|
EEN ZUIVELFABRIEK
Een primitieve boerencoôperatie! - zo zou men het samengaan van de vier boeren, woonachtig op de Grote Wiske, een gehucht onder Koudum, met recht mogen noemen. Hun namen zijn bekend; nog bestaan de boerderijen waar zij hebben gewoond. Echter weten wij omtrent de redenen, die hen tot coöpereren deden besluiten, niets bepaalds; wij hebben de datum waarop zij met de fabriek-matige verwerking der melk begonnen nièt kunnen ontdekken, noch weten wij iets af van de zorgen en teleurstellingen, die in de zes of zeven jaren van hun samenwerking hun deel zullen zijn geweest. In het jaar 1888 vormden de boeren Feike R. de Boer, Siebold Wiersma, Tjebbe Tjebbes Czn. en Meindert Kuiper een combinatie, om de melk van hun bedrijven samen te brengen en centrifugaal te verwerken. Naast de boerderij van F. R. de Boer - op korte afstand van het toenmaals nog nieuwe stationsgebouw van Hindelopen -, werd een fabriekje gebouwd, voor de inrichting waarvan de firma Boeke en Huidekoper te Groningen verschillende machireneën, o. a. een Laval Separator, leverde. Het fabriekspersoneel bestond uit een botermaker en een kaasmaker, die bij Jouke Swart te Klooster-Anjum in de leer waren geweest; verder een werkman en een machinist; de laatste was woonachtig te Bolsward en bediende zich van een fiets met een heel groot en een klein wiel, een zogenaamde vélocipède: een op de Grote Wiske nooit eerder gezien vehikel, dat voortaan, in rijdende toestand, het dagelijks vermaak van de streekbewoners was. De leiding van het bedrijf was in handen gelegd van Tjebbe Tjebbes, een zoon van de Workumer boterkoper Cornelis Tjebbes, lid van Tjebbes en Co., welke vennootschap na beëindiging van de samenwerking het fabriekje van de vier boeren aankocht en van de afbraak een kaaspakhuis te Workum optrok. Aan de stichters van de boerencoôperatie op de Grote Wiske, en het jaar waarin zij met hun samenwerking aanvingen, herinnert enkel nog een eenvoudige gedenksteen, die, na tweemaal in een afbraak te zijn beland, tenslotte terechtkwam in een veeschuur op de Workumerwaard! Dáár, ingemetseld in een binnenmuur, troffen wij het gedenksteentje uit de Grote Wiske, bedolven onder het hooi, aan. Slechts enkele weken in de meimaand, wanneer het oude hooi bijna opgevoerd is, komt het steentje in het zicht... en op een dergelijke dag bescheen hem het floodlight van onze fotograaf, ten behoeve van de lezers van dit boek, die - gevolg van blind geluk! - van de fotografische opname van het gedenksteentje kennis kunnen nemen.
Uit: Erf en wereld
Op dit moment (anne 2014) is de steen, samen met diverse andere gevelstenen uit Workum, ingemetseld in de zijmuur van het pottebakers hus (restaurant) wat aan de merk staat.
Op foto twee van de oprichters.
Links M. Kuipers.
Rechts Sybolt Wiersma
 
|
