Mijn meer dan 50 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik meedelen en zelf nog bijleren. Doch de wereld is groter dan de tuin. Daar is eveneens veel te zien en te beleven.
Het verdronken Land van Saeftinghe werd voor mij een openbaring. Gidse Carla wist ons (29) allemaal te boeien. Eerst een algemene uitleg, nog eens de voorwaarden herhaald, o.a. een goede fysiek, botten, droge kleren voor daarna en een wandelstok. Ik kon voor de eerste maal echt gebruik maken van het geschenk aan de pater familias door COZOEGO Kameroen.
We vertrekken voor een wandeling van 3 uur om 11u uur, dat is 1uur voor laag water die dag. Dan is er meer reservetijd tegen dat de vloed opkomt. Bij springtij betekent dat een watermuur van 4,5 m. Enkel de hoogste plaatsen blijven droog.
Je mag enkel op stap met een ervaren gids die het terrein en zijn voortdurende veranderingen goed kent. Al bij de eerste ploeterschreden in de modder wijst Carla de bruin-blauwe verkleuringen aan van diatomeeën, eencelligen. Ze brengen zuurstof in de lucht.
Het water is brak, met een zoutgehalte tussen 1 en 10 gr per liter
Rechtzetting zoutgehalte zeewater
Het zoutgehalte wordt uitgedrukt in gram per liter. Dus geen % maar ‰ (duizendste).
Zeewater bevat een goede 30 gr per liter.
.
Er wordt gewezen op lamsoor. We proeven zeekraal, zeeaster en Lepelblad. Dit laatste werd ook gekweekt bij Kaap de Goede Hoop en gedroogd meegenomen tegen scheurbuik op de zeilschepen die soms heel lang onderweg waren.
We moeten opletten voor smalle geulen. Er zijn al beenbreuken gebeurd bij personen die er in vielen. Nu en dan moeten we een slenk oversteken. Zaak is niet te talmen, want je kan nog dieper wegzakken. Je botten zuigenletterlijk in het slijk. De korte botten van een paar meisjes volstaan niet. Je hebt ook goed aansluitende botten nodig, want anders schiet je been eruit. Mijn soepele, hoge, goed aansluitende ‘Aigles’ kwamen goed van pas. Een paar keer kwam de modder tot tegen de boord, maar geen water erin. Er waren meerdere hilarische momenten.
We zien nog de knolletjes van de zeebies die door de ganzen worden gegeten. Op een plek wijst Carla op kleine gaatjes in de bodem door een soort zeer kleine garnaaltjes. We zien de koeltorens van Doel eens naast ons en dan weer achter ons. En dan weer vanuit een andere hoek. We lopen blijkbaar een erg kronkelende pas.
De terugweg loopt over een brede, zandige geul met hier en daar een plas, goed om de modder van de laarzen te spoelen. Op het zand heb je vaste voet. Een eind verder zien we een boot in de vaargeul naar Antwerpen. We komen een brok uitgespoeld veen of turf tegen en wonder boven wonder er is nog een stuk berkenschors te herkennen na wellicht duizenden jaren begraven te zijn geweest. Als we dichter bij de hoge ringdijk komen volgen we de vluchtdam met sporen van de koeien die een kraal hebben dicht tegen de ringdijk. We passeren de boer die op zoek is naar een in de schorre verdwenen koe. Er staat zelfs een ladder om te beklimmen voor een beter overzicht. Dan is het nog een stuk wandelen op de ringdijk tot aan het Bezoekerscentrum. We zijn een goede 4u op pad geweest.
We verlaten de brede arm en gaan naar de rijksdam. Men heeft er stenen voor gebruikt,want eerst overwoog men inpolderen.
We komen aan de ringdijk
Kaart: We dwarsten o.a. de Rotte Geul en kwamen terug over een uitloper van de Ijskelder om dan via de Rijksdam (Aangeduid met stippellijn) naar de hoge ringdijk te gaan.
Professor Theo de Kok van Universiteit Maastricht presenteerde zijn onderzoek naar de gezondheidseffecten van blauwe bes. Er is nu wetenschappelijk bewijs dat blauwe bessen een positieve invloed hebben op het voorkomen van ziekten als kanker, hart- en vaatziekten en diabetes. Met zijn collega’s van Wageningen University ontdekte De Kok onder andere dat de bioactieve stoffen in blauwe bes een bescherming vormen tegen DNA-schade, en daarmee het kankerrisico beperken. “Hoewel het nog te vroeg is voor een gezondheidsclaim, is deze wetenschappelijke onderbouwing een goede basis voor verdere promotie van de blauwe bes”, aldus De Kok.
Zitten er minder Voedingsstoffen in Groenten en Fruit dan vroeger?
Zitten er minder Voedingsstoffen in Groenten en Fruit dan vroeger?
De Standaard 22 juni 2015
‘Daar lijkt het wel op’, zegt de Britse landbouwexpert Anne-Marie Mayer. ‘En ik denk dat dat komt door rassenveredeling en uitputting van de grond’. Mayer schreef in 1997 een rapport dat veel stof deed opwaaien. Ze vergeleek de concentraties mineralen in 20 veelgegeten groenten en 20 soorten fruit met gegevens uit de jaren 30.
Het meest opzienbarend was de afnama van de hoeveelheid koper in groenten, gemiddeld met tachtig procent. Verder stelde Mayer een significante vermindering vast van calcium, magnesium en natrium in groenten en van koper, ijzer, magnesium en kalium in fruit.
Helaas kleven er veel onzekerheden aan het onderzoek. Zo is onduidelijk hoe de oude date werden verzameld. Welk stukje van het fruit of van de groente bemonsterden de onderzoekers? En in welke periode vond de meting plaats? Dat maakt een groot verschil in de uiteindelijke meetresultaten. En de meetapperatuur was in de jaren dertig minder accuraat dan vijftig jaar later.
Gijs Du Laing, landbouw – en mineralenexpert aan de universiteit Gent, denkt dat er geen reden is tot grote bezorgdheid.’ Vooral bij koper zien we een serieuze afname. Koper werd vroeger veel in pesticiden gebruikt. Het lijkt daarom logisch dat de koperconcentraties in gewassen vroeger een stuk hoger lagen. Maar problematisch is de verlaging niet, want mensen komen toch aan hun dagelijks aanbevolen hoeveelheid koper.’ Du Laing is wel bezorgd over de daling van hat zeldzame en voor onze gezondheid belangrijk spoorelement selenium door bodemuitputting. Selenium is een aparte stof. Veel planten nemen de stof wel op als ze voorradig is , maar voor hun overleving is ze essentieel. Landbouwers zien daarom geen reden om het mineraal toe te dienen via meststoffen.
(Mijn bedenking: in de bioteelt werden steeds zeealgenkalk (Frankrijk), wieren (Ierland) en gesteentemelen als basalt en lava (Duitsland) aanbevolen, dit omwillevan de spoorelementen.).
Vitamine C Bart Nicolai van de KU Leuven en het Vlaams Centrum voor Bewaring van Tuinbouwproducten denkt ook niet dat er een drastische afname heeft platsgevonden van mineralen in onze gewassen, selenium buiten beschouwing gelaten. ‘Bemesting dient om de noden om de noden van de plant te vervullen.’ Zegt hij. ‘Voeding met te weinig mineralen zou lijden tot teeltproblemen, lagere opbrengst en dikwijls ook problemen na de oogst’. Hij wijst wel op een sterke daling van het vitamine C-gehalte in appelen. Dat is gebleken uit onderzoek van Waalse collega’s in Gembloux. Ze vergeleken oude rassen met moderne appelen. De appelen die onze overgrootouders aten bevatten wel drie- tot zevenmaal meer vitamine C dan de appelen die je nu in de supermarkt vindt. Dat betekent niet dat we vroeger meer vitaminen binnenkregen. We eten appelen nu het hele jaar rond.
Hoe is de daling in vitaminen per appel te verklaren? Vitamine C maakt deel uit van het natuurlijke defenciemechanisme van appelen. Bij het veredelen werd nauwelijks omgekeken naar de resistentie van de bomen tegen ziektes. Met de komst van de pesticiden was dat niet meer zo belangrijk meer. Het vitaminegehalte is daardoor geleidelijk ingezakt.’Maar de interesse voor rassen die resistent zijn tegen ziektes neemt weer toe’ zegt Nikolai. Ik verwacht dat het vitaminegehalte in appelen weer zal stijgen.
Aanvulling. Gembloux (prof C. Populer) leverde vanaf de jaren 70 pionierswerk door het verzamelen van oude rassen en enkele daarvan te propageren bij aangesloten boomkwekers om deze te telen voor de liefhebbers. Kwamen in 1985 voor ’t eerst op de markt. Prof Marc Lateur zet zijn werk verder, uitsluitend volgens gecertifieerde biologische teelt.
Bij mijn weten was er toch een uitzondering. Het Opzoekingsstation van Pillnitz-Dresden - ten tijde van Oost-Duitsland - deed wel onderzoek naar resistente rassen. Pesticiden waren er te duur en wellicht waren er belemmeringen om die aan te kopen in het westen? We kennen er enkele rassen van: Relinda, Remo, Rewena, Reanda enz.
Eerst bezochten we het Douanemuseum in het gebouw Financiën in de Ellermansstraat. We kregen er een boeeiende rondleiding. Toen ik mijn dienstplicht vervulde in 1959 in Ieper was de derde miliciën een gast uit Gent. Hij was bij de eerste nozembende die veroordeeld werd. Zijn moto: ‘niet werken’. Of zijn plannen om met de grote middelen boter te gaan smokkelen uit Nederland uitgekomen zijn, weet ik niet. Na 1960 was de ‘goede tijd’ voorbij.
Het Red Star museum weet u onmiddellijk te boeien met een reeks migratie- verhalen uit de loop der geschiedenis. De oude structuur van vroeger is knap gebruikt. Met het Davidsfonds Halle-Kempen, dat spijtig ophoudt te bestaan, hebben we het oude gebouw in 2009 bezocht. Zie de foto’s. Hopen duivenstront en duivenskeletten. Vergeet niet de nieuwe structuur op het dak niet! In de verte bemerk je de nog niet afgewerkte dakstructuur - in de vorm van een schip en met de textuur van een diamant - boven de oude, geklasseerde brandweerkazerne, die het nieuwe Havenhuis van Antwerpen als wereldhaven wordt.
FOTO’S
Douane
Douane
Gebouw
Met het Davidsfonds voor het gebouw op 21 juni 2009
Papavers achter de met insectennet – wat gemakkelijk in vergelijking met vogelnet! –afgedekte aardbeien.
Idem
Idem
Look, vingerhoedskruid, labbonen
Bloei tuin-/ labboon. Dit jaar geen enkele zwarte bonenluis. Deze is bij mij nog nooit een probleem geweest. De kleine aantasting wordt telkens opgeruimd door mijn natuurlijke helpers.
Vingerhoedskruid/Digitalis.
Leuk: Papavers en Vingerhoedskruid hebben zichzelf uitgezaaid!
Eind mei ontdekte ik in de kelder een emmertje vergeten pootaardappelen van het ras Zweedse rode.
Nog nooit zo’n lange scheuten gezien: +/- 30 cm
De aardappelen voorzichtig uitgeplant, wat vrij gemakkelijk lukte.
De volgende dagen zag ik dat de scheuten niet verdroogden, ondanks het zonnige en droge weer.
Intussen heeft zich aan de uiteinden een bos bladeren ontwikkeld.
De foto’s zijn van 16/06, plus minus 20 dagen na het planten.
Liggende plant
Opgericht met meetstok
Een tweede plant
Opgericht
Enkele planten bij de vorige
Overzicht
Idem . De planten erachter zijn Sarpo Mira’s. In de 3 jaar die ik ze heb nog geen sporen van aardappelziekte gezien. De andere rassen waren vorig jaar al vlug aangetast.
Wilde bij helpt Hagelandse fruittelers met bestuiving 16.06.2015
Honingbijen zijn de bestuivers bij uitstek van fruitboomgaarden. Door de bijensterfte stijgen de kosten voor het huren van kolonies bij een imker en treden wilde bijen op de voorgrond. Vooral metselbijen kunnen een alternatief zijn of honingbijen ondersteunen. Zo’n 500 metselbij-vrouwtjes kunnen een hectare fruit even goed bestuiven als twee tot vier sterke honingbijkolonies van elk meer dan 25.000 bijen. Reden genoeg voor een tweejarig onderzoek in het Hageland, waarbij het Proefcentrum Fruitteelt samen met de Regionale Landschappen nestblokken plaatste in boomgaarden. Vraag is of het aantrekken van wilde bijen kan leiden tot een betere bestuiving en vruchtzetting.
In de meeste fruitteeltgewassen is insectenbestuiving noodzakelijk. Een goede appelproductie is bijvoorbeeld volledig afhankelijk van insecten voor kruisbestuiving. Via de ecosysteemdienst bestuiving vertegenwoordigen insecten dan ook een niet te onderschatten economische waarde. Traditioneel doen fruittelers een beroep op imkers die in het voorjaar honingbijkolonies in de boomgaarden komen plaatsen. Bijensterfte en de daarmee gepaard gaande stijgende kosten voor de bestuivingsdiensten van honingbijen brengen wilde bijen als alternatief of aanvulling in beeld.
“Vooral metselbijen”, preciseert het Proefcentrum Fruitteelt (pcfruit), “omdat ze tot wel 80 keer zo efficiënt zouden bestuiven. In vergelijking met honingbijen vliegen metselbijen gemakkelijker van boom tot boom en zijn ze minder rij-georiënteerd. De gehoornde metselbij vliegt ook al uit bij minder gunstige omstandigheden en maakt meer contact met de stempel van appelbloemen dan de honingbij. Daarnaast zijn er voor een gunstige bestuiving (veel) minder wilde bijen nodig.”
Recent nog, vond men ook steevast een hogere vruchtzetting in gewassen waar honingbijen ondersteund werden door het bezoek van wilde insecten. De metselbijen die in onze streken actief zijn tijdens de bloeiperiode van appel en peer én waarvan geweten is dat ze die gewassen ook kunnen bestuiven, zijn vooral de rosse metselbij en de gehoornde metselbij. Het Proefcentrum Fruitteelt nam de proef op de som, in samenwerking met de Regionale Landschappen Noord- en Zuid-Hageland en met financiële ondersteuning van de provincie Vlaams-Brabant. Bij vier fruittelers in het Hageland werden nestblokken opgehangen. Dat zijn houten blokken, opgevuld met bamboestengels en beschermd met een ijzeren gaas, die bedoeld zijn als nest voor wilde bijen.
Gedurende drie bezoeken aan acht proefpercelen werden er in totaal zo’n 2.000 bijen geteld. Hiervan maken honingbijen (61%) de meerderheid uit, gevolgd door hommels (19%) en metselbijen (13%). Maar liefst 25 verschillende soorten bijen werden waargenomen. Tussen 0,17 en 6,56 procent van de bamboestengels was in het eerste jaar van plaatsing van de nestblokken dicht gemetseld. “Dat is met uitzondering van één bedrijf waarmen al sinds enkele jaren metselbijen uitzet: daar bedroeg de bezettingsgraad maar liefst 89,67 procent. Toch een bewijs dat de bijen deze nestblokken weten te appreciëren en ruim kunnen bezetten als de populatie groot genoeg is”, klinkt het.
In het aanvangsjaar kon pcfruit de verschillen in vruchtzetting en bestuivingsgraad niet toeschrijven aan de aan- of afwezigheid van nestblokken voor metselbijen. Dit is een complexe onderzoeksvraag omdat percelen onderling sterk kunnen verschillen (omgeving, teeltwijze, plagen, enz.). “Het gaat zelfs zo ver dat bepaalde populaties honingbijen genetisch een grotere voorkeur hebben voor appel dan andere. Het zal dus vooral interessant worden om dezelfde cijfers te vergelijken in een volgend jaar en te zien of de percelen met nestblokken meer vooruitgang boeken dan die zonder nestblokken”, aldus het proefcentrum.
Metselbijen komen van nature voor in diverse biotopen als ze voldoende nestmateriaal, stuifmeel en nectar vinden. Dus eenmaal ze de boomgaard gevonden hebben, is het de kunst om ze daar te houden. Nestblokken in de boomgaard plaatsen is een eerste stap. Pcfruit geeft telers de tip om voldoende nestgelegenheid te voorzien voor tenminste 500 nestelende vrouwtjes per hectare. “Niet te ver uiteen want metselbijen vliegen maximum 500 meter ver. Hang ze hoog genoeg waar de zon er op kan schijnen. Plaats de nestkasten in de richting van de bomenrij zodat de dichtgemaakte nesten bij bespuitingen niet uitgespoeld worden. Zorg voor een bloemenaanbod nog voor de bloei van de fruitbomen om te voorkomen dat de vrouwtjes wegtrekken op zoek naar voedsel. Boter- en paardenbloemen zijn bijvoorbeeld erg geliefd bij deze bijen. In Italië had men in perenboomgaarden reeds succes door het planten van een sleedoornhaag of een strook van kool, soorten die al vroeger in bloei staan dan peer.”
Tot slot wijst de afdeling Zoölogie van het Proefcentrum Fruitteelt er nog op dat ook zandbijen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de bestuiving van appels: “In natuurlijke populaties van wilde bijen maken zij eigenlijk de hoofdmoot uit. Kleine verticale aarden structuren zoals dijkjes of zandhopen kunnen zandbijen aanmoedigen zich te vestigen in de buurt van de boomgaard, maar dat is dan weer een ander verhaal.”
In 2000, toen VELT voor de eerste maal met de verdeling van enkel biologisch zaad begon, schafte ik mij dit zaad aan.
Als resultaat veel vruchten, ingepakt in een vlies. Met nieuwjaar kan ja er nog van snoepen. Tien jaar ging het uitstekend want de bessen zaaien zichzelf uit. Op mijn vorige blog heb ik het er meerdere keren over gehad.
In het Engels noemen ze ook Cape Goosberry, Kaapse bes. Nadat men ontdekt had dat de bessen omwille van hun vitamine C-gehalte een remedie waren tegen scheurbeuik nam men ze mee met de zeilschepen. Ze werden o.a. gekweekt rond Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika.
Oorspronkelijk groeien ze in het wild in de in de noorderlijke staten van de Verenigde Staten.
Maar een vijftal jaar terug gingen de planten ten onder aan een soort schimmelziekte.
Nu werden er blijkbaar wat oude zaden bovengeploegd. Momentaal zien de plantjes er goed uit. Worden ook zij nog getroffen?
Het Museum Insel Hombroich is een speciaal museum in openlucht met als motto „kunst parallel aan de natuur". Het museum bestaat uit meerdere delen. Op de eerste plaats een parkachtig landschap met hier en daar beelden en speciaal ontworpen, knappe tentoonstellingsgebouwen waar moderne en hedendaagse kunst en kunst uit China en India wordt tentoongesteld. Je volgt slingerende paadjes tussen het hoge gras, struiken en bomen. Het bezoekersplan dat je krijgt bij de receptie is een absolute noodzaak om de weggetjes te vinden. Enkele gebouwen is men aan het verbouwen en waren niet toegankelijk. De gebouwen hebben wel een eigen schoonheid en zijn ook wel speciaal ingericht als bv het vierkante labyrint met meerdere geledingen met telkens ruimtes vol kunst. De verbindingen met de diverse lokalen zijn nogal wisselend. Ik genoot minstens evenzeer van landschap en flora. In het park ontmoet je ook enkele reuzenbomen: eiken, platanen, populieren, knotwilgen en moerascipressen,Taxodium distichum met het alternerend blad. Zie blog Rivierenhof. (Tussen haakjes de grootste moerascipres van Europa groeit in het kasteel van Harveng, deelgemeente van Mons en meet 8,60m omtrek op 1,50m hoogte.) Er is een dreef met okkernoten en een met tamme kastanjes. Tegen de private bewoning staan enkele fruitbomen. Een paar keer de jubelende zangstrofen van de zanglijster gehoord. Boven de vijvers miste ik toch de vroegere scheervluchten van zwaluwen.
We hadden geluk met het weer daar. Zelfs de zon brak even door. De eerste druppels begonnen pas tegen 16u, het einde van ons bezoek te vallen. Op de thuisbasis vernam ik dat het de ganse dag maar een miezerig weer was geweest.
FOTO’S
Cafetariagebouw waar men een bij het bezoek inbegrepen zelfbedieningslunch kan gebruiken. Er is koffie en thee of water. Doch niets anders. Als ik in Duitsland kom geniet ik graag van van een grote pint weisse Hefe, hun natuur tarwe bier.
Ronde ruimte. Toen ik er een eerste maal kwam waren twee mannen een gregorgiaanse zang aan het oefenen.
