

Wat is er nog veranderd? Autovignet. We waren al de baan opgestoven toen een groot plakkaat ons herinnerde deze sticker te moeten kopen. Bij de eerst gelegenheid de kar gedraaid en terug naar de grens. In een benzinestation konden we ons er eentje aanschaffen voor 13,50 euro. Goed voor tien dagen rondcrossen, het minimum.

Het bezoek aan de Noord-Boheemse stad Liberec (100.000 inw.) was nu echt niet om over naar huis te schrijven. Grote winkelstad met al het nodige. De stad had zijn industriële opkomst te danken aan Vlaamse- en Duitse linnenwevers die zich hier in de 15^de eeuw kwamen vestigden.

Busstop

Je kunt het zo gek niet bedenken. In de Sokolskastraat staat een buitenmaats reusachtig groen uitgeslagen brons gedekte tafel als bushokje. Eronder een vijftal normale op maat gesmede eveneens groen uitslaande bronzen stoelen. De auteur van het kunstwerk, dat op 1 juli 2005 werd geïnstalleerd, is de Tsjech David Cerny (Praag 1967).

Het enige kunstwerk (5,85 x 5,15 x 3 m) dat in plaats van decoratief parkversiering, museum of kunstgalerij een artistiek uitstraling heeft als functionele architecturaal, sociaal, historische en politiek ruimtelijke stadselement van het openbaar stadstransport.

Op de tafel verwijzen de voorwerpen als symbolen naar de voormalige Tsjech-Duits-Joods gemeenschap: de ‘Duitse Kriegl’ (bierpot), de omgevallen joodse kaarshouder naar de verbrande synagoge en de bierkan naar de nabijgelegen Fryland regio. Voor het afgehakt gebrild hoofd op de tafel met mes in de nek, heb ik niet zo direct een verklaring (www.socium.cz).

Het EU-geld

Een drukke dag was achter de rug. De noodzakelijke rust van de nacht brak aan. We sliepen als veilig in de wieg gelegen onschuldige zuigelingen een nachtje op de parking van een benzinestation. Vervolgens reden we verder over de A35 richting Olomouc. Autostrades? Tot nu toe hadden we 20 km van deze snelweg kunnen gebruik maken. De rest was een nationale weg met veel zwaar verkeer doorheen de dorpskernen. De snelwegen worden hier aangelegd met geld van de EU, van mij en u dus. De rest zal later ook aangelegd worden met geld van de EU, ook van mij en u dus! Waarom dient dan dat verplichte vignet vraag ik me af. Ik heb al betaald hoor. Een woordje uitleg op zijn plaats:

Op 1 mei 2004 traden, naast Cyprus en Malta, acht voormalige Oost-Europese landen toe tot de EU. Het gebied dat van 1945 tot 1989 onder controle stond van de communistische Sovjet-Unie was sterk verwaarloosd en was druk bezig zijn economische achterstand op de vijftien westerse lidstaten in te lopen.

De Slovenen en Tsjechen waren daar al gedeeltelijk in geslaagd. Hoewel hun inkomen voorlopig nog onder het Europees gemiddelde bleef, waren ze intussen rijker dan de Portugezen, het armste volk in de oude lidstaten.

Hun economische succesverhaal hadden de nieuwe lidstaten voor een deel te danken aan het Europese steunfonds. Sinds hun toetreding werden ze overspoeld door subsidies uit Brussel. Voor de begrotingsperiode 2007-2013 mochten de nieuwkomers zich verheugen aan een netto ontvangst van 140 miljard euro.

Euro’s si, Europa no

Ook de toename van de investeringen is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het EG-lidmaatschap. Zonder de bescherming van de Europese eenheidsmarkt zouden veel minder buitenlandse investeerders het hebben aangedurfd in het voormalige Oostblok te investeren.

Ondanks de enorme voordelen die het EG-lidmaatschappij deze regio heeft opgeleverd, is de groot-Europese gedachte er sceptische en niet echt populair. Juist vanwege hun communistische verleden staan de meeste nieuwkomers sceptisch tegenover verdere politieke bemoeienis, strenge regelgeving en al wat waait vanuit Brussel. Vooral Tsjechië en Polen hebben zich een reputatie van dwarsligger aangemeten vanwege hun verzet tegen de Europese Grondwet en het verdrag van Lissabon.

Als 18^de trad ook Republika Latvija (Letland) in 2014 toe tot de eurozone.

Mijn gedachten dwalen even af naar het jaar 1951. Toen werd de eerste stap gezet naar het oprichten van de EG, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, waarin Italië Duitsland en Frankrijk intensief samenwerkten. De Beneluxlanden sloten zich er direct bij aan. De belangrijkste reden was naast puur economische aangelegenheden dat beide landen controle hadden over elkaars industrie en wapentuig. Zonder kolen geen industrie en zonder staal geen wapens. Hierdoor werd een vierde oorlog tussen de twee voormalige aardsvijanden onmogelijk.

Arbeidsvergunning

We nemen het voorbeeld Spanje voor het jaar 2005. Het was goed nieuws voor de Roemenen in Spanje dat er een grote groep illegalen er een verblijfsvergunning kon bekomen worden. Tussen de 140- à 300 duizenden Roemenen werkten er al jaren zonder papieren, de meeste mannen in de bouw, de vrouwen in de agrarische sector en de schoonmaak.

Om de felbegeerde legale verblijfsstatus te bemachtigen, hadden Roemenen één document nodig uit Roemenië: een zogenaamd bewijs van goed gedrag waaruit bleek dat ze van goeie doening waren en geen strafblad hadden. Tienduizenden Roemenen hadden via Spaanse notarissen familieleden gemachtigd achter dit papier aan te gaan.

Het probleem voor de familie was dat het hier geen kwestie van ‘even ophalen’ betrof. Het verkrijgen van een vertaald en van de juiste stempels voorzien bewijs was normaliter al eenvoudig procedure. Nu het zelfs in de kleinste provinciesteden vele honderden aanvragen per dag regende, waren in het hele land rijen en opstoppingen ontstaan, waarin flink werd gescholden.

De odyssee voor de gemachtigde familieleden begon bij de politie die het bewijs van goed gedrag afgaf en moest ondertekenen. Vervolgens moesten ze bij een staatsbank een bedrag van een paar euro’s storten. Met het bewijs van de storting en het bewijs van de politie moest de hele kudde daarna naar de prefectuur voor een stempel waarmee de provinciale autoriteiten namens het ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde dat de handtekeningen van de politie echt waren. Het document moest dan naar een beëdigde vertaler Spaans.

Klaar is Kees? Niet dus. De handtekening en de stempel van de vertaler moesten door een notaris met een handtekening en een stempel worden gelegaliseerd. De slotceremonie vond plaats bij het Hof namens het ministerie van Justitie die moest aantoonde dat de handtekening en de stempel van de notaris echt waren.

Een vervelende procedure? Familieleden konden gebruik maken van tussenpersonen – vaak rechtsstudenten. Voor een vergoeding tussen de 20- en 40 euro per persoon waren ze bereid namens gemachtigde familie – die hen dan weer moest machtigen het gehele tracé te doorlopen (bron: Olaf Tempelman in de Volkskrant van 12 februari 2005.)

Gevreesd wordt ook dat de volledige openstelling van de grenzen van Bulgarije en Roemenië, begin 2014, zou leiden tot een invasie van mensen uit die landen.