De weg naar vrede, is een wrede weg

De titel van het boek had ook de titel van dit artikel kunnen zijn. Meensel Kiezegem heeft inderdaad een zware tol betaald voor de moord op de collaborateur Merckx.

Er zijn in de loop van de geschiedenis van WOII heel wat zaken gebeurd die, of niet gekend zijn, of die niet aan het licht mogen komen. Dit kunnen zowel kleine als grote misdaden geweest zijn. Gelukkig zijn er een aantal die wél de actualiteit hebben gehaald. Zo is er o.m. het drama van Meensel Kiezegem. Daar wil ik het in dit artikel over hebben.

Op al deze vragen zal ik naar waarheid en betrouwbaarheid trachten te antwoorden.

Ik had nog nooit van Meensel Kiezegem gehoord en wist niet eens waar het lag. Het is dankzij Maurice De Wilde en zijn TV reeks De Nieuwe Orde dat ik tot de ontdekking kwam dat het maar een tiental km van mijn woonplaats lag én zo ben ik ook aan de weet gekomen welk een drama zich er heeft afgespeeld. Ondertussen is het drama van Meensel Kiezegem een begrip geworden in de geschiedschrijving van WOII.

Oktaaf Duerinckx schrijft in zijn boek Meensel Kiezegem Getuigenissen een boek opgedragen aan zijn overleden vader: Over het drama van Meensel Kiezegem worden verschillende versies verteld. Sommige feiten blijken ook onduidelijk te zijn en tegengesteld aan elkaar. Wat ook eigenaardig volgens Oktaaf, is het feit dat er zo weinig media aandacht is voor dit gebeuren. Hier moet ik Oktaaf bijtreden en hem 100% gelijk geven. Er is in de media (zowel gesproken, geschreven als TV) weinig aandacht voor Meensel Kiezegem. Ook heb ik ondervonden dat men er weinig publicaties van vindt in bv bibliotheken of boekenwinkels. Gelukkig is er nog het boek van Oktaaf.

De herdenkingen in Oradour (Frankrijk) en Lidice (voormal Tsjechoslowakije) halen steeds de media. Op beide plaatsen waren het wel de Duitsers die het bloedbad hadden aangericht. In Meensel-Kiezegem waren de beulen uit het dorp en hebben de Duitsers assistentie verleend. Dit is een heel andere context. Misschien willen sommigen dat dit potje zo lang mogelijk gedekt blijft. Deze stelling zou wel eens de start kunnen zijn van een diepgaande studie over het Drama van Meensel Kiezegem.

Wat is er nu eigenlijk gebeurd? Gaston Merckx, zoon van een boerenfamilie die zich reeds van bij de inval zeer Duitsgezind hebben opgesteld, was ook lid van de Vlag en het VNV. Samen met zijn familie behoorde hij tot de zgn. nieuwe orde organisaties.

Gaston Merckx was op 30 juli 1944, samen met drie andere vrienden op weg naar de kermis in een naburig dorp, toen hij ergens nabij de grens met Binkom werd neergeschoten. Zijn moeder eiste, om de dood van haar zoon te wreken, 100 gijzelaars op.

Op 1 augustus 1944, hielden 3 gemaskerde en geüniformeerde mannen een eerste razzia. Drie mannen werden neergeschoten: August Craeninckx, Petrus Vandermeeren en Oscar Beddegenoodts. Nu heeft deze razzia slechts zijdelings te maken met de moord op Merckx, deze razzia was reeds voor de dood van Merckx gepland. Bij deze razzia werden ook vier vrouwen, tien mannen een meisje en een jongetje opgepakt. De broers van Merckx namen aan deze razzia deel. De echte, grote vergelding moest nog komen..

Op vrijdag 11 augustus 1944 wordt vanaf 04h00 s morgens de gemeente volledig van de buitenwereld afgesloten. 350 Duitsers en Gestapoleden omsingelden het dorp. Het waren alle mannen van het Sicherheitskorps. Twee afdelingen van de Vlaamse SS, 50 Duitse feldgendarmen en een groep van de Vlaamse wachtbrigade. Zij stonden onder leiding van de Vlaamse ss-ers Verbelen en Van Dijck. Gewapend met geweren en revolvers en 9 mitrailleurs vormden ze drie gevechtsgroepen van elk 100 man.

Bijna de hele mannelijke bevolking werd samengebracht op de speelplaats van de zusterschool, rond een indrukwekkend wapenarsenaal dat in de bossen van Meensel Kiezegem gevonden werd. Eén na één moesten de opgepakte langs de gemaskerde broers Merckx gaan. Deze hadden elk één verzetsstrijder aan zich vastgeketend. Deze mensen waren Prosper Naetens en Alfons Hendrickx. Beiden waren erg mishandeld en waren er bovendien ook erg aan toe. Zij moesten van elke aangehouden inwoner zeggen of hij bij het verzet was of niet.

De balans van dezee actie is triest: 4 mensen worden terplekke neergeschoten,63 inwoners stierven er in de kampen, doch 28 gijzelaars onder wie 9 vrouwen en één meisje wisten te overleven en zijn teruggekeerd uit de kampen.

Na het schrijven van dit stuk, ben ik er méér nog van overtuigd dat men het drama van Meensel Kiezegem op gelijke hoogte mag plaatsen met het bloedbad van Oradour en Lidice.

Oktaaf schrijft verder, éénmaal vertrokken uit Meensel Kiezegem, zag iedereen wel in dat de razzia dramatische gevolgen zou kennen. De hoop op ontkomen was onbestaande. De gijzelaars werden via Leuven naar St Gillis gereden en van daar naar het hoofdkwartier van de Gestapo gebracht aan de Louizalaan te Brussel.

De veroordelingen tot de paal in Breendonk, de konvooien naar Duitsland, kortom alles werd daar beslist.

Zij die teruggekomen zijn uit de kampen: Jef Claes, Frans Trompet, Marcel Lodewijckx hebben hun wedervaren verteld aan Oktaaf Duerinckx. U kunt het boek terugvinden op het internet onder www.getuigen.be en dan naar de pagina kampen gaan, daar kan u op het boek klikken en het lezen

Lijst van de slachtoffers

Naam	° datum	datum	Plaats	Leeftijd
Jos Broos Oscar Beddegenoodts August Craeninckx Petrus Vandermeeren Jules Schotstmans Evrard Cauwberghs Daniël De Brier Frans Lemmens Romain Morren August Mathues Vital Craeninckx Jozef Natens Melanie Wittemans Marcel De Bruyn Maria Natens Jozef De Bruyn Octaaf Natens Emiel Pasteyns Isidoor Bruers Jules Pijpen Albert Lodewijckx Kamiel Robeyns Louis Van Goidsenhoven Jozef Pijpen Marcel Trompet Theofiel Bruers Frans Wouters Ferdinand Duerinckx Jozef-August Pasteyns René Natens Emiel Lowies Adolf Timmermans Emiel Reynders Edward Blenkinsop Herman Vandegaer Remi Morren René Janssens Evrard Devroey Richard Hendrickx Octaaf Janssens Frans Pasteyns Leo Natens Roger Pijpen Prosper Natens Jozef Rasschaert Guillaume Van Hellemont Jozef Coeckelberghs Edward Van Goidsenhoven Jozef Pittomvils Gemma Janssens Louis Hendrickx Jozef Basteyns Jozef Boesmans Godefried Goedhuys René-Vital Craeninckx Adolf Hendrickx Theofiel Vandermotte Louis De Cock Jozef Vandegaer Evrard Van Goidsenhoven Alfons Van Goidsenhoven Frans Coeckelberghs Alfons Van Wanghe	11-12-1919 29-03-1898 27-01-1920 16-01-1895 21-03-1908 17-09-1883 19-01-1912 09-10-1908 26-03-1906 28-04-1902 01-07-1893 27-12-1901 15-12-1883 12-10-1898 20-04-1923 19-11-1887 04-01-1914 30-01-1901 27-12-1922 30-06-1916 30-06-1926 20-03-1923 07-01-1889 01-02-1901 21-11-1926 17-03-1915 11-03-1879 18-04-1910 09-12-1899 21-06-1893 15-01-1907 16-12-1892 16-05-1906 08-11-1920 02-02-1901 09-01-1882 16-05-1926 17-03-1886 07-03-1897 23-10-1903 18-01-1897 07-08-1906 29-12-1926 10-06-1916 25-02-1926 10-02-1905 04-01-1891 02-09-1921 12-10-1917 22-03-1936 22-11-1893 12-04-1912 14-11-1912 12-09-1895 03-03-1922 06-10-1922 26-12-1907 20-05-1894 06-11-1926 07-10-1887 14-02-1924 12-10-1910 13-07-1897	14-05-1940 01-08-1944 01-08-1944 01-08-1944 11-08-1944 07-11-1944 09-11-1944 09-11-1944 09-11-1944 10-11-1944 16-11-1944 16-11-1944 16-11-1944 18-11-1944 18-11-1944 21-11-1944 22-11-1944 24-11-1944 01-12-1944 01-12-1944 04-12-1944 07-12-1944 08-12-1944 09-12-1944 15-12-1944 16-12-1944 16-12-1944 18-12-1944 21-12-1944 28-12-1944 31-12-1944 12-01-1945 16-01-1945 20-01-1945 25-01-1945 31-01-1945 01-02-1945 09-02-1945 10-02-1945 20-02-1945 23-02-1945 24-02-1945 02-03-1945 03-03-1945 03-03-1945 03-03-1945 08-03-1945 13-03-1945 14-03-1945 18-03-1945 25-03-1945 01-04-1945 02-04-1945 14-04-1945 15-04-1945 15-04-1945 15-04-1945 20-04-1945 26-04-1945 27-04-1945 27-04-1945 28-04-1945 05-05-1945	Kessel-Lo Meensel Meensel Meensel Meensel Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Meppen Meensel Neuengamme Tienen Neuengamme Meppen Neuengamme Linkhout Neuengamme Linkhout Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Schandalah Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Bergen-Belsen Meensel Schandalah Neuengamme Neuengamme Brunswick Neuengamme Neuengamme Neuengamme Neuengamme Lubeck Woblin Lubeck Neuengamme Neuengamme	20j 46j 34j 39j 36j 61j 32j 36j 38j 42j 51j 43j 60j 46j 21j 57j 30j 43j 21j 28j 18j 21j 55j 44j 18j 29j 65j 34j 45j 51j 37j 52j 38j 24j 43j 63j 18j 58j 47j 41j 48j 38j 18j 28j 19j 40j 54j 23j 27j 8j 51j 32j 33j 49j 23j 22j 37j 50j 18j 57j 21j 34j 47j

Ludo Verbist Bronnen: Eigen archief