Rietzanger gegevens van Rohel Tjeukemeer uitgewerkt.
In de winter van 2012 -2013 heb ik niet stil gezeten. Ben actief bezig geweest om de gegevens van de gevangen en geringde Rietzanger vangsten aan het Tjeukemeer bij Rohel eens uit te werken. In eerste instantie veel controle werk en rubriceren.De gegevens zijn alle in Excel gezet en vandaaruit zijn de figuren en tabellen gemaakt. In de loop der jaren werden er aan het Tjeukemeer tussen 1985 en 2011 maar liefst 33.611 vogels geringd, 9% daarvan waren Rietzangers. Dus genoeg materiaal om maar eens te gaan uitspitten. Vierenveertig ringmeldingen van Rietzangers zijn aangegeven op een verspreidingskaart en gewichten van jonge en oude vogels gedurende het seizoen zijn uitgewerkt per decade. Het verslag; Ringonderzoek aan Rietzangers (Acrocephalus schoenobaenus) langs de noordoever van het Tjeukemeer bij Rohel is recent verschenen in TWIRRE, jaargang 23, nummer 1.Het tijdschrift Twirre is een periodiek verschijnend tijdschrift voor natuurstudie en natuurbeschermers, natuurvoorlichting en natuurbeleid in Friesland. Voor vragen over het blad kan men terecht bij de Redactie ,adres is; Diligencelaan 11 9351 PR Leek. In de Bijlage het volledige verslag in kleur. Reacties graag naar;
Jan de Jong, Joure Tel. 0513-414788 Ringer 403 Vogeltrekstation Wageningen j.d.jongringer403@home.nl
De vroege rui in juni van slagpennen van de Fitis.
Vroeg geval van vleugelrui
bij de Fitis?
Jan de Jong
In de vroege ochtend van 8
juni 2013 ving ik tijdens de 6e ronde van het CES project aan de
noordoever van het Tjeukemeer te Rohel op mijn CES plek C09 tussen 5.00 6.00
uureen man na 1kjFitisterugmet ring NLA.ACK 107 in netopstellingC2 die al met de rui van de slagpennen
begonnen was. Het bleek een vogel te zijn die ik eerder dit jaar , op 24 april
2013 als man geringd had op dezelfde plek en deze al eerder terug had gevangen op27 aprilen 5 mei 2013.
Om 6.30 uur noteerde ik de
volgende Biometrie gegevens van de gevangen vogel;
Vleugel= 70.0 mm.P8= 53.0 mm.
Vetscore Busse=0. Gewicht=9.4 gram. Loopbeen= 20.92 mm.
Bij het meten van de P8 (GS3)
zag ik direct dat de vogel aan de rechter vleugel duidelijk in vleugelrui was,
direct de linker vleugel ook gecontroleerd en ook deze bleek in actieve rui. Ik
noteerde van de rechter vleugel ; P1 (GS10)= ruiscore 4, P2 (GS9)=ruiscore 3. P3
(GS8) t/m P9 (GS2) ruiscore 0. Totale ruiscore = 7.
Direct na de biometrie heb ik
de rui op de foto vastgelegd. zie Bijlage .
Omdat de rui wel wat vroeg was
heb ik de gegevens toch nog even nageslagenin de BTO guide 19 (Moult in Birds) 2000, pag.73. Daaruit blijkt dat
hetbeginjuni er inderdaad al sprake kan zijn van
actieve slagpenrui. Bekijken we de foto van de Fitis van 8 jun 2013 nog eens
nauwkeuriger dan valt ons iets op. We weten dat bij de Fitis de slagpen P5(GS6)
aan de buitenvlag geen versmalling heeft
en de P6 (GS5) dus wel. Nummering van pennen bij P (Primaries) is van binnen
naar buiten,indeoude
methode (GS) worden de pennen van buiten naar binnen genummerd.
Op de linker vleugel(op de foto) zie je dat de oude pennen P5 en
P4 aanwezig zijn en dat de P3 w.s. net gevallen is. Op de rechter vleugel is te
zien dat de oudepennen P5,P4 en P3 nog aanwezig zijn, de P3 is daardus nog niet gevallen! Wat reden tot twijfel geeft bij dit geval van
vroege rui van de slagpennen is het feit dat beide pennen (P1 + P2) bijna even
lang zijn. Zou dit nu wel echt rui zijn NA het broeden vraag ik me af, de
Engelsen noemende rui na het
broedseizoen Ad. PostN (Post-nupitial),zie Moult in Birds pag.35.Of zouden we dan toch te maken hebben met
Suspended moult (onderbroken rui)?. Hopelijk vangen we het individuede komende weken nog terug en kunnen we de
ontwikkelingen volgen.
Ooit eerder had ik zo vroeg in het seizoen al
eens Fitissen met actieve rui gevangen
en wel op5 juni 2010.Toen ving ik twee
mannetjes (NLA. Y 08503 en NLA. Y 08518) die netwaren begonnen meteen ruiscore van 1.Helaas zijn deze nadien
niet teruggevangen. In 2011 ving ik op 12 juni een man na1kj (NLA. Y 08898)met
ruiscore 9, op 17 juni ving ik dezelfde vogel terug en toen bedroeg de ruiscore
15. Dus vroege rui van de Fitis in begin juni komt dus voor aan de noordoever
van het Tjeukemeer bij Rohel.
Vraag me af of op andere
ringstations in Nederland of Belgieook
vanaf begin juni actieve rui bij de Fitis is geconstateerd.
Ik vind het persoonlijk erg vroeg dat deze rui bij de
Fitis na het broedseizoen(Ad. PostN) zou plaatsvinden omdat het nog maar begin
juni is. Zou er sprake zijn van een verloren gegaan legsel of partner? Ruien de
Fitissen in midden en Zuid Nederland vroeger of later dan in Noord Nederland?
De laatste weken ben ik erg druk geweest met het vangen en ringen van Boerenzwaluwen in de provincie. Daardoor veel minder tijd om de Blog wat bij te werken qua vangsten en ervaringen aan het Tjeukemeer. Op 19 mei werd er tot onze vreugde regelmatig een Roerdomp gehoord in de richting van Vierhuis. Zou de soort er toch na vele jaren weer teruggekomen zijn als broedvogel? Vreemd was die ochtend dat er een groepje van 14 Dwergmeeuwen ons passeerde richting noord. In de verslagen die hieronder staan alle bijzonderheden weergegeven.
Derde CES dag verloopt rustig. Met een toch nog flinke ZZW wind op 5 mei de derde CES periode aan het Tjeukemeer uitgevoerd. Er bleel weinig verplaatsing. Spotvogel en Tuinfluiter zorgden voor wat nieuwe soorten dit seizoen. Gaaien , een drietal, bleven wat onrustig oven de ringplek heen en weer vliegen doch belanden niet in het net. Er zijn ook nog weinig Kleine karekieten terug. Eerst maar even een flinke rust periode in het gebied zodat toekomstige broedvogels zich kunnen vestigen. De rietzoom aan de oever van het Tjeuklemeer is op heel veel plekken deze winter door het ijs weggeschoven zodat de oevers kaal zijn. In de Bijlage het verslag van 5 mei.
Op 27 april vroeg uit de veren. Vanmorgen komt een groepje jeugdvogelwachters (6) uit Heerenveen kijken naar hoe het ringonderzoek aan vogels aan het Tjeukemeer wordt uitgevoerd. Met drie volwassen begeleiders is er uitleg gegeven aan de jeugd en werden de nodige vragen beantwoord. De vogels mochten door de jeugd worden losgelaten nadat ze eerst uitleg hadden gekregen hoe de vogel vast te houden. Er werden in totaal een 36 vogels gevangen , waaronder zelfs een 1e Kleine karekiet die al terug was uit Afrika. In de Bijlage het verslag van die ochtend.
Jan de Jong, Joure Ringer403 Vogeltrekstation Wageningen
Volwassen boomvalk vliegt zich te pletter bij rusthuis.
Op 25 april 2013 kreeg ik een telefoontje van Betty Wielenga uit Sneek dat ze een valkje had gevonden op aanwijzing van enkele bewoners van Frittemahof in Sneek. De vogel bleek een Boomvalk te zijn die zich te pletter had gevlogen tegen de vensterruiten en de nek gebroken. Ik kreeg diezelfde dag nog de vogel uit Sneek binnen, het bleek een volwassen mannetje te zijn met al sterk ingedroogde oogkassen, minstens dus al 3 dagen dood. Direct zijn er enkele fotos van het gesneuvelde eksemplaar gemaakt en de biometrische gegevens vastgelegd. Vleugel 260.0 mm, Staart 136.0 mm en gewicht 203.2 gram.
De Boomvalken waren dit jaar op veel plekken al in Friesland te zien.De vroegste was dit jaar op 17 april op Vlieland bij het Posthuis gezien door Carl Zuhorn. Op dezelfde dag was er ook al een in het Fochteloerveen (Dirk Vogt). Op 18 april zag Douwe van der Ploeg er een in Marssum en op 22 april werd er een bij de Pasveer (Stadsfenne) in Sneek gezien door Dick Pruiksma. Zou dit dezelfde vogel zijn geweest die nu gevonden is ? Zou best kunnen want het is precies in dezelfde wijk! Doch er waren meerdere vogels op 22 april in de omgeving, Jan Veldman uit Joure zag op 22 april ook 1 bij de ijsbaan van Joure.!
Op 23 april 1 in Fochteloerven (Marcel van der Tol) en op dezelfde dag 1 op de Delleboersterheide (Geert Dijkstra). In de IJpmapolder waren op 24 april zelfs 2 te zien meldde Eelco Brandenburg uit Bolsward en op dezelfde dag fotografeerde Wieger van Keulen er 1 aan het Sneekermeer. Op 25 april zag Eelco Brandenburg er een bij Ferwoude in de polder Gaast en trof Teunis IJlstra een in de poder Rohel. Al met al veel Boomvalken te zien in Friesland de laatste dagen.Nieuwe waarnemingen zijn welkom.
Wind speelde parten bij onderzoek aan Tjeukemeer. Op 24 april 2013 smorgens vroeg afgereist naar het Tjeukemeer. De vooruitzichten waren goed. Bij aankomst nog weinig wind doch dit veranderde al snel. De wind draaide naar het zuiden en leek alleen maar toe te nemen. Het aantal vangsten van zangvogels werd door de trilling in de netten zwaar bemoeilijkt doordat alle netten nu voor de vogels veel beter zichtbaar waren. Verwachte eigenlijk weinig vangsten doch tegen 07:00 uur hing er toch in net B14 een Boerenzwaluw in de onderste netbaan. De vogel was kennelijk laag boven het water op zoek gegaan naar insecten en kon het net niet meer op tijd ontwijken. De 1e Boerenzwaluw voor 2013 was gevangen en kon geringd worden! Het ging om een volwassen mannetje ;Vleugel 124.5 mm ,Gewicht 19.2 gram, Vetscore (Busse) 1 en Staart 11.0 mm. Veel Boerenzwaluwen keren de laatste weken terug naar hun geboortegrond, ook deze zal zijn weg vervolgen en op zoek gaan naar zijn boerenschuur of stal. Verder die morgen nog diverse soorten gevangen, zie bijgaande verslag.
Koude start van het 20e CES seizoen aan het Tjeukemeer.
Nadat we in 1993 eerst een proefjaar hadden van de CES opstellingen in ons land zijn we vanaf 1994 officieel begonnen met deze vorm van onderzoek. Eigenlijk vangen we al vanaf 1985 met een CES methode aan het Tjeukemeer die in 1981 door de BTO geintroduceerd is! De start van het seizoen 2013 leek op 20 april eerst goed te verlopen, helder weer en rond het vriespunt, doch zodra de zon opkwam begon ook de grondmist op te komen en werd het kouder. Er lag zelfs een laagje ijs op het pad naar de ringplek en de netten werden wit en duidelijk zichtbaar. Leek net of ze spierwit waren geverft. De vangsten en de doortrek van de zangers viel dan ook flink tegen vanmorgen. Toch nog een 12 tal soorten gevangen, waaronder een opvallend licht (schier) gekleurde Fitis met vrij donkere (geen zwarte) poten. De Fitis behoort mogelijk tot een tussenvorm ('intergrate") van P.t. trochilus en P.t. acredula. In het verslag (in Bijlage) een foto van de opvallend lichte Fitis, welke trouwens in eerste oogopslag eerst deed denken aan een forse Tjiftjaf, doch o.a. de vleugelformule sluit een Grauwe Fitis uit. Bewijst maar weer dat je ALTIJD in de trekperiode de buitenvlagversmallingen en de vleugelformule dient te controleren bij deze soorten.
Veel vogels aan Tjeukemeeroever Bij Rohel op 15 april.
Na een periode van veel koude en afwezigheid van onze voorjaarsvogels kon ik eindelijk op maandag 15 april voor het eerst weer afreizen naar Rohel. Het weer zat meteen goed mee. Bij aankomst vrijwel windstil en geen grondmist. Na het opzetten van de netten bleek al snel dat er diverse Zwartkoppen snel reageerden op het geluid. Ik zou die morgen er 28 (!) vangen (13 mannetjes en 15 vrouwtjes) en met een ring van het Vogetrekstation Wageningen weer loslaten. Naast de vele Zwartkoppen waren er ook een flink aantal Tjiftjaffen (36) en Fitissen (17) aanwezig. Direct al na het aanzetten van het geluid viel me op dat een Nachtegaal probeerde boven het geluid van de geluidsinstallatie uit te komen. Prachtige hoge felle klanken kwamen uit het bosje en na enig speurwerk kon ik zijn vage gedaante op een tak ontdekken. De zang heeft zeker meer dan een half uur aangehouden en bij een van de rondes ontdekte ik dat het stil was en hij in een van de netbanen van net B14 hing. Wat een prachtvogel! Verder die morgen nog diverse leuke vangsten . Zie verslag in de Bijlage
Nog geen Boerenzwaluwen in schuren gezien. Vanmorgen even naar de binnenkomende berichten over zwaluwen gekeken. Huiszwaluw en Oeverzwaluw zijn nog niet terug gemeld op dit moment (1-4-2013) in Nederland. De Boerenzwaluw is al op meerdere plekken gezien. Zo was de 1e al op 5 maart 2013 in het Belgische Nieuwedorpe (Hugo Vermeren) te zien. Op 10 maart 2013 al 2 boerenzwaluwen in het Belgische Marais d'Harchies (Vincent Leirens) en op dezelfde dag al een 1e in De Hamert in Limburg ,Nederland (Jan Erik Kikkert).
Grotere aantallen werden al op 24 maart 2013 in het eerder genoemde Maris d'Harchies in Belgie gezien (Tom Derutter). In Nederland waren tot op heden (1-4-2013) nog geen grote aantallen gezien, de grootste aantallen werden op 22 maart 2013 gezien in Friesland ,5 vogels bij Reduzum (Vincent Douwes). Voor Friesland zijn er nog maar een drietal meldingen bekend uit maart 2013. De vroegste was dit jaar 21-3-2013 1 bij Luxwoude (Vincent Douwes) en de laatste maartmelding 31 maart 1 vogel bij Heerenveen (Laurens van der Vaart).
Het valt op dat er op de Belgische/Franse grens al vroeg een grote groep (30 tal vogels) aanwezig is. Toch zijn er in Belgie al twee Boerenzwaluwen gesneuveld, 1 verkeersslachtoffer en een dood gevonden. De koude maart maand heeft ook daar w.s. aan bijgedragen. Boerenzwaluwen terug in de (broed) schuren geven een duidelijk relatie aan met de terugkerende eigen broedvogels. Tot op heden heb ik nog geen meldingen gezien van teruggekeerde broedvogels in de nestschuren.
Graag ontvang ik de eerste meldingen van terugkerende Boerenzwaluwen in schuren of stallen. Het blijkt dat door de extreem lange winterse omstandigheden veel Afrika gangers later terug zijn dan normaal. noteert U even de eerste data?
Staartmezen zwerven nog steeds om. De laatste dagen worden er nog steeds groepjes staartmezen gezien. Zo zag Mevr. van der Veer uit Marssum op 30 maart nog een groepje van 10 in haar woonplaats.De soort kan nu met de winterse omstandigheden ook vaak nog op voedertafels worden gezien. Een enkele keer is er een vogel bij met een geheel witte kop. Groepjes met allemaal helder witte koppen zijn zeldzaam voor Friesland. Deze behoren tot de Witkopmezen.Uit mijn archief een artikel bijgesloten dat gaat over deze verschillende ondersoorten en overgangsvormen waar we mee te maken hebben.
Meerkoeten in Leeuwarden al op nest. Deze week kreeg ik al bericht dat er in Leeuwarden broedende meerkoeten zijn gezien. Heb even in mijn archief gedoken en vond een artikel uit de Leeuwarder Courant van 13 maart 2001 waarin ook vroege broedgevallen zijn opgetekend. Zijn er op meer plekken , met name in dorpskommen en steden al broedende meerkoeten gezien? Ben benieuwd wanneer dit voorjaar de eerste eieren al zijn gevonden of er eerste jongen gezien worden.
Koude oostenwind weerhoud Friese kieviten van de leg.
De koude oostenwind zorgt nog steeds voor ongemak in de natuur. Gisteren kreeg ik via vogelwachter Ultsje Jellema uit Steggerda bericht dat de kieviten op Ameland bij Hollum al voedsel zochten in de bebouwde kom bij de woningen. Ook in Tjerkgaast zo melde Marten van der Heide me komen de kieviten dicht bij de woning om naar voedsel te zoeken. Ik weet me nog te herinneren dat in de eind jaren zestig de kieviten ook zo'n koude periode hebben gehad en dat er toen vele honderden doden vielen op de Friese weiden. Midden in Joure werden toen ook voedsel zoekende kieviten gezien in plantsoenen en parken. Zouden we nu weer een herhaling krijgen van deze winterse omstandigheden? Veel vogelwachters en nazorgers die 1 of 2 weken vrijaf hebben genomen om de laatste weken van maart in het veld te zijn blijven bij de kachel of zijn gewoon weer aan het werk gegaan. Maar ook kleine zangers die nog moeten terugkeren blijven zuidelijker afwachten tot de temperaturen weer toenemen. De meeste Tjiftjaffen zijn daardoor ook veel later dan anders terug. Op de voedertafels is het de laatste weken nog erg druk. Met name de Sijs en de Kool- en pimpelmezen komen op vetbollen , pinda's en strooivoer af.
Waar zijn al die IJsvogels gebleven uit Friesland?
Als ik dit stukje schrijf is het nog steeds winter (22 maart) en komt er nog regelmatig nachtvorst voor. Tot nog toe is de IJsvogel de afgelopen periode nog maar sporadisch gezien in Friesland. Mogelijk dat een erg groot deel van de broedpopulatie al in de winter van 2011/2012 is gesneuveld. Ik vraag me dan ook terecht af waar al onze IJsvogeltjes zijn.
Zo waren er begin januari 2013 nog vogels in Joure (12-01 Gauke Zijlstra), Hardegarijp(14-01 A.Laming), Workum (14-01 G.Tamminga), 21-01 t/m 28-01 Leeuwarden (div. waarnemers).
In februari werden ze gezien in Cornjum (04-02 Spoelstra, 18-02 D.Schut),Heerenveen(10-02 Vincent Douwes),Leeuwarden (14-02 en 26-02 Dick Schut), Sneek (26-02 Johan Helmus). In maart kwamen er al meer plekken meldingen binnen.
Maart meldingen kwamen van Terschelling (02-03 Jacob Jan de Vries), Joure (02-03 Wouter Schothorst, 11-03 Petra de Weerd), IJlst (07-03 Hans Andringa), Leeuwarden (06-03 Margriet Kampman en Jan van der Meer, 10-03 M.Kiestra), De Wilgen (11-03 Ypie Schurer),Oudkerk (13-03 Fam. de Vries), Dokkum (14-03 Jannie Oterdoom-Spoelstra).
Al met al toch nog wel wat winterwaarnemingen in de afgelopen maanden (winter 2012/2013). Tot op heden gelukkig nog geen meldingen van slachtoffers uit de maanden januari /maart ontvangen.De soort sneuvelt vaak doordat er tijdens het verplaatsen naar geschikte voedsel (vis) gebieden er nogal eens een zich tegen de vensters te pletter vliegt.
Van het jaar 2012 heb ik voor Friesland een totaallijst gemaakt van alle veldwaarnemingen die ik kon vinden in de literatuur en die bij me binnengekomen zijn , deze is in de onderstaande Bijlage (IJsvogels in Friesland 2012) te raadplegen. Verder is er in het blad Vanellus 2013 -01 op blz.12-13 een artikel gepubliceerd met alle tot dusver bekende ringvondsten uit binnen en buitenland die betrekking hebben op Friesland (zie Bijzonder Vogelnieuws 01- 2013).
Mochten er aanvullingen op de lijst (2012) zijn en U waarneming staat er niet bij in de verslagen dan hoor ik dit graag. Ook meldingen uit voorgaande jaren zijn natuurlijk welkom.
Noordelijke wintergast op kale en kille vlakte. Op 21 februari smiddags er even op uit om te kijken naar de terugkerende weidevogels in de omgeving. Ik kijk al een paar dagen uit naar de eerste Grutto's en heb er eigenlijk nog steeds geen enkele hier in de omgeving gezien. Op naar de Blauwgraslanden bij Akmarijp , als ze er zijn dan zitten ze vaak het eerst daar op het natte oeverland. Op weg erheen blijkt dat het toch nog behoorlijk koud aanvoelt door die noord-oostelijke wind en er ligt zelfs een laagje ijs in de sloten. Op de Doltenweg in Akmarijp zie ik aan de linkerzijde van de weg dat een boer al bezig is met het mest injecteren. Langs de weg ligt een dikke rode slang waar de mest mee wordt vervoerd naar het land en op de kale landerijen rijdt langzaam een grote tractor met daarachter een mestinjector. Veel Kieviten hebben deze activiteit ontdekt omdat door het injecteren en beroeren van het land er mogelijk voedsel vrij komt. Ik telde dan ook zeker een 185 Kieviten die verspreidt over het gehele gebied aanwezig waren, tussen hen zaten hier en daar kleine groepjes Spreeuwen die ook profiteerden van de boer zijn activiteit.
Doch helaas geen enkele Grutto tussen dit groepje, wel nog een rustende Buizerd die op een afrasterings paaltje zat en de boel overzag en een "biddende" Torenvalk (wijfje) die bij een flinke modderbult kennelijk een muis had ontdekt en zich ervan geringe hoogte op liet storten. Op naar de Blauwgraslanden van Staatsbosbeheer , doch daar aangekomen bleek het een kale boel te zijn. Op de grote open plas dras vlakte was geen enkele weidevogel te zien, wel midden in het gebied een prachtige Slechtvalk (een mannetje) die op een hekje zat en de omgeving in de gaten hield. De Slechtvalk zit hier al vele jaren in de winter en heeft hier kennelijk zijn vaste stek. In sommige jaren zijn er wel een twee tegelijk.
De Slechtvalk wordt de laatste jaren steeds vaker in Friesland gezien. Op 8 februari werd er in Bolsward een gevonden met een oogwond welke bij de vogelopvang van Frida van der Veer in Marssum binnenkwam. Helaas overleed de vogel aan zijn verwondingen. Gelukkig was er bij de Kruisbrekken ten westen van Irnsum op 18 februari nog een gezond eksemplaar aanwezig volgens waarnemer Hans de Jong uit Grou. Mogelijk dat de Slechtvalk op nog meer plekken in de provincie Friesland is gezien deze winter, wie zag hem nog meer?. Het moet niet uitgesloten worden dat de Slechtvalk de laatste jaren op enkele plekken in de provincie tot broeden is gekomen. In Bergum is een speciale nestkast opgehangen waarin in het verleden al eens een legsel in is aangetroffen. Ook oude kraaienesten in de hoge hoogspanningsmasten kunnen als mogelijke nestplek dienen. Door de snijdende noord-oostenwind is het niet lang toeven bij de Blaugraslanden, de kou gaat je door alles heen en ik moet me dan ook tevreden stellen met het prachtige beeld van een plas dras gebied wat er nu nog rustig bij ligt en wat over enkele weken bruist van het vogelleven. Die Grutto's komen nog wel, al zal het dan wel wat warmer moeten worden, de "wintersokjes" houden ze nog even aan.
Ook een veldtochtje in de natuur gemaakt dezer dagen? Graag hoor ik U belevenissen.
De Merel is in de wintermaanden een van de meest voorkomende gasten in onze tuinen. Durk Visser uit Joure meldde me afgelopen week dat zijn mannetje Merel plotseling uit de tuin verdwenen was. Het is toch oppassen voor deze Merels.Vooral in de maanden december, januari en februari komt de Sperwer af en toe eens om de hoek kijken of er een potentiele prooi aanwezig is. Sperwers jagen graag op zangvogels en komen de laatste jaren steeds vaker voor in stads of dorpstuinen, soms pakken ze zelfs duiven waaronder de Houtduif. Het zijn daarbij niet altijd de lokaal broedende Sperwers die worden gezien. In de winter komen er veel Sperwers uit andere landen. Door de aanwezigheid van een pootring bij Sperwers, o.a. die als slachtoffers tegen de ruiten waren gevlogen bij hun achtervolging van hun prooi, komen we er achter dat er eigenlijk veel buitenlandse Sperwers hier hun honger stillen in de wintermaanden. Hieronder enkele bijzondere vondsten en vangsten van Sperwers.
Stockholm 5116069 Op 25 januari 1991 vloog er in Birdaard een mannetje Sperwer zich dood tegen de vensterruiten zo meldde me vogelwachter van der Werk uit die woonplaats. De vogel had kennelijk achter een prooi aangezeten en kon het vensterruit niet meer ontwijken. De vogel bleek 98 dagen eerder geringd te zijn als eerste jaars vogel op 19 oktober 1990 te Ljunghusen in Zweden.
AS Norway 608623 In Molenend vloog er op 27 februari 1992 een volwassen vrouwtje Sperwer tegen een gebouw en overleed terplekke volgens melder Willem Bil van Ringgroep Menork. De vogel bleek als nestjong geringd te zijn op 15 juli 1985 in Sandungen, Oslo in Noorwegen. De vogel heeft de ring zeker 2418 dagen gedragen en was op 815 km van zijn geboorteplaats.
Moskwa MB..139926 Een jong vrouwtje Sperwer die op 7 october 1989 (waarschijnlijk al op de trek) geringd was ten zuidwesten van Rybachiy, Kallingrad in Rusland werd op 14 april 1990 dood gevonden door Nol Bergsma uit Akkrum. Ook deze vogel is als vensterslachtoffer gesneuveld en was na 189 dagen op zeker 997 km van zijn ringplek.
London DR.54889 Een eerste jaars Sperwer mannetje die op 24 september 1993 geringd werd te Eday,Orkney in Engeland werd , waarschijnlijk op zijn terugweg naar het noorden, op 23 april 1994 gevangen en gecontroleerd weer losgelaten op de Zuidwaard door de leden van de Ringgroep Menork.
Helsinki S.171161 O.van der Sluis uit Roordahuizum meldde me op 1 maart 1996 de vondst van een Sperwer vrouwtje met een Finse ring. De vogel bleek op 12 juli 1995 als nestjong geringd te zijn te Kemi,Lappi op maar liefst 1751 km van Roordahuizum.
Er is ook nog een hele serie Sperwers met Helgoland ringen in Friesland aangetroffen , later daarover meer ! Mocht U ook een vogel als vensterslachtoffer gevonden hebben , geringd of ongeringd meldt het ons dan even. Soms zijn er bijzondere vondsten bij die een bijdrage kunnen leveren aan de Wetenschap. Wij ontvangen graag U reacties.
Naast de Boerenzwaluw heeft ook de Oeverzwaluw een moeilijke winter (2011-2012) doorstaan en zijn er ongetwijveld vele gestorven op de terugweg naar hun broedgebieden. Ze hadden de pech op de terugweg zandstormen te moeten trotseren en kwamen in slecht weer situaties terecht in Zuid Europa na het passeren van het Middelandse Zee gebied. In 2012 zijn er dan ook veel minder gevangen en waren de kolonies veel minder bezet rondom Joure. Opvallend was dat de kolonie IN Joure in de wijk Wyldehorne goed bezet was en dat de vogels die daar gevangen/geringd en onderzocht zijn in redelijke goede conditie waren. Met behulp van de plaatselijke Vogelwacht Joure is er voor omwonenden en de plaatselijke jeugd voorlichting gegeven over de aanwezigheid van een koloniewand IN een bewoonde wijk. De belangstelling van Vogelbescherming Zeist i.v.m. een promotie film over de aanleg van Oeverzwaluwwanden voor andere gemeenten in Nederland was een groot succes, de buurtbewoners en de jeugd werd hierbij betrokken , de plaatselijke media ScharrenNijs.nl schonk hier zelfs aandacht aan. Hieronder het verslag van alle activiteiten, ervaringen en notities .
Welke vogel zie ik in de winter op mijn voedertafel?
Vogels in de wintermaanden blijft boeien.
In de wintermaanden kan je van allerlei soorten vogels ontmoeten die je eigenlijk niet kent. In de afgelopen weken kreeg ik van een groot aantal waarnemers foto's en meldingen toegestuurd van gasten die ze eigenlijk niet verwachten op hun voedertafel of in de omgeving worden aangetroffen. Zo zag Anne van de Laan uit Franeker plotseling dat een mannetje Sperwer een Koolmees had gepakt en deze zat op de peuzelen in de omgeving. Sperwers kunnen in de wintermaanden soms zo maar plotseling verschijnen en er hun prooi ,een merel, mees of duif te verrassen die rustig zit te eten. Vaak proberen de vogels aan de klauwen van de Sperwer te ontkomen en vluchten in paniek allerlei kanten op. Soms met gevolg dat ze net de vensterruiten kunnen ontwijken en de Sperwer met een enorme klap tegen de ruiten vliegt. Menig Sperwer heeft het jagen in tuinen met de dood moeten bekopen. Soms komen deze Sperwers van verre (Rusland, Finland) dat weten we aan de hand van enkele vogels die pootringen droegen.
Een soort die de laatste dagen veel op de voedertafel verschijnt is de Kramsvogel. De soort is verzot op appels en verdedigd zijn voedsel tegen andere gasten. Menig merel, roodborst en spreeuw wordt weggejaagd van de voedertafel. Kramsvogels komen vaak alleen als het flink aan het vriezen is en er een flink sneeuwdek ligt. Ze zoeken dan de vaak rijk gevulde voedertafels op en kunnen in no time een appel verorberen.
Op 13 januari zag Jan van der Heide uit Oudehaske bij het Ketting een wat vreemde aalscholver. Het bleek een vogel te zijn van de continentale vorm met opvallende wit/zwarte koptekening. De vogel zat op een paal en liet zich mooi op de foto zetten. Aalscholvers in de winter kunnen uit allerlei landen afkomstig zijn. Ook in Skarsterlan hebben we een kolonie in het Oosterschar.
In de Bijlage enkele fotos van wintergasten. Voor meer foto materiaal hou ik me uiteraard aanbevolen. Inzenders die een soort op de voedertafel niet op naam kunnen brengen en een goede foto hebben gemaakt krijgen altijd reactie.
al sind december 2012 zit er in de tuin van A.Blaauw in Balk een wat vreemde Heggenmus. De vogel heeft een meer wit gepikkelde kop en is verder normaal getekend. Blaauw zond me onlangs een foto van de vreemde gast. Al de gehele winter verblijft ie in de omgeving enlaat hij zich af en toe zien. Heggenmussen zijn deels trekvogels en deels overwinteraars. We weten dat sommige vogels uit onze omgeving wegtrekken en in Engeland overwinteren. Ook hier in Friesland zijn vogels die de gehele winter hier wat omzwerven en zich niet ver verplaatsen. Toch had ik het bij een heggenmus nog niet eerder waargenomen deze wat vreemde gevlekte koptekening. In de literatuur noemen ze dit leucisme. Het voordeel van zo'n vogel is dat ie individueel gemakkelijk herkenbaar is. Leucisme komt bij veel soorten voor. Zijn er deze winter meer verschillende soorten gezien met afwijkend kleed?
Veel vogels geringd in 2012 aan de noordoever van Tjeukemeer te Rohel.
Eindelijk is het ringverslag van 2012 dan klaar, dik 69 bladzijden verslag, fotos en bijzondere vangsten en terugmeldingen. Een hele klus om al die dagverslagen met waarnemingen en vangsten uit de natuur te bundelen. Het Staatsbosbeheer gebied Marswâl aan de noordoever van het Tjeukemeer is een unieke verbindingszone, deel uit makend van de Ecologische Hoofd Structuur, wat als een smalle groene en unieke schakel vormt in de gemeente Skarsterlan. Elk jaar weer sta ik versteld hoeveel vogels gebruik maken van dit gebied. Het is dan ook een voorrecht om als onderzoeker reeds 28 jaar lang studie te mogen doen in dit gebied. In die 28 jaar zijn er zeker ruim 35000 vogels van een ring voorzien en van een overgroot deel van deze vogels is biometrisch materiaal verzameld.Naast veel foto's van vogels zijn in dit verslag over 2012 ook allerlei andere wetenswaardigheden vastgelegd.Ook een melding van een Boerenzwaluw die in Nigeria gevangen werd en weer is losgelaten door een vogelringer aldaar. De vangst van een Bonte vliegenvanger met Noorse ring een Rietzanger gemeld uit Spanje , en nog veel meer leuke en interessante zaken.
In de Bijlage het volledige verslag. Veel lees plezier!
opgemaakt 20 januari 2013. Jan de Jong, Joure Tel. 0513-414788
Rietzanger gegevens van Rohel Tjeukemeer uitgewerkt.
Ringvangsten van 19 mei tot en met 8 juni 2013.
Koude start van het 20e CES seizoen aan het Tjeukemeer.
Veel vogels aan Tjeukemeeroever Bij Rohel op 15 april.
Staartmezen zwerven nog steeds om.
Koude oostenwind weerhoud Friese kieviten van de leg.
Waar zijn al die IJsvogels gebleven uit Friesland?
Sperwer pakt Merel in tuin.
2012 was een moeilijk jaar voor de Oeverzwaluwen.
Heggenmus met afwijkend kleed.
