Mijn meer dan 50 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik meedelen en zelf nog bijleren. Doch de wereld is groter dan de tuin. Daar is eveneens veel te zien en te beleven.
15-06-2017
Van Waaslandhaven, Doel, Liefkenshoekfort tot Cortewalle in Beveren.
Van Waaslandhaven, Doel, Liefkenshoekfort tot Cortewalle in Beveren.
Met Egenhoven 14/6/2017
We startten met koffie en een koek in het café van de Golfclub bij de Kallosluis. Met de gids werd de sluis ons eerste bezoek en tevens goede uiteenzetting over de Waaslandhaven.(Zie foto met liggingsplan). Vervolgens maakten we een verkenningsrit langs de vele bedrijven. Deze van de Katoennatie van Fernand Huts springen in het oog. Ik wist niet dat ook zoveel auto’s gelost worden in Antwerpen, zelfs op 2 plaatsen met telkens grote terreinen. Containers stapelen zich op in steeds groter aantal. Onlangs wist het grootste containerschip ter wereld Antwerpen te bereiken: 399m lang en een dekoppervlakte van 22.000 m2., 2,2 Ha. In de breedte staan er 21 containers in de rij.
Het binnenrijden van Doel maakte op mij een onwezenlijke indruk om van te huiveren. We hadden een smakelijke lunch in café Doel 5, op een steenworp van de Scheldedijk waarop we daarna gingen kijken. (Vergelijk met de blog van 22/06/2009 op de eerste blog http://blog.seniorennet.be/fruit (Van Doel slechts een paar foto’s maar vooral interessant hoe De Red Star er toen uitzag!)
Vandaar naar Fort Liefkenshoek. Destijds werden de wegens ziekten afgekeurde kandidaten voor de overtocht naar Amerika hierheen gebracht. Nu vervullen enkele zalen een museumfunctie. Buiten trok een 83 jarige reuzenpopulier mijn aandacht. De zeldzame iepen of olmen flankeren aan weerszijden de inkom van het fort.
Te Beveren gingen we nog het kasteel Cortewalle bezoeken, helemaal terug opgeknapt door de gemeente, met tevens een museumzolder.
Addendum
U zijt welkom op het 12de Afrikaans Tuinfeest bij ons op de Lage Weg 60 te Halle-Zoersel op zaterdag 8 juli.
Er is nog plaats op mijn laatste reis naar Engeland op 9-10 september. Meer gegevens op de blog van 30 maart.
Gids was Benedicte Verstraete, in begijnenhabijt als Grootmeesteres. Precies echt.
We startten aan de grote poort. Bij het binnenkomen was er rechts tijdens mijn studententijd, halverwege de jaren 50, een café op zolder.
Het begijnhof is vanaf de jaren 70 door de universiteit prachtig gerestaureerd. Mij vielen de grote gebouwen op. Meerdere werden gebouwd rond 1650.
De Dijle stroomt middendoor het begijnhof en heeft er zelfs 2 armen. Mij verwonderde de felle stroming in de hoofdarm.
Het begijnhof beslaat een oppervlakte van 3 Ha. Op sommige plaatsen is er veel begroeiing en zijn er nog tuinen en open ruimtes. We kwamen ook op de blijk van vroeger. De begijnen leidden een werkzaam leven, weven, spinnen en kleren maken was een van de hoofdbezigheden.
Worrying level of pesticides found in 'Bee Friendly' plants
Van Garden Organic, de Engelse Velt
Worrying level of pesticides found in 'Bee Friendly' plants
New research has found that many of the plants sold in garden centres as 'Bee or Pollinator Friendly' in fact contain dangerous levels of pesticides. Dr Dave Goulson, from Sussex University explains "Garden centres frequently market nectar- and pollen-rich ornamental plants as “pollinator-friendly”, however these plants are often treated with pesticides during their production. We tested 29 different ‘bee-friendly’ plants for 8 commonly used insecticides and 16 fungicides. Only two plants (a Narcissus and a Salvia variety) did not contain any pesticide, but 23 plants (almost 80%) contained more than one pesticide." Equally shocking is that Dr Goulson's team found neonicotinoids at concentrations known to be dangerous to bees.
The news that newly-purchased garden plants could pose dangers to bees and other beneficial insects is a shock to gardeners. These plants are a rich source of flowers in urban environments, and thus are highly attractive to insects such as butterflies, hoverflies and bumble bees. Equally worrying is the lack of information at the point of sale. Gardeners do not know that plants have been treated, and whether they may actually pose a threat to, rather than benefit, the health of pollinating insects.
"The organic grower mixes flowers with vegetables in their plot in order to encourage beneficial and beautiful insect life," says James Campbell, Garden Organic's Chief Executive. " We feel that buyers have been deluded, and bees may suffer. Garden Organic will be writing to the major retailers asking them to pledge a phase out of these unnecessary chemicals - just as B&Q has done recently. We also urge members to contact their local garden centres to ask them to come clean about their 'Bee Friendly' plants. We cannot risk our pollinators' health."
Recent attention on the negative effects of pesticide pollution has been focussed on agricultural - not domestic - growing. Research has shown that bees in particular, grow more slowly, produce 85% fewer queens, find it hard to collect pollen, and encounter problems of navigation. See Neonicotinoids. However, in 2014, Greenpeace published a report which found pesticides in 97% of 35 popular ornamental garden plants sourced from garden centres in 10 European (but not UK) countries. Goulson's study is the first to provide data on purchases of ornamental plants in the UK.
The report concludes "The concentrations of individual chemicals found overlap with, and sometimes considerably exceed, those known to do measureable harm to bees. Residues of pesticides in plants bought by members of the public will decline over time, and unless large numbers of contaminated plants are bought and planted together, it is likely that the total residues to which pollinators are exposed will be diluted by their also feeding on other, uncontaminated plants nearby. However, many ornamental plants are bought in spring, which may provide a pulse of exposure of bees to pesticides at a critical time in the early development of bumblebee colonies and when honey bees colonies are normally undergoing rapid growth.
With the current state of knowledge, we are not able to evaluate whether the net effect of planting ‘pollinator-friendly’ flowers contaminated with pesticides is likely to be positive or negative. But it is clear that levels of pesticides found in some plants may well be sufficient to do harm, and the purchaser currently has no way of knowing what residues are in the different plants on sale. "
See here for a full copy of the report Ornamental plants on sale to the public are a significant source of pesticide residues with implications for the health of pollinating insects by A Lentola, A Tapparo, Department of Chemical Sciences, University of Padova, Italy; and A David, A. Abdul-Sada, D Goulson and E M Hill, School of Life Sciences, Sussex University, UK.
For those with sharp eyes, the neonics detected include thiamethoxam, clothianidin and imidacloprid, which were banned in 2013 for farmers to use in the EU. However, they are allowed on non-flowering crops, and on ornamental flowers, but not in the year in which they are to flower. Unfortunately they are very persistent, so remain in the plant and soil for several years after treatment.
Posted:
Thursday, 11 May 2017
Op een ander is het blijkbaar niet beter. Nog veel werk aan de winkel. Velt neemt veel hooi op de vork met zijn actie pesticidevrij. Ergens las ik dat de helft der tuinders nog pesticides gebruikt. Al 55 jaar ondervind ik dat dit niet nodig is.
Gisteren is mijn frank gevallen, alhoewel het nu euro’s zijn.
De prachtige, gestekelde braam aan de achterinkom, die er vanzelf gekomen is, is een geval van apomictie. Altijd is al opgevallen dat deze struik zeer nauw verwant leek met de Himalaya die een twintigtal meter verder in de kippenren staat.
Apomictie is het vermogen kiemkrachtig zaad voort te brengen zonder bestuiving, zonder mannelijke cel. Een onbevruchte cel uit de nucellus ( deel van de zaadknop waarin de eicel ligt ) groeit uit tot een complete vrucht.
Mijn beide bramen zijn dus identiek.
Apomictie komt o.a. voor bij okkernoten.
Apomictie is niet te vergelijken met de parthonocarpie bij de pitvruchten. Bij parthocarpie worden geen pitten gevormd, biologisch het bijzonderste van de vruchten. U zult al wel een Confrence peer aangetroffen hebben zonder pitten.
De Himalaya braam wordt nu correct benaamd als Rubus armeniacus Focke, naar zijn oorspronggebied Armenië. Vroeger waren er meerdere, andere wetenschappelijke namen.
De soort werd rond 1835 in Duitsland binnengebracht door Booth. De naam werd Theodore Reimers.
In 1885 introduceerde Luther Burbank deze in Amerika. Derek Jennings, de schepper van o.a. de Taybes, vertelde mij dat deze verstrooide prof ook bramen uit de Himalaya binnenkreeg en deze verwisselde. Als deze braam als Himalaya terug in Duitsland arriveerde, merkte men dat het in feite hun Theodore Reimers was.
Ik vind Himalaya een lekkere braam die begin augustus, als een van de vroege bramen rijpt. Van de stekels heb je geen last bij het plukken. De nieuwe scheuten bind je aan. In het verleden had ik er tweemaal van 9,10 m. Wel heb je elk najeaar,winter stevige handschoenen nodig om de afgedragen takken weg te knippen tot tegen de grond.
Vorig jaar met de wateroverlast is wel een exemplaar bezweken in mijn bramengallerij.
FOTO’S
Eerst 2 foto’s van het exemplaar in de kippenren.
Dan van de braam aan de achterinkom, uitnodigend bij rijpheid om er in het voorbijgaan telkens van te snoepen!
6-JUN-2017 - Juni, bramenmaand? Voor een lekkere bramensnoeppartij moeten we wachten tot augustus, de oogstmaand. Maar voor de echte bramenliefhebbers, batologen genaamd, is juni de topmaand. Dan staan de bramen namelijk in bloei! En bloemen zijn, naast bladvorm en bestekeling van de stengel, een belangrijk determinatiekenmerk om 'de braam' een naam te geven.
In de tijd van Linnaeus en De Gorter was het eenvoudig, zij (her)kenden slechts drie soorten bramen: Gewone braam, Dauwbraam en Framboos. In de eeuwen daarna werden er steeds meer soorten onderscheiden en herkend. De batologen in Nederland onderscheiden intussen ongeveer 200 soorten en daar komt er nog steeds af en toe één bij. Zo verscheen recent een artikel over Rubus psilops, een nieuwe soort die alleen in Drenthe, de kop van Overijssel en aangrenzend Duitsland voorkomt. De Nederlandse naam moet nog vastgesteld worden.
Herbariummateriaal van Rubus psilops (Bron: Bram van de Beek)Er zijn zo veel soorten omdat bramen apomictie vertonen: ongeslachtelijke voortplanting via zaad. Dat betekent dat nakomelingen identiek zijn aan de moederplant. Maar niet alle nakomelingen zijn klonen, er komt namelijk ook geslachtelijke voortplanting voor. Dat samen geeft die enorme variatie.
Bramen gedijen goed in een Atlantisch klimaat. Daarom is Nederland bijzonder rijk aan bramen, net als Groot–Brittannië en West-Frankrijk. Bramensoorten zijn bovendien vaak kieskeurig in hun standplaats. De kieskeurige soorten zijn vaak geschikte indicatoren voor aanwezigheid van oud bos.
In de laatste druk van Heukels’ Flora van Nederland (hèt naslagwerk voor plantenminnend Nederland) wordt de braam stiefmoederlijk behandeld. De gehele bramenvariatie is samengevat onder ‘Gewone braam’ en ‘Hazelaarbraam’. Hierdoor blijft de grote diversiteit voor veel floristen verborgen. Het zou mooi zijn als in de volgende flora een sleutel naar de meest voorkomende bramensoorten wordt opgenomen, zodat meer floristen de verscheidenheid aan bramensoorten gaan herkennen. De tijd is er rijp voor, want de laatste decennia is de kennis over bramen in Nederland enorm toegenomen dankzij het kleine groepje bevlogen batologen. Zij gingen samen op pad om bramen te leren kennen en kennis uit te wisselen en iedereen kamde een deel van Nederland uit op zoek naar bramen. Er is nu orde in de Nederlandse bramenchaos. Er is een prachtige website, www.rubus-nederland.nl, van Bram van de Beek. Hier vind je alle in Nederland voorkomende bramensoorten met foto’s. De website bevat ook determinatiesleutels voor als je zelf aan de slag wilt met het op naam brengen van bramen. Er is daarnaast een verkorte sleutel voor de vijftig meest algemene en karakteristieke soorten en er is een multi-kenmerk-sleutel: vul alles in wat je weet van je braam en hij vertelt je welke soorten er in aanmerking komen.
En, voor wie uitkijkt naar de bramensmulpartij in augustus: als je nu in kaart brengt welke bramensoorten in je omgeving groeien, dan kun je in augustus onderzoeken welke soort de lekkerste vruchten heeft.
Dit is een bericht in het kader van ‘Driehonderd jaar planten kijken in Nederland’. Neerlands eerste ‘florist’, David de Gorter (1717-1783), werd driehonderd jaar geleden geboren. Maandelijks berichten we over interessante gebeurtenissen in het plantkundig onderzoek. In deze aflevering staat de braam centraal.
Tekst: Willemien Troelstra, met input van Anne Troelstra, Bram van de Beek en Edwin Dijkhuis
De 100 bezoekers hebben ervan genoten en ik ook. Prachtig weer.
Het had in lang niet meer geregend en nu eindelijk regen. Gelukkig heb ik een betere grond dankzij het aanslibben door het Schijn in de vroegere eeuwen met wat kleipartikels, aangevoerd vanuit Malle.
Dankzij het aanvoeren, sinds 1970, van veel compost, het gebruik van gesteentemelen basalt en lava en bentoniet (montmoriliniet) met zijn sterk bindend vermogen is de grond nog veel verbeterd. Gemakshalve laat ik die nog elk jaar omploegen en heb nooit enig nadeel ondervonden. Vroeger werd die ook een beperkt aantal jaar gefreesd en er vormde zich een harde zool, zeer nadelig voor wortelgewassen.
Dank aan Gympie voor de foto’s.
ik fietste op pinksteren even langs de lage weg in Halle
Deze week viel het al op dat de braamboos Helen zo uitbundig bloeit.
Helen is de laatste braamboos die Derek Jennings gecreëerd heeft. Na zijn fantastisch werk aan het Scottish Crop Research insitute met het scheppen van vele frambozen en zwarte bessen, en niet te v ergeten de Taybes , die in 1978 op de markt kwam, is hij na zijn pensionering in 1990 in Kent komen wonen. In 1992 zag ik zijn annonce voor plantenverkoop. Aleide en ik werden er zeer hartelijk ontvangen door het echtpaar. Hij nam ons mee naar een farm in de beurt waar hij een proefveld had. Daar heb ik een productieveld van Taybes gezien. De ranken waren in een bundel samengebonden. Als er zware vorst dreigde werden die neergelaten en afgedekt met stro tegen het bevriezen. Vanaf -10 ° ontstaat er vorstschade aan de stengels.
Derek Jennings vertelde dat hij nog verder ontwikkelingswerk deed. In de volgende jaren bracht hij nog 2 braambozen op de markt: Adrienne en Helen. Helen is de beste van beiden; lekkere vruchten. (Braambozen zijn ingewikkelde kruisingen tussen bramen en frambozen. De Taybes was zijn eerste braamboos.)
Tijdens de winter 95-96 was ik bij hem op bezoek met enkele fruitvrienden en hij vertelde dat hij een telefoontje had gehad van iemand in Buckinghamshire. De Taybes had er een mutatie ondergaan: de stekels van de stengels waren weg met behoud van de vruchten!
FOTO’S
Helen in volle bloei (De stam erachter van een peer kan wat verwarrend werken.)
Idem
De Buckingham taybes ernaast staat al verder in ontwikkeling.
Idem
Mijn oudste Buckingham plantte ik, direct nadat deze op de markt kwam in de plastiek serre-tunnel.
Daar heb ik nooit vorstschade gehad. De plant staat er beschut, want het zijn voornamelijk de uitdrogende vorstwinden uit het oosten die het meeste kwaad doen. De ontwikkeling van deze vruchten staat al een heel eind verder.
De late lentenachtvorst van 19 op 20 april was een uitzonderlijk weersfenomeen. De analyse door het KMI toont aan dat in 225 van de 308 gemeenten in Vlaanderen de koude uitzonderlijk streng was en in 20 jaar niet is voorgekomen.
Eind maart 1962 kochten we de boerderij op de Berkemei 16 te Halle-Kempen.
Boer Geysen, 60, moest stoppen wegens hartproblemen. Nog geen half jaar later is hij overleden. Hij had voor ons nog de tuin voor het huis geploegd en ik was onmiddellijk begonnen met tuinieren met als handleiding het brochuurtje van de Gonthier zaden en het Prisma boekje ‘Groenten, fruit en Kruiden’.
Ik ben hoog geboren (4/2/1935) als oudste van een oudstrijder 1914-1918, 48m boven de zeespiegel op de Reiger te Ichtegem. Daar loopt een eerste heuvelrij. De kustlijn, 20km verder of zoals mijn vader zei 4 uur gaan, is goed te zien. De boerderij lag heel dicht bij het Wijnendale bos met tal van herinneringen uit mijn jeugd (Je mocht er wel niet in).
Nu ging ik tegen het Zoerselbos wonen.
Rond het huis en op het erf was er alleen zand. Als West-Vlaming was dat voor mij normaal: in de Kempen zand.
De boer had gezegd dat ik moest spuiten op de prei. Aleide , mijn 3 j geleden overleden vrouw, las het pakje.” Die vuiligheid komt hier niet meer binnen. We eten wat er overblijft”. Later heb ik mij soms een geforcheerde bekeerling voor de bioteelt genoemd. Als biotoop voor haar scriptie als natuurgids in 1969-70 nam zij de omgeving van ons huis. De leiding had er de nodige moeite mee. Wij hadden de dode grond wegens het gebruik van totaal herbicides, stilaan tot leven zien komen. Later, toen hier de VELT in 1974 gesticht werd en Landelijk secretariaat werd tot oktober 1982 was de afdelingsvoorzitter van de afdeling Antwerpen-Voorkempen Jos Ratinckx, tuinarchitect, sterk getroffen hoe zich vanzelf een stevige, kleinbijvende graszode gevormd had. Diezelfde man ligt aan de basis van de Dodoenstuin in Schildepark.
Ik was lid van De Wielewaal en las over de roofvogels die toen geweldig achteruit gingen. Als top in de voedselketen, vol pesticides, waren de eierschalen zo dun geworden dat die dikwijls braken. Maar pas later viel mijn frank.
In 1966 was ik medeoprichter van de nieuwe afdeling Wielewaal Voorkempen. Pol Poppe had hiervoor de opdracht gekregen van de stichter-voorzitter Pastoor Seghers.
In 1962 lag er in Halle slechts één verharde weg, die door het dorp. Onze weg, kreeg de naam Lage Weg in 1970. Ik was toen voorzitter van het Groencomité, al vlug herdoopt in Leefmilieu. In die tijd was die weg in het winterseizoen onberijdbaar voor auto’s. Mogelijke geïnteresseerden uitgeschakeld. Ik (autoloos) was de enige koper.
Toen we er kwamen was alles hier kaal, behalve enkele fruitbomen in de kippenren. De enige populier had men geveld. Ik heb er nog een nakomeling van, als tak in de grond gestoken. Een beenhouwer uit St. Lenaerts had de duurste koop gedaan: 2 Ha grond, duurder dan het huis met schuur en bijnza 8 000 M2 grond. Hij plantte er onmiddellijk Robusta populier en weer stak ik een tak in de grond, nu 4m omtrek op 1m boven de grond.
Tot hier een eerste kannismaking.
Op de 1 Ha (later nog 3000 m2 bijgekocht) groeit nu een uitgebreide verzameling groot – en Kleinfruit.
Met de Verenigde Oostindische Compagnie-Kamer Antwerpen vzw
29/4/17
Het was weer een plezier op de volle bus naar de historische inleiding van Paul Koop, voorzitter te luisteren.
We reden eerst naar de Canneberg of Jezuietenberg voor bezichtiging van het vroegere ondergronds NAVO Hoofdkwartier van 1955 tot de sluiting in 1992 wegens asbest-vervuiling. Van 2003 tot 2012 werkte men aan de afbraak, afschrapen van wanden en plafonds van asbestneerslag, verwijdering van de al die tijd opgestapelde afval en sanering van de vervuilde grond onder machinekamer tot op 13 m diepte. Kostenplaarje 40 miljoen.
Staat nu onder het Beheer van het Limburgs Landschap.
Op de hoofdgang, Main street, sloten een aantal straten aan met elk met hun kantoren (soms wel 55).
Onze gids werkte er lange tijd als kapper. Zijn kantoortje had hij weer van de nodige attributen voorzien. Voor de rest moet je veel verbeelding hebben, want alles is weggehaald. De 3 zware scheepsdieselmotoren heeft men wel laten staan. Er zijn foto’s die een beeld geven van de vroegere werkzaamheden.
Gedurende de meer dan 2 uur durende wandeling leg je veel km af door al maar kerende grote en kleinere gangen.
Al bij al de moeite, doch ik had veel liever nogmaals de vlak ernaast liggende Jezuietenberg bezocht. Tien jaar terug waren de vele kunstwerken, die de jezuieten op hun wekelijkse vrije dag gedurende 100j (1860-1960) schiepen, voor mij een sterke beleving.
Dan was er vrije tijd tot 3u en tijd voor een Caesar salade met een Hapkin bier, oorspronkelijk van mijn geboortestreek het Houtland.
Voor de namiddagwandeling komen we samen op het O.L. Vrouweplein met de oudste, donkere Romaanse kerk van Maastricht (1017). Je zit in het oude stadsgedeelte met smallere straten. In Nederland is het vakantieweek en het krilioert er van toeristen. Ook Duitsland is er niet veraf en je hoort de taal.
We passeren de oude watermolen op de Jeker, nog volop in gebruik. Men staat er aan te schuiven voor brood en vlaaien.
Vboor de rest verwijs ik naar de foto’s.
Op de terugweg zal geoloog Walter nog een gesmaakte uiteenzetting geven.
FOTO’S
1. Vertrek op het Olv. Plein, aan de achterkant van de Olv Basiliek. Die achterkant heeft de allure van een burcht.
2. Idem (foto van zoon Peter)
3. Rad van de bisschopsmolen, einde 17de eeuw
4. Patricierswoning naast de molen
5. Voorzitter Paul Koop en geoloog Walter (met rode pet)
Vanmiddag werd mijn aandacht getrokken door een koppeltje dartelende citroenvlinders. Eindelijk gingen ze zitten op de Judaspenning. Het vrouwtje is veel minder opvallend.
Het was precies de dag van de Citroenvlinders. Een tijdje daarna zaten er drie Citroenvlinders op die Judaspenning, allemaal mannetjes. Eindelijk een warme dag. In de voorbije week slechts een zeldzame vlinder gezien.
Zeker al een week is de rups van de bastaardwesp actief. Tot nog toe zag ik de groen-gele met iets blauwige schijn.
Op een kruisbes was nu de groene vorm actief. Gewoonlijk zie je eerst aantasting naar de onderkant. Deze rupsjes waren aan de bovenkant actief.
En wat meer is ik ontdekte bij het omdraaien van de bladeren om de rupsjes beter te zien en te verdelgen, ook twee blaadjes met eieren. Die fijne, iets langwerpige eitjes worden aan de nerven geplakt.
Wandeling in het Reservaat van Natuurpunt De Steenbeemdente Kessel – Emblem
Gids Wim Veraghtert
Tot voor kort lagen hier tal van vijvers met weekendverblijven. Natuurpunt kon die opkopen en liet grote werken uitvoeren voor herstel: afbreken verblijven en verwijderen van de aanplant hierrond en rond de vijvers.
Aan een kant tegen het bos trok een bloeiende inlandse vogelkers de aandacht. Verder in de bossen staan nog grote Amerikaanse vogelkersen, doch die bloeien nog niet.
Mij vielen de vele krentenboompjes op, soms al grote struiken.
Eenmaal een zanglijster gehoord. Uit de verte hoorden sommigen de gerekte, eentonige zang van de rietzanger, wellicht iets te hoog voor mijn gehoor.
In de aankondiging stond dat de nachtegaal hier in de Netevallei nog te horen was. Rond Zoerselbos is die al meerdere jaren verdwenen.
En waarempel, al na de middag hoorden we zijn zang achter het sportterrein van Emblem.
Slechts een drietal foto’s
De eerste foto toont hoe een tak van een eik in een andere gegroeid is. Ze werkten blijkbaar van de beide kanten uit om dit te verwezenlijken.
Wim wijst op een open terrein en reeds lang groeit hier in de zomer aan de overzijde van de gracht de zeldzame, hoge ereprijs.
Hij kon ons ook nog het Hooibeestje tonen, lijkt op het eerste gezicht op een oranje zandoogje in het klein.
De derde foto is van een vrouwtje Oranjetip, dat de oranje vlekken van het mannetje op de eindvleugels ontbeert, enkel wat zwartachtige vlekken. Ze hebben wel hetzelfde vlekkenpatroon op de achtervleugels.
27.04.2017 Colruyt blaast Belgische appelteelt nieuw leven in
De Jonagold-appel is intussen al 40 jaar lang op de markt. Nog altijd is het de favoriete appelsoort van de Belg, maar de consument laat zich steeds vaker verleiden door de importappel Pink Lady. Colruyt biedt ze allebei aan, maar prefereert de verkoop van Belgisch fruit. Met twee nieuwe appelsoorten wil de warenhuisketen de consument verleiden voor een product dat in eigen land geteeld is. Het werkt daarvoor samen met drie fruitteeltbedrijven en kocht van de twee veredelaars het recht om de appels exclusief te mogen produceren en verkopen. Hiermee engageert Colruyt zich voor lange tijd, wat de slaagkansen van beide appels aanzienlijk vergroot. Het hele project is vraag-gedreven in de zin dat de voorkeur van smaakpanels uitgaat naar deze twee appels.
Nieuwe appelsoorten komen en gaan, maar er is er tot dusver niet één die in het winkelrek kan wedijveren met Jonagold. Of het moet Pink Lady zijn, maar helaas voor de Belgische fruittelers is dat een Australische appel die hier niet geteeld kan worden. In promotie wordt Jonagold in de supermarkt aangeboden voor 1 euro per kilo. Zowel clubrassen als de importappel Pink Lady gaan voor meer dan het dubbele van de hand zodat het voor Colruyt duidelijk was dat er in de zoektocht naar meerwaarde iets anders nodig is dan de Jonagold-appel die 40 jaar lang trouw dienst bewezen heeft.
In een wijncafé in het hart van de fruitstreek, namelijk het Haspengouwse dorp Wellen, ontvouwde Colruyt zijn plannen. Samen met drie fruittelers start de warenhuisketen met de productie van twee nieuwe appelsoorten: Magic Star en Coryphée. De vakkennis om een kwaliteitsvolle appel te telen, vindt Colruyt bij Wolfcarius Fruit in Markegem, Gebroeders Bangels in Gingelom en Neven Fruits in Waremme. Zelf heeft het van de ontwikkelaars van beide appelvariëteiten het exclusieve recht gekocht om ze te produceren en te verkopen in België. Daarmee onderscheidt dit project zich van bestaande clubappels. Voor veredelaars en telersverenigingen is het namelijk ontzettend moeilijk gebleken om een nieuwe appel weerklank te doen vinden bij de consument. Hun promotiecampagnes zijn klein bier vergeleken met hetgeen een marketingmachine als Colruyt vermag.
De aankoopverantwoordelijke fruit bij Colruyt, Jan Schockaert, spreekt van een “win-win-win-situatie” omdat de warenhuisketen goed geluisterd heeft naar de verwachtingen van producenten en consumenten. Die laatsten hebben Magic Star en Coryphée zelf als meest appetijtelijke appels aangeduid in blinde smaaktesten. Aan producentenzijde was er nood aan een nieuwe sterkhouder voor het inkomen want met Jonagold valt nog weinig meerwaarde te creëren en de sterke afhankelijkheid van Conference-peer is een nadeel sinds het Russische handelsembargo.
Danny Neven van het gelijknamige fruitbedrijf uit Waremme getuigt dat appelteelt de jongste jaren verlieslatend voor hem was. Nu heeft hij er opnieuw een goed oog in. De garantie dat Colruyt de volledige oogst afneemt, vindt hij erg belangrijk, net als de hoge slaagkansen door de hechte samenwerking. “Een nieuw ras in de markt zetten, is niet makkelijk”, beseft hij. Door het partnership met Colruyt hoeft hij zich daar weinig zorgen over te maken. Voor hem als teler wordt het wel een uitdaging om beide appels residuarm en liefst zelfs residuvrij te telen. Colruyt wil de consument namelijk kunnen vertellen dat Magic Star en Coryphée gezond en milieuvriendelijk zijn. De aanwezigheid van kleine restanten gewasbeschermingsmiddelen op het verkoopklare product, zelfs al gaat het om waarden beneden de wettelijke residulimieten, past niet in dat verhaal.
De nieuwe appelsoorten hebben ook een meerwaarde met het oog op residuarm telen want de veredelaars gaan prat op een uitstekende ziekteresistentie, onder meer tegen schurft en witziekte. “Bij het ontwikkelen van een nieuw ras focussen we niet alleen op de smaakbeleving voor de consument maar ook op het ‘teelbaar’ zijn voor de producent. Dat wil zeggen een productief appelras, dat goed kleurt, prima bewaart en erg ziekteresistent is”, vertelt Laura Nicolaï van ZOUK Fruit Innovation, het familiale veredelingsbedrijf dat is opgericht door vader Johan Nicolaï.
Over Coryphée zegt ze dat de appel een kruising van Pirouette en Kanzi is en door een breed koperspubliek gesmaakt zal worden omdat de balans tussen zoet en zuur goed zit. Naar smaakbeleving toe wordt een hoog suikergehalte een belangrijk kenmerk. Ook de Nederlandse veredelaar Fresh Forward heeft zich daardoor laten leiden bij de ontwikkeling van Magic Star. “Vooral de jonge generatie stelt een zure appel minder op prijs”, vertelt Stephan Geerlings die voor de spin-off van Wageningen Universiteit werkt. Beide appels zijn goed bewaarbaar en dus ook in het tweede deel van het seizoen genietbaar zonder melig te zijn.
Van Magic Star is bij de drie deelnemende fruittelers telkens vijf hectare aangeplant. Volgend jaar worden de appelbomen voor het eerst geplukt maar de eerste echte oogst van betekenis wordt in de herfst van 2019 verwacht. Daarna neemt de opbrengst snel toe, ook al omdat het areaal intussen uitgebreid zal zijn. Van Magic Star komt er richting seizoen 2018 al 40 hectare bij, van Coryphée worden dan de eerste bomen aangeplant. In de plantage te Wellen is te zien dat Colruyt in samenspraak met de telers niets aan het toeval wil overlaten want de boomgaard wordt meteen uitgerust met hagelnetten. De drie deelnemende fruitbedrijven hebben met elkaar gemeen dat ze een behoorlijk groot areaal appel en peer telen en voor hun afzet sinds korte tijd rechtstreeks samenwerken met Colruyt. Het ter ziele gaan van Veiling Haspengouw heeft daarmee te maken.
Nu de fruitsector nog steeds de naweeën voelt van het Russische handelsembargo en de laatste tijd ook weinig geluk kent met het weer spreekt het niet vanzelf om als teler te investeren in een nieuwe aanplanting met een volkomen nieuw ras. In dat verband laten ze zich ontvallen dat het jammer is dat het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds de aanplanting van nieuwe fruitrassen wel wil ondersteunen maar achterna holt met het bijhouden van de rassenlijst. De echte pioniers komen met andere woorden te vroeg met hun aanplanting om op 30 procent investeringssteun te kunnen rekenen. Voor de oogstbescherming in de vorm van hagelnetten weten ze zich wel ondersteund door de Europese en Vlaamse overheid.
Zowel de aankoop van de fruitbomen, het aanleggen van de plantage als de normale teeltkosten die jaarlijks gemaakt worden, vallen ten laste van de telers. Yves Wolfcarius is er vrij gerust in dat het zich zal laten terugverdienen. Coryphée en Magic Star zullen duurder verkocht worden dan Jonagold maar goedkoper dan Pink Lady en clubappels. De fruitteler volgt de logica van Colruyt die erin bestaat om met de prijs niet direct in concurrentie te treden met exclusieve appelsoorten. Voor de marketingkosten en de coördinatie van het project staat de retailer in. De afnamegarantie houdt in dat Colruyt ook de minder mooie appels koopt. Die zullen verwerkt worden tot appelmoes en appelsap.
De twee appelsoorten worden exclusief voor Colruyt geteeld. Indien de verkoop een succesverhaal wordt, kan het areaal geleidelijk uitbreiden. Tot 2022 voor Magic Star en 2027 voor Coryphée is Colruyt de enige aanbieder in ons land. Beide appels zullen niet ingevoerd kunnen worden zodat er ook uit die hoek geen concurrentie te vrezen valt. De eerste aanplantingen van Coryphée gebeuren eind dit jaar en begin volgend jaar in eigen land. Voor Magic Star lopen reeds de gesprekken met geïnteresseerde licentiehouders in de buurlanden. Ook daar is het de bedoeling dat er telkens een retailer betrokken partij is zodat het aanbod kwalitatief maar ook kwantitatief goed overeenstemt met de vraag.
Met drie fruittelers die op de kar springen, is de Belgische fruitsector niet verlost van alle problemen. De aankoopverantwoordelijke van Colruyt plaatst daar tegenover dat de intentie met Magic Star en Coryphée niet is om ze als exclusieve clubappels voor te behouden, maar integendeel om hiermee de broodnodige vernieuwing in de appelteelt in gang te zetten. Ook Vincent Nicolaï van veredelingsbedrijf ZOUK onderstreept het belang van dit project voor de toekomst van de fruitsector. “Van de consument kan je moeilijk verwachten dat hij maandenlang niets anders dan Jonagold eet. Je moet de twee nieuwe appelrassen zien als een aanvulling op het assortiment. Jonagold hoeft niet uit het winkelrek te verdwijnen.”
Op langere termijn bereiden deze ziekteresistente soorten de fruitsector volgens Nicolaï voor op het telen met minder gewasbeschermingsmiddelen. “Het mooie van dit project samen met Colruyt is het langetermijnperspectief met een residuarme teelt voor ogen. In een sector die geplaagd wordt door tegenslagen, heeft men de neiging om niet verder te kijken dan morgen. Maar we mogen in eigen land geen achterstand oplopen want de concurrentie in het buitenland plant massaal nieuwe rassen aan die allemaal ziekteresistent of -tolerant zijn. Het vertrouwen is nu even weg in de sector, maar als Coryphée en Magic Star goed onthaald worden door de consument dan gaan fruittelers weer geloven in appelteelt.”
ZOUK en ook Fresh Forward gunnen Colruyt de exclusiviteit voor de Belgische markt zodat de retailer samen met de fruittelers kan investeren in beide appelrassen en daar letterlijk en figuurlijk de vruchten van kan plukken. In de fruitteelt is geduld een schone deugd. Het duurt vier tot zes jaar vooraleer het opbrengstpotentieel van fruitbomen volledig uit de verf komt. Ook de ontwikkeling van beide beloftevolle rassen ging niet van vandaag op morgen. De eerste kruising van Magic Star dateert bijvoorbeeld van 1990.
In de voormiddag maakte ik de wandeling in Zevenbergenbos te Ranst van Natuurpunt mee; 14 dagen te laat voor de bloementapijten in de oude bospartij. Alles uitgebloeid. Blijkbaar heeft het hier minder gevroren op de leemgrond. De vruchtjes van de sleepruim vertonen niet zoveel schade.
1. De Eenbes staat al wat verder in zijn ontwikkeling
2. Dit is het Heelblaadje dat op een bepaalde bosrand meermalen voorkomt.
3. Dit is het E2 bloeistadium van appel. De bloemen zijn nog gesloten .F : eerste bloemen open F2 : volle bloei. De bloemblaadjes vallen. O.a. Schone van Boskoop is zo’n vroege bloeier. Ik heb echter ook een vroege, minder lang bewaarbare Schone van Boskoop. Deze boom bloeit echter opvallend later: E2 F bloeistadium!
4. De ijzerappel (Marie-Joseph d’Othée) moet nog uitlopen. D E stadium (Tak op de familieboom).
5. Bevroren bloemblaadjes van de zeer vroeg bloeiende Rode Gravenstein, een lekkere, vroege herfstappel.
6. De Kiwibessen staan er helemaal bevroren bij.
7. Mijn oudste (14 jaar) kiwibes, een Weiki, is voor de eerste maal helemaal bevroren. De struik staat nochtans iets beschut aan de zuidkant tegen de schuur.
8. In mijn grote plastiekserre, 7m breed, +/- 3m hoog is de pitloze druif Perlette helemaal bevroren. De grond straalde meer warmte uit. (0° op de minimum-maximum thermometer, die op de grond lag). Enkele van de grote tomatenplanten vertoonden bovenaan wat vorstschade; kleine plantjes tegen de grond bleven gaaf.
9. De Buckingham Tayberry, zonder stekels, die begint te bloeien, liep blijkbaar ook geen schade op.
