|
Er zijn meerdere bronnen die een uitleg geven voor wat de oorsprong betreft van onze familienaam.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Zoals de titel al aanduidt zijn er diverse schrijfwijzen voor onze familienaam. Hierboven blijft het beperkt tot de 3 vormen zoals ze nu nog worden geschreven. Er zijn uitzonderlijk nog enkele andere varianten in omloop in Frankrijk. Gedurende mijn opzoekingperiode werden soms schrijfwijzen nagetrokken die bij de huidige uitvoeringen aanleunen.
°°°
Gedurende meerdere jaren verscheen er in het tijdschrift van de VTB-VAB een reeks met als titel Wat betekent mijn familienaam? De hiernavolgende naamverklaringen waren het resultaat van de opzoekingen van de heer Jozef Van Overstraeten. In het VTB-VAB tijdschrift op pagina 270 vinden we:
- CATRICE: zie Cartrysse (CXLIII). Een leengoed te Saint-Hilaire-Cottes in Artezië, heette aldus en te Liettres, ook in Artezië, was er een heerlijkheid Catrix in 1660.
- CATRYCKE (Poperinge en Abele) zou wel een vervorming van Catrice, Catrysse kunnen zijn of veeleer van Castryck, Castrique (Nieuwkerke, Westouter); zie CXLVII.
- CATTRIJSSE ( ook te Bredene, Koekelare), CATTRYSSE ( ook te Diksmuide, Moere-bij-Oostende, Staden; zie Cartrysse (ook te Vladslo), CXLIII.
- CATTRY (Beveren-bij-Roeselare). Misschien xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />Cattrysse? Of Engels cartey < carter=voerman, karrijder; cart=kar? Of zeer onwaarschijnlijk, vleivorm van Catharina.
In een ander VTB-nummer verscheen op pagina 972 nog de volgende uitleg:
- CARTRYSE (Raversijde), CATRICE (Luik), CATRYSSE (West-Vlaanderen, Gent, Zwijndrecht, Brussel, Zuun), CATTRIJSSE (Oostende), CATTRYSSE (Brugge, Gits, Zelzate, Brussel, Tienen) < cocatrice< Mlat. Cocatrix = krokodil, draak; bv. Hij die een symbolische draak in de processie droeg; of die zulk een draak in een toneel voorstelde; of schertsnaam.
Tot zover de bevindingen aangetroffen in de VTB-nummers.
In Dictionnaire des noms de familles et des prénoms suivi dune introduction à lhéraldique par Hervé Pinoteau, secrétaire général de lacadémie internationale dhéraldique » Athena en Idégaf 1980, lezen we :
1. Catrice : même origine que Castrix (voir ce nom).
2. Castrix : originaire de la ville de Castres dans le Tarn
3. Cocatrix : en vieux français désignait un animal famuleux et, par extension, le porteur dun monstre, dans les processions. Variantes : Cocatrice, cocatre.
De omschrijving , die hierna volgt, leunt aan bij mijn favoriete naamverklaring, namelijk deze van professor Frans Debrabandere. In zijn Woordenboek van de Familienamen in België & Noord-Frankrijk lezen we :
- Catrice, Catrys(s)e, -ijsse, Cattrys(s)e, -ijsse en Cartrysse is een verkorte vorm van de Franse vorm Cocatrice = krokodil, draak.
Volgens Dauzat ( in zijn Dictionnaire étymologique des noms de famille et prénoms de France Paris 1951) is het een bijnaam voor de drager van een vaandel met de draak ( Sint-Michiel of Sint-Joris met de draak) of bestrijder van de draak in processies.
Volgens Carnoy in zijn Het Nederlands in de Franstalige studiën over naamkunde. KCTD.XXVII -1953 pag. 191) naar de kermiskrokodil.
In 1399 was er al een Willem Kokatrijs te Veurne
In 1674 was er een Michiel Coukatrisse te Bollezele
In 1731 werd een J.N. Couckatrisse vermeld in de Poortersboeken van Veurne.
In de Poortersboeken van Veurne, staan vermeld:
Catrijs Dierycq fs (=zoon van) Maerten Aanvaard 5/4/1639
Caterijs Jan fs Jan ° Hondschoote W Veurne met Marie zijn minderjarige dochter Aanvaard 28/09/1692
Op dezelfde pagina (256 van de Uitgave 1993) lezen we:
- Catry, Catt(e)ry, Cathry, Catrie, Catrix, Chatry, Cartry, Cathery: 1. Verkorte vorm van de Oud-Franse Cocatris: krokodil, draak (fabeldier). Zie Catrice. 14de eeuw Catris, Cateri, Ariën (DUPAS 118);
In 1527 Jan Catrij te Lauwe
In 1553 Willem Cattrij te Aalbeke (Klapper op de Parckemynen Index van de Kortrijkse Weeskamer- door R. Vancraeynest, Oostende 1976I)
In 1633 Theodorus Katrij te Lo (CRAEYE 70)
In 1648 Andriaen Cattrij te Kortrijk (Klapper op de Parckemynen Index van de Kortrijkse Weeskamer- door R. Vancraeynest, Oostende 1976I).
2. Te verwerpen is de verklaring van J. Herbillon (Un nouveau traité sur les noms de famille belges) uit het Waals catrèye: armoedige woning, krotwoning, omdat de uitgang niet overeenstemt en omdat een Waalse verklaring voor een Westelijke ( Pikardische en West-Vlaamse) familienaam niet aangewezen is.
In een overzicht van draken en monsters die me bezorgd werd door de heer Louwette van het Heraldisch College was er een weergave van dergelijke figuren met Engelse figuren of monsters. Zo was er een Cockatrice, een heraldisch monster dat de kop, borst en poten van een haan heeft, de tong van een slang en de vleugels van een vleermuis, het slangvormig onderlijf eindigt in een pijlpunt. (vgl. CParma, Rietstaps Handboek der wapenkunde, Nochtans meent een Catrysse-telg, met name Hedwige Catrysse van St-Idesbald-Koksijde dat onze naam Spaanse wortels heeft. Want aan Paul Callens schrijft zij: De naam Catrysse is afkomstig van Catresa ( Spanje Pamplona). Er is een dorp rond Madrid waar de archieven liggen met alle Spaanse namen.
Er is een tijd geweest dat ik ook dacht dat de Spanjaarden, in een amoureuze bui, op onze stamboom een stempel gedrukt hadden. Alleen al het feit dat er zoveel donkerharige Ca(r)(t)trysses nog rondlopen, doet het vermoeden rijzen dat er ten tijde van hertog Alva (1507-1582) een Spaans impact moet geweest zijn op onze Vlaamse freules . . . Maar als we weten dat er in 1399 al een Willem Kokatrijs was te Veurne dan moet deze visie toch wat inboeten.
* Opzoekingen gedaan door Hervé Cattrysse Hoge Duinenlaan,43 8670 Koksijde
|
