Het nieuwe schooljaar is nog maar pas begonnen, of uw kinderen komen al thuis van school met een briefje over een luizenplaag. U hoeft niet te panikeren en hoeft zich ook niet te schamen. Ondanks de beste hygiëne bij u thuis, kan uw kind toch plots met die beestjes zitten. De oorsprong van de plaag is niet altijd duidelijk, maar luizen kunnen gemakkelijk bestreden worden.
Luizen zijn zogeheten ectoparasieten, parasieten die op de oppervlakte, op de huid van andere dieren leven. Het zijn vleugelloze insecten die al minstens 5 miljoen jaren onze aarde bevolken. De best gekende soort is de hoofdluis of Pediculis capitis die leeft op het behaarde hoofd en soms ook in de baard. Het is deze soort die met de regelmaat van een klok scholen teistert.De hoofdluis (Pediculis capitis) is soortspecifiek wat betekent dat de soort die bij de mens voorkomt niet leeft op dieren en omgekeerd. Luizen kunnen dus niet worden overgedragen van mens op dier, alleen van mens op mens. Wel kunnen luizen voorkomen op knuffeldieren . Hoewel het vrij ongevaarlijke diertjes zijn die geen ziekten overbrengen, kunnen ze toch heel wat overlast bezorgen en tot paniekreacties leiden. Het hebben van luizen wordt immers gemakkelijk geassocieerd met een gebrek aan hygiëne. Maar zoals gezegd is dat helemaal niet het geval. Alle bevolkingsgroepen worden belaagd en schaamte is dus absoluut misplaatst. Een kordate en correcte aanpak is heel wat nuttiger en kan veel ongemak voorkomen.
Luizen zijn hematofagen, dit betekent dat ze bloed nodig hebben om te overleven. Zonder bloed kunnen ze maximum 1 à 2 dagen overleven. Ze voeden zich een vijftal keren per dag met bloed van de gastheer. Er bestaan zowel mannetjes als vrouwtjes en bevruchting is nodig om nieuwe boosdoeners te produceren. Een vrouwtje dat zo'n 4mm lang is, leeft ongeveer anderhalve maand en legt in die periode zowat 300 eitjes. Het duurt 6 tot 10 dagen alvorens de larve gevormd wordt. De larve zit in een soort zakje of neet. Deze neet zit vast op de haarbasis van de gastheer of gastvrouw en is zeer moeilijk te verwijderen. Het belangrijkste symptoom dat op de aanwezigheid van luizen kan wijzen is de felle jeuk op het hoofd. Vaak treden er ook krabletsels op in de halsstreek en vindt men neten die vastkleven aan de haren. De neet heeft 6 tot 8 gaatjes zodat de larve kan ademen. Deze gaatjes zijn waterafstotend, wat belangrijk om weten is willen we op een effectieve manier afrekenen met deze nieuwkomers. Antiluis-producten zijn immers embryolytisch, d.w.z. ze doden de larven en niet de eitjes. Dit betekent dat deze preparaten tot bij de larve moeten komen willen ze dodelijk zijn. Ze moeten dus door die waterafstotende gaatjes kunnen doordringen.
Nat-kam methode De nat-kam-methode is een goedkope en kind-vriendelijke alternatieve behandeling. Je hebt enkel shampoo en conditioner nodig.Je kan er zelfs neten mee uitkammen.
Wat heb je nodig? gewone shampoo, conditioner (= crémespoeling, balsem), gewone kam, luizenkam (zeer fijne), lauw water, washandje, wit keukenpapier, handdoeken. Methode: was het haar met gewone shampoo, breng zeer veel conditioner in het haar (enkele minuten laten inweken), kam de knopen uit het haar met een gewone kam, kam het haar van achter naar voor met een luizenkam tegen de schedelhuid aan (hoofd voorover). Kindjes zitten dan op de knietjes. Start bij het ene oor en schuif na elke kambeweging op naar het andere oor, van links naar rechts en van rechts naar links, na elke kambeweging veeg je de luizenkam af aan een (witte) papieren servet of keukenrol, en controleer je op luizen het haar uitspoelen en zeer nat laten, kam het haar met een gewone kam naar achter, kam nu met de luizenkam van voor naar achter (het kind zit nu rechtop). Start bij het ene oor en schuif na elke kambeweging op naar het andere oor. In totaal dien je minstens een kwartier te kammen. Na de kambeurt leg je de kam in een ontsmettingsmiddel (alcohol...) om hem te reinigen,
deze behandeling herhaal je vier maal gedurende twee weken: d.w.z. om de drie-vier dagen. Na twee weken moet je luizen- en netenvrij zijn.
Medicinale shampoos Hoofdluizen worden behandeld met speciale shampoos, lotions en aërosolen of sprays, soms met poeders en crèmes. Een shampoo alleen is niet voldoende om luizen kwijt te raken. Een lotion of spray is absoluut noodzakelijk omdat een shampoo te kort op de haren blijft alvorens weggewassen te worden. Zijn effectiviteit is 30 tot 50 maal lager dan een lotion of spray met dezelfde concentratie aan actief product. Actieve bestanddelen zijn vooral synthetische pyrethrines en malathion. Al deze producten worden vrij verkocht bij de apotheker, maar moeten toch met de nodige voorzichtigheid worden gebruikt. Vermijd alleszins contact met de ogen, zorg dat niemand er toevallig van drinkt en volg nauwgezet de richtlijnen van de apotheker. Synthetische pyrethrines zijn zeer effectief, ze zijn ongevaarlijk, goed afbreekbaar en ze mogen na 10 dagen eventueel opnieuw gebruikt worden gedurende 1 à 2 dagen. Ook malathion is een zeer actief product en dient normaal slechts éénmaal te worden gebruikt (en maximaal 3 keer, met telkens één week tussenin). Het werkt onmiddellijk maar ruikt onaangenaam (zwavelgroepen). Het gebruik van een haardroger is uit den boze omdat het product ontvlambaar is. Lindaan werd recent verboden voor humaan gebruik. Het kan giftig zijn voor kleine kinderen en zwangere vrouwen en het is ook moeilijk biodegradeerbaar (familie van DDT). Belangrijk om weten is wel dat al deze producten geen enkele preventieve werking hebben. Het is dus totaal zinloos om de haren preventief te wassen met een anti-luizenshampoo. Integendeel, de actieve stoffen kunnen de hoofdhuid irriteren en jeuk veroorzaken die ouders in een nieuwe luizeninvasie doet geloven.
verdere tips Maak kammen en borstels schoon in warm water. Was mutsen, sjaals, haarbanden, beddengoed (vooral kussenslopen) in warm water (5O°-60°). Een andere oplossing is deze stukken textiel gedurende één week niet gebruiken. Na deze periode mag je gerust zijn dat alle mogelijke 'bewoners' dood zijn. Hetzelfde geldt ook voor de inhoud van verkleedkoffers, knuffels .... Blijf gedurende 14 dagen meerdere keren per week de haren uitkammen met een luizenkam. Zeker bij kinderen die extra gevoelig zijn wordt dit sterk aangeraden. Controleer nadien wekelijks het hoofd op een nieuwe besmetting met de nat-kam-methode.
Het is belangrijk om luizen te dedramatiseren.Ouders, leraars en schoolhoofden dienen het goede voorbeeld te geven zodat kinderen niet nodeloos schrikken en beschaamd zijn. Luizen kunnen in tegenstelling tot vlooien niet springen, en worden dan ook alleen doorgegeven door rechtstreeks persoonlijk contact. Ze kunnen echter wel zwemmen en het dragen van badmutsen in openbare zwembaden is dan ook een nuttige preventieve maatregel. Dus als zoon- of dochterlief luizen heeft, vergeet dan niet de school te verwittigen en laat ze een weekje niet het zwembad inplonzen. Het bespaart heel wat leed bij vriendjes die op dat ogenblik misschien nog luizenvrij zijn. Luizen worden vooral doorgegeven op plaatsen waar veel mensen dicht bij elkaar staan, zoals typisch het geval is in scholen, maar ook op een volle bus of trein of zelfs tijdens een voetbalwedstrijd. Het gemeenschappelijk gebruik van kammen, borstels, hoofddeksels en klederen bevordert ook de overdracht. Dat wordt dus beter vermeden, zeker wanneer er een luizenplaag woedt. Wanneer er luizen gesignaleerd zijn, moeten alle leden van de familie (eventueel ook de grootouders of de kinderoppas) tegelijkertijd worden behandeld. Alle gedragen kleding moet gewassen worden op een zo hoog mogelijke temperatuur. 70 à 80° C is echt geen overbodige luxe. Ook kussenslopen,bedlinnen, enz. dienen een extra beurt te krijgen. Speciale aandacht dient te gaan naar sjaals, mutsen, haarlinten, oorverwarmers en dergelijke. Vergeet niet dat neten 10 dagen kunnen overleven op kleding! Neten die behandeld werden moeten niet verwijderd worden. Ze zijn immers leeg. Het verwijderen is immers een pijnlijke zaak en heeft hoogstens een psychologisch effect.
Naast de frequent voorkomende hoofdluis bestaan er nog twee andere soorten die veel minder voorkomen. In tegenstelling tot de hoofdluis is de lichaams- of klederluis wel een teken van gebrek aan hygiëne. Ze wordt dan ook haast uitsluitend aangetroffen bij verwaarloosde personen of clochards. Ze leven niet op het lichaam maar op de kleren en wordt ook meestal overgezet langs de kleding of beddegoed. De beet van de beestjes leidt tot hevige jeuk. De huid kan door het herhaald krabben ontstoken raken wat op termijn tot een bruingrijze verkleuring kan leiden die bekend staat onder de zeer typische naam 'landlopershuid'.
kledingluis
schaamluis
Schaamluizen ontlenen hun naam niet aan het feit dat men zich hierover zou moeten schamen, maar wel aan het feit dat ze vooral in de schaamstreek toeslaan, en soms hechten ze zich ook vast op de haartjes in de dijen en de oksels. Meestal worden ze overgedragen door seksuele contacten, maar het kan ook via beddegoed of toiletgerief gebeuren. Het meest typische symptoom is hardnekkige jeuk. Ook ziet men kleine blauwe vlekjes op de getroffen plaats. Schaamluizen worden op dezelfde manier behandeld als hoofdluizen. Ook moeten kleren en beddegoed worden ontsmet en zo mogelijk in de kookwas worden gereinigd.
neten tegenover een speldkop 
zie ook artikel : Knoflook helpt tegen hoofdluis
lichaamsluis 
kledingluis 
schaamluis 
