Mijn meer dan 50 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik meedelen en zelf nog bijleren. Doch de wereld is groter dan de tuin. Daar is eveneens veel te zien en te beleven.
13-05-2016
Appelbes (Aronia melanocarpa)
Appelbes (Aronia melanocarpa)
Op Tuinkriebels in Vrieselhof zag ik deze struikplant met kaartje ‘Aronia melanocarpa’. De verkoper kon er weinig over vertellen, zeker geen rasnaam. Hij dacht een plant uit Canada?
Ik vond de vele takken eigenaardig. Het ras Viking heeft maar één stam. Hier zijn het een bos takken.
Mijn oudste plant, meer dan 20 jaar vertoonde tekenen van afsterven en heb ik gerooid en vervangen door de nieuwe plant. Ik heb nog twee andere Viking struiken.
Op de grote markt van Sint- Truiden gaan we eerst koffie drinken. Er zijn grote werkzaamheden bezig.
We stoppen bij Pipo, het fruitsappenbedrijf van Piet Porreye, zijn vrouw en de oudste 2 zonen. Ze hebben 25 Ha eigen fruit. In 2012 zijn ze begonnen met een sapmobiel en hebben, een afzetcliënteel opgebouwd. Sinds begin dit jaar heeft men een vaste pers in een loods op enkele honderden meter van het hoofdbedrijf. We waren daar eerst gestopt, maar moesten nog wat verder.
We worden naar een ontvangtent gebracht waar de mevrouw vertelt over de evolutie in de fruitteelt. Daarna zien we een film over de sapbereiding met de mobiele fruitpers. Dan is het de beurt aan haar man Piet die nog wat aanvult en vragen beantwoordt.
In de loods gaan we de sappen proeven: enkel appel, gemengd met kwee, rode biet, kers , aardbei, bessen... Het sap wordt gefilterd. Ik vind dat dit duidelijk moet onderdoen voor mijn ongefilterd sap van meerdere rassen tegenover het gefilterde sap van Jonagold of een mutatie als jonagored. De mengsels met andere vruchten smaken beter, zeker dit met rode biet.
In de namiddag bezoeken we de veiling Haspengouw en leren het veilingwezen kennen.
Daarna maken we een gegidste rit door de fruitstreek; komen voorbij het kasteel van Rijkel waar dit jaar op 10 juli de dag van de kers doorgaat. Ik ben er al verschillende keren geweest, zelfs de eerste keer bij de start een kleine 20 jaar geleden.
We stoppen even aan de bedevaartskapel van Helshoven. Vorig jaar was ik op 30 juli in de vierkantshoeve er tegenover: lekkere kersen (blog van 2/8/2015)
Daar een binnenweg over het vliegveld van Brustem afgesloten is rijden we een stukje op de chaussee d’amour en draaien dan het binnenland in: mooie regenvlagen boven het bloeiende landschap.
Foto’s
Stadhuis van Sint- Tuiden met belfort
Gebouwen: stadhuis, abdijtoren, kerk
resterende toren van de ST-Trudo abdij, met uitkijkplateau boven
Onze-lieve-Vrouwekerk
Pipo
Bij de loods met de nieuwe pers, maar daar moeten we niet zijn
Kasteel van Rykel. We vernemen dat de kastelen zeer talrijk zijn in de streek.
Bedevaartskapel van Helshoven. Ernaast liep een Romeinse heirweg. Ik was hier vorig jaar met de Pomologische kring Oost-Vlaanderen. Zie blog van 2/8/2015.
Vandaag, 1 mei, een stralende dag, geen wolkje aan de hemel.
Ik stond vanmorgen om 6u aan ‘De Kluis’, het reservaat van Natuurpunt , te Blommerschot, waar Zoersel grenst aan de buurgemeenten Malle, Vorselaar en Zandhoven. De conservator, Paul Stryckers liet ons luisteren naar de vogelzang. Meegenomen was de app over vogelzang op zijn ipad. Zanglijster en winterkoninkje domineerden het concert. Hij wist te vertellen dat de bosmerels zeer vroeg beginnen en op dit moment al uitgezongen zijn. Deze namiddag zongen de tuinmerels hier tegen elkaar op. Ze hebben naam als slechtweervogel en vooral te zingen bij komend regenweer. Vandaag was dit alleszins niet het geval. Met 15° (14,3° op het weerstation Zoersel) was het een herademing na de zeer koude en natte voorbije week. Ik heb bv heel wat bevroren blaadjes gezien op mijn kiwibessen.
Terug naar De Kluis. We horen kool-en pimpelmees, tjiftjaf, boomkruiper, roodborst en zwartkop. Michel maakt ons attent op de roep van de middelste bonte specht en de mensen met een kijker zien zijn opvallende rode bovenkop. Paul weet te vertellen dat dit een vogel is die in aantal toeneemt met de meerdere, dode bomen die men nu laat staan. We gaan ook in de omgeving wandelen. Daar is het bos meer open en Paul maakt ons attent op de typische zang van de bonte vliegenvanger. Voor mij was die onbekend.
” Laat ons naar een plek gaan waar een naaldbos gerooid is en een gemengd bos begint te groeien, een geschikte plek voor de fitis” en waarempel het vogeltje begroet ons.
Deze middag twee maal een oranjetip gezien. Vorig jaar maar weinig gezien in vergelijking met zijn talrijke aanwezigheid vroeger. Geregeld dartelende citroenvlinders. In de vroegst bloeiende appelbomen: Gravenstein, Stark Earliest en Collina is er sterk gezoem van bijen. Ze moeten de werkeloze dagen inhalen. Hebben ze voldoende hun bestuivingswerk kunnen doen bij kersen en peren? Voor de appelen ziet het er beduidend beter uit met het aangekondigde warmer weer. Het mag ook, want ik vrees een duidelijk mindere oogst in vergelijking met de topoogst van vorig jaar.
Cozoego is het ontwikkelingsproject van Aleide. Toen zij in 2002 Going in het droge, hoge noorden van Kameroen, het geboortedorp van Aminou, de echtgenoot van dochter Leen bezocht, zag zij dat er veel te doen was. Voor de financiering kon zij beroep doen op het ontwikkelingsfonds van de gemeente Zoersel, aangevuld met een groot opgezet jaarlijks Afrikaans Tuinfeest bij ons op de Lage Weg. Voor haar overlijden op 7 juli 2014 vroeg zij Leen haar werk verder te zetten. In juli vorig jaar hadden we het 14 de Afrikaans Tuinfeest. We beslisten dit maar om de twee jaar in te richten. Aleide vertoefde verschillende keren voor 3 maanden in Kameroen. Toen al heb ik moeten leren mij plan trekken en sinds haar overlijden weet ik te overleven en kan nog vanalles doen.
Lieve schatten,
Wat nieuws van COZOEGO. Ook dankzij jullie onbaatzuchtige inzet, is het wereldrestaurant (initiatief van Groen Zoersel) een succes geworden. Wij hebben een cheque in ontvangst mogen nemen van maar liefst 1150 Euro, een mooie som. En gisteren heb ik ook net gebeld met Aminou en die wist me te zeggen dat het project met de weeskinderen heel goed verloopt. Dat klonk als muziek in mijn oren. Ze gaan naar school en ze krijgen elke weekdag, en ik geloof ook op zaterdag een warme maaltijd gemaakt door één van de twee weduwen. Nu staat er ook één of tweemaal per week vlees op het menu, tevoren was het enkel gedroogde vis met fufu en groentesaus, maar Aminou heeft gevraagd van ook enkele keren vers vlees op het menu te zetten. En het budget is voor dit schooljaar toereikend!
En voor volgend schooljaar kunnen we dus dankzij de subsidie van de gemeente en ook het initiatief van het wereldrestaurant verder schoolgeld en een warme maaltijd voorzien. Een volgend project is fruitboompjes aan te planten op het terrein en de kinderen hiervoor te laten zorgen (water geven, beschermen tegen de geiten) en later te oogsten als een eerste stap op weg naar zelfvoorziening. (Poederlee 28 april 2016)
Vanmorgen zag ik om 7u op mijn thermometer 0°. Gaan kijken wat ons weerstationzegt: laagste temperatuur – 0,4° om 5:57 (om 00:55 was het nog 3,3°). De zevendaagse voorspelling van het Bodemkundig Instituut te Heverlee geeft voor vandaag - 0,3°, met een grondtemperatuur van –2,2°. Die meting staat bij Zoersel nog niet online.
Het weerstation van Zoersel is onlangs naar hier verhuisd vanuit Malle. Het is gevestigd in Schriekbos, een diepe bewoningsenclave aan de noordkant van Zoerselbos.
Koninklijke Vlaamse Dendrologische Vereniging ( 17 april )
Al vele jaren had ik dit zeer interessante bos willen bezoeken. Je hebt er leem- en zandgronden met in het voorjaar een geweldig interessante kruidenlaag, vooral in het van oudsher bestaande bos.
Met de heerJohn Maes van Natuurpunt, dat hier met vrijwilligers instaat voor het beheer, hadden we een uitstekende gids. Bij een geklasseerde hoeve heeft Natuurpunt de oude schuur ter beschikking als bergruimte.
Hij begon met ons de topografie te tonen. De tot 2m hoger gelegen gronden waren tot 50-60 jaar geleden in gebruik als landbouwgrond en sindsdien bebost. Hier groeien van nature nog iepen of olmen! Er staan nog oude populieren tussen de andere bomen. Op enkele na, die behouden zullen worden , laat men er elk jaar enkele afsterven door ze in te zagen. Na enkele jaren breken de takken af en veroorzaakt de boom minder schade als hij dan omvalt. Op de bodem vooral bramen en wat netels. Het zal nog tientallen jaren duren vooraleer de fosfaatvoorraad hier opgebruikt is en de rijke kruidenlaag, die we zien in het oude bos zich hier kan vestigen. In een boom heeft een havik zijn nest gebouwd. Naast de gewone vlier komt hier ook de bergvlier of Trosvlier met rode bessen voor.
Een hele verandering als we dan in het oude en lager gelegen bos komen dat op de De Ferrariskaart staat. (Deze kaarten dateren van 1771 tot 1778). Een zeer weelderige kruidenlaag met vooral hele tapijten bosanemoon, veel gele sleutelbloemen (Primula veris), muskuskruid, klaverzuring, maarts viooltje, koekoeksbloem, rode bes enz. Hier echter geen blauwe boshyacinten.
De gids vertelt het verhaal over de laatste kasteelheren. De laatste edelman had elf zonen en 3 dochters. Geen van de zonen trouwde maar 1 van de dochters geraakte zwanger van een inwonende artist, werd verstoten, maar opgevangen door de nonnen van Duffel. Na het overlijden van de anderen bleef zij over als erfgename en kwam met de vader van haar kind waarmee zij gehuwd was op het kasteel wonen. De zoon huwde niet en liet bij testament het kasteel na aan de nonnen van Duffel en een deel van de gronden aan zijn jonge huishoudster. Het tijdens de eerste wereldoorlog door het Belgisch leger gekanonneerde kasteel werd nog niet zolang geleden heropgericht als retraitehuis.
Op de gronden binnen de omwalling staan nog zeer oude bomen, o.a. zeer oude platanen (nu deskundig ingekort, wat men ook met een oude beuk deed, om geen gevaar te betekenen voor de nieuwbouw) en een zeer oude tulpenboom.
Iets verder ligt over de omwalling een spectaculair omgewaaide oude beuk, steunend op zijn zware zijtakken. Ook hier nog een oude, opgevulde ijskelder. Het zou echter te veel kosten om die uit te graven en bewoonbaar te maken voor vleermuizen.
In een restpopulierenbos werd recent een appelvink gespot. Aan de rand van de weg wijst de gids op de eenbes. Deze komt ook op andere plaatsen voor.
We lopen door een bos, beheerd door de gemeente en bestemd voor de jeugdverenigingen. Hier haast geen onderbegroeiing.
We maken nog een ommetje door de naast gelegen weilanden - ook onder beheer van Natuurpunt - die men laat verschralen. Een orchidee heeft er al zijn intrede gedaan.
FOTO’S
Zevenbergenbos, een 130 tal Ha.
Geklasseerde en gerestaureerde hoeve. In 1969 ging ik er een eiken balk kopen voor boven de open haard.
De naast staande, eveneens gerestaureerde schuur als bergplaats voor Natuurpunt.
Muskuskruid. De kleine, kantige bloempjes zijn haast niet te zien op de foto.
Vandaag zat deze mooie nachtvlinder naast het slot van de achterdeur: een agaatvlinder (Phlogophora meticulosa). De vlekken en banden hebben diverse kleuren, van groenachtig tot geelbruin en oudroze. Het is hier een zeer algemene soort, waarvan de rupsen leven op planten als dovenetel, brandnetel en zuring. Ze kunnen zowel als rups, pop of vlinder overwinteren. Het is bovendien een trekvlinder die vanuit het zuiden naar onze omgeving vliegt. In het najaar zijn er dan ook de grootste aantallen.
De eerste kooi moest wijken voor de aanleg van de gasleiding.
In het voorjaar 2008 werd de tweede kooi aangelegd.
Oriëntatie noord zuid
5 stroken van 2m breed en 25m lang
Buitenkant: om de 5m een paal van 3m (75 cm in de grond).
Binnenkant: 4 rijen beginnend en eindigend met een paal op 2 m van de noord- en zuidkant, verbonden met 3 draden (op 70cm, 120cm en 170cm)
Rij 1 (oostkant), rode en witte bessen. Vroeger kweekte ik die als tweetakkers; nu gewoon als spil, elk ras op 40 cm van elkaar, elk aan een bamboestok. Je zou ook met 2 draden kunnen volstaan voor de bevestiging van de stok boven en beneden. Maar bij een zeer groeikrachtig ras als Rotet hou ik het nog bij 2 takken. In haagvorm hangen de bessen beter belicht, mooier en zijn gemakkelijker te plukken. Naast de zomersnoei, vooral wat inknippen en het verwijderen van de grondscheuten, wordt de wintersnoei uitgesteld tot er nieuw leven in de takken komt. Aldus krijgt de schimmel Eutypa, die anders nogal wat afsterven veroorzaakt geen kans door de sterk stijgende sapstroom. (Advies van het biologisch Proefstation van Pamel) . De laatste tijd laat ik één vervangscheut groeien. De oorspronkelijke wordt inmiddels 10 jaar en de ene is al meer aan vervanging toe dan de andere. Bij het snoeien wordt er vooral gezorgd dat de takken in de rijrichting, tussen de struiken, korter worden gehouden voor meer lucht en licht in de struik. Naar voor en achter mag het iets langer.
Rij 2 braambozen: Medana - en Buckingham Taybes (Dikwijls lees ik dat de mutatie minder is. Mijn ervaring is dat ze evenwaardig zijn.), Silvan (moet vervangen worden na vorstschade), Kotata, Obsidian, Helen, Adrienne (groeit te weelderig, is het meest wintervorst gevoelig en de vruchten moet je gaan zoeken tussen de bladeren), Metiolis, duidelijk mindere vruchten dan Obsidian, stammen nochtans van dezelfde kruising, Taybes. De zeer lange ranken van Taybes en Obsidian leid ik wel in prieelvorm naar de andere rij. (Braambessen worden praktisch niet door vogels gegeten en moeten niet in een kooi.)
Rij 3 zomerframbozen en zwarte frambozen. Bij de zomerframbozen heb ik in het verleden nogal wat last gehad van Phytophthora. Te natte grond in de winter. Nu tracht ik ze op een lichte berm te planten. Herfstframbozen hebben er minder last van, maar ik vind het niet nodig die in een kooi te planten.
Rij 4 kruisbessen. Hier weer een spil per ras, behalve bij de erg groeikrachtige rassen als Worcesterberry en Black Velvet met bloed van de Amerikaanse kruisbes Ribes divaraticum. Bij geen enkele van mijn huidige rassen heb ik Amerikaanse meeldauw gezien. De Proeftuin te Zomergem is gespecialiseerd in resistente rassen. Als je een jonge plant opkweekt moet je geregeld de topscheut verticaal opbinden aan de bamboestok. Schuin zakkende toppen verliezen veel van hun groeikracht.
In de kooi kan je in de buitenste 2 m rondom rond gaan. Daar staan de blauwe bessen, waarvan 42 rassen op naam. Er is echter een probleem: door de nevenstaande rij, enerzijds rode - en witte bessen en anderzijds kruisbessen, die een andere compost krijgen dan de blauwe bessen, verhoogt de PH van de laatste. Ik kon dit tegengaan - op advies van Yves Hendrickx, directeur van de Biologische Proeftuin Aardbeien en houtig Kleinfruit van de provincie Brabant te Pamel-Roosdaal - door het strooien van elementaire zwavel, die PH verlagend werkt.
Wat de blauwe bessen betreft: ik had de kans de eerste, tweedaagse, internationale conferentie over bauwbessen in het Nederlandse Peelgebied, niet ver van Venlo, mee te maken. In een commerciële aanplanting van vele hectaren plant men op een talud, verhoogde rij. Aan weerzijden van de struik ligt telkerns een druppeldarm voor de watervoorziening samen met meststoffen. Per struik tracht men een vijftal hoofdtakken aan te houden. Eens vier jaar oud worden deze weer weggeknipt. De eindtak laat men minder lang worden dan vroeger door uitdunnen van de topscheut. Ook het fijne zijtakkenhout onderaan breekt men uit. Voor de verjonging hield een Engelsman het haast enkel bij grondscheuten, de Nederlanders werkten iets meer met een forse zijscheut. Na het snoeien brengt men weer een dikke laag compost aan, zaak is een compost met een lage Ph te vinden, zeker onder 6 ph. Dennennaalden zijn een goede materie. Ik heb een goed opdrachtige grond, gelukkig, want het watergeven wordt te veel verwaarloosd. Vorig jaar bv, een erg droog jaar tot augustus, werd er niet gegoten. De bessen van Goldtraube bleven daardoor veel te klein. Bij andere rassen was dit niet zo’n probleem. Ze werden ook gelust door een nest jonge zwartkopgrasmussen die er zich te goed aan deden vooraleer hun trektocht naar het zuiden aan te vangen.
Om het onkruid te beperken ligt er tussen de rijen antiworteldoek van 2 m. In het najaar plooi je die best samen. Doordat dit in het najaar 2015 niet gebeurd is, is er bovenop het doek heel wat grasgroei gekomen, mede door de zachte winter: bijkomend werk om dit te verwijderen. Tussen de struiken stond heel veel stinkende gouwe en hier en daar ook netels. Zaak is alle wortels zorgvuldig te verwijderen. Dit najaar zal het doek wel samengeplooid worden. De dan nog ontstane onkruidgroei (vooral vanaf april) zal volgend jaar in mei ondergedekt worden als groenbemesting bij het terugleggen van de doeken.
Over het geheel wordt in juni een net van 16m breed over de kooi aangebracht: daarvoor wordt een stuk van de familie - het groot volk- gemobiliseerd en in oktober weer om het te verwijderen. Eenmaal was ik juist te laat en door het grote gewicht van de sneeuw waren palen in een rij bezweken.
Art Fan nam het initiatief voor een luxeontbijt in het kasteel, gevolgd door een wandeling met een parkwachter.
Voor het kasteel passeren voortdurend lopers van de marathon van Antwerpen. Ze hebben er dan al 34km opzitten en moeten nog naar de grote markt van Antwerpen voor de aankomst.
Achter het kasteel is er een groeiplaats van de oorspronkelijke tulpen.Ze horen bij de stinsenplanten. Het woord stinsenplant komt van het Friese woord stins dat stenen huis betekent. Het aanplanten van stinsenplanten kreeg aan het eind van de 18e eeuw een grote impuls door de opkomst van de Engelse landschapsstijl bij de aanleg van tuinen bij de herenhuizen.. Het waren exotische planten die gemakkelijk verwilderden. Deze tulpen zijn net uitgebloeid. Er groeit ook kraaienlook (foto).
De gids trekt de aandacht op een overvliegende sperwer. We wandelen over een hoogte waar vroeger de ijskelder was. Men doet er opgravingen. Even verder noemt men het sterrenbos met de oudste beuken van 45m+.
We zien nog verschillende speciale bomen: tulpenboom, moerascypressen, abeel, speciale beuken en eiken, een mamoetboom met de verende bast als je er op klopt.
We zien een gans die meezorgt voor een bende eendenkuikens. In het moerassig gedeelte groeit de watermunt en op de oevers adderwortel. We wandelen langs de opgehoogde oever van het Schijn.
Het blijft gelukkig droog. Het seizoen is iets verlaat zegt de gids. Er is nogal wat verschil wat het uitlopen betreft bij eenzelfde soort. Sommige beuken en eiken hebben al blaadjes; andere lopen nog niet uit.
Het Rivierenhof (135 Ha) was in 1921 de eerste aankoop door de provincie. Een optie was verkavelen, doch die heeft het gelukkig niet gehaald.
Vanmorgen riep de koekoek herhaaldelijk dichtbij in de tuin. Hij is nog niet buiten adem na een reis van 15.000 km ten zuiden van de Sahara. Van de frisse ochtend, 0° op de thermometer trok hij zich blijkbaar niets aan. Daarna de vogel nog gehoord vanuit de verte. Ik zie dat ik hem, twee jaar terug eveneens op 18 april voor ’t eerst hoorde.
Voor de data: vul bij zoeken, linksboven in het rechthoekje, in koekoek.
Ik heb 4 verhoogde bedden aardbeien liggen op worteldoek. Gisteren heb ik het soigneren beeindigd; eerst onkruid verwijderd, dan de dode bladeren weggehaald.
Het grote voordeel is de door het worteldoek sterk gereduceerde onkruidgroei en wat de planten zelf betreft: ze zitten door de verhoogde bedden met hun wortelen tijdens de winter niet in het water. Tijdens de winter zit de watertafel hier dikwijls gelijk met de bodem.
Het grote nadeel is dat de pas bloeiende planten exstra gevoelig zijn voor nachtvorst.
De bodemkundige Dienst van Heverlee verwacht voor vannacht tot -4,5° aan de grond. Verder spreekt men van lichte nachtvorst: peren – en pruimenbloesem lopen wel wat gevaar. Gelukkig zijn de problemen maar voor één nacht. Vanaf morgen wordt het iets warmer.
Vanavond heb ik de bedden afgedekt met een soort vliesdoek en de rest met dubbele gaatjesfolie.
