Zaterdag het Rubenshuis en de expositie ‘Rubens privé’ bezocht. Het was zeer lang geleden dat ik nog in het Rubenshuis geweest was en het was dan ook een goede opfrissing van het falende geheugen. Het was uiteraard zeer de moeite om de vele hier samengebrachte portretten van familieleden van Rubens, in hoofdzaak ook door hem geschilderd, en de zelfportretten te kunnen bewonderen. Iets te veel mensen wel in de toch kleine kamers om in alle rust te kunnen kijken. Ik krijg steeds vaker de indruk dat mensen exposities bezoeken om foto’s te nemen van wat er getoond wordt. Wat doen ze toch met al die foto’s? Ik vraag het me vaak af, beseffende dat het veel werk vergt om die op te slaan en te ordenen. En meestal bestaan er genoeg tijdschriften en boeken waarin men reproducties van de kunstwerken vindt, om nog te zwijgen van de ontelbare ansichtkaarten. Dit maar om te zeggen dat een bezoek aan een expositie best uitgebreid wordt met wat lectuur.

Het portret ‘Herderin’ sprak me bijzonder aan. De uitleg in het gidsje dat de bezoeker krijgt, maakt duidelijk dat er over dit schilderij niets met zekerheid te zeggen valt. Niet of het van de meester zelf is, niet of de herderin Isabella Brant is. “De vele vraagtekens dragen bij aan de mysterieuze aantrekkingskracht van het beeld,” lees ik. Lulkoek. Maar het portret heeft wel een mysterieuze aantrekkingskracht, dat wel.

Je zult maar in Nepal wonen, nu, na de krachtige aardbeving van enkele dagen geleden. Vooral: je zult daar maar in een uiterst moeilijk bereikbaar en zo goed als totaal verwoest bergdorp wonen. Je zult maar in een gebied wonen waar IS of Boko Haram terreur uitoefent. Je zult maar het vliegtuig nemen waarvan de co-piloot besloten heeft het toestel tegen een bergflank te laten aanvliegen. Je zult maar een puber zijn in een internaat die het slachtoffer wordt van een perverse ‘zwartrok’. Enzovoort. Om maar te zeggen hoe ontstellend groot het toeval - bij gebrek aan een beter woord - is in een mensenleven.

Eigenlijk ben ik een fan van ‘Altijd ergens’, de pagina van Michiel Hendryckx in DS Weekblad: een foto met uitgebreide commentaar. In het nummer van vorige zaterdag toont zijn foto het bekende raam van de schrijfkamer van Stijn Streuvels en zijn stukje gaat over de schrijver. Blijkbaar heeft Hendryckx het niet zo op Streuvels begrepen. Wat hij zegt, is erg kort door de bocht, maar het is zijn recht het eerder voor Elsschot en Nescio en een zakelijke stijl te hebben. Hij verwijt Streuvels zijn ‘schoonschrijverij’, zijn lust met de penne. “Met de jaren ging zijn werk alsmaar krommer hangen van de gezwollen natuurbeschrijvingen.” Ach, het is waar dat Streuvels doorgaans niet om een paar adjectieven verlegen zat, maar zijn werk reduceren tot gezwollen natuurbeschrijvingen getuigt niet van grote kennis van het oeuvre van Streuvels. Hendryckx weet ook te melden dat er in de Westhoek nog altijd een harde kern aanbidders rondloopt “die zichzelf wijsmaakt dat hij de wereldliteratuur vernieuwde”. Eerlijk gezegd ben ik nog nooit zo’n aanbidder tegen het lijf gelopen, maar dat zal wel aan mij liggen. Maar wat betekent dat: de wereldliteratuur vernieuwen? Hoe meet je dat? Ik geloof sowieso niet dat één auteur daartoe in staat is. Wel geloof ik dat Streuvels een auteur met wereldklasse is.

Van de oppositiepartijen in dit land hoor je vreemd genoeg relatief weinig rake kritiek op de federale regering. De doeltreffendste commentaar komt meestal van het ACV, doorgaans uit de mond van de welbespraakte voorzitter Marc Leemans. Enkele dagen geleden op een congres in Oostende omschreef hij de regering Michel als harteloos en dat is inderdaad ter zake een goed gekozen adjectief. Een regering zonder hart voor de zwakken in de samenleving, voor de armen, voor degenen die bijzonder op hun tellen moeten passen om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen.

Een regering daarentegen met een warm hart voor het kapitaal, voor de rijken, voor de patroons.

De tentoonstelling ‘’14-’18, dit is onze geschiedenis’ in het Legermuseum in Brussel die ik zaterdag bezocht, heeft me enigszins teleurgesteld. Soms is het moeilijk om je teleurstelling te verklaren, maar het rommelige en labyrintische karakter van de expositie heeft er zeker mee te maken. Het is een wat oeverloze tentoonstelling waarin een klare lijn ontbreekt. De makers lijken onvoldoende keuzes gemaakt te hebben in het vele materiaal waarover ze beschikten. Het nadeel van een tentoonstelling bouwen in een bestaand museum?

En bouwen is tot op zekere hoogte het goeie werkwoord want men heeft een aantal zaken uit de tijd van de Groote Oorlog nagebouwd: een loopgraaf (ik zou zeggen uiteraard), een kommandantur, cellen, een winkel, een café… Ik heb het met het modeverschijnsel van decors optrekken nu wel een beetje gehad, zoals ook met de vaak te spaarzame verlichting, de lastige plekken waar men tekstbordjes pleegt neer te zetten of op te hangen enzovoort.

Er zijn zo van die fenomenen waar je weinig aan doet. Zo bijvoorbeeld het feit dat enkele jaren geleden het patersbier van de abdij van Westvleteren op internet tot het beste bier van de wereld werd uitgeroepen. Op zich onzin want hoe bepaal je dat: het beste bier van de wereld? Het is evident dat zo’n kwalificatie serieuze consequenties heeft. Het is uiterst moeilijk geworden om in de abdij nog een krat bier te kopen. De monniken brouwen om te leven, niet omgekeerd. De grote vraag kunnen ze niet aan en ze hebben een biertelefoon geïnstalleerd om de aankoop wat in goeie banen te leiden. De beperkte hoeveelheid bier die er per jaar gebrouwen wordt, zeg maar de schaarste, brengt allerlei toestanden mee waar de paters allesbehalve gelukkig mee kunnen zijn, uitwassen dus. Zo zijn er nu cafés waar Westvleteren twaalf tegen een schandalige prijs verkocht wordt. Eerder al zag ik voor een café in Mechelen een bord waarop stond dat ze dat patersbier voor negen euro de fles verkopen. Gisteren in een café bij het Jubelpark in Brussel kon ik constateren dat de Westvleteren twaalf er voor twaalf euro de fles gedronken kon worden.

Wellicht kwestie van het aantal graden en het aantal euro in evenwicht te houden.

Gelezen in De Standaard Weekblad van dit weekend een stuk van Anne Provoost over de Groote Oorlog. Laat ik het maar zo zeggen, want het gaat over veel. Het is een stukje familiegeschiedenis, het gaat over haar grootmoeder Anna Vandewalle, “een frontkind” van Boezinge, het beschrijft ook de verschrikkelijke dood die soldaten stierven na het inademen van gas. Heel veel concreets heeft de schrijfster van haar grootmoeder niet vernomen. Dat is erg herkenbaar. Zelf heb ik ook niet zoveel over de Groote Oorlog uit de mond van mijn grootouders gehoord. Ze deden er liever het zwijgen toe, denk ik. Het is doorgaans niet zo fraai wat een oorlog met mensen doet. Het moet het eerste proza zijn dat ik van Provoost lees. Ik waardeer haar verbeeldingskracht, haar acurate woordenschat, haar taalbeheersing. Opvallend wel dat ze enkele West-Vlaamse woorden in haar verhaal uitstrooit. Ik ken ze wel, maar soms verbaast me de manier waarop ze die spelt: jemellee, isselen...

Toch wel een uiterst dramatisch levenseinde voor Steve Stevaert. Gisterenochtend was er het ‘grote’ nieuws dat hij voor de rechter moest komen beschuldigd van verkrachting. Hoe kwam dat bericht ineens in de media? Vanuit de gerechtelijke wereld (met genoegen) gelekt? Beschuldigd van is nog niet veroordeeld voor, maar die waarheid wordt (tegenwoordig) vaak verkracht. Stevaert was ooit een succesvol politicus, maar hij speelde nu al jaren geen rol op het voorplan meer. Als je ooit toppoliticus geweest bent en dan naar de rechtbank moet, en ook nog eens beschuldigd van een seksueel misdrijf, dan ben je blijkbaar openbaar bezit, dan eigent zowat iedereen zich het recht toe zich met jou en je privé-leven te bemoeien en er een oordeel over te hebben en het in veel gevallen ook nog via de zogeheten sociale media uit te spreken.
´s Ochtends het nieuws over de rechtszaak, aan het einde van de dag het nieuws over de wanhoopsdaad. Hoe gaat dat in zijn werk? Is dat iets waar je vaker over hebt nagedacht? Heeft dat scenario zich eerder in je hoofd afgespeeld? En is er dan een moment dat je voelt: nu moet het, nu kan het niet anders meer? Is het een moment dat je knakt onder de druk van bepaalde feiten en hun gevolgen of hun mogelijke gevolgen, is er een onzichtbare, ondefinieerbare kracht die je dan naar dat fatale einde drijft, die je blind maakt voor een mogelijke reddingsboei? Als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Dat is blijkbaar niet altijd waar, tenzij je de fatale sprong in het water en dus in de armen van de dood, als de redding ziet.

Het racisme van de Vlaming, de integratie van nieuwkomers en zelfs van hier geboren mensen met allochtone roots in Vlaanderen… Het zijn blijkbaar bijzonder lastige thema’s om er een discussie over te voeren. Eén ding is zeker: forse uitspraken ter zake in de media vergroten alleen maar de polarisatie. Eerst Liesbeth Homans, nu de grote leider van de N-VA himself voelden zich geroepen om weinig genuanceerde meningen te ventileren. De leider liet ook verstaan dat racisme relatief is en ging nog een stap verder dan zijn partijgenote en wees met een beschuldigende vinger naar de hier wonende Berbers (die veelal de Belgische nationaliteit hebben, neem ik aan). De verklaringen van het Antwerpse duo hebben het voordeel van de duidelijkheid: ze spreken uit wat men van hun partij kon vermoeden. Ze dienen in eerste instantie het belang, de macht van de partij. Enige bekommernis om een wat betere maatschappij waarin mensen met een soms zeer uiteenlopende culturele achtergrond wat toleranter met elkaar samenleven is hen vreemd. En van een politicus mag men toch verwachten dat hij/zij zich in eerste instantie inzet voor een samenleving die een aangename plek is voor iedereen? Er zijn bij ons heel zeker veel problemen in het samenleven van autochtonen en allochtonen, en die zijn niet alleen de schuld van de laatsten, laat staan van één groep binnen die laatsten. Maar problemen moeten aangepakt en verholpen kunnen worden en daarvoor moeten ze eerst bespreekbaar worden gemaakt. Krasse uitspraken die een bepaalde groep kwetsen helpen de zaak geen millimeter vooruit, integendeel.  

De eerste ronde van de departementale verkiezingen in Frankrijk bevestigen wat al een tijd duidelijk is: Sarkozy is aardig op weg om voor de tweede keer chef d’état te worden. Het Front National mag dan niet de grootste partij geworden zijn, haar resultaat is toch verontrustend. En even zorgwekkend is in mijn ogen dat links zulke harde klappen krijgt. Of rechts en extreem rechts over de recepten beschikt om de sputterende economie gezonder te maken? Helemaal niet. Waar rechts aan de macht is, vergroot de kloof tussen arm en rijk. Alleen, de angstige kiezer maakt net als een kat in het nauw rare sprongen. Vooral: hij kijkt niet verder dan zijn neus lang is en leert niets uit ervaring. Het eeuwige drama.