Bij mijn bezoek aan het Ieperse stadsarchief stoot ik per toeval op een krantenknipsel uit 1930. Een heel erg informatief stukje journalistiek uit vroegere dagen. Spijtig genoeg kan ik niet rekenen op enige bronvermelding. Ik wil dat artikel eerst en vooral delen met mijn lezers. Lees misschien eerst de bewuste tekst uit 1930, daarna ga ik er dieper op in...

"Kapel van O.L.V. van Brielen-Watermeulen

Tegen Thuyndag (zondag aanstaande), zal de voorzijde van het altaar, van de kapel van O.L.V. van Brielen-Watermeulen haar voltooiing hebben door het aanbrengen van drie schilden, wezende een staande O.L.V.-beeld in een tuin, en aan de ene zijde het wapen van Ieper van voor de grote Vlaamse kruistocht en aan de andere zijde het wapen van na de grote Vlaamse kruistocht, op dewelke de 'Zwarte Leeuw' veroverd is geweest.

Een woordje geschiedenis:

Vroeger bestond er in de kerk van O.L.V. Watermeulen behalve een zittende O.L.V. van Thuyne ook nog een staande. Dit laatste beeld was in verguld zilver. Het werd aan de Gentse plunderaars onttrokken door kerkmeester Fernand van Brielen. Deze gaf het in bewaring aan Christiaen van Outrive uit de Diksmuidestraat die het uit voorzichtigheid tijdens de grote pest in zijn hof begroef.

Hij stierf en het is enkel door het vellen van een grote notelaar 40 jaar later (in 1609) dat het beeld teruggevonden werd. Het is geschonken geweest aan Brielens noodkerk (de Sint-Niklaaskapel) aan het Brielenpoortje op de Beestenmarkt en is uiteindelijk spoorloos verdwenen. Vermoedelijk verdween het uit een of andere parochiekerk waar het tijdens het verdwijnen van de noodkerk naartoe gebracht werd, waarschijnlijk tijdens de Franse omwenteling.

Ter herinnering aan dit beeld, dat naar schrift en tekening in een stralengeule moet gestaan hebben, is een staand O.L.V-beeld met een tuin aan de voeten te midden van het voorste deel van het altaar aangebracht.

De Zwarte Leeuw, nu de Vlaamse Leeuw

leeuw3

Nooit, behalve in 1383, als ze over Engeland en Gent zegevierden, oogstten de Ieperlingen meer roem dan tijdens een grote Vlaamse kruistocht van Filips van de Elzas, onze koene graaf, wiens lijfwacht vijfhonderd van onze Ieperlingen vormden. Met het groen kruis op de borst welke de Vlaamse en Hollandse kruisvaarders onderscheidde in de gemengde kruistochten, trokken onze mannen naar de Vlaamse kust waar zij inscheepten, en na Spanje enzoverder aangedaan te hebben, gelukkig te Akeren landden.

Hun eerste slag hadden zij in het jaar 1177 te leveren tegen Nobeliter, zoon van Nobilion, koning van Abilenen. Hoe ongunstig de verhoudingen ook waren, zegevierden de onzen en Nobeliter viel door de handen van de broer van onze graaf, Pieter van Bonen (Boulogne). Pieter schonk het zweerd van Nobeliter aan zijn broer de graaf. Het was een zeer goed wapen en Filips streed er in het vervolg zelf mee.

Nobilion, geholpen door zijn broer Agilas van Jeruzalem, kwam met een machtig leger de geleden nederlaag herstellen en zijn broer wreken. Nobilion streed op de voorste lijn en Filips, onze graaf en Pieter van Bonen aan de andere zijde eveneens op de eerste rij.

Filips slaagde er in Nobilion te vellen en stak hem dood met het zwaard van Nobeliter. De stijdvaan van Nobilion, de zwarte leeuw op een gouden veld, werd neergehaald in de strijd van Boudewijn van Komen, Ieperling van geboorte. Hij veroverde deze vaan en overhandigde ze aan de graaf.

Deze nam ze als kenteken en ze werd de standaard van de graaf en van het graafschap en het volk van Vlaanderen die ze in de strijd op de vijand veroverd hadden. In het bijzonder Ieper had er zijn aandeel in bij het bestaande wapen van Ieper werd de Zwarte Leeuw gevoegd.

De patrones, de beschermster van Ieper en de Ieperlingen is die dag vermoedelijk fier geweest over haar kinderen, vooral omdat de strijders haar en God zelf aanroepen hebben voor de strijd. Met recht mag dus O.L.Vr. van Thuyne prijken in de 'raye', de stralengeule tussen het oud en het nieuw wapen van Ieper.

De Poperinghenaar 3/8/1930"

–

Is deze tekst uit de krant van 1930 een indianenverhaal zoals Wikipedia dat aangeeft?

Ik ben er toch niet zo zeker van. Misschien eerst even een andere tekst; die van Marcus van Vaernewyck die het in zijn 'Historie van Belgis' uit 1784 ook heeft over die veldslag van Filips van de Elzas en zijn Vlaamse leeuw.

'Filips van de Elzas, zoon van de voornoemde, de 17de graaf, nadat zijn beide ooms, de koningen van Samaria en van Jeruzalem door de Saracenen verslagen waren, was niet beschroomd, maar trok met grote kloekmoedigheid overzee. Hij deed de koning van Slavonië dopen op Sint-Jorisdag, ter welke gelegenheid hij de naam van die heilige gegeven werd. Hij voerde oorlog tegen Nobiliter, bastaard van de koning Nobilion van Abilenen, met 600 mannen tegen 5000 Saracenen, en behaalde nochtans de overwinning. Zodat er 4000 van deze ongelovigen verslagen werden en 200 van de edelste gevangenen.

In deze strijd hadden de christenen geen andere wapens dan hun kloeke handen en de hulp van de Almogende. Ook heeft de gemelde graaf Filips, met Pieter, zijn broer, benevens drie andere edele graven, te weten die van de Ardennen, Holland en Henegouwen gestreden tegen twee Saraceense koningen. Dat waren Agilas, de koning van Jeruzalem en Nobilion, de koning van Abilenen welke 12.000 mannen bij zich hadden. Hij reeds de laatstgenoemde vorst van zijn paard en doorstak hem met het zwaard van zijn voornoemde bastaardzoon dat hij veroverd had.

In deze slag bleven meer dan 10.000 Saracenen dood en daar werden er 600 gevangen genomen, zodat er maar weinig konden ontkomen.

Deze graaf, bij zijn terugkeer, zegevierend in Vlaanderen, heeft het veroverde wapen van Nobiliter die hij verslagen had, opgericht in zijn eigen banieren om te strijden tegen de koning van Frankrijk voor Soissons. Het oude wapen van Vlaanderen werd zo vervangen in dit nieuwe. Ze bestond uit een veld van Keulen, met een kwartier van goud erboven, en daarin een klimmende leeuw.'

-

Marcus van Vaernewyck in zijn historie van Belgis uit 1784

In principe kan hij perfect de bron zijn voor 'De Poperinghenaar' van 1930.

Maar waar haalt de krant dan de namen van Boudewijn van Komen en Pieter van Bonen?

Misschien nog even volgende info:
- Akeren is de oude naam voor Akko of Acre in het huidige noord Israël
- Abilenen is een oude stad in de buurt van Damascus (Syrië) (zie twee kaarten met vermelding van de oude steden Iturea en Abila

kaart

kaart2

- Slavonië is een regio in Kroatië

- Nobilion en Nobiliter verwijzen vermoedelijk naar 'nobele' personen van die tijd.

- Pieter van Bonen moet de proost van Brugge en Sint-Omer geweest zijn, inderdaad een broer van de graaf, maar is in principe al overleden op datum van deze strijd. De vraag is of zijn sterfdatum op Wikipedia correct is.
- de verwijzing naar de slag van Soissons refereert naar veldslagen tegen Frankrijk in de regio Picardië.
- Vaernewyck rept met geen woord over de Ieperlingen en geeft al helemaal geen details over hun groen kruis.

leeuw

Mijns inziens baseert het krantenartikel zich dus zeker op andere bronnen dan die van Vaernewyck, een wetenschap die het ontstaan van de Vlaamse leeuw legitimeert als zijnde meer dan zomaar een verzinsel. Met toch de bedenking dat dergelijke minderheid van Vlamingen onmogelijk deze overwinning kan behaald hebben (of waren de Vlamingen met veel meer strijders dan de kronieken dat laten uitschijnen zodat de kroniekschrijver van dienst deze zege heldhaftiger kon voorstellen dan wat er in de realiteit gebeurde).

En als alles min of meer waar zou zijn, betekent dit dat onze Vlaamse leeuw in werkelijkheid een Syrische leeuw is.

Anno 2017 een enigszins verwarrende vaststelling als je het mij vraagt. Maar niet a priori fantasie, dat lijkt me een te gemakkelijke conclusie met twee los van elkaar sprekende bronnen!