Volgens
een Franse legende maakte Sint Nicolaas drie dode scholieren levend die
in een pekelvat bewaard werden.
Drie
scholieren van voorname afkomst waren op weg naar de stad waar zij
zouden gaan studeren. Op hun tocht door een afgelegen streek vonden zij
's avonds onderdak in een herberg. De waard, die vermoedde dat zij veel
geld aan gouden munten bij zich hadden, vatte het plan op hen die nacht
te vermoorden. Zodra hij zijn sinistere plan ten uitvoer had gebracht,
sneed hij de lichamen van de scholieren in stukken en legde de brokken
vlees, net zoals men dat deed bij het slachten van varkens, in een
pekelvat.
Door
een engel gewaarschuwd klopte Sint Nicolaas daags daarop bij de herberg
aan, vroeg om onderdak en bestelde een maaltijd. Bij de keuze van het
vlees wees Nicolaas de waard op zijn misdaad en verlangde van de waard
dat hij hem het pekelvat met de aan stukken gesneden jongelingen
toonde. Staande bij het vat, gebood Nicolaas de waard de planken deksel
eraf te halen. Daarop vouwde hij zijn handen, bad tot God, en zegende
de drie jongelingen. Aldus wekte hij hen tot leven. De drie scholieren
gingen rechtop staan en dankten God. De waard viel op zijn knieën,
vroeg om vergiffenis en bekeerde zich ten goede.
Het Sint-Maartenfeest wordt op 11 november,
of soms de avond ervoor, gevierd in sommige streken van Vlaanderen,
Noord-Frankrijk en Nederland.
Het is de naamdag van Martinus van
Tours en wordt ook wel "keuvelen", Sint-Martinus, Sinter Merte of
Sinte-Mette genoemd. De invulling die aan dit feest gegeven wordt
verschilt van streek tot streek.
In België is de traditie in
leven in West-Vlaanderen
(Alveringem-Ieper-Langemark-Ardooie-Veurne-Koekelare-Lichtervelde-Loppem),
de streek rond Aalst en een paar (deel)gemeenten van en rond
Dendermonde. Mechelen en de omliggende gemeenten, waaronder Hombeek en
Weerde, en de gemeenten met een Sint-Martinuskerk, kennen een levendige
traditie. Olen, Retie en Wezel -tenmidden de Antwerpse Kempen- stoken
een Sint-Maarten(s)vuur. In Belgisch-Limburg vindt men tradities die
gelijken op die in Nederlands-Limburg, maar ze zijn minder actueel dan
in Nederland. Elders in het land wordt Sint-Maarten niet traditioneel
gevierd: er zijn concerten of feesten. De vieringen vallen vaak samen
met de herdenkingen van de wapenstilstand.
Over het algemeen is
Sint-Maartenviering in Vlaanderen minder wijdverspreid dan in Nederland,
wat echter niet wil zeggen dat de traditie in niet intensief gevierd
wordt.
Overlapping met Sinterklaasfeest
In bepaalde streken in Vlaanderen neemt Sint-Maarten de taak
van Sinterklaas over. Het Sinterklaasfeest wordt hier traditioneel niet
of veel minder uitgebreid gevierd. De verschillen van dorp tot dorp
kunnen groot zijn. In de West-Vlaamse stad Wervik bijvoorbeeld komt in
de ene wijk op 11 november Sint-Maarten langs met speelgoed, en in de
andere wijk Sinterklaas op 6 december. Dendermonde kent een soortgelijk
fenomeen. In Sint-Gillis (een deelgemeente) komt Sint-Maarten, terwijl
centrum Dendermonde Sinterklaas over de vloer krijgt. Ook in Ieper en
omgeving en in het Oost-Vlaamse Aalst en Beveren wordt meestal
Sint-Maarten gevierd. Deze drie steden hebben een Sint-Martinuskerk als
hoofdkerk.
In Ieper komt Sint-Maarten de avond voor 11 november
aan met de boot. Dan staan alle kinderen hem en zijn pieten op te
wachten aan de kaai (Ieperlee). Daarna gaan ze in een grote stoet naar
de Grote Markt. In Sijsele (een Sint-Martinusgemeente) wordt er dan weer
enkel een Sint-Maartenstoet gehouden (op de vrijdagavond het dichtst
bij de 11de november), maar speelgoed krijgen de kinderen alleen bij
Sinterklaas. In Loppem (eveneens een Sint-Martinusgemeente) bellen de
kinderen op 10 november aan bij alle huizen om lekkers te krijgen.
In
Aalst komt Sint-Maarten de zaterdag voor 11 november officieel met de
boot aan en wordt hij in een koets naar zijn troon op de Grote Markt
gereden. Op 11 november ontvangt hij op de massaal bijgewoonde jaarmarkt
de kinderen. Ook in Veurne, Zele, Lebbeke, Sint-Gillis en Opwijk
vervangt Sint-Maarten Sinterklaas. Meestal komt hij in de nacht van 10
op 11 november. Opmerkelijke verschillen zijn dat de Sint in de hemel
woont en niet in Spanje, dat hij slechts één Zwarte Piet heeft, en dat
zijn rijdier een ezel is en geen schimmel.
Veurne is zo'n beetje
de enige stad die beide heiligen, zowel Sinterklaas als Sint-Maarten,
verwelkomt. In Veurne is er de Sint-Niklaaskerk, met een marmeren beeld
onder de predikstoel gewijd aan Sint-Niklaas. Maar ook Sint-Maarten
wordt in Veurne vereerd. Elk jaar op de vooravond van 11 november wordt
er net zoals in Ieper een Sint-Maartenstoet gehouden. Meestal worden er
bij het Sint-Maartenfeest kleren aan de kinderen gegeven, en speelgoed
bij het Sinterklaasfeest.
In Nederland zet men vanaf de 15e eeuw de
schoen. In eerste instantie gebeurde dat in de kerk en was de opbrengst
voor de armen. Uit archiefstukken blijkt dat vanaf 1427 in de Sint
Nicolaaskerk in Utrecht schoenen werden gezet op 5 december,
pakjesavond. Rijke Utrechters legden wat in de schoenen en de opbrengst
werd verdeeld onder de armen op 6 december, de officiële sterfdag van de
Heilige Nicolaas.
Uit de 16e eeuw bestaan
beschrijvingen van het schoen zetten door kinderen in de huiskamer.
Kunstschilder Jan Steen heeft in de 17e eeuw de Sinterklaasochtend op
twee schilderijen vastgelegd. Daarop is ook goed te zien wat de kinderen
in hun schoen kregen. Vaak was dat snoepgoed zoals speculaas,
kruidnoten, pepernoten, borstplaat, chocoladeletters, taaipoppen,
marsepein en speelgoed. Dit zijn eeuwenoude lekkernijen die in
traditionele vormen worden gemaakt. Als drank werd chocolademelk en
warme bisschopswijn. Opvallend is dat vooral jongens een roe of zakje
zout in de schoen vonden.
Jan Steen Sinterklaasochtend
Tegenwoordig is het Sinterklaasfeest een familiefeest en
zetten kinderen hun schoen klaar vanaf het moment dat de Sint in het
land is aangekomen.
* Traditioneel wordt de schoen bij de haard gezet, want Zwarte Piet komt vanaf het dak door de schoorsteen naar binnen. * In woningen zonder schoorsteen wordt de schoen veelal voor de verwarming in de woonkamer, bij de voordeur of bij de achterdeur gezet.
De
volgende dag vinden de kinderen dan wat lekkers in hun schoen. Het
wordt op prijs gesteld als de kinderen ook wat terugdoen, en dus leggen
ze vaak een tekening, een wortel, hooi of suikerklontjes bij de schoen.
Dag lieve Sinterklaas. Elk jaar kijk ik uit naar uw bezoek! Dan krijg ik weer mandarijntjes, chocola en een speculaaskoek. Ik krijg ook wat om te spelen, dat ik dan kan delen met mijn vriendinnetjes van de klas. Voor je paard leg ik een klontje in mijn schoen, ben ik geen lieve kapoen? Dan zeg ik nu dag Sinterklaas, tot gauw want ik weet dat je me ook dit jaar weer niet zult vergeten.
Prentenboekje Sint Nicolaas en zijn knecht van Jan Schenkman
De oorsprong van het moderne
Sinterklaasfeest voor kinderen ligt in de 19e eeuw. De Amsterdamse
onderwijzer Jan Schenkman (1806 - 1863) schreef het prentenboekje Sint
Nicolaas en zijn knecht (Amsterdam, 1850 en latere herdrukken 1880, 1885
en 1907) met de tekst van het liedje Zie ginds komt de stoomboot. De
moderne tijd deed zijn intree met de stoomboot. De afkomst Spanje werd
ingevoerd, net als de roe en zak van Zwarte Piet als pedagogische straf.
Sint reed voor het eerst op een schimmel over de daken en cadeaus
gingen voor het eerst door de schoorsteen.
Ook
Jan Pieter Heije (1809-1876) beïnvloedde het Sinterklaasfeest. Het lied
Zie de maan schijnt door de boomen werd voor het eerst gepubliceerd in
1843 in de bundel Kinderliederen.
Sedert
begin jaren 90 van de vorige eeuw heeft het paard in Nederland een
naam: Amerigo. In de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw had het paard
ook al een naam: "Majestueuzo". In België heet het paard Slecht Weer
Vandaag.
Vanavond is het Halloween. Al spoken of heksen gezien? Of geloof je er niet in misschien? Pas toch maar op, voor je het weet, zit er een vreselijke spin op je kop! Of een vampier aan je nek! Nee, Halloween is niet gek. Halloween bestaat. Dus denk daar maar aan, als je op 31 oktober na 12 uur nog de straat op gaat !!!
Ik kan vannacht niet slapen, Ik kan zelfs nog niet gapen. Ik ben een beetje bang vannacht, t is Halloween, heb je daar al aan gedacht? Buiten hoor ik vreemde dingen, Heksen die rond hun ketel springen. Tovenaars die toveren van hocupokus pats, De spoken doen hun vreugdedans. Ik begin te roepen en te kelen, Daar komen ze al aan met velen. Ik zei: " Heb je die griezels ook gezien?" Maar toen zeiden zij allen, het is morgen pas Halloween !!!
Heksen...kollen spoken...trollen spinnenweb...heksenhoed vampieren tanden...bloed donkere dagen die griezelig slagen onbehagen van gemoed die beven doen kom dat zien, kom dat zien het is gewoon Halloween
In Nederland en België wordt er steeds meer
aandacht besteed aan het Halloweenfeest/Allerheiligenavond. Dit gebeurt
meestal in de vorm van langs de deuren gaan en snoep ophalen en steeds
meer door Halloween-feesten en het versieren van huizen. Veel lagere
scholen organiseren een zogenaamde trick-or-treat-tocht, waarbij de
kinderen (veelal onder begeleiding van oudere) verkleed langs de deuren
gaan. De bedoeling is om diegene die opendoet een beetje bang te maken.
Vaak heeft de bewoner dan snoep in huis, waaruit de kinderen kunnen
kiezen. De huizen die deelnemen, zijn steeds meer herkenbaar door
zichtbare Halloweenversieringen. Sinds 1992 zijn deze artikelen steeds
meer in de betere feestwinkels te verkrijgen en de laatste jaren is het
een niet weg te denken handel voor deze groep winkels. In sommige delen
van Nederland en België is rond deze tijd het van oorsprong katholieke
Sint-Maartenfeest populairder onder jongeren . Het lijkt op Halloween,
hoewel Sint-Maarten niet in de grotere steden, maar vooral in dorpen
gevierd wordt. In België en Nederland wordt Halloween wel gevierd in de
pretparken zoals Walibi Belgium, Bellewaerde, Plopsaland De Panne en
Walibi Holland spenderen enkele weken aan het feest door spookhuizen te
bouwen en het park aan te kleden met Halloweendecoratie.
Ook in
Suriname en Duitsland wordt Halloween groot gevierd. In dit land is deze
traditie uit de Verenigde Staten overgewaaid. Vooral onder de jeugd is
Halloween populair.
Op het eiland Bonaire komen alle kinderen van
een dorp of stad bij elkaar, maar in plaats van bij mensen langs de
deuren te gaan, gaan ze bij winkels langs.
Op Halloween is kritiek, zoals ook op
Valentijnsdag omdat het ontdekt zou zijn door de commercie als een
geschikte aanleiding om de consument tot wat ruimer vertier aan te
zetten in de 'slappe' periode tussen zomervakantie en Sinterklaas. Dit
laatste wordt alom bestreden. Wel is duidelijk dat de commercie in
toenemende mate belangstelling toont voor Halloween. Ook is er kritiek
omdat het vieren van deze feestdagen gezien wordt als symptomatisch voor
de Amerikanisering van de maatschappij.
Bovendien kent Nederland
zijn eigen variant: Sint-Maarten. In vele regio's in Nederland,
Vlaanderen en zelfs Frankrijk bestaat deze traditie waar kinderen met
lampionnen en met speciale Sint-Maartensliedjes de deuren langs gaan om
snoep op te halen. Het bekendste liedje is '11 november is de dag dat
mijn lichtje...'
Verschillende organisatie en kerkgenootschappen
hebben kritiek op Halloween vanwege het "heidense" karakter dat het
feest op vele plaatsen zou hebben, alsmede vanwege het spiritisme dat
erdoor bevorderd zou worden. Het oproepen van geesten is niet toegestaan
in de bijbel. Het oorspronkelijke Ierse gebruik hing weliswaar samen
met een Keltische heidense traditie, maar was in wezen op christelijke
wijze ingevuld.
Pas later kwamen de demonenverkledingen en de
horror-outfits op, in de Verenigde Staten. Hierbij kwam soms het
karakter op spiritisme en zelfs de duivel te liggen bij de versieringen. Vanwege
de afwijzing van Allerheiligen en Allerzielen en het vagevuur door het
Protestantisme, wordt vaak door reformatorische genootschappen bezwaar
gemaakt tegen elke uiting van Halloween - ook het gekerstende Ierse
gebruik kan als katholiek volksgebruik geen genade vinden in hun ogen.
Vooral bekend van Halloween zijn de uitgeholde pompoenen, die dienstdoen als lampionnen. Deze worden Jack-o'-lanterns genoemd.
Er is een uniek verhaal verbonden aan de Jack-O-Lantern. Een Jack-O-Lantern is een holle pompoen (vroeger een raap) met
ingekerfd gezicht en een kaars binnenin en dankt zijn naam aan de Ierse
Jack. Het verhaal gaat als volgt... Jack was een luie maar sluwe boer
die de duivel in de val liet lopen en hem in een boom vastzette door er
een kruisteken in te krassen. Hij weigerde hem te bevrijden tot de
duivel hem beloofde hem nooit in de hel toe te laten. Toen Jack later
overleed, mocht hij de hemel niet in omdat hij te zondig geleefd had.
Maar de duivel, die zich aan zijn belofte hield, liet hem ook niet toe
in de hel en gooide hem nog een kooltje achterna. Jack was gedoemd op
aarde te blijven ronddolen en holde één van zijn rapen uit en stopte er
het kooltje in. Zo had hij een lantaarn en begon zijn eindeloze
zwerftocht, op zoek naar een rustplaats. Hij kreeg de (bij)naam Jack met
de Lantaarn . De Engelse benaming werd verkort tot "Jack-O-Lantern" en de Amerikanen veranderden de raap in een pompoen. De
pompoen wordt uitgehold en in de zijkant wordt een gezicht gekerfd.
Daarna plaatst men een kaars in de pompoen, zodat het gezicht oplicht in
het donker. Zo zien ze er best angstaanjagend uit.
De naam "Halloween" is afgeleid van
Hallow-e'en, ofwel All Hallows Eve, (Allerheiligenavond), de avond voor
Allerheiligen, 1 november. In de Iers-Keltische kalender begon het jaar
op 1 november, dus 31 oktober was oudejaarsavond. De oogst was binnen,
het zaaigoed voor het volgende jaar lag klaar en dus was er even tijd
voor een vrije dag, het Keltische Nieuwjaar of Samhain (uitspraak Saun,
het Ierse woord voor de maand november).
Samhain was ook nog om
een andere reden zeer bijzonder. De Kelten geloofden namelijk dat op die
dag de geesten van alle gestorvenen van het afgelopen jaar terug kwamen
om te proberen een levend lichaam in bezit te nemen voor het komende
jaar.
In Groot-Brittannië werd Halloween vooral door de Kelten
gevierd. De geesten die uit dode mensen op zouden rijzen, werden
aangetrokken door voedsel voor hen neer te leggen voor de deuren. Om
echter de boze geesten af te weren droegen de Kelten maskers. Toen de
Romeinen de Britse eilanden binnenvielen, vermengden ze de Keltische
traditie met hun eigen tradities, die eind oktober natuurlijk de viering
van de oogst betroffen en ook het eren van de doden.
In de
negende eeuw van de huidige tijdrekening steekt een Europees christelijk
gebruik de zee over en vermengt zich met het Halloweenfeest. Op
Allerzielen - 2 november - gingen in lompen gehulde christenen in de
dorpen rond en bedelden zielencake (brood met krenten). Voor elk brood
beloofden ze een gebed te zeggen voor de dode verwanten van de schenker,
om op die manier zijn bevrijding uit de tijdelijke straffen van het
vagevuur te versnellen en zodoende zijn opname in de hemel te
bespoedigen. Het "Trick or Treat" spelletje vindt wellicht daar zijn
oorsprong.
Het feest is in de negentiende eeuw door Ierse
immigranten naar de VS gebracht. In Ierland was de aardappeloogst
mislukt, de Grote Hongersnood decimeerde razendsnel de bevolking en de
Ieren begonnen omstreeks 1840 massaal naar Amerika te vluchten. En zoals
vaker voorkwam onder migranten: in den vreemde zoekt men contact en
steun bij elkaar. Het heimwee naar de roots wordt verzacht in het verder
beleven en onderhouden van de eigen feesten en gebruiken. In de VS
duikt dan de bekende jack-o'-lantern-pompoen op, die in de hele wereld
wellicht het bekendste gezicht van Halloween is.
kijk
niet achterom maar kijk naar de dag van morgen want in elke
nieuwe dag ligt nieuwe hoop verborgen al lijkt de toekomst nog zo
somber heb vertrouwen en blijf geloven dan zal de zon weer
schijnen
vriendschap is een wonderlijk woord misschien wel het mooiste op aarde vriendschap is een machtig iets een gift van onschatbare waarde vriendschap zijn echte vrienden die je niet in de steek laten die vrede brengen en goedheid uitstralen die weten wat liefde is en van je houden waar je ook bent en wat er ook gebeurt vriendschap is heel bijzonder vriendschap daar versta ik onder samen praten... samen luisteren... samen lachen... samen fluisteren... elkaar steunen bij verdriet opgaan in elkaars geluk dat is vriendschap uit een stuk
een
kinderhand is snel gevuld zij hebben heel wat meer geduld zien
het grote in het kleine kunnen in hun dromen nog verdwijnen doe
hun onschuld dus geen pijn
