Mijn meer dan 50 jaar ervaring met tuinieren en het telen van vele soorten (klein)fruit zonder scheikundige bemesting en - spuiten wil ik meedelen en zelf nog bijleren. Doch de wereld is groter dan de tuin. Daar is eveneens veel te zien en te beleven.
07-11-2017
Appelvinken
Appelvinken
Nature Today 7-NOV-2017 - Dit najaar worden opvallend grote aantallen appelvinken gezien. Zowel in Nederland als in de omringende landen. Het is de grootste invasie die tot nu toe is opgemerkt.
Appelvinken in Nederland leven in de winter van boomzaden, vooral van zaden van Spaanse aak (veldesdoorn), haagbeuk, diverse soorten kersen en taxus. Een appelvink is met zijn imposante snavel en kaken in staat om niet alleen kersenpitten te kraken, maar zelfs die van de kerspruim.
Appelvink zien?
Om appelvinken te zien (en wie wil dat nou niet, want het is een van de mooiste vogels van Europa) moet je goed op het geluid letten. Ze laten een explosief, roodborstachtig “ptiek!” horen en ook vaak een zachter “jiiis”. In vlucht valt het grote formaat, de dikke kop en het vele wit in vleugel en staart op. De mannetjes zijn bonter getekend en rijker van kleur dan de vrouwtjes.
De DAG VAN HET FRUIT te Liempde op 22/10/2017 werd georganiseerd door de Stichting FRUITcultuur Brabant en werd gehouden in de Liempdsen Herd in Liempde (halverwege Eindhoven- ’s Hertogenbos). De stichting FRUITcultuur Brabant is opgericht in 2015 en zetelt in de gemeente Boxtel. De stichting heeft ten doel: a: Het behoud en de bevordering van de fruitcultuur in de provincie Noord-Brabant en in het bijzonder die in het Groene Woud, alsmede de vergroting van de kennis daarvan, dat alles in de ruimste zin. b; Het verrichten van alle verdere handelingen die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.
Het was er een heel gezellige bedoening in een vroegere hoeve pal in het dorpscentrum. Het plein ervoor deed mij denken aan de vroegere Frankische blijk of dorpswei. Er kwam verrassend veel volk op af.
Het enige spijtige vond ik het samenvallen met andere fruitexpo’s. Zo konden wij niet naar de grote NBS tentoonstelling, dit jaar in de Tuinbouwschool van Vilvoorde. Ze misten daar ook Johan Baecke die zich geëngageerd had voor Liempde. Hij had o.a. zijn reuzenpeer Jean van Geert bij.
Hennie Rossel van de Noordelijke Pomologische Vereniging deed de determinaties.
Wouter Den Boer verzorgde lezingen over het snoeien van Hoogstam.
Zelf had ik een tafeltje voor kleinfruit dat ik moest delen met koffiedrinkers. Ik had o.a. de druif Rolland bij. Mijn voornaamste advies? Hak uw huidige druiven, die problemen stellen af. Vervang ze door een lekkere, resistente druif. Er zijn bv. meerdere pitloze rassen. De wortels mogen gerust blijven zitten. De nieuwe aanplant vindt er geen hinder van. Ik toonde ook mijn goudbessen, Cape goosberry in het Engels, massaal gezaaid aan Kaap de Goede Hoop om mee te nemen op de zeilschepen tegen scheurbuik om wille van hun vitamine C. Daarnaast ook de subtropische verwant de Ananaskers (Physalis peruviana).
We zagen er Bart Vanden Hove en Dieter Dewitte van de Velt Fruitwerkgroep Menen-Wevelgem terug. Gisteren waren ze eveneens in Villeneuve d’Ascq. De opkomst in Vilvoorde was eerder beperkt vonden ze.
FOTO’S
1. Dag van het Fruit
2. Liempsen herd
3. Persen van de appels Van Jef Peeters heb ik geleerd dat het durect oxyderen bij handmatige persing niet bijdraagt aan de kwaliteit.
4. Hennie Rossel en Wouter Den Boer
5. Woutert Den Boer en ik
6. Sterappel
7. Glorie van Holland
8. Court pendu Rosat
9. De vrucht van een M26, een veel gebruikte onderstam bij liefhebbers, sterker dan M9. Ik heb ook zo’n boompje. Destijds had ik ook vruchten aan een M7, waarvan de ent opgegeten was door de geiten. Deze appelen zijn totaal niet te genieten.
Vanavond hoorde ik een special geluid. De kat had de Appelvink gevangen.
De vogel direct afgepakt en die plantte zijn grote bek in mijn vel. Ferm moeten trekken om die los te krijgen. Toch geen huidbeschadiging.
De vogel naar het Vlaams OpvangCentrum in de Holle Weg 43 te 2050 Kapellen gebracht. In de wachtplaats van een apart gebouw plaats je het dier in een kooi, die op slot gaat. Nog een document invullen en klaar is kees.
Pas onlangs de mezenbollen opgehangen. Gisterenmorgen kwam een bonte specht mee snoepen met de pimpel – en koolmezen.
’s Namiddags ging ik in de tuin en zag een speciale vogel, was het lopen op laag vliegen? En zich verbergen in een bos Oost-Indische kers. Voorzichtig gaan kijken en onmiddellijk een appelvink herkend aan de zeer dikke bek. Decennia geleden die een paar keren gezien op Wielewaal wandelingen in boomgaarden in de Vlaamse Ardennen en Brabant. Als ik terugkwam om te fotograferen was die verdwenen. Was de vogel wel gezond? Zo’n gedrag op de grond?
Vanmorgen kwamen een paar boomklevers op hun beurt snoepen en ze doen het op hun speciale manier onderst te boven hangend! Ook hier heb ik die vogels nog nooit waargenomen. Ze maken opvallend heldere geluiden die ik meermaals gehoord heb. Op een wandeling naar vogelgeluiden hoorden we die wel in de dorpskom.
Vorige vrijdag 27/10 hield de nieuwe FruitwerkgroepKempen zijn eerste bijeenkomst in café Hoebenschot te Lichtaart. Jef Peeters verzorgde de avond met een uiteenzetting over de meting van suiker in appels en peren.
Als medestichter van de Wijnmakersgilde werkt hij vooral met Öchslemethode, gebruikt in Duitsland, Zwitserland en Benelux.
Meer en meer wordt nu de internationale Brixmethode gebruikt.
Jef had een onogelijk, klein, afgeleefd Frans ciderappeltje bij: enorm hoog in suikergehalte. Maar als je het proeft zou je het liefst onmiddellijk uitspuwen!
Naast suikers zijn ook zuren zeer belangrijk bij het smaakprofiel. Appelzuur, citroenzuur. Ook die kunnen gemeten worden.
Dat peren over het algemeen zo zoet smaken is door hun laag zuurgehalte.
Wat de verdere werking betreft komt men samen op de laatste vrijdagavond van de maand, onderbroken door de buitenactiviteiten, over snoeien bv.
Om de twee jaar gaat te Villeneuve d’Ascq de Pomexpo door op zaterdag en zondag. Eraan verbonden is een markt voor regionale producten. Bio is opvallend aanwezig met de meeste aantrek.
We kwamen voor ’t eerst in Viilleneuve d’Ascq in 1987 (30 jaar terug!) op de ferme du Heron waar de Verger Conservatoir zich bevindt. Het was al laat op het seizoen en haast geen bladeren op de bomen. De Cabarette, de Franse naam voor de President van Dievoet, een appel van Poperinge, op de schreve, zoals in West-Vlaanderen de grens genoemd wordt, hing afgeladen vol. Even verder de rode gloed van de Collapuis.
We leerden er Jean Wisniewsky, de man van de zaailingen op de koolmijn terrils van Rens. Hij publiceerde een boekje ‘Fruits des Systes’ en zijn vriend Michel Duflot kennen.
Het was een plezier monsieur Duflot voor de zoveelste keer terug te zien. Ze zijn ook nog naar activiteiten van de NBS (Nationale Boomgaarden Stichting) gekomen. Mr Duflot is er intussen 86.
Ook Bart Vanden Hove en Dieter Dewitte, de mannen van de Velt Werkgroep Menen-Wevelgem teruggezien.
Zoals steeds waren er proevertjes. Vrucht nummer één is steeds de Saint Mathieu, bakpeer van de streek. Thuis in West-Vlaanderen was dit de Saint Remi. Hier in Halle-Kempen weet ik een Pondspeer staan. Daarnaast is er nog de Catillac. Verder kon je proeven van de gebakken Reinette de Flandre, Reinette des Capucins en Reinette de France. Ook appelmoes van de Jaques Lebel.
Eindelijk kreeg ik het rekeningnummer van de Croqueurs de Pomme Nord, Pas de Calais et Belgique Iban FR76 1562 9027 4000 0866 9794 067 Bic CMCIFR2A lidgeld €30 zodat ik weer lid kan worden.
FOTO’S
1. Aankondiging
2. Saint Mathieu gebakken
3. De Saint Mathieu
4. Reinette De Flandre
5. Reinette de Flandre
6. Saint Remy
7. Catillac
8. Du Livfe – Pondspeer
9. Er was zowel een lange tafel voor de appels als voor de peren waarop deze voorbeeldig per ras gerangschikt lagen. Foto Vincent.
Trezeke Meyers geeft zeer goede appelmoes, bewaarde lang en gezonde boom. Mogelijk waren er nog culinaire toepassingen.
'Jaques Lebel' werd vroeger de koning van de appelmoes genoemd. Dit ras bewaart echter niet zo lang.'Bramley 's Seedling' bewaart veel langer. (In Engeland is dit de meest geliefde culinaire appel en wordt nog op grote schaal geteeld.)
Vroeger was appelmoes goedkoop, belangrijk voedsel voor mensen op het platteland.Dat dit licht verteerbaar is en de darmflora positief beïnvloedt is niet zo bekend meer.In oudere kruidenboeken wordt hier geregeld naar verwezen.Mensen met appelallergie verteren appelmoes zonder problemen.Peuters en oude mensen aten zeer graag en veel appelmoes.Het kon zelfs zonder suiker bereid worden.
Vandaag wordt appelmoes met schil aanbevolen.De schil is het meest waardevolle van de appel.
Dus nooit weg gooien.Vroeger werd er een heilzame thee van getrokkken.'Ananas Reinette' was hiervoor bekend en geprezen bij onze oosterburen.
Met de mixer kan je de schil evt.fijn mixen in de appelmoes.
Een mespuntje zeezout in de appelmoes wordt aanbevolen in yin yang.
Nog een weetje.West Berlijn had in de koude oorlog een grote voedselvoorraad tegen een mogelijke voedselblokkade.Een belangrijk deel was Nederlands appelmoes in blik.Als de koude oorlog werd beeïndigd, was dit een financiële tegenslag voor de Nederlandse appelmoesindustrie.
Van Piet Moesen van Dilbeek die er een hoogstam boomgaard beheert kreeg ik een oorspronkelijk document betreffende de appel Trezeke Meyers.
Ik heb die geënt in 1991 op MM106, doch de vruchten vond ik maar middelmatig. Had ik een juiste ent gekregen? De boom gedeeltelijk omgeënt met Ashmead’s Kernel.
Daarstraks gaan kijken: mooie vruchten van de Engelse Appel, dikwijls niet moeders mooiste. Alhoewel soms nummer één op proeverijen in Engeland, moest deze vrucht zeer lang wachten op een award van de Royal Horticultural Society.
Nog een paar vruchten van de Trezeke Meyers(?) gevonden: alwat melig maar nog wat smakend.
In het plantaanbod van de NBS omschrijft men: dessert en keukengebruik, spilmvorm, nov.-febr. groot, geribd, vast, vrij zoet, sappig, met wijnsmaak, weinig schurtgevoelig. Mijn vrucht beantwoordt daar alleszinds niet aan.
Piet
Ik heb samen met een bevriend pomoloog eindelijk na veel zoeken en gesprekken met oudere fruitkenners uit O-Vl en Vl-Bt de oorsprong van de hier in deze regio voorkomende variëteit Trezeke Meyers gevonden. Het was mijn vriend Peter De Ridder uit St-Pieters-Leeuw die een stapel oude tuinbouwtijdschriften gekocht had en er de beschrijving van de moederboom in vond.
Ik stuur je de bewuste tekst uit Het Tuinbouwblad 1922. Ik heb vroeger al onvolledige berichten over deze merkwaardige appel in ons tijdschrift Pomologia laten plaatsen met verhalen van oude kwekers over de boomgaard van een oud vrouwtje Trezeke in de gemeente Drongen bij Gent. Nu weten we quasi zeker dat de zaailing of de moederboom in de boomgaard van het jachtwachtershuis van het kasteel te Landegem gevonden werd en dat is inderdaad een locatie grenzend aan Drongen. De vrouw of de dochter van de jachtwachter heette blijkbaar Trezeke Meyers.
Rond 1913 stond de moederboom er nog en was toen waarschijnlijk reeds 100 jaar.
Het Tuinbouwblad 1922 kan je ook zelf raadplegen in de biblioteek van de Plantentuin Meise. Er zijn slechts een twintigtal jaargangen verschenen
Vorige week heb ik de vruchten geplukt van de nieuwe zaailing peer.
De zaailing staat er reeds lang. Een paar jaar terug heb ik die flink ingekort.
Met de vorst van 19 en 20 april had ik zo goed als geen peren, behalve David, een tamelijk recente Duitse Peer van Pillnitz, Dresden en nog het meest verwonderlijk de zaailing droeg voor ’t eerst met een behoorlijke bezetting. De vruchten zijn nog hard. Er zit wel wat smaak in. OP 14/10 een suikergehalte van 12,5 Brix°.
(ZIE OOK EEN FOTO VAN DE BOOM OP DE BLOG REFRACTOMETER)
Vorige zaterdag bepaalden we de Brixwaarde (suikergehalte) van deze druiven.
De naam van de tweekleurige was ik toen vergeten. Het is de druif Roland, een druif uit de Vlaamse Ardennen en verdeeld door boomkwekerij De Bock van Oudernaarde-Nederename. Een zeer zoete druif 19° Brix.
De blauwe Steuben: 2 verschillende trossen: 15° en 17° Brix
Jef Peeters, Vincent Turkelboom en ik bezochten Op-goede-Grond te Rijsbergen bij Zundert. Het was er opendag. Je komt er in een hippie paradijs: 2 Ha grond in een laagte gelegen en nat in de winter. Op het einde van de straat kom je vanzelf in de plantage en volgt een begroeid, kronkelend pad tot het onthaal.
Naast het pad telkens rijen, vrij dicht bij elkaar geplant , oude (Nederlandse) rassen van appelen, stoofperen en eetperen, telkens een rij van elk ras, geënt op zaailing. Een serieus werk zoveel entingen. In de toekomst zou men M26 verkiezen. Sinds de planting zijn ze helemaal overwoekerd door gras en andere onkruiden zodat ze veel moeite hebben om te groeien door de grote wortelconcurentie. Ze zijn bestemd voor de afzet, maar er is slechts weinig vraag. Daarbij heb ik de bedenking dat ze wellicht blijvend geknakt zijn in hun groei. Dat is een nadeel, maar misschien ook een voordeel: alhoewel op zeer sterke onderstam, zullen ze toch een meer beheersbare, kleinere boom vormen?
De beste boom die ik zag, een Ecolette - mijn favoriet - stond op de kop van een rij.
Men is niet lui want men verzet tonnen aarde voor creatieve projecten; energie die men in mijn ogen beter zou besteden aan de aanplant.
Toch ook een paar percelen gezien met groenbemesters die klaar liggen voor beplanting die op mij een betere indruk maakten. Een voer groencompost ligt ter beschikking voor verdere bodemverbetering. Het is de bedoeling hier aanplanting te doen voor eigen fruit. Momenteel leek mii dat zero dit jaar, mede door de grote vorstgevoeligheid van dit perceel.
Enkele Nederlandse vrienden teruggezien. We zijn volgende zondag 22/10 te gast op hun fruitfeest te Liempde , halverwege Eindhoven en ’s Hertogenbosch .
Jan Woltema, een van de oprichters van Frederiksoord, was er voor de determinatie. Hij had nogal wat van zijn oude rassen uitgestald, maar veel nuttigs kon hij er niet over vertellen.
Een ander beeld krijg je op hun moderne en goed uitgewerkte website.
Terug te Halle vroeg ik mijn nieuwe zaailingpeer ( eerste jaar dat die draagt, ondanks de vorst die de meeste andere peren fataal werd.) te beoordelen. Ze zijn nog hard, doch er zit al wat smaak in. De refractometer werd bovengehaald: 12,5 ° Brix.
De Brix-waarde is een maat voor de hoeveelheid opgeloste suiker in een waterige vloeistof en geeft aan hoeveel massaprocent van de vloeistof uit sacharose bestaat.
Vervogens de appelen geproefd en de Brixwaarde gemeten. Jef Peeters van Geel, destijds medeoprichter van de Wijngildes en nog steeds fruitwijnmaker was verwonderd over de hoge Brixwaarde van mijn appelen.
Ecolette 14° De eerste appelen beginnen pas te vallen.
Reinette Hernaut 12,5°
Ashmead’s Kernel 17,5° Zo’n hoge waarde had Jef nog nooit gezien
Nelens Rode Winterappel , nog zuur betoond 12,5°
Groninger Kroon 15°
Reinette de Flandre 15°
Ijzeappel , Marie Joseph d’Otthé 13°
Court pendu Rosat, was verwonderd hoe droog hij al was 17°
Vorige week woensdag had ik mij opgegeven om mijn fruit te laten persen te Schoten. Vorig jaar was ik er ook geweest. Man perste er toen 2 dagen. Dit jaar kon men echter geen dag gevuld krijgen: zo weinig fruit.
In plaats daarvan werd ik uitgenodigd te Broechem.
Kai Burger, vroeger kapitein ter lange omvaart op fruitschepen uit Zuid-Amerika, kwam aan wal en startte voor twee jaar de persmobiel Kempenland. Daar het gezin terug naar Duitsland trok werd de persmobiel overgenomen door Kurt Notelteirs, Moorstraat 9 te Broechem-Ranst. Volgende zondag 22/10 gaat op zijn bedrijf ook een appelfeest door.
Toen ik er kwam was men appelen van een kweker uit het Waasland aan het persen. Allemaal reuzengrote Da Costa Jonagold appelen. Dergelijke, overgrootte appelen nog nooit gezien. De man vertelde mij dat dit kwam omdat er slechts 30% aan de bomen hing en ze daardoor zo groot uitgroeiden, nu minstens 110 gram, tegenover anders 80-90 gram, onverkoopbaar. Gelukkig kan men er sap van maken. De vruchten waren ook te groot en moesten eerst gevierendeeld worden.
Kurt Notelteirs vertelde dat hij de persmobiel al verbeterd had. Op het bedrijf komt het fruit eerst in een fruitlkist van 350 kg. Ik had er zoveel mee. De persing bracht 210l op van zeer lekker sap. De appelen worden over een lange transportband aangevoerd. Dichter bij het machien op de leesband heb je een goed overzicht. Slechte vruchten pik je er zo uit. Een uitstekende verbetering. Het wassen gebeurt in een cylinder.
Samen met Nijmegen, de oudste stad van Nederland. Al een Keltische nederzetting 500 V Chr.
Aan de Romeinen herinnert de brug over de Maas.
Door het verdrag van Londen (19 april 1839) reikte België overal tot tegen de Maas. Vier jaar later een correctie: een kanonschot ver, 2,3 km over de Maas, kwam terug bij Maastricht.
Bij het binnenrijden vangen we een glimp op van het Bonifantenmuseum aan de andere kant van de Maas.
Na de vrije lunch komen we samen op het Vrijthof. De Maastrichtse Harmonie komt ons vervoegen. Die gaf er een feestelijk tintje aan.
Daarna maakten we een knappe, lange, verkenningswandeling met veel deskundige uitleg. O.a. door de Hellepoort kwamen we buiten de stadsmuren en een eind verder weer binnen in autentieke straatjes zonder toeristen.
In de resterende vrije tijd ging ik de oude, Romaanse kloosterkerk St. Servatius bezoeken.
Dit was weer een authentieke Davidsfondsreis dankzij de onderlegde en welbespraakte gids Paul Koop en de goede organisatie van Walter Vereycken.
Ik verneem dat Jules Vandecasteele plots overleden is. Samen met Miel Kint organiseerde hij als bestuurslid van het Davidsfonds Halle de jaarlijkse dagreizen. Meerdere verslagen kunt u terugvinden op mijn eerste blog. Bv Antwerpen Noord op 23-06-2009. Dan zie o.a. hoe de gebouwen van het huidige Red Star museum er toen uitzagen. Door bij zoeken Davidsfonds in te tikken zie je er nog andere. Ons bezoek aan Maastricht destijds viel echter danig in het water wegens de aanhoudende, gulle regen! Op dit punt hebben we gedurende deze reis veel geluk gehad, ondanks de regenrijke periode.
Voor mij was dit het tweede bezoek aan Maastricht met Paul Koop. Het eerste ging door met de VOC, de Verenigde Oostindische Compagnie Kamer Antwerpen ook met Paul, toen in de hoedanigheid van voorzitter. (Blog van 02-05-2017)
FOTO’S
1. Glimp op het Bonifantenmuseum (Op een andere keer nog te bezoeken).
2. Voor de St. Jans - en de Romaanse Servatiuskerk
In de voormiddag bezoeken we Echternach, de oudste stad van Luxemburg
Het begin was weer een abdij (698).
Bekend is de springprocessie van de dinsdag na Pinksteren. Nu springt men afwisselend op linker - en rechtevoet. Het vroegere ritme van 3 stappen vooruit en 2 achteruit wordt niet meer toegepast omdat de grote menigte voor chaos zorgde en er meer op elkaars tenen werd getrapt dan wel erlangs.
We wandelen in het verkeersvrije centrum tot de markt met het gothisch stadhuis (15de eeuw) en de kerk, met ernaast de abdij en maken daarna nog een verkenning.
FOTO’S
1. Voor het stadhuis (15de eeuw)
2. Romaanse basiliek
3. Interieur
4. Dat het een basiliek is zie je aan het conopeum, baldakijn-paraplu, afwisselend rood geel, de pauselijke kleuren.
