1751 – 23 januari : Franchoise Huys, Jacob Fierens wonen te Leest, Philip Huys zoon van

            Guilliam x Elisabeth Valkaerts ¼ in huis te Puurs Sauvegard 1 Cornelis Van

            Oostenrijck 2 Sherenstraete 3 Niklaes en Peter Apers 4 Cornelis Van Berckelaer,

            geerft door N°I van ouders Guilliam X Cornelia Staes.

            (Notaris Jan De Cock, Willebroek)

1752 – 12 maart : Testament Jacob Van den Brande woont te Leest x Catharina De

            Haen, beiden gezond.

            (Notaris Jan De Cock, Willebroek)

1753 – Dat jaar brak er nogmaals brand uit in de kerk. De oorzaak is ons onbekend.

            Achteraf gaf men 8 gulden en 10 stuivers uit aan een “drinkgelacht voor de

            wakers in de kerk nadat den brandt in de kercke geblust was”.

            De schade scheen niet aanzienlijk geweest te zijn, vermits er op dat tijdstip geen

            hoge onkosten in de rekeningen voorkomen.

1755 – “Publiek schandaal te Leest 1755”

            Dat de gildebroeders van de boogschuttersgilde “Sinte-Sebastiaen” bijtijds

            hun pintjes verzetten, zal wel niemand verwonderen, vooral als men weet

            hoeveel “staminees” ons dorp toen telde.

            Dat dit soms opschudding verwekte in de “vrome gemeente” bewijst het

            REQUEST OVER DE ABUSEN IN DE PROCESSIE uit 1755, dat we

            Terugvonden tussen de oude Leestse archieven : Heilig Sakramentsdag 1755:

            Traditiegetrouw  gaat die dag de processie uit te Leest, met de gewone

            plechtigheid en eerbied. Nauwelijks uit de kerk gekomen, gebeurde iets

            ongewoons... Maar lezen we liever het origineel relaas van de gebeurtenissen

            in de officiele aanklacht die door een verbolgen pastoor Vanheymbeke na de

            feiten naar het bisdom wordt gestuurd :

            ...” Requestre(nvdr: officiele eis of aanklacht) over de abusen in de processie,

            verthoont ende deponeert met alle behoirlyck respect ende eerbiedinghe J.F.

            Vanheymbeke paster in Leest hoedat op den feestdagh van ’t Hoogweerdighe van

            den jaere 1755 de processie ter eere van het selfde in de kercke van Leest met

            behoirelyke eerbiedigheyt, godtvrugtigheyt ende met goet order begonst synde

            ende uytgaende tot op de plaetse voor het kerckhof door sekeren PHILIPPUS

            FIERENS  geswoornen der parochie van Leest ende vaendrager der gilde van

            Leest te saemen met eenighe gildebroeders syne aanhangers is geturbeert

            (turberen: storen) ende de devotie verstroyt,  mits :

            1. – desen cum suis (nvdr : met de zijnen, met zijn aanhangers) tegen alle

            eerbidigheyt schuldigh aen ’t Alderheyligste is gegaen uyt het order enden den 

            wegh der processie, ende sich van den coninck der gilde ende andere

            gildebroeders den wegh der processie voorderende, gesepareert ende

            gestelt heeft aen den slineke hande van de processie

            2. – staende de draegers van de kerckevaenen niet veer van dien voorscreven

            turbateur (nvdr: stoorder) waerschynelyck door syn commande, buyten het

            order ende wegh der processie.

            3. – dat sommighe van syne aenhangers de gildebroeders in goet order gaende

            in de processie hebben met den arm uyt dat order getrocken

            4. – de vaendraeghers van de kerckevaenen wederom voorgaende de processie

            ende den verthoonder met het  venerabel (nvdr : venerabel : het H. Sakrament

            dat in de remonstrans rondgedragen wordt) den wegh der processie  voorderende

            ende nauwelyckx deze turbateurs gepasseert synde is de trommel geslaghen,

            ende door order van dien principalen oock geluyt de twee andere mindere

            klocken, dewelcke niet en luyden met de groote klock tensy voor de overledene,

            ende dat tot verstroying van het volck mijnende dat het luyde voor iemant die

            overleden was.

            5. – Desen met syn aanhanghers sonder het alerheyligste te vergeselschappen,

            hebben op de plaetse blyven staen lachen ende gabberen de herberghe uyt en in

            loopende tot dat den verthoonder comende weder aen de kerck met het venerabel,

            neder geklient synde syn vaen op syn schouders gehouden sonder met het selve

            eenighe eerbiedigheyt aen ’t Hoogweerde voor hun passerende te bethoonen.

            6. – Terwijlen den verthoonder vervolghde den wegh der processie om de kercke

            soo is dien turbateur ende stoorder der godtvrugtigheyt in de kercke gegaen eer

            den verthoonder met het venerabel in de kerck ginck daer nochtans den coninck

            der gilde met de twee dekens en andere gildebroeders volgens oude gewoonte

            bleven knielen aen den inganck der kercke  gelyck hy volgens de gewoonte oock

            soude moeten doen hebben strijken syn vaen voor ’t Hooghweerdighe en alsoo

            niet voor maer achter het Hooghweerdigh in de kercke te comen...

            (Kerkarchief Leest : 34 f°75 en 76 – R.A.A.)

            Tot hier de aanklacht van de pastoor tegen Philippus Fierens aan het adres van het

            bisdom.

            Op 20 november van datzelfde jaar volgde het antwoord van het bisdom, de tekst

            was in het latijn opgesteld : de “zondaar” Philippus Fierens zal publiekelijk aan

            de pastoor vergiffenis moeten vragen voor het bedreven schandaal. Dan zal de

            zaak geklasseerd worden. Onderaan dit document schreef de pastoor : “de copie

            deser is door mij geinsinueert aen Philippus Ferens. Desen...april 1756.”

            (Georges Herregods – DB – november 1981) 

1758 – 16 juli : Leest kreeg haar “Biegulde”. (Gijs-Thijs,reg 89,f° 83)

1762 – “ In den eerse betaelt aan Zairinus Buelens de somme van 8 guldens in

            voldoeninghe van eenen waegen met drije peerden bespannen gelevert ’t hebben

            om van deze stadt naer Brussel te transporteren op den 11ste ende 12^e november

            1762 de bagagie van Oostenrijksche militaire volckeren van oorloghe ende ditten

            advenante van vier guldens daeghs conforme de publique verpachtinghe daer van

            gedaen, hebbende alsdan gedient twee daeghen uytweysens sijne quittantie

            daer van sijnde dus hier de voorschreve somme van 8-0-0.

            Item betaelt aen den selven sesse guldens voor eenen wagen met twee peerden

            bespannen ten dienste van desen dorpe gelevert ’t hebben op den 19en ende

            20sten november 1762 om naer Brussel de bagagien te vervoeren van eene

            commande der artillerie tot drije guldens daeghs conforme de publique

            verpachtinghe hebbende alsdan gedient twee dagen dus hier bij sijne quittantie

            6-0-0.

            Item betaelt aan Jacobus Buelens de somme van 6 guldens voor eenen wagen met

            vier peerden bespannen gelevert te hebben op den 21en ende 22en december 1762

            om van deze stads naer de gene van Lier te transporteren de...

            Als protecteurs deser stads ende desselfs district bij preallabel ordre ende kenisse

            van mijne heeren wethouderen dien aengaende aen den selven Meijer in Polliceij

            Caemere gegeven. Dus bij bepartitie ende quittantie de somme van...”

            (Generaele Waegenvrachten – onvolledig document van 1762)

1765 – 2 mei : Marie-Louise Augustine de Robiano ontvangt van Jan Judocus De Trieu

            en diens echtgenote Maria Magdalena Dorothea De Fraye 4.000 gulden tegen een

            jaarlijkse rente van 160 gulden of  4% bij preciese betaling verlaagd tot 140 g. Of

            3 g. 10 st. Bepand op een hoeve met huizing, schuur, stalling en andere edificiën,

            boomgaard, mestput met het aanliggend land onder Leest ; nog op 12 bunder 45

            roeden land onder Leest en Heffen en op 1 dagwand land “het Beplant Plaatsken”.

            Ze geeft procuratie aan Frans Walravens.

            (Zegels van Andreas Jozef Otté, Rombout Van den Male) (MS)

1772 – Tijdens de regering van Keizerin Maria Theresia (onder de Oostenrijkse

            Habsburgers) werd in 1772 een ordonnantie uitgevaardigd waarbij de verplichting

            werd opgelegd meer intensief aan de landbouw te werken en in het bijzonder de

            braakliggende gronden en heiden te ontginnen.

            Dit kwam onze landbouwbevolking zeer ten goede, niet in het minst in de

            omgeving  van Mechelen. Ook Leest zou er wel mee varen. In die tijd immers is

            men in onze streken begonnen met de uitgebreide teelt van de aardappelen.

            De aardappel, thans onmisbaar volksvoedsel, was toen weliswaar in Europa al een

            hele tijd bekend, (in 1580 werden voor het eerst twee struikjes aardappelen in de

            tuin van Pitsemburg te Mechelen geplant) doch verscheen slechts omstreeks 1740

            in grote hoeveelheid op de markten van Vlaanderen.

            Dit gebeurde nog voor de Franse agronoom Antoine Augustin Parmentier

             (1737-1813) de kultuur van de aardappelplant in Frankrijk zo populair maakte.

            Het nieuwe, gezonde en goedkope volksvoedsel kon op de dan ontgonnen

            gronden overvloedig worden gekweekt. Een nieuwe bron van welvaart was

            ontdekt. (Hendrik Diddens in Gazet van Mechelen – Leest in de spiegel van het

            verleden)

1773 – Heerdoptelling : de gemeente Leest telde 173 huisgezinnen, met 706

            communicanten (d.i. personen boven de leeftijd van 12 jaar, die dus hun eerste

            communie hadden gedaan) en 271 niet-communicanten of kinderen beneden de

            12 jaar.

            In het totaal waren er dus 977 inwoners te Leest. (Hendrik Diddens – Leest in de

            spiegel van het verleden)

16-02-2012 om 15:07 geschreven door Marcel Van Hoof

1736 – 25 januari : Antoon De Maeyer woont Puurs gewezen voogt der wezen van

            Antoon Peeters x Barbara De Maeyer, Jan Peeters woont te Leest kocht van de

            erfgenaam land te Willebroek.

            (Notaris Jan De Cock, Willebroek)

1737 – In 1737 was de pastorij zodanig aan het vervallen dat pastoor Van Heymbeke een

            oproep deed tot de abdij van Kortenberg om de pastorij te laten restaureren.

            Vermits dit klooster de inkomsten van de parochie opstreek, moest het ook

            instaan voor het onderhoud van pastoor, kerk en pastorij. Het klooster hield zich

            echter van de dove. Zo kwam het tot een proces  tussen de pastoor van Leest en de

            abdis van Kortenberg over de kwestie wie de herstelling aan de pastorij diende te

            betalen.

            Dit proces begon aldus :

            “Het pastoreel huys is in zoo slechten staet dat de daeken drijgen in te vallen, de

            gevel drijgen te beswijken ende den kelder des winters vol waeter staet, ende de

            vensters en solders veroudert ende verrot. Daerenboven is het voorseyde huys soo

            cleyn ende vernepen dat den heere Pastor genootsaect is te slaepen onder het

            dack, uytgestelt aen coude, windt ende hitte ende andere ongemacken,...”

            De herstelling werd geschat op 1.600 gulden. De zaak kwam voor de Grote Raad

            van  Mechelen en na lang aanslepen kwam de beslissing op 4 april 1742 : de

            reparaties kwamen op kosten van de abdis van Kortenberg. De pastorij werd

            grondig hersteld en hoger opgetrokken.

1739 – De tweede klok (van 1649) barstte in 1739 en werd hergoten door Lambertus

            Franquin uit Mechelen, op kosten van de parochie. Ze werd gewijd op 11

            december 1739 en kreeg de naam Maria.

            Roger W. Borguelmans, meier van het distrikt Mechelen, was peter en Amelia

            Reyntjens, echtgenote van Philipus Fierens was meter.

1740 – Leest telde dat jaar 759 inwoners. (DB, nr.11-1958)

1741 – In de nacht van 15 op 16 februari 1741 werd er ingebroken in de sacristij.

            De dieven verdwenen met een aanzienlijke buit : een kostbare vergulde zilveren

            ciborie, een zilveren kelk, een zilveren pixis om de communie aan de zieken

            te dragen, een paar zilveren chrismapotjes en al het lijnwaad dat voorhanden was.

            Enkele dagen later kwam de reaktie van het bisdom onder vorm van een brief,

            voor te lezen in de kerk : “Wij komen te verstaan dat abominabele booswichten

            in de sacristije der kercke van Leest ingebroken hebbende aldaer gestolen hebben

            niet alleenelijck alle lijnwaet, maar ook de HH.Vaeten, hebbende met hun

            onsuyvere handen daer uitgestort de HH.Oliën, jae oock   (O schroomelijk

            schelmstuk) het heylich der heyligen...”

            Het bisdom stelde dan verder voor op de eerstvolgende zondag, 18 februari, te

            Leest een publieke biddag te houden met “uitstelling van het sakrament en met

            processie om te vercrijgen dat de goddelijke barmhertigheyt de vreese en

            benautheyt aenjaege aen sulck booswichetelijck gespuys...” Wie de biddag

            meemaakt krijgt veertig dagen aflaat. (WLS, blz.15)

1741 – September : 75 sterfgevallen van de rode loop. (Sermoenen van pastoor Joris)

1746 – 14 april : Peter Apers zoon van Cornelis woont te Leest sterk voor Elisabeth

            Corens zijn moeder afwezig en voor Adriaan zijn uitlandige broer, huurt van huis

            te Ruisbroek 2 Guilliam De Maeyer 2 de Hoogstraat 3 de kapel van St. Catharina

            en Gerard Verhelst 4 het goed van het gasthuis van Antwerpen.

            (Notaris Jan De Cock, Willebroek)

1747 – In de periodiek “De Band” publiceerde Georges Herregods in het nummer van

            december 1981 het proces van Joanna “Jaske” De Ridder uit Willebroek die tegen

            de lamp was gelopen na verschillende geestesbezweringen.

            Zijn bronnen : Kerkarchief  Leest nr.29 – 31 (Rijksarchief Antwerpen),

            Parochie-Archief Leest nr 41 en 42, (Parochieregisters) nr 51 (status animarum)

            en het Kaartboek van Jan van Acoleyn – 1723.

                                   Een Heksenproces te Leest.

“...In deze omtrent de maent van mey in het jaer 1747 in den stal van Berbel Vermeylen weduwe van wijlen Christiaen Lauwens woonende in de parochie van Leest, eene van

haere koyen sieck synde, om te weten d’ oirsaeck van die sieckte heeft doen roepen eene 

sekere vrouwe gemynelyck genaemt de Sias oft Jaske woonende onder de parochie van Willebroeck.

Dese omtrent tien uren morgens aldaer gecomen synde, is gegaen in den stal van de verseide weduwe, ende heeft geseyt dat op die siecke koye eenen geest sagh sittende in de gedaente van een wit konijn : dit geseyt hebbende issy gegaen in huys seggende den geest niet te connen doen spreken tensy ten twelf uren van den dagh oft van den nacht ;

omtrent twelf uren van den dagh is sy wederom gegaen in den stal ter presentie van de voorscreve weduwe, haren soone Gillam Lauwens, Annemi Lauwens haer dochterken, ende Jenna Kauwenbergh.

In den stal synde heeft doen ontsteken de geweyde keersse, doen bybrenghen geweyt water, doen lesen de vrijdaegse en saterdaegse letanien, seggende aen Janna Kouwenbergh leserse der geseyde letanien : siet wel toe dat ge geen woorden van de letanien en mist oft den duyvel sal u den hals breken.

Terwylen dat se in den stal waeren ist geschiet dat de gewyde keerse gebroken is, waerop die Jas geseyt heeft : nu siet ge wel dat hier eenen geest resideert aengesien de keerse breeckt.

De letanien geeyndight synde heeft dese Jas geweyt water geworpen naer de siecke koye ende geseyt dat se den geest , den welcken sy te voren in de gedaente van een wit konyn hadde sien sitten op de koye nu sagh in de gedaente van eenen mensch sonder beenen, ende heeft tot den geest geseyt : syde van Godtswegen spreckt, syde van duyvelswegen wyckt, waarop den geest tot haer (de andere tegenwoordighe niet hoorende spreken) geseyt heeft : ick ben den geest van Christiaen Lauwens den man van de voorseyde weduwe nu overleden elf à twelf jaeren, daer moeten tot Hanswyck gehoort worden 2 gelese missen dry bedewegen gedaen worden naer Heyendonck, twee naer Calfvoert, eenen naar Peuti, eenen naer Brussel in de Savelkercke, drij naer Sinte Rombouts Capelle, ende eenen naer het capelleken van den boom buyten d’Echerspoelpoort alwaer moeten gelesen worden 22 vaderonsen.

De weduwe heeft van deze Jas gevraeght hoeveel sy daer voor hebben moest, dewelcke gevraeght drij per misse schellingen dewelcke haer van de weduwe gegeven zijn.

Twee maendt daernaer omtrent den hoist de weduwe sieck sijnde heeft deselve Jas wederom doen roepen om van de selve te weten welck d’oirsaeck was van haer sieckte, is daer gecomen omtrent elf uren aen het bedde van de voorseide weduwe ende heeft geseyt aen de sone Gillam Lauwens, oft hij den geest van synen vader in de gedaente van eenen man niet en sagh waer op hij antwoorde : nee, waerop sij wederom seyde dat sy hem sagh sitten op het hert van sijne moeder in de voorscreve gedaente. Omtrent twelf uren heeft se de gewijde keerse doen ontsteken, doen lesen de letanien van vrijdags ende saterdags dewelcke gelesen sijnde heeft se weyde water gesproyt ende eenighe woorden gesproken tot den tot den geest die de tegenwoordighe niet en verstonden, ende oock ten lesten geseyt tot den geest : sijde van Godtsweegs spreekt  ende seyde van duyvels weghe wijckt.

In de tegenwoordigheyt van den siecken, van Gillam Lauwens ende Jacobus Bulens, Annemi Lauwens.

Dit geseyt hebbende heeft geantwoordt dat tot Heyendonck moesten geschieden drij gelese missen, ende dat daerom bij haar quamp om van haer geholpen te worden ende dit

gedaen sijnde dat den geest dan saligh was, ende sy heeft oock tot de siecke geseyt, dat nu noch in tijdt was, ende waerthat de siecke voor 24 uren gewaght hadde van haer te roepen, dat er seker soude gesterven hebben. Twee schellinghen.

Omtrent Bamis de tweede koede van Berbel Vermijlen sieck sijnde is de geseyde wederom gehaelt en gecomen omtrent tien uren in huys,ende weynigsken geseten hebbende is gegaen in den stal, ende seyde dat sij den geest sagh in de gedaente van een vrouwpersoon  sittende op de koede gecleedt met grouwt lijfken hebbende verrimpelt aensicht ende brandende ooghen in het hooft dan isse wederom in huys gecomen seggende den geest niet verder te connen spreken als ten twelf uren.

Die uer gecomen sijnde isse naer den stal gegaen daer bij sijnde Gillam Lauwens, Berbel Vermijlen, Anne Mi Lauwens, Cornelis N. Heeft doen ontsteken de geweyde keerse, doen lesen de vrijdaeghse ende saterdaeghsche letanien. De welcke gelesen sijnde begonst sij te lesen ende eenighe woorden te spreken de welcke de tegenwoordighe niet en verstonden ende die woorden gesproken sijnde heeft se geweyt water geworpen naer den geest ende geseyt sijde van Godtweghe etc... ende heeft den geest gevraagt hoe sij hiet, ende  heeft geseyt dat se was de moeder van de weduwe.

Den geest geseyt hebbende wie hij was, soo heeft sij gevraaght tot wat eynde sij daer quamp, waarop den geest geantwoordt heeft, dat se daer elf jaeren geresideert hadde, ende gevraeght sijnde wat sij versocht, heeft geantwoordt datter twee gesonghe missen moesten gehoord worden tot Caffvoert, een gelese misse tot Halle gehoort worden ende den geest heeft geseyt dat dandere kinderen dien last moesten helpen draghen : gegeven twee schellingen...”

Deze feiten kregen een staartje : “Jaske” werd opgesloten en veroordeeld tot twee jaar boeteklooster, met nadien de gebruikelijke publieke vergiffenis :

“...In de saecke van officie voor ons gevoert ende ongevonnist hangende tusschen den promotor van ons Hof aenklager van den eenen cant, ende Joanna De Ridder verlate huysvrauw (gelijck sij seght) van Joannes Adriaenssens van den anderen cant ;

de acten hier van gesien hebbende, op alles wel gelet sijnde ende rijpelijck alles overwogen hebbende besonderlijck verschijde haere antwoorden ende belijdenissen, ende haere ootmoedighe onderworpinghe soo antwoordende op den beschuldigende boeck van den promotor als op onse verbale ondervraginghe uyt officie gedaen, aenroepen hebbende den naam van Christus, met raet ende toestemminghe der rechtsgeleerde, definitivelijck recht doende, declameren wij, de geseyde gevangene overtuyght te sijn, dat sij van over veel jaeren de siecke menschen ende beesten heeft trachten te exorciseren oft belesen, ende dat sij vermetelyck getal te licht geloovende volck heeft wijs gemaeckt de voorseyde menschen ende beesten van eenighe vremden geest beseten te sijn, ende dat sij haer selven geveynst heeft ende een andere bedrigelijck geseght heeft, dat se dien sagh onder verscheyde gedaente van een conijn, dwijf ende menschen van over lanck gestorven, dat sij dien aensprack ende dat hij haer antwoorde, tot dien eynde misbruyckende de ceremonien ende gebeden der kercke, met een ijdele oplettentheyd van tijdt ende met een groeter ontsteltenisse van haer selven als van het bijstaende volck, ende dit niet alleen in de parochie van Willebroeck alwaer haer wooninghe is, maer oock in de bijgelegene en veer afgelegene parochien : besonderlyck in de parochien van Leest, Heffen, Hombeeck ende Schriecke ;

hierom vonnisse wij de gedaeghde, dat sij provisionelijck van de plaetse haerder gevangenisse sal gebraght worden in ’t Huys van ’t H. Cruys bij de vaert in dese stadt, ende om aldaer over alle haer geseyde uytsporigheden een waere ende oprechte penitentie te doen, ende tot dien eyndesal sij met den eersten aen een geapprobeerden Bichtvader doen een algemijne bichte van altemael haer sonden, sal een geheele maent over ander daghs vasten in het broodt van quelling ende int’ water van droefheyt, ende dat se provisionelijck sal besorghen ende sonder uytstel door den mont van Eerw.Heeren pastoors der geseyde parochien sal doen vergiffenis vraghen van ’t scandaele van haer gegeven, met gelofte van in ’t toecomende diergelijcke saecke niet meer te doen, dat se alle maenden te minsten soo lanck als sij in dat geseyt huys blijven sal, sal doen aen den geseyden geapprebeerden bichtvader eene sacramentele Bicht ende alle vrijdaghen op den tijdt van haer verblijvinge sal herhaelen den vasten in’t broodt van quellinghe ende int water van droefheyt, dat se voor de twee jaeren niet en sal losgelaten worden ende dat op een geen andere conditie als dese dat als wanneer sij sal wederom gekeert sijn naer haere wooninghe, dat sij op den sondagh immediatelijck volgende op gebooghde knien, ende een keerse van geel coleur hebbend in haer handen vant’beginsel der Hooghmisse tot eynde op eene plaetse gesepareert van d’andere sal stellen, ende de vergiffenisse, dewelcke provisionelijck door den mondt van haeren Eerw.Heer Pastoor gevraeght hadde, self tegenwoordigh sijnde met haeren mondt sal hervraghen ende sal bekennen dat sij het al te light geloovende volck met haere superstitien bedroghen heeft, ende dat sij meyt uyt haere parochie op wat pretexe dat het soude moghen wesen, en sal gaen sonder oorlog van haere Heer Pastoor, ende dat sij aen hem ten minste alle maenden sacramentelijck sal biechten ende volgens sijn voorscrijvinghe sal entfanghen het lichaam van ons Heer...”

Bij het verlaten van het dorp, op de Tisseltbaan, eventjes voorbij het kapelleke van de Boerinnegilde, stonden in 1747 twee huizekes : het eerste werd bewoond door Gilliam Bradt, het tweede door het gezin Christiaen Lauwens – Barbara (Barbel) Vermijlen. Dit laatste huisje stond ongeveer op de plaats waar later de weduwe Emiel Baetens zou wonen.

In dat boerderijtje vonden deze feiten plaats (geestesbezweringen).

In 1747 was vader Christiaen Lauwens elf jaar gestorven (23/11/1736), hij had zijn vrouw Barbel twee kinderen nagelaten : Guillam en Annemie.

Bij ziekte van mens of vee deed Berbel telkens beroep op een zekere Joanna De Ridder (“Jaske”) uit Willebroek.

Guillam Lauwens huwde nadien met Joanna Van Campion en betrok het naburige huisje van Gilliam Bradt. Dochter Annemie Lauwens trouwde met Jan Steenmans en bleef bij haar moeder wonen. Dit jonge gezin kreeg twee kinderen : Petrus (1766) en Jacobus (1778). Berbel Vermijlen overleed er op 22 januari 1775 op de leeftijd van 77 jaar 7 maanden en 11 dagen.    (Georges Herregods)

16-02-2012 om 11:08 geschreven door Marcel Van Hoof

1713 – Door de overeenkomst van Utrecht  werd Karel van Oostenrijk onze vorst.

            Voortaan sprak men van de Oostenrijkse Nederlanden.

            Dit zou duren tot 1794,  tot aan de bezetting van onze contreien door de Fransen.

1721 – Op een lijst  van de schepenen van Mechelen betreffende de terechtgestelde

            personen tussen 1366 en 1795 vonden we in 1721 een Leestenaar terug, een

            zekere Christoffel Roelants. Hij werd veroordeeld tot de galg.

            De reden bleef ons onbekend.

            (Nr.15.688 van de Schoutsrekening – 5 Eeuwen Stedelijk Strafr., L.Th.Maes)

1723 – Dat jaar telde Leest 674 inwoners.

1723 – Joannes Franciscus Van Heymbeke volgde pastoor Van den Male op en dit tot

            1773. Hij was te Brussel geboren en ligt samen met zijn zuster begraven in de

            rechterzijgang van de kerk.
           Van augustus 1727 tot mei 1728 bediende hij ook de parochie Hombeek.

            Gedurig had hij last met de Kortenbergse abdis om op haar kosten zijn

            Leestse pastorij te laten herstellen. Zo schreef de rentmeester op 21 juli

            1753 aan het bisdom : “Ick verliese mijn couragie als ick hoore dat onse

            Eerweerdighe Mevrouwe soo overvallen wordt, ick vreese dat sy daer

            nogh haeren beck sal in laeten...”

            Toch haalde de pastoor het telkens en bekwam hij zelfs dat er een nieuwe

            pastorij zou komen. Wat met twintig jaar uitstel ook gebeurde.

            De laatste jaren van zijn pastoorschap moest het hoogkoor herbouwd worden.

            Dat hij tegelijk mee het interieur liet venieuwen, was feitelijk onnodig.

            Maar ja, de barok was in...en zo deed men beroep op Pieter Valckx en

            Lambert Jozef Parrant.

            Jan Van Heymbeke overleed te Leest op 12 april 1773.     

            (Wilfried Hellemans, “Pastoors Gevraagd”, ’t Ridderke nr.2, 2004)       

1723 – Dat jaar ging landmeter Jan Van Acoleyen, op verzoek van de

            “geswooren der prochie Leest” Hendrick Selleslach en Jan De Laet,

            over tot de “generaele metinghe ende caertboeck der prochie van

            Leest...”

            Dit kaartboek bestaat uit tien kaarten waarop elk huis en elk perceel

            grond aangeduid is met een nummer en een daarbijhorend register

            met de namen van de eigenaars en de grootte van elk stuk grond.

            Dit “Caertboeck” van Leest wordt bewaard in het Rijksarchief te

            Antwerpen, onder Gemeentearchieven van Leest en is getekend en

            geschilderd op perkament. Een zelfde kaartboek, ditmaal samengebundeld

            met dat van Heffen en getekend op papier is te vinden in de Koninklijke

            Bibliotheek te Brussel, bij de Handschriften 5396 nr. 18112.
 

1726 – “...sesse daghwanden landt geleghen onder Leest in den Leestschen Cauter

            genoemd Annekensblock”. (GM)

1729 – “Contribueren de parochianen tot het doen maeken van een schoon horologie op

            den toren der kercke, eenieder met de somme die hij zal believen te geven”.

            Eenenzeventig Leestenaars waren goed voor een bijdrage van 254 gulden 19

            stuivers. Wij willen u hun namen niet onthouden :

            Pastoor Van Heymbeke, Jan Peeters, Philippus Fierens, Hendrik De Laet, Pauwel

            Van Fransen, J.F.Elias, Gulliam en Cornelius Puttemans, Gilliam Heeremans,

            Geeraert Fierens, Gulliam Homerese, Niclaes Dekeyser, Jan Gillis, Jacques

            Sleubus, Jan Van Hoof, Jan Van Asch, Jacobus Servranx, Jan Verbrugghen,

            Ferdinand Selleslagh, Peeter De Laet, Peeter Bulens, Sebastiaen Verschuren,

            Romboudt Bulens, Gilliam Buelens, Jan Diddens,Gillis Bogaerts, Mattheus Van..,

            Jacques Elias, Peeter Van Asch, Gilliam De Laet, Adriaen Vercammen, Jan

            Verhoeven, Matthijs De Wit, Anthoon Van Merchtem, Jacques Feremans, N

            Peeters, Ferdinandus Peeters, Jan Wellens, Jan Nieuwlans, Livinus Moirtgat,

            Jacques Peeters, Jan Veruijschen, Martinus Bulens, Jan Coppene, Adam Putters,

            Joos Lauwens, Jan Lauwers, Gisbert Scher, Anthon..., Jan Lambergh, Peeter

            Fierens,  Jacques B..., Andries Diddens, Francies Bulens, Jan Verlinden, Bertel

            Vermijlen, Peeter Vloebergen, Adriaen Lauwens, Mijnheer Caimp, Govaert

            Jacobs, Cannonick Marmillon, Jan Dewit, Francis Bulens, Peeter De Laet en

            Anthon Coekelbergh.  

            Voordien stond er een zonnewijzer op de toren, hij was er geplaatst in 1680.

            Voor de plaatsing van dit kerkuurwerk maakte timmerman Jacobus Van Camp

            op  de zolder van de toren “een huysken voor de horologie”.

            Meester plakker Jan Van Coppenhol mocht bij deze gelegenheid de toren bezetten

            en  witten “met kalck als lackmoes als andersints”. Niet alleen de toren, maar de

            gehele kerk werd dat jaar in het wit gezet.

            (WLS, blz.19)

1729 – Regels Broederschap Sakrament des Autaers. Gedrukt reglement van deze

            broederschap. (Kerkfabriek)

            Pastoor Van den Male richtte (ca 1700) de oudste Leestse broederschap op : die

            van het Allerheiligste. Haar gedrukt reglement verscheen zowat drie decennia

            later.

            (Wilfried Hellemans, 2003 – “Negen eeuwen Sint-Niklaasparochie”)

1730 – Leest telde 719 inwoners.

1733 – 29 december : Niklaas Van Kiel  en zijn echtgenote Catharina De Drijver

            confirmeren voor de schepenen van Mechelen de notarisakte, waardoor ze ter

            rente van het klooster van Leliëndael hebben 1.000 gulden ten penning 16, of in

            geval van preciese betaling tegen 3 g. 10 st. ten honderd, bepalend op 6 dagwand

            beemd “de Halsbergen” onder Leest. (MS)

1735 – 21 mei : Vernieuwing van het reglement van de “Gulde vanden

            handbogheschutters binnen den dorpe van Leest”.

            In 1928 vond mevrouw Voet op haar zolder een bestoft, beschadigd perkament.

            Het werd hersteld in het Koninklijk Staatsarchief en thans bewaard op de pastorij.

            Het onderschrift van deze uit 37 artikelen bestaande “rolle” luidde :

            “ Dese voorschreven Rolle ende Ordonnantie is bij mij onderges. als Hooftman

            van de Gulde van den Eedelen hantboghe binnen der stadt van Mechelen naer alle

            oude Costuijmen ende Usantiën alsoo vernieuwt ende aen die van Leest verleent,

            op heden den 21 Mey 1735.

                        P t P Roose, Baron van Leeuw”.

            In het Rijksarchief te Antwerpen is nog een ouder afschrift van dit reglement te

            vinden, zie jaar 1647.

1735 – Enkele toponiemen uit het ”Pachtboek van juffrouw De la Rue, Mechelen” over  

            de jaren  1735 – 1785 (origineel eigendom van J.Buts-Heist o/d Berg) en allen

            op grondgebied Leest :

            “...item  stuck lant genaemt het “Leliendaels Bunder”  op den cauter...”

            “...item stuck lant genaemt “de Sesse Dagwanden” op den Cauter...”

            “...item een stuck lant eertijts bosch,genaemt “het Bremken”...”

            “ ...item een stuck lant genaemt “den Hooghacker”...”

            “...item een stuck lant genaemt “den Zelinck”...”

            “...item een stuck lant “het Eerste Duijckensvelt”, tegen den Hoeck...”

            “ ...item een stuck lant genaemt “het Twee Duijckensvelt”...”

            “ ...item een stuck lant geheeten “hetDerden Duijckensvelt..tegens den

            Draeijboom..”

            “...item een stuck lant “den Groenen Wegh”genaemt...”

            “...item een stuck lant genaemt “de Drij Honden” onder Leest...”

16-02-2012 om 08:18 geschreven door Marcel Van Hoof

1691 – 31 januari – Schepenbrief van Mechelen : Elisabeth Van Hoof, weduwe van Joris

            De Hont ontvangt van Peter De Kegel en Joanna De Hont 200 gulden kapitaal

            tegen een jaarlijkse rente, verzekerd voor het derde deel van het huis “de Drie

            Vriessen” in de O.L.V.straat.

1692 – 29 december : “De meyer Jan Bouxstuyns voerbaen soude bedienen de meyerije

            van Heffen, Leest, Hombeeck, Battel, Auweghem ende Geerdeghem”.

            (Geschiedenis van Hombeek, blz.31)

1693 – “Omtrent het jaer 1693 is tot Mechelen eerst in gebruyck gekomen het drinken

            van het Lovensche Bier.

            De eerste herberg waer men dit bier tapte was “In ’t Uylenkotje” genaemd, in de

            Onze Lieve Vrouwestraete, alwaer dagelijks vele advocaeten, doctors en andere

            die tot Loven gestudeert hadden, die kwamen drinken.

            De tweede herberg was in het “Vlasch-Bloemeken” en de derde in het

            “LEESTJEN” in de Cathelijne straete. (huisnummer 89)

           Het eerste Lovens bier, dat aldaer getapt werd, was zoo sterk dat de luyden met

            drij pinten te drinken zoo dronken waeren dat men hen thuys moeste voeren.”

            (Mechelse Kronieken)

1694 – Joannes Anthonis Van den Male volgde pastoor Gijsens op van april dat jaar tot

            aan zijn dood  op 22 februari 1723.

            Hij ligt begraven in de linkerzijgang van de parochiekerk.

1699 – 4 april : Willem De Wint bekent dat de Putterie hem 200 gulden heeft

            overgemaakt tegen 12 gulden 10 stuivers intrest op 5 dagwand land onder Leest.

            (MS,nr.4823)

1701 –                           De Sint-Jozefskapel

            Bouw van de Sint Jozefkapel in de Dorpsstraat. Dit gebeurde grotendeels op

            kosten van pastoor Van den Male en enkele vrijgevige parochianen. (DB-1958)

            In het Mechelse stadsarchief ligt een schets van deze kapel in 1790 met volgende

            tekst :

          “St-Josephs-Kapel. Deze kapel wierd gebouwd omtrent 1690 door den

            Eerweerden Heer Joannes Antonius Van de Maele, pastoor te Leest ; denselve

            die het godshuys van de H.Magdalena in den ham begiftigde.

            De kapel wierd onder het fransch schrikbestuer afgeworpen omtrent 1798.

            Doch is later wederom opgebouwd op de oude fundamenten opde zelve wijze

            bijna als zij te voren was”.

            Deze bouwdatum was  foutief vermits deze pastoor Leest vervoegde in 1694...

            In Gazet van Mechelen van 18 september 1959 publiceerde J. Uytterhoeven

            volgende bevindingen over de Sint Jozefskapel :

             “Tussen Leest en Tisselt, aan de zoom der oude Romeinse buurtbaan die aldaar,

            en nu nog in de dorpskom van Tisselt Hoogstraat heet, en die niets anders is dan

            het vervolg der Oude Leestse Baan die, over de Warande van Mechelen komt,

            staan er twee oude en schilderachtige kapellen : de Sint Jozefkapel op Leest en de

            Hoflandkapel op Tisselt.

            De St-Jozefkapel is eigenlijk nog gelegen in het dorp Leest zelf, links van de

            steenweg naar Tisselt, op nauwelijks 200 m van de kerk.

            Deze kapel is in baksteen gebouwd, maar alles is beplakt en wit geverfd. Boven

            de ingang komt een arduinsteen voor waarop tweemaal geschilderd werd “Maria,

            help ons in allen nood”, heden schier niet meer zichtbaar. 

            In de rechterzijmuur komt een steen voor met een jaartal dat echter niet meer te

            ontcijferen is, doch waarschijnlijk het jaar aangaf waarin de kapel, na de Franse

            revolutie, gerestaureerd werd.

            Voor de ingang staat een oude linde.

            Van binnen is de kapel geheel gewitkalkt, van weerskanten en tamelijk hoog, een

            getralied venster met negen ruitjes die echter heden bijna tot de laatste door het

            keuteljacht met steenworpen kapot zijn gekegeld. Binnenwaarts is de kapel 3,50

            bij 4,50 m. De oude deur voorzien van een getraliede opening en van een

            offerblok is, aan de binnenkant beslagen met een metalen plaat en sluit met een

            zeer oud slot.

            Wanneer men even door de getraliede deur kijkt staat men enigzins verwonderd

            over wat er daar binnen te aanschouwen is. Men ziet daar een houten

            Renaissance-altaartje dat zonder twijfel speciaal voor deze kapel vervaardigd is

            geweest. Het retabel vormt een troontje waarop drie oude gepolychromeerde

            beeldjes staan, de H.Familie voorstellend en het staat vast dat deze beeldjes

            vroeger in de processie gedragen werden.

            Op de altaartafel staan aan weerskanten twee houten verzilverde kandelaars. Op

            de antipendiumplank staat het monogram van O.L.Vrouw geschilderd. Maar op

            de altaartrap staan twee reusachtige en voorzeker oude houten beelden, geheel wit

            geschilderd. Links St-Jozef, rechts St-Niklaas en dit is zo maar geen toeval want

            St-Niklaas is de eerste patroon van de parochie en St-Jozef de tweede.

            Deze beelden zijn alvast geen knoeiwerk, ze hebben een zekere allure en doen aan

            werk van een Fayd’Herbe denken. Beide beelden komen vermoedelijk uit de kerk,

            want voor de kapel zijn ze veel te groot.

            Dit vermoeden wordt alvast versterkt door het feit dat er in een kerkrekening van

            Leest, zo maar uit het jaar 1597, de volgende post voorkomt : item betaelt voor

            Het repareren van een Sint Niclaes, te maken een hant metten staf ende het

            cuypken met de drij kinderkens II gulden VIII stuivers.

            Beide beelden zijn veel te mooi om ze daar langer aan de vernielzucht van het

            keuteljacht prijs te geven, want de kapel schijnt niet meer onderhouden te worden.

            Al wat we weten is dat de kapel er reeds stond in 1702, als blijkt uit een toelating,

            op  23 augustus van dat jaar door aartsbisschop Humberto a Precipiano verleend,

            om in de Sint-Jozefskapel te Leest wekelijks een mis te lezen.

            Er is ook spraak van in een vragenlijst in 1716 voor het kerkvisiet voorgeschreven

            door aartsbisschop Thomas Philipp d’Alsace de Bossu.

            Uit nagelaten nota’s van pastoor J. Van Heymbeke in 1744 en door pastoor De

            Heuck in 1774 blijkt dat de kapel is begiftigd geweest door baron de Spangen en

            vrouwe wwe. de Saint Roman Koninxsteen om er ’s zondags en op de feestdagen

            mis te lezen.” (GvM 18/9/1959)

            Op 6 februari 1974 deed pastoor Lornoy bij veldwachter Van Hoof aangifte van

            inbraak en diefstal in de Sint Jozefkapel. Hij ging er van uit de de diefstal werd 

            gepleegd tijdens de nacht van 1 op 2 februari 1974 omdat er toen ook was

            ingebroken in de Sint Annakapel.

            In de St-Jozefskapel gingen de  dieven aan de haal met een zestal houten barokke

            kandelaars en met het gepolychromeerd houten H. Familiebeeldje uit de 17^e eeuw.

            Uit de St-Annakapel ontvreemden ze een 16^e eeuws  houten beeldje.

            Het altaar in de St-Jozefskapel uit 1764 was vroeger een zijaltaar in de

            parochiekerk.

            In de altaarnis staat een gipsen mariabeeldje “seder sapientiae” (stoel der

            wijsheid).

            Met de afschaffing van de processies verdween ook het jaarlijkse onderhoud aan

            kapellekens. Vroeger werd immers bij elke processie de kapel schoongemaakt

            door de buren. Zo werd er ook bij die gelegenheid wit zand gestrooid omheen de

            Sint-Jozefskapel en verse bloemetjes geplaatst op het altaar.

            In 1977 stonden de Leestse kapellekens er dan ook armzalig en treurig bij.

            Gelukkig telde Leest onder haar inwoners ene Georges Herregods. De

            aalmoezenier-kunstenaar lanceerde een aktie “Veldkapelleken” en met een aantal

            vrijwilligers zorgde hij voor een prachtige sanering.

            Zo bracht hij boven de toegangsdeur van de St-Jozefskapel, in zijn typische stijl,

            een ploegende Leestse boer aan en op de zijgevel een Romaanse Kristusfiguur,

            twee werken in steengoedklei.
   

            In het kader van deze aktie “Veldkapelleken” gaf de burgemeester van Mechelen

            opdracht om plantsoenen omheen de kapellen van Sint Jozef en Sint Anna aan te

            planten en deze regelmatig te onderhouden.

16-02-2012 om 08:15 geschreven door Marcel Van Hoof

1647 – 6 april : Gillis Bessems en Mayken Vleesage zijn huisvrouw wonende Leest

            verkopen aan  pastoor Calendries  te Leest voor 170 gulden 6 dachwant land

            gelegen te Leest in de Biest. (Schepenakte van Mechelen,Parochie-Archief Leest)

1648 – Petrus Van Hanswijck volgde pastoor Caelendries op tot in 1674.

            Dit gebeurde op voorspraak van de abdis van Kortenberg Maria Blyleven.

1649 – Een derde klok

            “1649 : Eén van de twee klokken is gebarsten. Om daaraan te verhelpen, steken

            pastoor Van Hanswijck, met de kerkmeesters Jan Bulens en Cosmas Van Vaecke

            de koppen bij elkaar. Ook Nikolaes Loyes en Jacques Bulens, H.Geestmeesters,

            worden er bij betrokken, samen met de gezworenen Gillis Verbruggen, Jan

            Segers, Antoon Somers en Louis Van Venze.

            Men zal niet alleen de gebarsten klok laten hergieten, men wil daarbij een derde

            klok  laten maken. Daartoe reist men tot zevenmaal naar Antwerpen,want de 2800

            pond “klokspijs” zal geleverd worden voor 1540 gulden door Michaël van Laer

            “cooper in cooper” te Antwerpen. 300 gulden zal men direct betalen. De rest van

            de som wordt afbetaald tegen 5%. De rekening is voor de kerk, maar de gemeente

            zorgt voor de intrest tot het bedrag is afbetaald.

            Deze overeenkomst wordt op papier gezet “ten huyze ende comptoir” van notaris

            Dirk Retgen aan de Veemarkt te Antwerpen. De rest wordt besproken tussen pot

            en pint met Petrus Van den Gheyn “in de Ceulsche Kerre” te Mechelen.

            Hij zal de twee klokken gieten voor 385 gulden.

            De grote klok zal 2.087 pond wegen, de middenklok 1.305 pond.

            Op 18 juli 1653 is alles afbetaald.

            Driedubbel feestelijk gelui ! Op deze nieuwe klokken wordt een stevige pint

            gedronken : “drij tonnen ende drij vierendeelen bier” of 34 gulden 10 stuivers.

            En de pastoor krijgt een vergoeding van 12 stuiver “voor een tenne telloire die

            verloren bleeff op het feest van de clocken”.

            (WLS,blz.15 en 16)

            Rekening van het feestmaal op de pastorij gehouden ter gelegenheid van de           

            wijding van de twee klokken :

            “Verteer tot Leest over den maalteyd ten opsigte van het weijden deser twee

            clocken aen terven, corenbrood, aan aberdaen, stockvis, zalm en cabilauw,

            aen groenvisch, boter en caes, pestinaeken en ajuin samen 59 – 14  - 1.

            Aen het dessair, suyckerije, hueren van then, servitten en fruijt, aen den cock

            met  hulper, aen den werckman over ’t clieven van het houd 22 – 15 – 2.

            Aen vierdedeel wijns, over drij tonnen goed Mechels bier “In de Half Maen”

            en  over den accijns 44 – 6 – 0”.

1650 – Anthon de Steenhouwer werd aanzocht om : “een colomme te setten inde

            venster uit de sacristy, die aldaer om diefverije met gewelt uitgebroken was”.

            (WLS,blz.13)

1650 – 21 mei : “Voor notaris Guill. Van Tongelen verschenen Gillis Moldermans

            coninck, Jonkeer Jan Jeronimo De Clercq heere van Bouvekerke hoofdman,

            Nicolaus Coeckelbercks ende Niclaes Loocx dekens van de Gulde van Sint

            Sebastiaen van den dorpe ende prochie van Leest representerende het corpus van

            de selve Gulde ter eendre ende Jan Verlinden den jongen landtman aldaer mede

            guldebroedere ter andere zijden welcke eerste comparanten hebben verclaert dat

            dat alsoo de voors. Gulde is competerende zekere ledige erffve daer eertijds eene

            huysinge op gestaen heeft gel. In de plaetse van Leest voors. hendt tegens het

            kerckhoff aen de selve huysinge eertijds gedient hebbende ten dienst van de

            voors. Gulde alsdaer inne hunne camer ende vergaderinge gehadt ende gehouden

            hebbende ende dat het haer metten quadentijt niet gelegen is thuys daer van µ

            wederom op te bouwen, zij geraeden hebben gevonden de voors. erve over te

            setten...aen de voors.Jan Verlinden op conditie dat hij de selve sal bebouwen

            ende daer op een nieuw huys stellen, ende dat de groote camer die sal moeten

            gescildert ende gepaveyt worden daer van sal zijn ten dienste van de voors.

            Gulde.”  (Gijs-Thys, reg. Nr.72 f°13)

1655 – 4 maart : Marten Hasendonks, pachter Leest – proces tegen Philip Verschueren

            rent – abdij van Grembergen. (Notariaat Sporckmans Verhulst – Mechelen)

1655 – 25 mei : Jan Vlemincx zal afkwijten rente tot laste van Jacob Vlminck bezet op ¼

            van bos te Leest.

            Jacob Vleminck priester verkoopt zijn broer Jan ¼ van een Bleckbos gekomen uit

            Scheiding op 14/6/1638. (Notaris Verhulst,Mechelen)

1655 – 26 oktober : Maria Van Hanswijck, weduwe van Willem Coop, haar zoon

            Willem Coop, Jaspar Huberti, echtgenoot van Elisabeth Coop, Anna Maria

            Coop, Joanna Verberckt, weduwe van Jan van Hanswijck, Catharina van

            Hanswijck, Hendrik en Willem van Hanswijck, Jan en Maria van Hanswijck

            verkopen aan Bernard Alexander Van den Zijpe en diens echtgenote Isabelle

            Douglas, gezegd Schot, een bunder beemd onder Leest aan de brug, belast met

            een ½ brasp. aan de heer van Mechelen. (MS) 

1656 – 26 januari : Jacques Vleminckx priester transporteert Hendrik Brants echtgenoot

            van Maria Gootens 1/8 beemd “de Cleyne Cragels” onder Leest, geërfd van Anna

            Bernaerts, moeder van den comparant. (Notaris Verhulst – Mechelen)

1656 – 24 maart : Cornelis Matthijs,Schepene van Leest, 1/2 Barbara Matthijs wwe

            Marten Van Immerseel ½ verhuren beemd aan Niklaes Loycx en Gillis

            Verbruggen , pachters te Leest.

            (Notariaat Mechelen -Sporckmans Verhulst)

1656 – 7 mei : Notaris P. Verhulst Mechelen :

            Ontvangst van Bestiael geld door de stad Mechelen. Lijst van 800 personen

            gerangschikt volgens gemeente.

            Leest : Andries Diddens. Bertelmeus Aerts. Adriaan Aerts. Cosmas Van Vaeck en

            Christiaan Van Vaeck tsamen.

            Andries Vermerchten. Anthonis Somers wwe Van Den Broeck.

            Augustijn Dillis. Wwe Diddens. Anthonis Feermans. Wwe Gommar Aerts.

            Adriaan Verlinden. Wwe Verschueren. Gillis de Win. Wwe Marten Martens.

            Gillis de Win. Wwe Jan Buelens. Gommar Aerts.

            Gillis Verbruggen. Gillis Troy. Gerard Coeckelberg. Jan Verbruggen. Jan

            Verlinden. Wwe Maeldermans veracordeert met Gillis Maeldermans.

            Gillis Fierens. Hendrik De Wint. Gerard Sleubus. Jan Vermijlen. Jan Vlemincks.

            Jacob Mollemans. Joeris Van den Bemde. Jan Zegers. Jan Dilis. Jacob Buelens.

            Jan Huysmans. Ingel Verbruggen. Lonijs Vermijlen. Lauwerijs Van Coetsem.

            Lauweijs van Rijmen. Am. Maarten Ruelens. Matheus Peeters.

            Merten Huysmans. Marten Bertels. Niklaas Persoons. Niklaas Loicx.

            Niklaas Coecelberg. Pieter Suys. Pieter Vermijlen. Pieter Huysmans.

            Pieter Lauwers. Pieter Zegers. Pieter De Laet. Wouter Maes.

1656 – 13 juni : Maria Goitens = Henri Brants gaan af van koop van 8 paart in beemd

            de clyne cragels onder Leest tegen priester Jac Vleminckx item 1/8 in de

            Karrebeemd Heffen. (Notariaat Sporckmans Verhulst Mechelen) 

1656 – 14 juni : Corneel van Laeck gezworene van Muizen, Mathias Van Winghe,

            gezworene van Hombeek, Jaak Mollemans gezworene van Leest, enz... hebben

            hunnen laste aanvaard bastiaangeld. (Notaris P.Verhulst – Mechelen)

1657 – 19 februari : Niklaas Neefs x Maria Matheusens ontvangen van Rumoldus Van

            Hoof i.n.v. zijn zuster Elisabeth Van Hoof.

            (Notaris P. Verhulst Mechelen)

1658 – 19 oktober : Cornelis de Meyer verhuurt Adriaen Aerts pachter Leest opden

            heffense kauter. (Notariaat  Sporckmans Verhulst, Mechelen)

1659 – 30 maart : Niclaes Loicx pachter te Leest  ontv v Bartel van Elsen...

            (Notariaat Sporckmans Verhulst Mechelen)

1659 – 22 augustus : Jaak De Wit, gezworene te Hombeek, Ferry Feermans met Francois

            Elias te Battel, Lonijs Vermijlen en Gerard Couckelberg te Leest, Philips

            Quackels Pennepoel akkoord met Gerard De Potter over bestialen.

            (Notaris P. Verhulst, Mechelen)

1659 – Jan De Win pastoor in Leest/Hombeek tot 1660 ?

            F. De Ridder schrijft : “1659-1660. Jan De Wint of De Win, pastoor van Leest,

            bediende de parochie van Hombeek als “deservitor”. En tegelijk verwijst hij

            naar een Hombeeks document (van 14 januari 1660) waarin heer Johannes de

            Wint, “pastoor tot Hombeek” wordt genoemd.

            In de rij Hombeekse pastoors situeert F. De Ridder deze Jan De Win(t) tussen het

            overlijden van pastoor A. Steemans (1659) en de erop volgende benoeming

            van N. De Clerck (op 25/9/1660).

            (Wilfried Hellemans, “Pastoors Gevraagd”, ’t Ridderke nr.2, 2004)

1660 – 17 september : Catharina Bernaerts transporteert aan Anna Vlemincx,echtgenote

            Jan De Grauwe, al haar goederen bij haar overlijden, te weten een erfelijke

            vleesbank in het vleeshuis, de helft van de beemd “Den Cleynen Burchval” onder

            Heffen, het ¼ deel van “Den Grooten Borchval”, de ½ van de kerkbeemd onder

            Leest, en verder zoveel renten en mobilaire goederen als nodig opdat Anna

            evenveel zou hebben als Jan en Joos Vlemincx. (MS)

1662 – 13 mei : Pater...de Buer verhuurt Jan Bullens = C van Broeck hoeve thof ter

            meulen onder Leest.

            (notariaat Sporckmans Verhulst, Mechelen)

1662 – 22 mei : Gilles Verbruggen pachter Leest = Guilleam zelve verb. 1 het saefvoet

            blocke te Leest.

            1 carolus daniels erve 2 kinderen.... 3 het kouter...

            (notariaat Sporckmans Verhulst, Mechelen)

1663 – In 1663 was er “groten watervloet” te Leest en daarbij moet ook de pastorij onder

            water gestaan hebben want datzelfde jaar werden “de plaetse” en het

            “pastoorsachterhuis” met aarde opgehoogd : Louis Vermijlen gaat met synen

            waghen ende peerden om 20.500 careelstenen, den calck, de savel ende gesaecht

            hout halen voor dat pastoorsachterhuysken”. (Zie ook Kerk en Pastorij)

1665 – 24 april : De H. Geesttafel van Sint Rombouts legt beslag op een half bunder land

            “Groot Aerland” onder Leest van Petronilla Burino en Jaspar Theunissen wegens

            vertoef. (MS,nr.1196)

1672 – 11 maart : Cornelis Daneels ontleent aan Peter Blondel 2.000 gulden tegen 100

            rijnsgulden intrest. Hij geeft tot onderpand drie bunder land onder Leest, evenals

            de drie bunder land “het Houtenblok” aldaar. (Opene brieven van Karel II van

           Spanje, Charters, H.Geesttafel en Huisarmen, nr.22)

1674 – Gerard Van Espen werd pastoor te Leest in opvolging van Petrus Van Hanswijck.

            Hij overleed op 19 janauri 1691 “morto periculoso infectus”, door een gevaarlijke

            ziekte aangetast.

            Pastoor Van Espen ligt begraven in de linkerzijgang van de kerk. Op zijn grafzerk

            staat te lezen : “D.O.M. Sepulture van den Eerweerdighen Heere  GERARDUS

            VAN ESPEN, pastoir alhier den tydt van 17 jaeren, die de gemeynte loffelyck

            gedient hebbende, is gestorven den 19 Januarius 1691 requiefcat in pace”.

1677 – Dat jaar werd een “sauvegarde” aangesteld “tot bewachnisse om onze kercke te

            bevrijden door ordre van mijnheer pastoir Van Espen”. (WLS,blz.16)

1678 – 20 december : Jan Frans de Roubaix tot meier genoemd van Hombeek, Leest,

            Auweghem en Geerdeghem. Hij volgde Perico Bordel op.

            De Meier

            Na de afschaffing van de Leestse schepenbank en tot aan de Franse omwenteling 

            werd Leest bestuurd door Mechelen via een meier en gezworenen. Het recht deze

            meier te benoemen behoorde de stad toe. De meier was haar rechtstreekse

            vertegenwoordiger en stadhouder. Hij zwoer de eed van getrouwheid in handen

            van de schout, ten overstaan van de communiemeesters en schepenen van de stad.

            Hij bekleedde vervolgens zijn ambt meestal tot aan zijn dood.

            Wel kon hij er vrijwillig afstand van doen of mocht om gewichtige redenen

            worden afgezet.

            Het was de meier geoorloofd, naar vrije keuze, de meierijen van verschillende

            dorpen of heerdijen gelijkertijd te bedienen. 

            Voor alles behoorde de meier de rechten van de Mechelse gemeenschap voor te

            staan en te handhaven.

            Hij zat de vergaderingen van de gezworenen voor, gaf hun raad “ende assistentie”

            en als er geld nodig was “tot betaelinghe van eenighe pressante schulden, tsy

            schip ofte waegenvrachten” moest hij de penningen voorschieten een jaar lang en

            zonder intrest.

            Verder had hij de gezworenen de kost te geven wanneer zij de landen van het

            hadden “ghescauwt” ofschoom hem het profijt van “die schauwinghe” eerst geviel

            met Baafmis.

            De eed, die de meier aflegde bij zijn aanstelling, verbond hem “nyet te laeten van

            recht te doene ende die goede lieden te beschutten”. Hij was derhalve gehouden

            “hem dagelijx te bevinden opte velden alomme ende aldaer te verheuden alle

            scade”.

            Dieven en kwaaddoeners, wie die ook waren, moest hij “stoutelec arresteeren”

           en  uitleveren aan de schout van Mechelen.

            Indien er kosten kwamen kijken bij een arrestatie dan mocht hij ze in rekening

            brengen.

            Zo is er terug te vinden in een rekening van Jan Frans de Roubnaix  over 1929-30

            een uitgave van een gulden, achttien stuiver voor  “het verteir van die patrouille”

            die in februari 1729 “gevat hadde eenen voleur domestique, die een gat gemaeckt

            hadde in een leemen wandt”. De inbreker werd gestraft met de “koorde” en in juli

            tererchtgesteld. Om hem naar Mechelen te voeren had de meier een kar opgeeist.

            Hij ontving daarvoor twee gulden extra.

            Krakeel, getwist, vechtpartijen en al wat van die aard in zijn meierij voorviel,

            moest hij eveneens “clachtelyck aen die wet van Mechelen overdragen”.

            Minder zware delicten zoals “bescadinge van der goede lieden vruchten, beemden

            ende houtwas”, mocht hij zelf beboeten. Het stond hem daarbij vrij, “dien hij

            ghecalengiert hadde te panden voor de opgelopen boete”.

            Zulks mocht geschieden “sonder wederseggen van iemandt”, op voorwaarde

            Nochtans, dat “die calengie waere naer geleghentheyt vande saecke ende naer

            uytwijsen van sijnen rollen”. (naar de lijst der strafbare feiten opgemaakt ten

            gerieve van de meier door de wet van Mechelen). 

            In de uitoefening van zijn functie werd de meier bijgestaan door een dienaar die  

            men de naam gaf van “preter, ’s meyers sergeant ofte onderofficier” of ook

            “ondermeier”.

            In de middeleeuwen heette hij algemeen “scutter, scutator, custos agrorum”

            (veldwachter).

            De preter was de onmiddellijke ondergeschikte van de meier: zijn plaatsvervanger

            voor al wat het politiewerk van het dorp aanbelangde.

            De meier liet hem meestal “het goedt regardt” over het naleven van de rol  en

            ontlastte zichzelf helemaal of ten dele van het “dagelyckx bevinden op die

            velden” om eventuele kwaaddoeners te “calengieren”, betrouwend daarvoor op

            “synen preter oft sergeant”.

            (Geschiedenis der gemeente Hombeek, F.De Ridder, blz.30 en volgenden)

1680 – “In dit jaer lagen 12.000 hollandsche soldaten te camperen op de Hombeekschen

            Cauter. (MK,F.Berlemont)

1690 – 16 september : Notaris Van der Veken, Willebroek : stuk over bekostiging der

            wachten van Heffen, Hombeek, Leest, Blaasveld, Battel, Zemst en Willebroek.

1690 – 9 november : Notaris Antoon Van der Veken, Willebroek : stuk over de levering

            van wachten door Grimbergen aan Leest, Blaasveld, Kapelle op den Bos,

            Kampenhout,  e.a.

1691 – Michael Gijsens werd pastoor te Leest van juni tot 31 juli 1693, de dag van zijn

            overlijden. Tot er een nieuwe permanente pastoor kwam(april 1694) werd hij

            tijdelijk opgevolgd door deservitor Nikolaus Van Dienant.

16-02-2012 om 07:54 geschreven door Marcel Van Hoof

1634 –                                  Pest te Mechelen en elders

“Mechelen kende, zoals trouwens gans Europa, in het verre verleden eveneens regelmatig weerkerende  pestepidemieën. Vooral bekend is de epidemie van 1634 gebleven waarbij niet minder dan 2600 mensen het leven verloren, een reusachtig getal, als men weet dat de toenmalige bevolking van Mechelen op slechts 20.900 zielen geraamd wordt !

De pest, trouwe volgelinge van oorlogen en ontberingen, was er nadien nog in 1665, in 1666 en in 1669, schrikwekkender dan ooit.

Uit de befaamde pestordonnantie van 1556, nog van kracht tot 1669, volgen hier enkele bepalingen : zodra een huis wordt erkend als besmet, moet het worden gesloten en mogen nog enkel de vensters boven de eerste verdieping worden geopend. Er dienen witte latten geslagen dwars op de deuren, ten teken dat het huis besmet is.

Personen die met een zieke in aanraking komen mogen niet buitenshuis verschijnen dan met een witte stok in de hand ; ze mogen geen voet zetten in lokalen waar eetwaren verkocht worden, noch in kerken of kloosters (tenzij om er de sakramenten te ontvangen).

Wensen ze toch iets te kopen, dan worden de waren hun door middel van een lange stok door het venster van de winkel toegestoken en dienen de kopers hun geld in een emmer water voor de winkeldeur te werpen.

Na het overlijden van de zieke moet al het beddengoed en de klederen ’s nachts gewassen worden. De kamer van de overledene dient vijf à zes weken verlucht te worden, geschuurd en verwarmd.

Met het schuren van besmette huizen worden de Zwartzusters belast.

Paal en perk wordt gesteld aan het vrij langs de straten lopen van varkens. Samenscholingen van buren die kletspraten voor hun deur, worden verboden evenals vergaderingen of danspartijen.

Vrouwen mogen niet meer met hun rok over het hoofd geslagen rondlopen, tenzij bij regenachtig weder... 

Reeds in de 15^e eeuw bestonden er “pesthuizen” in Mechelen. De oudste zouden deel uitgemaakt hebben van het klooster der Zwartzusters aan de gelijknamige vest.

Later werden bij epidemieën, buiten de stadswallen gelegenheidspesthuizen ingericht.

Zo weten we, dat bij de epidemie van 1518 -1519 het Mechelse stadsbestuur extra pesthuizen liet inrichten op de gehuchten Nekkerspoel, Auwegem en Battel...

(Gazet van Antwerpen -21/12/1985)

1638 –Op de plaats waar later het Leestse gemeentehuis met aangebouwd schoolhuis

            zou komen werd in 1638 aangevangen met de bouw van het “kostershuis”.

            Het behoorde voor de helft aan de kerk en de andere helft aan de H. Geesttafel.

            Meer info onder 1829 bouw van de jongensschool in de Scheerstraat.

            (DB, November 1985)           

1638 – 4 maart : Vrouwe Elisabeth de Clermes, weduwe van wijlen Guilliam Dierickx,

            in zijn leven capitain ten dienst van syne con.maj. geeft aan Geeraert

            Couckelbergh en Jan Bulens, H.Geestmeesters te Leest, ten voordeel van de H.-

            Geesttafel een dachwant land gelegen op de couter te Heffen bij de meulen.

            (Schepenakte van Mechelen – Parochie-Archief Leest)

1639 – 24 januari  : Gillis Bessems sone Anthonis, daer moeder aff was Cathelijne

            Peeters, verkoopt aan Franchois Van Orssele, bakker, een erfelijke rente van 12

            gulden 10 stuiver jaarlijks op land en huis van 2 bunderen gelegen te Leest in de

            Biest.  (Schepenakte van Mechelen, Parochie-Archief Leest)

1644 – In 1644 werd Gregorius Caelendries pastoor te Leest en dit tot 1648.

            Onder zijn pastoorschap werd in 1647 het timmerwerk van de toren vernieuwd en

            sterker gemaakt teneinde zwaardere klokken te kunnen dragen.

1644 – 12 mei : Jan Nagels, pachter te Leest geeft aan Juffr. Willemijns Vanden Venne

            wijlen Adolphs dochter, daer moeder aff was Jouffr. Marie Van Leyen, de 6

            carolus gulden en 5 stuiver erfel. rente op een huis en hof en gronden te Leest aen

            de Heyde. (Schepenakte van Mechelen, Parochie-Archief Leest)

1645 – “...stuck lants geheeten Domdach onder Leest omtrent het Scheurcappruyn”.

            Uit akten van de 14^e eeuw blijkt dat de familie Doemsdach er vele goederen

            had.  (AM) 

1646 – Na de rustige periode van Albrecht en Isabella laait de oorlog tussen Spanje en

            Holland weer op. Ook de kerk van Leest krijgt daar zoals steeds de weerslag van :

            verscheidene keren worden de kostbaarste “kerckendingen in den noot van

            soldaten”  in allerijl naar Mechelen gebracht “als men gonck vluchten” (1646 en

            1705).

            En in 1677 wordt een “sauvegarde” aangesteld “tot bewachnisse om onze kercke

            te bevrijden door ordre van mijnheer “pastoir” Van  Espen.

            Peeter Van Buxom moet “de muur aan de kerkdeur behoorlijk repareren die de

            soldaten moet geweld gebroken hadden”. Het hout van de  afgebroken deur wordt

            naar Mechelen gevoerd voor verkoop. (WLS,blz.16)

1647 – “Ordonnantie vander gulde vanden Handboghe Schutters binnen den dorpe van

            Leest ...opden Sinte Sebastiaen inden Jaer 1647 den 20 january.

            Om goede ende broederlycke liefde te stellen over de gulde van den Handboghe

            binnen den dorpe van Leest ende boghen gesellen ende guldebroeders van deser

            soo syn byden Heere hooftman onderhooftman gesworen dekens andermans

            vandegroote gulde van den edelen handboghe binnen Mechelen naer oude

            costumen gestatuert de poincten ende artikelen hier naer volgende om die inder

            serlver gulden ende by alle die ghene inden Eedt van dyer syn elck in syn regard

            als voordaen achter volgt ende onderhouden te worden tot dat by den voorscreven

            heere hooftman anders hier inne sal geordonneert wesen reserverende den selven

            hooftman syn hondert ende macht om dese selve poincten ende artikelen te mogen

            interpreteren minderen meerderen ende veranderen altyt als het hen goetduncken

            sal amuserende ende doende te niet alle voorgaende ordonnantien ende statuyten

            eertyts der selver gulde verleent ende uytgegeven...”

                                              Den Eedt

            Onder dit mennelyck geselschap eendrachtig begere ick vreetsamentlyck te

            verheeren de catholycke kercke warachtich belove ick trouwe, oock de eere weert

            alder eeren der stadt mechelen sal ick vermeeren, geoorsaem onsen coninck heere

            hooftman joeckens mede, Schot ende loten sal ick genen sonder verseeren gelyck

            myne medebroeders naer ander seden discort sal ick verjaghen ende houden

            vreede den edelen handboghe in syn staende pese sal ick eenen in dorpen en

            steden op dat ick niet en verwowe goedts toren zoo helpe my sinte sebastiaen

            syn vriendt vercoren...”

            Ondertekend door J. Bouvekercke “Hooftman van de gulde”

            (Rijksarchief Antwerpen)

                                     De Gilde van Sint Sebastiaan

            Deze gilde van Sint Sebastiaan schijnt de oudste vereniging van Leest geweest te

            zijn want deze rol verwees naar een nog ouder  reglement : “ze deed teniet alle

            voorgaande ordonnantien ende statuyten eertyts der server gulde verleent ende

            uytgegeven”.

            In 1650 bestond het bestuur uit hoofdman  Jonkeer Jan Jeronimo De Clercq, heere

            van Bouvekerke, “coninck” Gillis Moldermans en dekens van de gilde  Nicolaus

            Coeckelbercks en Niclaes Loocx.

            Hun lokaal lag “tegens het kerckhoff” en werd bewoond door Jan Verlinden.

            (Gijs-Thys,reg. Nr.72 f°13)

            Als aansluitingsgeld betaalde men 15 stuiver en bij die gelegenheid legde men

            ook “den Eedt” af.  Wilde iemand de gilde vaarwel zeggen, dan kostte hem dat

            6 gulden (art.18).

            De schuttersgilde was trouwens enkel voor welstellenden, want wie “van den

            arme genoot”, werd niet aanvaard (art.32). Dit artikel werd echter later uit de

            statuten geschrapt.

            Eenmaal per jaar was het “Koningsschieting”, dan hing de hoofdman “naer oude

            costuymen” de “breucke” om de hals van de koning. Deze “breucke” ging elk jaar

            naar een ander. Ze werd door de koning gedragen bij alle officiele evenementen

            zoals het teerfeest, processies, enz.

            Op de dag van de koningsschieting betaalde elke gildebroeder zes stuiver, of hij

            schoot of niet, “tot profijte vanden coninck die alsdan den papegaey afgeschoten

            sal hebben, waer voren den coninck gehouden zal wesen te geven een tonne

            goet bier.” (art.20)

            De gildeleden stapten op in de processie van Sinte-Nicolaes op de ommegangsdag

            “met gespannen boech ende pijl”. (art.11)

            Ze gingen ook mee, op straffe van 12 stuiver boete, in de processies van Hombeek

            en Heffen (art.10).

            Was er een schutter gestorven dan waren het de zes dichtstbijwonende

            gildebroeders die hun makker naar de kerk en naar het graf droegen. Daarvoor

            kregen ze achteraf een “pot goet bier”. (art.30)

            De feestdag van Sint-Sebastiaan, 20 januari, was hun jaarlijkse “Teerdag”.

            Men begon met eerst “eerelycke ter kercke te gane ende de misse te hooren ende

            te  offeren de silveren penninck”(art.12).

            Na de mis werd eens goed gegeten, gedronken en gedanst.

            Oudere dorpsbewoners weten nog te vertellen hoe die dag ook de vrouwen van de

            partij waren : zij schoten op de hoge wip die voor de gelegenheid midden in het

            dorp was geplaatst. Wie “koningin” schoot moest de koffie betalen.

            Daarna volgde de koningsschieting van de mannen, dit alles werd opgeluisterd

            door een harmoniemuzikant en trommelaars.

            De laatste staande wip stond op de Tisseltbaan, achter het “Wiphuis”.

            Daar werd nog geregeld geschoten tot aan de Eerste Wereldoorlog. Nadien werd

            de schuttersgilde opgedoekt.

            De “breucke”(of “breuk” was een soort met goud en zilver belegde hermelijnen

            kledingsstuk)  werd verkocht aan een antiquair uit Brussel. Pogingen om die terug

            te bekomen liepen op een sisser uit.

            In 1928 vond mevrouw Voet op haar zolder een bestofte perkamenten rol : het

            was het reglement uit 1735, bestaande uit 37 artikelen van de “gulde vanden

            Handbogheschutters binnen den dorpe van Leest”. Deze rol wordt thans bewaard

            op de pastorij.

            Het onderschrift van deze uit 37 artikelen bestaande “rolle” luidde :

            “Dese voorschreven Rolle ende Ordonnantie is bij mij onderges. als Hooftman

            van de Gulde van den Eedelen hantboghe binnen der stadt van Mechelen naer

            alle oude Costuijmen ende Usantiën alsoo vernieuwt ende aen die van Leest

            verleent, op heden den 21 Mey 1735.

                       P t P Roose, Baron van Leeuw”.

            Albert Huysmans publiceerde in De Band van juli 1979 een lijst met  locaties en

            jaartallen  alwaar de schutters zich konden uitleven:

            vaste staande wip : 1785 Tisseltbaan, liggende wip : 1889 Sint Sebastiaen, 1919

            In den Boerenhandel, 1930 Belle Vue. Op doelen : 1839 Het Knippershol, 1845

            Winkelstraat, 1850 Zennebrug en 1854 Huis ten Halven.

            Sint Sebastiaen bezat ook nog een bollebaan onder een rieten afdak, met in de

            lemen vloer aan beide uiteinden een pollepel holte, waarin een halve bol met een

            cirkel  van 15 cm pastte. Twee groepen trachtten met een rollende of schuivende

            buiging het grootst aantal halve bollen bij de tegenstrevers te scoren.

            Na W.O.I werd te Leest enkel nog geschoten op de liggende wip en op doelen.

            Schuttersverenigingen waren nog : “Ons Vermaak”, met lokaal bij Huybrechts in

            de Dorpsstraat (zaal Sint-Cecilia) en “De Vrijschutters”, in de zaal Boerenhandel

            bij Petrus (Pirreke) Van den Eede. Beide verenigingen overleefden de tweede

            wereldoorlog niet.

            “...Leest had eens een wip ! Op sommige zondagnamiddagen was het daar een

            vrolijke wemeling. Dan kwamen behalve onze eigen mannen, de scherpschutters

            af van de omliggende dorpen : Londerzeel, Breendonk, enz..

            Geen bleke slungels maar stoere joviale kerels...

            De schutters spanden de pezen op hun boog. In trui of hemdsmouwen met leren

            armbekleedsel, schaarden ze zich in gelid onder de wip.

            Zie nu even naar die schutters, bekijk er zo eentje terwijl hij mikt : de lippen zijn

            dun en toegenaaid van wilskracht. Zijn open oog is als een patrijspoort

            gebrakeerd op de gaai.Zijn flamingohals rekt zich, mede de kin agressief scherp

            de hoogte in spiesend, energie voor drie, en zo vol inwendig vuur dat het is of zijn

            wezen zelf vonken schiet. Er spannen zich levende, trillende draden van hem naar

            de hoogvogel... De pijlen snorren door het gekruif en gestreuvel van de

            vederweelde daarboven, stevig vastgespitst op het takkenrif van wat we

            (in de vlastijd zaliger) de “strijp” noemden. Daar prijkte, schitterend plechtig,

            soeverein, de koningsvogel, de heerlijke reuzengaai, links en rechts onderaan

            geflankeerd door fiere vleugeladjudanten : de zijvogels, en dezen zelf door twee

            kadetten : de wuivende kallen ; en deze laatste dan geëscorteerd door heel het

            kakelbont gehummel van de kleine vogeltjes.

            Pijlrapers zwermden lustig toe op het lokaas van een cent of een solleken, de

            behendigsten vingen zelfs de pijlen rechtstreeks op in hun vlucht : heerlijk !

            Gekneusde koppen en neuzen belandden bij ons. Moeder gaf hun elk een warm

            badje, en plakte er een pleistertje op en...klaar was kees voor nieuwe dekoraties...

           O ! Daar gaat plots een juichkreet op. Iemand heeft, in een supreem koningsschot,

            de gaai afgeschoten ! Een kostelijk topmoment ! Eerst nadat de geestdrift wat

            geluwd is, gaat het spel voort naar de andere spijlen, tot zijvogels, kallen, klein

            grut, tot alles kaal en eraf is.

            En dan worden de helden van de dag gevierd. De koning wordt in de hoogte

            gestoken en onder zoveel triomf en tralala rondgedragen, dat zelfs een

            boogscheut verder, de kikvorsen op het vijversvlak komen aandansen, hun wijde

            bruine kaken opensperren en kwakwakend mee kermissen op hun manier, want nu

            wordt het een gonzend gezellige verbroederingsavond, waarop de wip, en de

            blauw-stralende hemel erboven, blij neerblikken...”

            Zuster Melanie (Christine De Laet) in De Band – december 1957)            

16-02-2012 om 07:51 geschreven door Marcel Van Hoof

            “de Cleyn Traegel” 3 dagwand te Leest, grenst 1. beemd “de Geroote Traegel”,

            daaraf het meestendeel de koper toebehoort, 2. de Zenne alomme.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.2399)

1606 – 15 juli : Lanceloot van Gottignies, echtgenoot van Anna Van der Laen, Niklaas en

            Jan Van der Laen, erfgenamen van Jan Van Brancion, verklaren dat het klooster

            van de Augustijnen de 40 carolus gulden erfelijke rente hebben gekweten, die

            geheven werd op een huis met hof, plaats en grond in de Koestraat over de laatste

            brug. Deze terugkoop werd gedaan met de gelden van de verkoop van 19 g. 15 st.

            op de Kloosterhoeve onder Leest, ten voordele van Elisabeth Van den Brande.

            (MS)

1607 – 30 mei : Magdalena Oistermans geeft aan de H.Geesttafel van O.L.V. over de

            Dijle haar deel van een erf met huis onder Leest, een blok land aan de Lyckstraat

            en een half bunder bos bij de Leesterheide. (MS, nr.1908)

1610 – 20 december : De proviseurs van het godshuis van de H.-Drievuldigheid, Jonker

            Jacob van Cranendonck en Jonker Reynier Keeremans, beiden schepenen,

            bekennen dat de proost van Leliëndael Pieter van Spoelberch een erfpacht van 4

            veertelen corenrente uit 7 veertelen, met kapitaal en intrest heeft afgekweten zoals

            die waren bezet op het Coeman Blok te Leest, tussen het goed van Leliëndael en

            het land van Laureijs van Ranst en op een bos van 1 bunder, De Dwaesheijt,

            tussen wijlen Jan vander Linden en Jan van Holse.

            (IFL,blz.110 nr.460) 

1615 – 10 juni – Schepenbrief van Mechelen : Maria Lelieboom treft een minnelijke

            schikking met Andries Huens omtrent geleende gelden : 13 carolusgulden van de

            25 gulden op het huis “de Ram” in de Guldenstraat, 18 gulden 15 stuivers op een

            grond in de Biest, bij de kruisweg onder Leest.

1615 – Grensscheiding Thisselt, Blaesvelt, Heijndonck met Heerlijkheid Mechelen

            Op 6,7,13, 14 en 15 oktober verschenen voor notaris De Coster jonkheer Philips

            Snoye, oudburgemeester en daarna tresorier van de stad Mechelen samen met

            Heer Jacques Bernaerts oudschepen en dan gezworene van de dekenij van

            Mechelen. Ze hadden als opdracht “het ondersoecken ende exclarisseren de

            Paellen ende Limiten der Jurisdicxtie van Hombeeck, Leest ende Heffen,

            landen ende dorpen der Jurisdictie der voirn.Stadt”.

            Door Rombault Taels, meier van de genoemde dorpen hadden ze in Hombeek

            een vergadering belegd.

            Vertrekkend vanuit Hombeek werd de grensscheiding met de palen beschreven

            tussen het Mechels rechtgebied en de aangrenzende gebieden zoals Smal

            Brabant en Kapelle-op-den-Bos. In dezelfde richting gaan ze de grens tussen

            Leest en Tisselt langs en zo verder door.

            De oorspronkelijke tekst na het verlaten van de scheiding tussen Leest en

            Kapellen-op-den-Bos :

            “…Comende alsoo vuijt het voirs. Bosch Lancx het Beecxken Inde Thisselstraet

            daer het beecxken over Loopt ende vande zelve straet commende in eenen Bosch

            groot drij daghwant toebehoorde de Vrouwe Inden hertshoren Paellende tzelve

            teghen het hofflandt toebehoorden Goemer(?) Maes Liggende onder Thisselt,

            ende daer neffens aende Leester zijde Leet een hoffstede metten hove groot een

            halff bunder, toebehoorende Anthonis Besseman Paellende achter aen tvoirs.

            hoplandt wesende onder Thisselt ende daer neffens Leest franchois vanden Zande

            met een halff Dachwant Bosch onder Leest, Commende alsoo voorts achter aent

            bosch vande kercke van Ste. Rombauts, ende daer neffens mr. Peeter Blondel, met

            een stede groot een half bunder, oijck al op de beeck gelegen, over de beeck

            van Thisselt leet het Clooster vande SieckeliedenBosch, ende daer neffens Leet

            een bosken groot drij dachwant toebehoorende de vrouw Inden Hertshoren

            Liggende achter teghen de voirschreven Sieckeliedenbosch Wesende Thisselt

            Ende voir al neffens de heijde daer neffens leet eenen Bosch genaempt  Sieckelien

            Bosch, daer de Beeck deur Loopt zijnde het deel ter zijdeweert Leest ende over de

            Beeck Thisselt ende daer neffens eenen gbosch groot daer de Beeck oijck

            deurloopt toebehoorende de kinderen Cornelis Matthijs sijnde insgelijcx op de

            zijde vande heijde Leest ende over de Beeck den zelven Bosch met het ander deel

            Thisselt, Ende naest het voirs. bosch Leet den scherpen horick Bosch

             toebehoorende  derffgenaemen Bouxhorincx wesende onder Leest Paellende

            achter aen tzelve Bosch ender daer neffens leet eenen Bosch die oijck onder Leest

            is groot drij bunderen toebehoorende als oijck daer naest leet eenen Bosch groot

            3 ½ Bunderen toebehoorende mijn heer Moriencourt geheeten Kerremans Bosch

            onder Leest, paellende achter aent goet vande Wed.e Peeter opde Beeck met

            eenen Bosch groot Seven Bunderen ende is onder Thisselts goet, Ende naest den

            voirschreven Moriencourts Bosch Leet een Bosch Groot omtrent Seven Bunderen

            toebehoorende Hugo de Burger ende is onder Leest Paellende achter over de

            Beeck tegen Zijnde over sulckx de voirs, gesworene hunne vercleren ende

            depositie Opden voirschreven Xiii Octobris anno voirnoempt, 1615”.

            Vergelijken we deze beschrijving met de Popp-kaart van Leest dan begint deze

            aan de Thisselt straet. Op de stafkaart Boom (23/3) van 1936 is dit Moerstraat.

            De beek die nog door of langs verschillende bossen loopt is de Zwarte Beek.

            Ze vormt de scheiding tussen Tisselt en Leest en verder nog een stukje tussen

            Tisselt en Heffen.

            (Leon Bernaerts in Vaertlinck contact nr. 1 van 2011)             

1617 – De kerk krijgt nieuwe banken. Stoelen waren toen nog niet voorzien. De vrouwen

            zaten links, de mannen rechts. Jacob Ballemans en Zacharias Van de Perre waren

            schrijnwerkers van dienst. Deze laatste zorgde een jaar later ook voor een nieuwe

            biechtstoel. (WLS, blz.13)

1620 – Op het kerkhof van Leest plantte men 47 appelaars.

            (DB-1/7/1957)

1621- 26 januari : Karel van Bouvekerke geeft aan Anna Schooff 25 carolusgulden

            erfelijke rente op een hoeve met 30 bunder “Het Hof te Moirtere” onder Leest.

            (MS,nr.1177)

1621 – “Den heerlycken chyns van Hertendrecht tot Heffene.

            ...

            -Den H. Gheest van Leest, tsiaers xii den.lovens ende ii capp

             valet vi stuyvers van den H Gheests landt, gelegen te Moere : vi stuyv.

            -De weduwe ende kinderen Jans van Haeften, Nicolaes sone was, tsiaers

             v.stuyvers van eenen bosch, den Cleyn Heyde genaemt gelegen tot

             Leest : v stuyv.

            -Anthonis Bessems, bij coope van Jan de Meyer, backer, tsiaers ii st.

             xii muyten van huys ende hoff tot Leest aende Heyde, ii st. Xii.

            -Heer Johan Bauwens, raedt vand rekencamer in Hollant, residerende tot

            Ruremonde, tsiaers xxvy stuyv. ½ blanche van sesse bunderen landt, gelegen

             tot Leest : XXVY st. ½ bl.

            -Deserve Heer Johan Bauwens, tsiars xi st. vi mijten van andere syne

             goederen, gelegen ook onder Leest.

            -’t Gasthuis van sinte Catherine, alhier tsiaers xiiii penn. lov. twee

             cappuynen min een halff vierendeel van eene cappuyn valet iii

             stuyv., een blanche ende xii myte van den gasthuys goederen gelegen

             onder Leest.

            -Jan Saffoet, den ouden, tsiaers xxxix penn. lov. ende vier cappuynen valet

             xii st. van vijff stucken lant, gelegen tot Leest aen de Dwaesheyt.

           -Lancen Lanceloits, tsiaers ii blancken ende iii myten van drije dachwant

             landts, gelegen onder Leest, reste kersmisse 1574”

            (“Hertendrecht”, Mechlinia nr 11 maart 1932)    

1622 – Ordonnantie op de wacht door die van Heffen en Leest langs de Zenne.

            (Gijs-Thys, reg 69,f°2)

1624 – Joos Blieck volgde Willem Van Achelen op als pastoor van Hombeek en

            bedienaar van de parochie Leest.  (tot 1645 in Hombeek en 1627 in Leest)

            Deze man, licenciaat in de theologie, was pastoor van Zemst en tegelijk

            bedienaar van Weerde –ook daar een dubbele bediening- toen hij in

            Hombeek en Leest benoemd werd.

            De landdeken verklaart van hem dat hij een geleerd en hartelijk man was,

            wijs en voorzichtig, die al zijn zorgen wijdde aan het heil van  zijn parochie.

            In Hombeek bleef hij pastoor tot 1645 en werd dan elders benoemd.

            De zorg van de Leestse parochie liet Joos over aan zijn broer Frans Blieck,

            eveneens priester. Daar werd vooral verder gewerkt aan de verfraaiing van

            de kerk.

            Met goedkeuring van pastoor Joos Blieck hadden de Leestenaars aan de

            aartsbisschop dit verzoek gericht : mag de parochiale dienst in Leest in de

            toekomst door de pastoor van Heffen in plaats van door de Hombeekse

            gebeuren ? Hiervoor hadden ze vier argumenten.

            Zo zegden ze dat de Hombeekse pastoor door ouderdom en ziekelijkheid

            niet altijd de mis kan komen opdragen. Tweedens stelden ze dat de afstand

            van Hombeek tot Leest  “een groote half ure” is en die van Heffen tot Leest

            maar “een clijn quartier ure”. Bovendien is er daar een koster die kortelings

            priester wordt en dan mee kan inspringen om de vroegmis op te dragen in

            Heffen of Leest. En ten vierde staat er dat de Hombeekse pastoor zelf

            verklaard had de inkomsten van Leest niet nodig te hebben “om te leven”

            -hij was inderdaad van rijke komaf- en akkoord ging met het verzoek van de

            Leestenaars. Met hem willigde ook aartsbisschop Jacobus Boonen de vraag

            in van de Leestenaars.

            Toen Frans Blieck overleed (1/2/1627) werd hij twee dagen later te

            Hombeek begraven op het hoogkoor.

            (Wilfried Hellemans, “Pastoors Gevraagd”, ’t Ridderke nr.2,2004) 

            Pastoor Blieck bemoedigde van in den beginne het bijwonen van de

            catechismuslessen. Hij gaf aan de kinderen die er naartoe kwamen  met

            “nieuwjaersmisse pontkoecken”. Met halfvasten kregen zij “hunnen greef”.

            Van tijd tot tijd in de loop van het jaar deelde hij prijzen uit, die bestonden in

            “schoonicheden, beeldekens, paternosters,enz.”

            Te Hombeek verliet hij de parochie in 1645. Naar de gewoonte van die tijd, mits

            een jaarlijks pensioen van 200 gulden, verwisselde hij Hombeek tegen Kapelle

            o/d Bos.  (GPH, Blz.35 en volgende)

1624 – 14 juni : Jan Dielis wijlen Nicolaes sone wonende te Leest verkoopt aan Jan

            Nagels en Catherine De Bruyne zijn huisvrouw wonende te Leest een jaarlijkse

             erfelijke rente op een huis en hof te Leest aan de Heyde.

            (Schepenakte van Mechelen, Parochie-Archief Leest)

1627 – Bartholomeus De Winne volgde pastoor Joos Blieck op tot einde december 1629.

            Als enige Heffense pastoor combineerde Bart De Winne zijn pastoorschap daar

            met een korte bediening in Leest. Ook hij handtekende wel eens met het

            verlatijnse “Winnius”.

            In zijn periode kwam er (in 1627) een soort kerststal in de Leestse kerk maar

            vooral werd er (in 1628) weer een pastorij of “pastoreel huys” gebouwd, nog

            zonder verdieping. Want de Leestenaars hadden aan hun aartsbisschop immers

            nog twee bijkomende vragen gesteld. Eén : mogen we lenen om een pastorij te

            bouwen ? Twee: krijgen we als die pastorij er staat, een eigen pastoor ?

            En ook op deze twee vragen had aartsbisschop Jacob Boonen “ja” geantwoord.

            Waardoor Nicolaus De Clerck (in 1630) de opnieuw eigen pastoor van Leest

            werd, de eerste in een opeenvolgende rij van achttien.

            (Wilfried Hellemans, “Pastoors Gevraagd”, ’t Ridderke nr.2, 2004)

1627 – Nadat de Leestenaars op hun verzoek toelating hadden bekomen “tot het maecken

            van een pastoreel huys”, togen ze onmiddellijk aan de slag.

            De rekeningen uit die tijd vermelden een uitgave van 31 gulden betaald aan R

            Fruytiers “voor een schip gruys op oudt Leliëndael, met vragt tot de  

            fundamenten”.

            179 kisten kalk aan de prijs van 107 gulden werden gekocht “aen den coopman

            van Doornick”.

            82.000 “carreelstenen”, 8.000 “thiggelen” en 4.000 “paveeystenen” werden

            besteld bij C. Somers voor een totaal bedrag van 439 gulden.

            Dit alles werd gedeeltelijk aangebracht per schip langs de Zenne en gedeeltelijk

            paard  en kar want er werden 37 gulden uitgegeven “aen den schipper en de

            voerlieden”.

            Het metselwerk kostte 400 gulden en voor het timmerwerk betaalde men 500

            gulden.  Daarbovenop kwamen nog 43 gulden die aan schrijnwerker C.

            Soetemans werden betaald. Het “eysenwerck ende het slotwerck” werd uitgevoerd

            door L. Back aan de prijs van 249 gulden.

            Verder werden nog 33 gulden uitgegeven aan P. Van Eyck voor de ruiten en 78

            gulden “voor eenen watersteen” en “het decken van de tack”.

            Er werd 23 gulden betaald “aen drinckenbier voor de wercklieden” en 52 gulden

            “aen verteer door de kerckmeesters met de meesters metser, timmerman en

            slotmaeker”, bij de aanbesteding, het leggen van de eerste steen, het planten van

            de meiboom, enz...

            Alles samen kostte de pastorij  2.010 gulden.

1630 – Pastoor Nicolaus De Clerck was de eerste pastoor die de nieuwe pastorij betrok

            en enkel Leest had te bedienen. Hij deed dat van 1630 tot 1644. Toen werd hij

            verplaatst naar Hombeek waar hij overleed.

1632 – Jacques Elias werd koster te Leest. Hij was een ingeweken Leestenaar.
            Hij werd geboren in 1611 en overleed op 25 augustus 1692 op 81-jarige leeftijd.

            Elias werd begraven in de kerk, op zijn kerk staat te lezen : “I.H.S. Sepulture

            Van de Eersaemen Jacques Elias coster deser kerck omtrent 61 jaeren,

            gestorven den 25 augusti 1692 oudt 81 jaeren ende Jenneke Lepaige syne

            wettighe huysvrouw gestorven den 29 january 1669 ende Peeter Elias synen

            sone oock coster den tydt van 47 jaeren, oudt 72 jaeren, sterft den 17 juli

            1722. Bidt voor de zielen...”

            Het kosterschap zou gedurende vijf generaties in deze familie blijven.

            (De Kosters van Leest, De Band-november 1985)

1634 – Dat jaar legden de pastoor van Hombeek en de abdis van Kortenberg “alsulcken

            different neer als tusschen hen geresen ware ten aensien van sesse meukens

            corens  uyt diewelcke den pastoor van Leest hem pretendeerde te competeeren

            drye veertelen corens uyt die thiende van Sinter Nicolaes”.

            Kortenberg met de pastoor van Leest beweerde dat de pastoor van Hombeek die

            drij veertelen jaarlijks betalen moest aan zijn collega van Leest, maar den 31

            januari werden daar peismeesters opgesteld : “den eerweerdighen heer canoninck

            Jan van Wachtendonck ende Gerardt Smidts, licenciaet inde rechten”.

            Na een ernstig onderzoek bleek, dat de St Nikolaes tiende uitging op een land

            gelegen bij een molen. Die molen was ofwel de kloostermolen onder Hombeek,

            ofwel de Steinenmolen onder Leest. Bij welken van beide molens lag het land ?

            Men gelukte er niet in dit uit te maken.

            Zo werd dan op 8 juni 1641 verklaard dat de abdis van Kortenberg en de pastoor

            van Leest onvoldoende bewijzen hadden aangebracht en dat de drij veertelen dus

            niet ten laste van de pastoor van Hombeek konden gelegd.

            (Kerkarchief Hombeek, T.3 – GPH- De Ridder)  

15-02-2012 om 16:55 geschreven door Marcel Van Hoof

1601 – 20 januari : Jan Van Hanswijck echtgenoot juf. Anna van Malderen verkopen

            Loys Breaumont, brouwer, beemd te Leest bij de brug, grenst 1 de straat, 2 de

            Zenne, 3 erfg. Lettijns, 4 klooster Cortenberg.

             (Notaris Van de Venne, Mechelen  f°12).

1601 – 14 februari : Dympna Tuytelaers jong meyssen 30 jaar enige dochter van wijlen

            Hendrik en Maeyken Van Eertbrugge, verkoopt Willem van Steenhuys advokaat

            en echtgenoot van Margriet van Gottignies 6 dagwand land te Leest op tstijwerck

            naast Darlantstraat en Pieter Lancelaer verbind rente van 12-8-1572 bepand op

            land daar huis op gestaen heeft een dagmael te Leest aan de heide, en land op

            Daerland te Leest naast Peter De Cale erve.

            (Notaris Van de Venne,Mechelen, f°1202)

1601 – 15 mei : Collegie van Zellaer getuige over Jan Bauwens auditeur ordinaris tot

            Ruremonde dat jegens het collegie rente gelost die op 4-8-1593 juf. Isabau

            Bouwens echtgenote Jan Jaecx aan voormeld collegie verkocht had op hoeve

            omwaterd “Rendelbeke” te Leest groot 32 bunder aan voors. auditeur

            toebehorende.   (Notaris Van de Venne, Mechelen, f°1269)

1601 –26 mei : Jan Van Hanswijcke echtgenoot van Anna van Maldere verkopen Loys

            Breaumont rente op heurlieder hoeve te Wets Hertstrate aldaer tot Leest waarvan

            huurder Adriaan de Muldere.

            (Notaris Van de Venne,Mechelen,nr.1285)

1601 – 27 juli : Peter Scheltkens en zijn echtgenote Dympna Tuytelaers te Leest.

            (Notaris Van de Venne,Mechelen,nr.1320)

1601 – 8 augustus : Barbara Pieters (dochter van Pieter) weduwe van Jan Staes en van

            Jan Van de Passe testament. Aan...

            ...

            De dochter van Laureys Bruers tot Leest bij Peter Van Gijsele item...

            (Notaris Van de Venne, Mechelen,nr.1340)

1601 – 26 november : Adam Persoons, meier van Leest, Peter Vleminckx Jan Verlinden

            en Charle jans gezworenen. Pieter Van Gijsele en Anthonis Coeckelberg als

             kerkmeesters, tegen godshuis Cortenberg over werk aan de kerk.

            (Notaris Van de Vennen r. 1397)

1601 – 22 december : Juf. Isabeau Manteau weduwe heer Pieter Lanceloots en nu

            weduwe van Jan Boels van wie Pieter Lancelot verkopen Guilliam Van Steenhuys

            raadsheer echtgenoot Margrriet van Gottignies beemd te Leest bij de hoeve van

            Steynemeulen, en land “Stoppels” te Kapellen op den Bos op Heindonk.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1404)

1602 – “...hoffstede geheeten het Hoeffijzer ende gelegen onder den dorpe van Leest...”

            (GM)

            “...Sr Peeter Suyens een bosch aende hoeve can Capellen aent Hoefijzer groot

            omtrent 2 dagwant...”(Coh.van Leest, TS nr.3 1676)

            De Hoeve en Brouwerij het Hoefijzer

Van dit historisch goed zijn sporen teruggevonden uit de zestiende eeuw.

In 1673 verkocht sr. Joannes Vervoort een sekere hofstede gelegen in Smal Brabant,

gemeynelijck genoemt het hoefyser, aan Joos Coeckelberg, de zoon van Geraard en echtgenoot van Jenneken Fierens. Deze leende 100 gulden op deze hoeve, die ook als brouwerij vermeld werd. In 1688 kwam daar een lening bovenop van 240 gulden.

In 1727 waren Livinus Moortgat en Joanna Fierens huurders en twee jaar later kochten ze de brouwerij van de erfgenamen van Anna Coeckelbergh, weduwe van Adriaen Selleslagh en gehuwd met Peter De Laet  en haar negen kinderen.

Hiervoor werd datzelfde jaar nog een lening aangegaan van 1.000 gulden bij Anna Theresia Snijers.

De brouwerij kwam daarna in handen van Antoon Erix via zijn echtgenote Adriana De Bruyn, de tweede vrouw van Livinus Moortgat.

In 1769 verkochten zij en haar kind  Peeter Jan Moortgat “Het Hoefijzer” aan Frans Scheers van Leest, echtgenoot van Anna Maria Van den Brande van Humbeek.

Uit hun huwelijk overleefden twee kinderen : Jan Bt (1770) en Antoon (1773).

Tot begin 1800 was het Hoefijzer onder de parochie Leest, later onder Sint-Martinus Hombeek.

In 1821 stierf Antoon Scheers en behield zijn tweede echtgenote het vruchtgebruik.

In 1831 stond ze dit af aan de twee dochters uit het eerste huwelijk van haar man : Antonia, 19 jaar en Catherina, 18 jaar.

In 1834 huwde Antonia Scheers met Guilliam Van Messem van Humbeek.

Ze hadden negen kinderen.

Desiré Slachmuylders huwde het zesde kind : Maria Amelia Van Messem.

De brouwerij ging over op haar oudste broer Aloys Van Messem met Nuyt getrouwd.

Zij vererfden ze aan hun dochter Rosalie (1877) die gehuwd was met de brouwer Jos Lenaerts (1879) uit Kaloo.

Na de familie Lenaerts woonde de familie Ongena er, nadien en tot heden de familie Van Goethem. (’t Ridderke, nr.2-1996 – Hombeekse stammen, Ward De Kempeneer)  

In ’t Ridderke nr.4 van 1996 meldde Theo Geets, Kleine Nieuwendijk 49 Mechelen

Volgende correctie :

“Na de familie Lenaerts woonde de familie Ongena er, en nadien en tot op heden de familie Van Goethem”. Deze vermelding is onjuist. Op het complex der brouwerij heeft geen van beide familie gewoond, wel op de verder gelegen hoeve.
De brouwerij “het Hoefijzer” met woonhuis, bijgebouwen en gronden (1 ha 25 ca) werd in 1921-1922 van Dhr. Jos Lenaerts aangekocht door Karel Geets – Van Den Eynde.
De brouwerij werd ontmanteld, een gedeelte van de bouw werd afgebroken en de koperen brouwketels werden verkocht aan een zekere De Bondt uit Londerzeel.
De bakstenen werden gekuist met medehulp van de buren en per loten van steeds duizenden verkocht aan belangstellenden. De speciaal geboorde waterputten (p.m. 100 meter diep ?) met kristalhelder water bevonden zich in de boomgaard ten zuidwesten van de gebouwen (en waarschijnlijk nog).

Tot 1955 bleven familieleden Geets eigenaars en bewoners van de ex-brouwerij “het Hoefijzer”.

Antwoord van Ward De Kempeneer : “...De laatste jaren woonden inderdaad in het huis, aan de brouwerij verbonden, de familie Lenaerts en nadien Geets, de ouders van Theo.

De families Ongena en Van Goethem hebben op de hoeve gewoond en niet, zoals verkeerd vermeld, in het huis Lenaerts. Anderzijds is er een vermoeden dat oorspronkelijk enkel op de plaats van de hoeve werd gebrouwen. Jos Lenaerts en zijn echtgenote Rosalie Van Messem, brouwersdochter, hebben een nieuwe woning gebouwd naast de hoeve. Naar de gegevens van Theo was daar ook de brouwerij gevestigd.

Werd deze daar opgericht door brouwer Van Messem of stond ze daar oorspronkelijk ?

We komen er nog wel achter.” 

In de 19^e eeuw hadden er in de herberg Het Hoefijzer verschillende openbare verkopingen van de oogst en de gewassen te velde plaats. De verkopen kenden een groot succes en boeren van Hombeek en Leest kwamen er op af. Bij deze verkopen waren Cornelis Meuldermans, veldwachter van Leest en Jacob Preutens, veldwachter te Hombeek getuigen. (’t Ridderke, nr.2,1995)

1602 – 22 janauri : Jan van Hanswijck verkoopt Loys Breaumont brouwer rente op een

            beemd te Leest aan de brug, een bunder.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1421)

1602 – 6 februari : Margriet Janssen weduwe msr Hendrik Sterck raadsheer gelast msr

            Jan van der Hofstad Peter Vlemincx, Jan Verlinden en Charles Janssens

            gezworenen te Leest, Pieter van Gijssele en Andries Koeckelberg kerkmeesters

            over voldoening van vonnis 8 juli l.l. ten achterdeele van voors. Margriet ter cause

            van onkosten dekken en vermaken van den koor der voorschreven kerk, zij moet

            500 gulden geven. (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1435)

            Volgens “N” in “Leest in de spiegel van het verleden”, in Gazet van Mechelen

            zou deze Margriet Janssens samen met de abdis van Kortenberg de tienden van

            Leest genieten.

1602 – 9 februari : Msr Antoon Sucquet pensionaris verkoopt Cornelis Van Triest 4

            bunder beemd en bos te Leest, eertijds toebehoort hebbende Adam Wilderlants.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1437)

1603 – Dat jaar hebben de “kerckmeesters doen gieten bij Hans Van den Gheyn

            clockgieter te Mechelen twee clocken, wegende saemen 825 pond voor de

            somme van 350 gulden 12 stuyvers”.

            Deze rekening werd nadien voorgelegd aan de abdis van Kortenberg die voor de

            parochiekerk moest instaan maar blijkbaar niet scheutig was om te betalen.

            Ze verloor echter het tegen haar ingespannen proces en betaalde tenslotte de som

            af  in zes betalingen.

            In 1606 waren de rekeningen vereffend.

1603 – 29 januari : Brief van Mathias, aartsbisschop van Mechelen aan P.Vander Meulen,

            de pastoor van Leest de toelating verlenend aan kerk en H. Geestmeesters het bos

            “de Wiehaeghe” gelegen te Kapelle op den Bos te verkopen aan Matthijs vander

            Heyden. (Parochie-Archief Leest)

1603 – 26 maart :Juf. Anna Van Paffenrode X +Jeronimus Bernaerts XX Jan Janssen

            apotheker, Anna en Elisabet haar dochters uit eerste huwelijk, religieusen

            Blijenberg voor twee staken, mgr Jan Bernaerts, priester voor een staak, mgr Jan

            Van Paffenrode secretaris derstad voogt van Hendrik en Joronimo Bernaerts

            beiden minderjarigvoor de vierde en vijfde staak, allen kinderen van Jeronimus.

            Kavel A = Hendrik Bernaerts / de helft van een bos van 9 bunder samen te Leest

            bij de Thiendeschuur “den Torpoel”, drie dagwant land “Vriesendonck” te

            Heffen…

            Kavel B =  Jeroen Bernaerts / de Maenenbos te Leest in de Aerlamstraat, de helft

            en 1/12 …

            (Notaris Van de Venne 26/3/1603, nr. 1914 f°73),   

1603 – 5 mei : Msr Willem van Steenhuys raadsheer Grote Raad verklaart dat Dympna

            Tuytelaers alsdan jonge meyssen en nu huisvrouw van Pieter Schellekens aan

            hem verkochtt 6 dagwand land te Leest. Verbind twee chijnsen van 3-II-1571 en

            12-8-1572 bepand op land daar eertijds huis op g estaan heeft een dagwand te

            Leest. Actum ten huize van eerstg. Nieuwen Bruul.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1673)

1603 – 10 september : Wijlen Hendrik Van Berge, echtgenoot van wijlen Maria Dussens

            van wie Katelijne, echtgenote Jan de Meyer, Margriet jonge meyssen 25 jaar,

            Hester van Berge 25 jaar voogd Philips Raet...

            ... plantagie 3 dagwand te Leest waarop huizen gestelt zijn kavel B : bos

            “Scherpenhorick” te Leest aan de heide verkrijgbrief 18-6-1567 land drie

            dagwand te Leest op de beke bij Biest...

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1771)

1603 – 5 december : Msr Aert van Heyst als bezitter ¼ hoeve “ ’t Hof ter Holse” te Leest

            met Jan Bouwens auditeur ordinaris Rekenhof van Holland weduwnaar van

            Margriet Molliaerts vanwie twee kinderen ¾ dezelve hoeve mangelen met Jan

            van Saeffoet inwoner Mechelen.

            De eerste partij geeft “Sondagsveld” dependerende voormelde hoeve groot twee

            bunder te Leest tussen eesterbos van een bunder toebehorende juf. Isabella

            van Heyst en “het Lakeusel” het “Sceurrcaproen” tussen eesterbos een bunder

            toebehorende juf. Isabella van Heyst en bosken Lankeusel waartegen Jan Safoet

            geeft eesterbos 3 bunder naast Torrebosch.

            Cornelis Moortgat blijft huurder tot 1606.

            Jan Bouwens bezit nog andere hoeve  “het Rendervelt”.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1844)

1604 – “...onder de prochie van Leest in de Voosdonckstrate...” (GM)

1604 – 2 maart : Pieter Diddens geeft een stuk grond op het “Hertsveld” aan de kerk en

            de H.-Geesttafel van Leest “mits te doene eene misse tot laeffenisse sijns

            comparante ziele”. (Schepenakte Mechelen – Parochie-Archief Leest)

1604 – 26 maart : Juf. Anna van Paffenrode weduwe van Jeronimus Bernaerts en

            echtgenote van Jan Janssen apoteker, Anna en Elisabet haar dochters uit eerste

            huwelijk, religieusen Blijenberg voor twee staken, msr Jan Bernaerts priester voor

            een staak, msr Jan van Paffenrode secretaris der stad voogd van Hendrik en

            Jeronimo Bernaerts beiden minderjarig voor de vierde en vijfde staak, allen

            kinderen van  Jeronimus.

            Kavel A : Hendrik Bernaerts / de helft van een bos van 9 bunder samen te Leest

            bij de Thiendeschuur “Den Torpoel”, drie dagw land...

            Kavel B : Jeroen Bernaerts / de Maenenbos te Leest in de Aerlamstraat...

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.1914)

1604 – 3 augustus : Jan Van Hanswijck X Anna Van Malder lenen van jonker Robert De

            La Tour heer van Moriencourt. Verbinden hoeve en boomgaard 16 bunder te

            Leest in de Herstrate en huis “den Ingel” Haverwerf en hun zoutwerf (Mechelen).

            (Notaris Van de Venne 3/8/1604,nr.2008,f°212)

1604 – 24 september : Jan van Orsele lakenkoopman Pauwels van Orthen.

            Getuige Hans Gielis tot Leest. (Notaris Van de Venne,Mechelen, nr.2047)

1604 – 1 oktober : Marcel de Grove 67 jaar echtgenoot van Katelijne Couthals 53 jr,

            getuigen voor Willem van Werchter rentmeester abdij Cortenberg dat voor drie

            maand Matthijs van Woluwe nu wijlen wezende thunnen huize “Bruessel” in de

            Hoogstraat, ter presentie van Pieter Diddens hebben horen verklaren “naerdyen

            zelven Diddens hem van Woluwe gevraeght hadde ofte hij nyet en wiste oft

            voorschreven godshuys van Leliëndael blocken liggende Larstrate tot Leest aan

            Couwenbergs van thiende... Matthijs van Woluwe was knecht van Leliëndael, had

            dezelve tiienden gevoert in de Thiendenschuur tot Leest.”

            Getuigen Hyppoliet Staes oudschoenmaker en Antoon van Dormael kleermaker.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.2050)

1605 – “Jan de Leeuw als man ende mombois van Jouff. Anna Snellincx ende hare

            kinderen heeft verreyct een steynen huys met pachthove, stallinghe, bogaerd,

            land, beempde, gronde, etc. Genaamd thoff van Steynemolen, groot omtrent

            30 bunderen onder de prochie van Leest toebehorende Jonffr. Ysabeau Manteau

            ende Peeter Lansloots haare sone”. (GM f°23)

1605 – 17 februari : Testament van Anna Van Merchtere alias Bertens, dochter van

            de overleden Gielis, ziek. Had eertijds gefondeert gezongen mis van Sint Anna

            bij de Augustijnen, had hun daarvoor getransporteerd 7 dagwant bos te Heffen

            en Leest..

            (Notaris Van de Venne nr.2173,f°74)

1605 – 19 januari : Hans Covelere, landman 30 jaar oud, Hans van Winge hovenier 25 jr,

            beiden poorters te Mechelen getuigen voor Gommaer Taverniers landpachter te

            Hofstade, waren een jaar geleden ten huize “Oud Gulden Hooft” op de Veemarkt

            waar Taverniers verkocht Peter Coremans maalder te Leest een bruin merriepaard

            74 gulden. (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.2136)

1605 – 8 februari : Testament Bernard De Hont slotenmaker echtgenoot van Paulijne

            Goyencost. (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.2163)

1605 – 23 februari : Jan De Leeuw weduwnaar van Katelijne Lelieboom...1/2 bunder bos

            onder Leest bij de Thienschure...(Notaris Van de Venne,Mechelen, nr.2180)

1605 – 23 februari : Anna Snellincks weduwe van Jan Vleminckx...eerste kavel rente 78

            gulden erfelijk op de goeden van Pieter Lanceloots onder Leest.

            (Notaris Van de Venne,Mechelen, nr.2181)

1605 – 3 april : Testament Jeronimus Bernaerts (zoon van de overleden Jeronimus en

            Anna Paffenrode) oud 19 jaar woont in collegie Soc.Jesu. Anna en Elisabet zijn

            zusters in klooster Blijenberg rente op 4 bunder bos te Leest in Herlaerstrate.

            Jan Bernaerts priester en Hendrik zijn broers, Beytken Janssen zijn halfzuster,

            dochter van Jan Jansen. (Notaris Van de Venne,Mechelen, nr.2232)

1605 – 21 april : SG Augustijn Vermeulen (z.v. overleden Augustijn) echtgenoot van

            Elisabet van Laken...item een half bos te Leest.

            (Notaris Van de Venne,Mechelen, nr.2253)

1605 – 23 mei : Matthijs Verheyden en Cathelijne Segers zijn huisvrouw schenken aan

            Andries Coeckelbergh kerkmeester en aan Peeter Vleminck en Carel Janssens

            H.Geestmeesters, de helft voor de kerk, de helft voor de H. Geesttafel van Leest,

            een erfrente op een bos “de Wiehaghe” geheten gelegen aan de wndmolen onder

            de vrijheid Capelle op den Bos.

            (Schepenakte Kapellen o/d/ Bos – Parochie-Archief Leest)

1605 – 8 juni : Jan van Hanswijck (zoon van Jan) echtgenoot van Anna van Malderen

            verkoopt  heer Hendrik van Hanswijck schepene ts een bunder land te Leest aan

            de brug, grenst 1 desen, 2 erfg. Buysset, 3 mij notaris, 4 de straat.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.2294)

1605 – 14 juni : Msr Pauwels van Kerstlijnen Raed en pensionaris echtgenoot van

            Charlotte de Par verkopen heer Hendrik Janpen prior klooster Augustijnen hun

            hoeve te Leest met huis = 6 dagwand bij Rennekouter / item 3 percelen deels

            boomgaard en voormaals toebehorende wijlen Pieter David aan malkanderen bij

            vs 6 dagwand grenst 1 de straet, 2 de heide = 7 dagwand / item land een half

            bunder op Rennecouter mede toebehoort hebbende voormelde Peter David /

            item land ½ bunder “het Smoorsveld” tegenover voors.land /

            item “het Proestken” ½ bunder / item land “Tulpensvelden” / item drie dagwand

            gekocht van...Gommerbach het “Buesblock” 6 dagwand.

            Item 7 dagwand eertijds huis / item “het Hovenblock” een bunder /

            Item “de Smijsselsplate” een dagwand/ item land op Hertsveld / item land “den

            Heuvel” 3 dagwand aan de hoeve Jan van Hanswijck/ item beemd “de Gulden

            Boyens” beneden de Warande aan ’t Robbroeck 2 bunder.

            (Notaris Van de Venne,Mechelen nr.2299)

1605 – 26 juli : Testament van Barbara Peeters (dochter van Pieter), weduwe van Jan

            Staes en Jan van Passele...

            Gielis Peeters alias Brabander (zoon van Pieter Pieters alias Brabander) de

            dochter van Laureys Broers te Leest bij Pieter van Gijsele.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, nr.2331)

1605 – 19 oktober : Jonker Charles van Bouvekercke (zoon van Charles) geas. van Adolf

            Van Venne zijn schoonvader verkoopt Loys van Breaumont brouwer, beemd

            15-02-2012 om 09:30 geschreven door Marcel Van Hoof

1591-                        De Tiendenhoeve -Tiendeschuurstraat.

            1591 : “...tot Leest tegens de Thiendeschure...” (GM)

            Andere vermeldingen :

            1594 : “...de Thieneschuere in de Thiendeschuerstraat...” (HCM)

            1663 : “...onder Leest bij de Thiende Schuere...” (AM)

            1723 : Jan Van Acoleyn : d’erffgenaemen van den heer Grisper : Pachthoff met

            diversche stucken aen een, ende plaetse daer de thien schuer op staet.

            Het pachthof van Grisper, met de vroegere tiende schuur welke nog eene groote

            hoeve is, behoorde in 1810 aan de familie de Meester, in 1905 aan de Meester-

            de Coussemaker, te Antwerpen.

            Het toponiem Tiendeschuurstraat vonden we terug in :

            1442 : “...in Leest inde Thiendeschuerstrate...” (GM)

            1450 : Onder Hof ter halen : Thiendeschuerstrate. (GM)

            1474 : “...een stuck lant geh. Tarweblock gel. aen de Thiendeschuerstrate..”(GM)

            1815 : “...de Tinne Schuerstraet vroeger Lijkstraat..” (WB)

            De Tiendenschuur-hoeve was gelegen tegenover de boerderij Van Roey in de

            gelijknamige straat.

            In deze hoeve moesten de pachters een tiende van hun oogst binnenbrengen

            als cijns.

            De tienden werden geheven door de abdij van Kortenberg, die er 1/3  van afstond

            aan de pastoor. Deze cijns werd in 1637 een vaste som.

            Aanvankelijk bestonden er slechts twee tienden, namelijk de “grote tiende” op de

            graangewassen en de “kleine of smalle tiende” op minder belangrijke teelten :

            zaad, erwten, bonen, brandhout, wijn, ook op vlees : de “vleestienden” waardoor

            de houders van schapen, varkens, ganzen, eenden, kippen één tiende van deze

            dierenstapel moesten afgeven.

            In de 13^e eeuw ontstonden de “novalia” of tienden op de nieuw ontgonnen

            gronden. De novalia waren bestemd voor de parochiale geestelijkheid, maar door

            een voorrecht bekwam de abdij van Kortenberg in 1266 van Hertog Hendrik III

            de novalia in al de parochies  waar ze andere tienden bezat.

            De abdij van  Kortenberg inde de tienden in zeven parochies : Kortenberg, Erps,

            Kwerps, Nossegem, Kampenhout,Hombeek en Leest.

            Het pachtboek van de abdij (17^e eeuw) verstrekt nog volgende gegevens over de

            tienden : te Leest werden ze verpacht zonder Haksdonck en zonder het negende

            deel van de pastoor, tegen viertelen rogge, 12,5 viertelen boekweit en 12,5

            viertelen haver, plus nog de som van 440 gulden (1640).

            Het innen der tienden gaf aanleiding tot veelvuldige wrijvingen tussen de abdij

            enerzijds en de parochiale geestelijkheid anderzijds.

            (DB-nr 8, 1955 en 1/3/1957)

            In Gazet van Antwerpen van 6 december 2002 blokletterde Leo De Nijn :

            “Hondengeblaf niet langer welkom in landbouwzone”. Het betrof de

            hondenschool “TIENDESCHUURKE” gevestigd in de gelijknamige straat

            maar op zoek naar een andere locatie omdat hun huidige locatie in een

            landbouwzone lag.

1592 – “...Bosch groot omtrent een ende halff bunder geheten Vranxbloken oft Setsel

            gelegen tot Leest tusschen Goesbrecht Van Gestele erve ten eenre ende Mr.

            Aelbrecht Bouwens erve ter tweedere, het Battelerevelt ter derdere ende den

            Kerckenbosch ter vierdere zijden...(GM)

1592 – Jan Haes (Haese-Hals) werd pastoor te Hombeek en te Leest (van 1592 tot 1598).

            Over de data van zijn herderschap bestaat absoluut geen eensgezindheid.

            Hij was een norbertijn uit de abdij van Grimbergen en pastoor te Ruisbroek aan

            de Rupel. Maar daar was hij weggegaan omdat de pastorij er bouwvallig was

            én omdat hij er te weinig bestaansmiddelen had.
            Zo kwam hij naar Hombeek en hielp er de zieke pastoor M. Goossens.

            Hoelang hij diens onderpastoor was is onduidelijk maar alleszins vanaf 19 juli

            1592 bediende hij Leest dat, zo schrijft F. De Ridder, zonder pastoor was

            en waar het al even erg lag als te Hombeek.

            Tijdens zijn Leestse bediening begon men er aan de herstelling van het hoogkoor

            in de kerk. En het is ook waar dat Leest aan deze man haar oudste

            parochieregister dankt, dat van de huwelijken, waaraan hij begon op 2 mei

            1599.

            Op bevel van zijn prelaat moest hij in 1596 weer naar Ruisbroek vertrekken.

            Maar dat deed hij pas in 1599.

            (Wilfried Hellemans : “Pastoors Gevraagd”, ’t Ridderke nr. 2 van 2004)        

1593 – 27 juli : Rombout Lanceloots (zoon van de overleden Cornelis) verkoopt zijn part

            van beemd “den Tragel”, groot 4 bunders tot Leest omtrent de brug. Borg : zijn

            schoonmoeder Katelijne Daniels. (Notaris Van de Venne Mechelen, f°191)

1595 – Na het concilie van Trente (1563) werden alle pastoors verplicht de doopsels,

            huwelijken en overlijdens die ze deden, in een register in te schrijven.

            Het duurde evenwel nog een tijdje eer die nieuwe gewoonte er bij de pasters inzat.

            Zo vangt het eerste parochieregister van Leest aan in 1595.

1595 – Het waren beroerde tijden voor onze streken op het einde van de 16^de eeuw.

            De kerk was uitgebrand, de kerkschatten verdwenen, de klokken geroofd, geen

            pastoor meer en bijna de hele bevolking gevlucht of uitgeweken.

            Tussen 1592 en 1599 bijvoorbeeld  werden slechts elf huwelijken van Leestenaars

            ingezegend en die gebeurden dan nog allemaal te Mechelen in de O.L.Vrouwkerk,

            te Hombeek of te Kapelle op den Bos.

            Ook het minieme aantal sterfgevallen is typerend : van 1592 tot 1594 werden

            slechts twee begrafenissen gesignaleerd.

            Dan komt echter 6 april 1595. Op die datum lezen wij in het overlijdensregister

            van Leest dit kort sensatiebericht : “...ex conflagratione certi oppugnacuoli

            rusticorum in coemeterio loci extructi...” : elf boerenmensen komen om in een

            brand van een hogergelegen verschansingsplaats op het kerkhof. Het zijn Petrus

            Vertongen met zijn vrouw Margriet Winge en hun kindje, een jong meisje

            Paschalia Vlemincx, Clara Swyninca die getrouwd was met Jan Verlinden met

            haar kind, Jan Costemans met een kind, een dochtertje van Petrus Verschueren,

            Jan Van den Broeck alias Neefs en een kind van Stefan Persoons.

            (WLS, blz.8 en 9)

1595 – “Betaelt den 3 juny 1595 eenen huysman gecomen van Leest ende mede gebracht

            hebbende vijf jonghe wolven bij hem aldaer gevanghen – voor het groot devoir

            daer inne bij hem gedaen.” (MK- Frans Berlemont)

1595 – 17 juli : Katelijne Eyckemans weduwe Christoffel Coels verkoopt Peter Van

            Cruhingen brouwer echtgenoot van Joanna Van Broecke haar nichte de helft

            geërfd van Elisabet Van Broecke haar moeder in een erve daar een huis op

            gestaan heeft te Leest, grenst 1 de erfgenamen van Antoon van Eemeren,

            2. het kerkeblok, 3. sheerestrate item een blok lant rondom met fruitbomen

            tegenover voormelde erve 1. sheerestrate, 2. Leester Couter, 3. de straat,

            4. de Lijckstrate. (Notaris Van de Venne Mechelen, f°356)

1595 – 7 december : Merten Van Laeken wonende in de Huidevetterstraat echtgenoot van

            Katelijne Smuncx, haar eerste man was Merten Mommaerts van wie twee

            kinderen Katelijne X Gillis De Grauwe en...

            1/5 beemd “de Grooten Tragel” tot Leest, tegenwoordig toebehorende Loys

            Breaumont brouwer. Getuigen Thomas Struelens leertouwer en Jan Ghuens

            huisman te Muizen. (Notaris Van de Venne Mechelen, f°394)

1596 – Onmiddellijk na de beroerten der XVIe eeuw, zodra de dageraad van rust en vrede

            aanbrak, ging een der grote bekommernissen van de geestelijkheid naar de

            herinrichting van het onderwijs, vooral op den buiten.

            Reeds, terwijl de storm nog woedde, had het provinciaal concilie van Mechelen,

            in 1570, aan de bisschoppen bevolen, dat in de steden en de dorpen de

            parochiescholen, zo zij gevallen waren, heropgericht, en zo zij nog bestonden,

            behouden werden en vermeerderd.

            Pas hadden, hier te lande, de aartshertogen Albrecht en Isabella hun blijde intrede

            gevierd of de geestelijke overheid drong bij de pastoors krachtig aan op de

            uitvoering van dat bevel.

            In het aartsbisdom Mechelen wilde zij volstrekt zo spoedig mogelijk een school

            voor iedere parochie. Op de dorpen, waar men niemand vond met voldoende

            bekwaamheid die het onderricht der kinderen wilde opnemen, werd de taak van

            schoolmeester opgedragen en opgelegd aan de koster van de parochie.

            De landdekens kregen de taak, jaarlijks bij hun kerkvisiet te vernemen en te

            onderzoeken , hoe het in de parochie gestaan en gelegen was met de school...

            Die van Leest beloofden in 1596 uit de inkomsten hunner H.-Geesttafel jaarlijks

            drij veertelen koren te betalen aan den schoolmeester, op voorwaarde nochtans,

            dat de H. Geestmeesters van Hombeek ook drij veertelen zouden geven. (Leest

            werd  toen nog bediend door de pastoor van Hombeek)

            (Geschiedenis der Parochie Hombeek – F.De Ridder, blz.96 en volgenden)

1596 – 21 juni : Adolf vanden Venne, wonende Koestraat, verhuurt aan Bartolomeus

            Goessens en Peter Verschueren een hoeve te Leest.

            (Notaris de Hondecoutere, Mechelen nr.860)

1596 – 22 november : Peter van Zijpe, procureur 46 jaar en Jan De Kariddere 46 jaar, als

            der w.v. + Jan Van Breusem x Magdalena Van der Aa bij zitdag ten huize van

            Adam  Persoons   oud 69 jaar de oude, meier der prochie van Heffen en Leest,

            Gestaan in de Adegemstraat in herberg “Schotland”, verhuurden aan Lenaert

            Matthijs weerd in “Sint Jacob” een half bunder wey onder Battel in Diepbrouc...

            (Notaris De Hondecoutere, f°853)

1597 – De landelijke bevolking van Mechelen “gemonstreert synde Anno 1597 in

            September, wierdt bevonden niet stercken te syn als 174 mannen : Hever 41,

            Muysen 27, Hombeek 43, LEEST 31, Heffen 26 en Battel 6.”

            (Kerkarchief Hombeek M,nr.3)

1597 – 7 februari : Pieter Coreman molder en landpachter tot Leest getuige Jaspar De

            Vleeschouwer. (Notaris Van de Venne Mechelen, f°152)

1597 – 22 maart : Jan Van de Weerde als mespachter wonende Leest debet Frans Van

            Roye over geleverde granen en obligatie die hij had tot laste van Jan Verlinden

            nu wonende tot Blaasveld.

            (Notaris Van de Venne Mechelen, f°179)

1597 – 8 mei : Staat van goed wijlen Rombout Verpoorten X juf. Maria Feermans.

            Voogden Adriaan Verpoorten en Cornelis Feermans over zijn voordochter

            Anneken Verpoorten uit + Anneke Van Berge.

            Voogden Adriaan Verpoorten en Cornelis Feermans over de vijf wezen uit het

            tweede huwelijk.

            ....rente op 6 bunder bos te Leest toebehorende Pieter Lanceloots “de Palenkers”

            genaamd. (Notaris Van de Venne Mechelen, f°213)

1598 – Willem Van Achelen werd pastoor van Hombeek en Leest. (tot 1624)

            Onder hem werd het hoogkoor én het kerkhof in Leest ingewijd (1599).

            Datzelfde jaar begon Willem Van Achelen er met een doopregister.

            Deed hij werkelijk een zondagsmis in Hombeek en de volgende in Leest ?

            Zeker vanaf 1605 deed hij dat slechts veertiendaags : de ene zondag in

            Hombeek en de volgende in Leest. En dat bijna twintig jaar lang !

            Omdat zijn Hombeekse en Leestse pastorij onbewoonbaar waren,

            verbleef hij dan hier, dan daar. In 1602-1603 was dat halfweg tussen Hombeek

            en Leest, op andere momenten in Mechelen en enkele jaren zelfs in de

            Hombeekse...sacristie.

           Verder werd onder zijn impuls de kerk in Leest verder hersteld.

            Het schip kwam aan de beurt (1607) en de niet meer bestaande kruisbeuk

            met een noordelijk O.-L.-Vrouwkoor en een zuidelijk Sint-Niklaaskoor

            (ca 1614-1615). Ook de nog altijd gebruikte zandstenen sacristie dateert

            uit die tijd (1620).

            Bovendien liet hij de kerk opnieuw meubileren en opsmukken.

            Bv. werd (in 1604) bij Maarten Van Calster het groot Sint-Niklaasbeeld

            gekocht dat nu naast het oude hoofdaltaar staat.

            Willem Van Achelen gaf zijn ontslag op 29 oktober 1623 en overleed

            te Mechelen in 1629.

            (Wilfried Hellemans : “Pastoors Gevraagd”, ’t Ridderke nr.2, 2004)

1598 – Dat jaar werd de spits op de toren gezet met een nieuw kruis, het oude wordt

            “met een cordewaghen naer de Catelijnestraete gevoerd” en daar als een

            “stuck  oudt ijsers vercocht”. Als de toren af is wordt er “een tonne bier” op

            gezet.

            Schaliedekker Merten Offermans zorgt voor het dak van het koor. Er werden

            Daartoe 8.000 schalieën besteld.

            (WLS, blz.9)

1598 – 14 februari : Adam Persoons 70 j. meier van Hombeek, Pieter Diddens 75 j.,

            getuigen voor Jacob Coeckelberg (zoon van Niklaas) wonende te Leest verklaren

            dat zij “familiair gekent hebben” voors Niklaas ende alle zijn kinderen dewelke

            alle zijn overleden zonder kinderen uitgezonderd voormelde Jacob Coeckelberg

            nu enige zoon van Niklaas. (Notaris Van de Venne Mechelen, f°331)

1598 – 14 februari : Pieter Diddens 75 j. Adriaan Persoons 70 j.wonen te Hombeek,

            getuigen voor Jacob Coeckelberg (zoon van Niklaes) wonende te Leest.

            Zij hebben voors Niklaes gekend en al zijn kinderen, allen gestorven

            uitgenomen requirant nu wezende enige zoon en erfgenaam.

            (Notaris Van de Venne Mechelen, f°8)

1598 – 24 april : Testament van Pieter Diddens –zoon van Willem, aan Maytken

            Verschueren (dochter van Pieter) sijns nevensdochter een dagwand te leest op

            “Duyckensveld”.

            Aan Anneken Geens zijn maerte. Maeytken Vertommen (dochter van de

            overleden Henri en eveneens overleden Elisabet Vrancx) mitsgaders Pieter

            Van den Bossche (zoon van Cornelis en van Anneken Vertommen zuster van

            Maeytken)

            wijlen zijn broer Jan Diddens X..vanwie Anneken weduwe van Pauwel De Wilde.

            Lyncke, Coeckelberg (d.v. Andries en Elisabet Diddens ook dochter van vs Jan)

            Herman en Maeyken Beelaerts (kinderen van + Antoon en + Barbara Diddens)

            Willem en Cornelis Vlemincx (k.v. Jaspar en Elisabet Diddens zuster van

            testateur)

            Cornelis en PieterVerschueren (zonen van de overleden Cornelis en Maria

            Diddens, ook zuster van testateur)

            (Notaris Van de Venne, Mechelen f°212) 

1598 – 24 april : Testament Juf. Barbara Peeters (dochter van Pieter), weduwe van Jan

            Staes en van Jan Van den Passe.

            ...aan de twee kinderen van Margriet Van Passe weduwe van Philips Schoof.

            ...de dochter van Laureys Broers wonende nu tot Leest bij Pieter Van Gijsele.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, f°64V-)

1598 – 24 april : Testament van Juf. Petronella Pieters (dochter van Pieter) weduwe van

            Jan Staes en nu van Jan Van Passe...

            ...de dochter van Laureys Bruers tot Leest bij Pieter Van Gijsele.

            (Notaris Van de Venne, Mechelen, f°36)

1598 – 5 juni : Jan Lettin geeft ter verzekering van Zeger Colez en Jan Ansseau voor hun

            deel in de 62 carolus gulden erfelijke rente zijn hoeve met hof, land, beemden en

            toebehoorten “de Kleine Hoeve” onder Leest, in de Biest, belast met renten ten

            voordele van Lodewijk Vrancx, de H.Geest van St.- Pieters en van Leest, de

            proost en het klooster van Leliëndael, de kapel van de H. Daniël in O.L.V.

            Gasthuis, de kerk van Leest en het klooster van Blijdenberg.

            (MS,Zegels van Jacobs De Riddere, Jan Croon)

15-02-2012 om 09:23 geschreven door Marcel Van Hoof

Pastorij

In 1630 kreeg Leest een pastorij naast zijn kerk en meteen opnieuw een eigen pastoor. Gedurende de jaren 1591-1630 waren de pastoors van Hombeek immers “deservitor” te Leest.

Na het concilie van Trente (1563) werden alle pastoors verplicht de doopsels, huwelijken en overlijdens die ze deden, in een register in te schrijven. Een goeie zaak want dat deden ze heel secuur en het werd als het ware de officiële “burgerlijke stand”, die een rijkdom aan gegevens over onze voorouders voor het nageslacht bewaarde. Het duurde evenwel nog een tijdje eer die nieuwe gewoonte er inzat bij de pastoors.Zo vangt het eerste parochieregister van Leest aan in 1595.

 De rekeningen uit die tijd vermelden voor de bouw van de nieuwe pastorij  een uitgave van 31 gulden betaald aan R. Fruytiers “voor een schip gruys op oudt Leliëndael, met vragt tot de fundamenten”.

179 kisten kalk aan de prijs van 107 gulden werden gekocht “aen den coopman van Doornick”.

82.000 “carreelstenen”, 8.000 “thiggelen” en 4.000 “paveeystenen” werden besteld bij  C. Somers voor een totaal bedrag van 439 gulden.

Dit alles werd gedeeltelijk aangebracht per schip langs de Zenne en gedeeltelijk met paard en kar want er werden 37 gulden uitgegeven “aen den schipper en voerlieden”.

“Jan Van Balen, Jacques  Vergalen en Carel Walschaert hebben  aanveert het curenhuys te metsen voor 210 gulden, Christiaen Vergaelen neemt het timmerwerk op zich voor 505 gulden”.

In 1628 werd de eerste steen gelegd. De metsers werden bij die gelegenheid getrakteerd voor 4 gulden en 4 stuivers. Datzelfde jaar nog is de ruwbouw af en de “palmstock” er op. Weer werd er op gedronken, ditmaal voor 3 gulden.

L. Back zorgde verder voor het “eyserwerck ende het slotwerck”, kostprijs 249 gulden en P. Van Eyck voor de “gelaesen”(ruiten) voor 33 gulden.

Men zette ook “eenen watersteen” voor 78 gulden.

Minstens een gedeelte van de pastorij was oorspronkelijk met stro bedekt. Michel De Nijn leverde het stro en Zenny Fruytiers met Carel Walschaerts legden het erop voor 55 gulden.

Er kwam nog een gracht rondom en een bruggetje : de pastorij was af.

Tijdens de werken werd voor 23 gulden “drinckenbier” gedronken door de werklieden en voor 52 gulden “aen verteer door de kerckmeesters met de metsers,timmerman en slotenmaker meester”, bij de aanbesteding, het leggen van de eerste steen, het planten van de meiboom,enz...

Alles samen kostte de pastorij 2.010 gulden.

Om ze af te betalen gingen de kerkmeesters een lening aan van 1.100 gulden bij “Jacob Coeckelbergh den ouden met synen sone Jacob Albert” aan een rente van 5%.

In 1635 was de helft van deze som reeds terugbetaald.

Nicolaus De Clerck was de eerste pastoor die enkel Leest had te bedienen en voor het eerst de pastorij betrok, dat was in 1630.

In 1650 liet de toenmalige bewoner Petrus Van Hanswijck in het “achterhuysken” van de  pastorij een “solderken” bijplaatsen en 7 jaar later werd er aan het dak voor 107 gulden en 2 stuyvers kosten gedaan. De werken werden uitgevoerd door Jan Colas.

In 1663 was er “groten watervloet” te Leest en daarbij moet ook de pastorij onder water gestaan hebben want datzelfde jaar werden “de plaetse” en het “pastoorsachterhuis” met aarde opgehoogd : “Louis Vermijlen gaat met synen waghen ende peerden om 20.500 careelstenen, den calck, de savel ende gesaecht hout halen voor dat pastoorsachterhuysken.”

Datzelfde jaar 1663 fabriceerden de timmerlieden Niclaes en Lucas Troch een slaapstede met schutsel in de pastorij.

Pastoor Van Espen liet tijdens zijn verblijf van 1674 tot 1691 een “Loote pomp” plaatsen in het pastoorshuis en de “keucken en de pastoorscaemer met calck besetten ende witten”.

In 1689 liet hij reparaties aanbrengen in de stal en aan het bruggetje.

Onder pastoor Van den Male  kreeg het pannendak in 1722 een beurt. Adriaen Lauwens voerde de werken aan het “ticheldack” uit en Francois Hendricus plaatste een “blecke gote”.

Ondertussen was de pastorij een eeuw oud. De 18^e eeuw was een periode van relatieve welstand en de mensen stelden grotere eisen om te wonen. Ook de pastorij voldeed niet meer aan de normen. Daarbovenop dienden er dringende herstellingen uitgevoerd : het regende binnen en er stond water in de kelder.

In 1728 diende Francis Pauwels een “houte pompe te maecken om het water uyt den kelder van de pastorije te pompen”.

Joannes Frans  Van Heymbeke was gedurende 50 jaar pastoor te Leest (1723-1773). Hij zou voor een vernieuwde pastorij zorgen en haar grotendeels het huidig uitzicht geven.

Die eerste pastorij bestond slechts uit een kelder, een gelijkvloers en een zolder. Beneden had men vier plaatsen : een bureauke aan de ingangsdeur rechts, een eetkamer, een keuken en een kelderkamer. In feite was die pastorij te klein. De pastoor woonde daar met zijn zuster. Zij sliep op de kelderkamer en de pastoor zelf sliep op zolder. Ook de priester die op zondag kwam bijspringen en de paters die af en toe de missie kwamen preken waren verplicht op zolder te slapen.

Pastoor Van Heymbeke wou dus de pastorij vergroten en verbeteren. Zulke zware onkosten kon de kerkfabriek echter niet aan. Vermits de abdij van Kortenberg de tiendenbelasting van Leest opstreek, was ze in principe ook verplicht de kerk en de pastorij te onderhouden.

De pastoor wendde zich tot Bernarda Driessens de abdis van Kortenberg maar die weigerde de herstellingskosten te dragen. Daarop schakelde de pastoor een advokaat in , meester Louis De Vorster, kanunnik van St Rombouts,maar ook de abdis reageerde met een advokaat. We noteren 1737.

De pastoor deed beroep op de aartsbisschop van Mechelen, kardinaal d’ Alsace de Boussu maar de twist raakte niet opgelost.  In 1741 bracht hij de zaak voor de Grote Raad van Mechelen en uiteindelijk op 4 april 1742 kwam de uitspraak : de abdis van Kortenberg moest willens nillens de duimen leggen en pastoor Van Heymbeke kreeg wat hij gevraagd had, een vernieuwde pastorij.

De wapenstilstand tussen de pastoor van Leest en de abdis was echter van korte duur. Nog geen tien jaar later volgden nieuwe tribulaties. Weer waren er dringende reparaties nodig aan de pastorij, in feite diende de pastorij volledig vernieuwd te worden.

In 1754  stierf de abdis en de zaak werd uitgesteld. De nieuwe pastorij zou er komen maar eerst twintig jaar later, onder de volgende abdis Seraphine Duchateau en onder de volgende pastoor Simon De Heuck.

De rekeningen van de abdij tussen 1774 en 1778 vermelden een uitgave van 216 gulden aan “huyshuere ten teyde men besigh was het nieuwe pastoreel huys te Leest op te bouwen”.

Deze nieuwe bouw werd beeindigd in de zomer van 1776. Dit jaartal staat ook aangegeven op de zijgevel van de huidige pastorij.

Onder de Franse bezetting was men verplicht de pastorij tweemaal met een rente te belasten om aan de zware belastingen van de Fransen te voldoen.. Een eerste maal op 10 janauri 1794  (500 gulden courrant Brabants) en een tweede rente van 1.000 gulden Brabants courant op 29 juli van datzelfde jaar.

Drie jaar later werden de pastoors door de Fransen verplicht , op straffe van verbanning, de eed van haat tegen het koningdom af te leggen. Pastoor De Heuck weigerde. Hij werd op 3 januri 1798 uit zijn pastorij gezet door commissaris Peeters, een Leestenaar van geboorte, begeleid door een Frans soldaat en door Jan Frans Bulens agent van de gemeente en diens adjunct Engel Van der Hulst.

De op dat ogenblik 62-jarige pastoor vond met zijn twee zusters en zijn meubels een onderkomen op het Hof ter Moortele in de Molenstraat.

De Franse staat verhuurde vanaf dan de pastorij aan Jan Frans Bulens, voornoemde agent van de gemeente, voor de hurprijs van 85 Franse Livres of 45 gulden 3 stuiver plaatselijke munt.

In maart 1799 werd de pastorij door de Franse staat publiek te koop gesteld. Ze werd verkocht voor een hoge prijs aan een schijnkoper, een zekere De Becker, een dokterszoon uit Boom, die de prijs echter nooit betaalde, maar die de pastorij opnieuw verkocht, ditmaal aan de helft van deze prijs,  800 gulden, aan Jan-Frans Jacques en Karel Bulens. Die kochten de pastorij om ze te vrijwaren. De helft van deze nieuwe koopprijs moesten ze onmiddellijk betalen, de andere helft na 6 maanden. Deze laatste kopers waren echter lelijk bedrogen, want deze koop was ongeldig en ze zagen hun geld nooit terug omdat De Becker ineens spoorloos verdwenen was. De koop werd door de Fransen nietig verklaard en op 24 februari 1801 werd de pastorij opnieuw verhuurd, voor de duur van drie jaar, ditmaal aan Peter Moeremans, adjunct van meier De Maeyer Jacques en aan Engel Van der Hulst. Ze huurden de pastorij in naam van de gemeente ten gebruike van de pastoor.

Op 17 april 1801 kon pastoor De Heuck opnieuw zijn intrek nemen in zijn pastorij.

In 1847 schreef de residerende pastoor Gabriel Hermans een brief naar het Bisdom bestaande uit één zin : “Humillime peto permissionem fossam horti mei implendi terra ex coemeterii”. (Heel nederig vraag ik toelating om de gracht rond mijn hof te mogen opvullen met grond van het kerkhof)

Dat werd hem per kerende post met even weinige woorden toegestaan, de gracht rond de pastorij werd dus dat jaar toegeworpen.

In 1865 was de pastorij opnieuw dringend aan restauratie toe.

Dat zou een van de eerste verwezenlijkingen worden van de nieuwe pastoor Vandercruyssen. Het werden veranderingswerken die de pastorij binnenin totaal vernieuwden : hij liet de vloer in de hal en in de keuken uitbreken en een nieuwe kelder uitgraven. Enkele binnenmuren van gelijkvloers en eerste verdiep werden afgebroken en in de voorkamer, eetplaats en in de kamers op het eerste verdiep werd telkens een zware balk gestoken om de roosteringen te dragen en in vervanging van de uitgebroken muren.

Er kwam een nieuwe keldertrap in klompsteen en een nieuwe boventrap in beukenhout, van gelijkvloers tot de zolder.

Keuken en washuis kregen “rode boomse geschuurde plaveyen 22 cm”. In de gang werden het zwarte tegels.

De “zaal”, de voor- en eetkamer werden met drie nieuwe “dobbeldeuren” voorzien. De beide buitendeuren kregen de nodige reparaties met aan de vooringang een nieuwe stoep in “papensteen”., de oude verhuisde naar de achtergevel. Bij deze reparatie werd ook de voorgevel van de pastorij bezet met “doorniksche kalk en scherpzand”. Alle nodige herstellingen werden uitgevoerd aan het schaliedak en aan de slagvensters van de ramen en deze laatsten kregen nieuwe onderdorpels.

Het “gemak” dat aan de zijgevel stond van de pastorij, werd afgebroken en nieuw gezet. Er werd ook een regenput uitgegraven en gemetst. In het washuis van de pastorij, tegen de buitenmuur, kwam een dubbele pomp met “koperen bek en sloten”.

Tenslotte kreeg de pastorij nog een nieuw inkompoortje en op een lengte van 18,90 m werd de sluitmuur langs de straat vernieuwd. Deze hele restauratie kostte 5.500 fr, gedeeltelijk gedragen door de staat (916,66fr), de provincie (916,66fr), de kerkfabriek (1.500fr) en het leeuwenaandeel door de gemeente (2.166,68fr).

Door deze grote restauratie van 1865 kreeg de pastorij van Leest haar huidig binnen- en buitenuitzicht.

Op 21 juni 1913 verzocht het gemeentebestuur van Leest aan de verzekeringsagent Potums van Kapelle op den Bos om een nieuwe polis op te maken voor de gemeentegebouwen. De pastorij werd verzekerd voor 19.000fr, “op de waarde van een gebouw in steen, gedekt met schaliën, dienende voor pastorij, bevattende gelijkvloers, verschillende kamers en zolder, den trap en de remisie aanhechtig, medebegrepen.

De pastorij is verlicht bij middel van naphte met luchtdrukking uitgaande van eenen ketel nabij de pastorij.”

In 1950 werd het dak van kerk en pastorij vernieuwd door de firma Clinckart uit Hoboken voor de som van 243.539 fr, via een openbare aanbesteding.

(Geraadpleegde bronnen : “Leest en zijn Kerk”, “Leest Geweest 1978”, “Waar Leestenaars samenkwamen 1980”, “Geschiedenis van de parochie Hombeek, - F. De Ridder”, “Het Parochiewezen in Brabant – J.Verbesselt,  diverse jaargangen van de periodiek De Band, Parochie-Archief Leest en Rijksarchief Antwerpen : stukken betreffende de kerk 1661-1825, Boek “Provinciaal Bestuur der Monumenten – Inventaris der Kunstvoorwerpen, Drukkerij Kennes 1914., “Nota’s nopens Leest in de 17 en 18^e eeuw – Dr. J. Muyldermans)

15-02-2012 om 09:20 geschreven door Marcel Van Hoof

KERK EN PASTORIJ

Uit de “Notitia provinciarum et civitatum Gallilae” (opgesteld rond de jaren 400) weten we dat Gallië (met België) 17 provincies telde, onderverdeeld in 115 civitates (landstreken).

Zo behoorde Leest tot het aloude bisdom Kamerrijk hetwelk onder het aartsbisdom van Keulen stond. Kamerrijk was het bisdom van de Nerviërs met de vijf kleine volksstammen die hun onderdanig waren.

Het telde zes aartsdiakonaten : Brabant, Henegouwen, Brussel, Antwerpen, Valenciennes en Kamerrijk. Leest behoorde tot het aartsdiakonaat Brussel (121 parochieën).

In 1308 kwam het onder de jurisdictie van de bisschop van Luik.

Bij de oprichting van het aartsbisdom Mechelen in 1559 werdLeest daar bij gevoegd.

(J.D.D – DB 1/7/1957)

Het is onbekend wanneer de eerste kerk te Leest zou gebouwd zijn. In 1129 deed Burchard, bisscop van Kamerrijk afstand van de parochiale kerk van Leest ten voordele van de Benedictinessenabdij van Kortenberg. Dit is meteen het oudste document dat over Leest gewaagt.

In 1250 bekrachtigde Godfried III, hertog van Brabant aan deze abdij de eigendom van verschillende goederen in de gemeente.

In 1305 stellen Mechelse kronijken het bestaan vast van een wassen zegel, toebehorend aan de kerkraad.

De abdis van Kortenberg inde de tienden te Leest (tot 1796) waarvan ze één derde afstond aan de pastoor. Er bestaat nog een stuk van 1566 waarin de bewoners van Leest aan de bisschop vragen dat er aan hun pastoor een “fatsoenlijk” inkomen zou verleend worden : de abdis die zeer zware cijnsen hief, kon het wel met wat minder stellen en de

pastoor wat beter betalen ! We zien dat in 1637 de pastoor een vaste som uitbetaald kreeg.  (Deze werd in 1650 op 400 florijnen gebracht)

In 1458 was de kerk zo vervallen dat de pastoor en zijn parochianen op Rome beroep deden. Paus Calixtis III schonk dan een aflaat. Vermoedelijk mogen we slechts van dan af spreken van de “parochiekerk van den H. Niklaas”.

 De kerk had herhaalde malen van soldatenhorden te lijden. Nadat ze het klooster van Leliëndael verwoest hadden trokken de geuzen naar Leest. De “Geuzenhoek” in de Grote Heidestraat zal  hiermee wel in verband staan.

De geuzen teisterden het Mechelse zeer hevig : “’t Woedende soldatenvolk en was niet te voldoen, het plunderde en ruïneerde een heele maandt lang in de stadt ende op den buyten...”

In augustus 1566 had de kerk opnieuw te lijden van de beeldstormers : “Die ketters hebben alsdan alle die kercke buyten die stadt van Mechelen ontstucken gesmeten.”

In oktober 1572 veroverde Alva Mechelen en “gaf” de stad met haar omtrek ten prooi aan de moedwil van de soldaten : drie dagen lang werd er geplunderd.”

In februari 1578 maakten de Staatsen zich meester van Mechelen, aangevoerd door Maximiliaan de Hennin en Pontus de Noyelles.

Deze laatste beval in de dorpen rond Mechelen de klokken uit de torens te halen en liet

zes vendels voetknechten onder kommando van d’ Outremelle Leest, Hombeek en Heffen aflopen. Toen werd de hand gelegd “op alle silveren cassen daer eenighe releguien van heyligen in rustten, op alle cieraeten, juweelen ende costelyckheden van die kercken en de cloesters.”

In 1591 werd de kerk vernield door garnizoensoldaten en in 1599 werd de nieuwe kerk gewijd door kardinaal Hovius.

 Petrus Verschuren en Jacobus Coeckelberg waren toen kerkmeesters te Leest en hielden de rekeningen bij. Ze noteerden ter gelegenheid van de kerkwijding een uitgave van 5 gulden 13 stuivers voor “den maaltheyd door de heeren capellaenen van syn Hooghweirdigheyd, pastor, coster, kerckmeesters, meyer, die daer in de kerckweyding behulpsaem syn geweest”. Er werd ook nog 1 gulden 14 stuiver uitgegeven aan “eenen stoop Rijnswijn” en 7 stuiver aan “schaaps- en verkenspootjes”.

Soldaten brachten schade aan de kerk in 1601, 1604, 1626, 1639, 1644, 1646, 1657, 1678 en 1683.

Begin 17^e eeuw werd de kerk door brand vernield. Volgens aantekeneningen van Petrus De Mol, aartspriester van het district Mechelen, door de onachtzaamheid der inwoners welke er zich schuilhielden tegen de aanvallen der krijgslieden van de Hollandse Staten.

Sindsdien werd de kerk wederopgebouwd en vergroot.

In 1741 werden de Heilige Vaten uit de kerk gestolen en in 1794 moest al het goud en het zilver worden afgestaan aan de Franse overheersers.

Op 12 juli 1794 verscheen het Franse leger ’s namiddags voor de brug te Leest en viel de Oostenrijkse bewapeningstroepen aan. Ongeveer twee uur lang werd er geschoten en de Fransen verloren vier man waaronder een Hollander, Piet genaamd, die sneuvelde vlak voor de pastorij. Hij werd begraven op het kerkhof.

Pastoor De Heuck noteerde in een kerkregister: “...de Fransche troepen zijn hier ter plaatse en in de naastliggende parochies blijven legeren tot zij op den 15 juli

gewapenderhand Mechelen hebben bezet...”

“Op 25 december 1794 hadde naar gewoonte de Gedurige Aanbidding moeten plaats grijpen, doch het was niet mogelijk ter oorzake van het doortrekken van de Fransche troepen.” 

In de loop van augustus 1796 werden de kerkregisters door de Fransen weggehaald.

Pastoor De Heuck weigerde de eed van trouw aan de Republiek af te leggen en werd vervolgd. Hij verschool zich op het goed “ten Moortele” van Jonkvrouw Pauli  in een onderaardse krocht, waar hij huwelijken inzegende en doopsels toediende.

In 1798 vochten de boeren mee in de Boerenkrijg voor Altaar en Haard. Ze vochten mee te Tisselt en te Willebroek tegen de brigade-overste Meinsveig die gekomen was om Willebroek, het weerstandsnest van boerenkrijggeneraal Emmanuel Rollier, uit te roeien.

Meinsveig leed een nederlaag.

Op 23 oktober werd de Leestenaar Philippus Van Asch te Mechelen neergeschoten door een Frans executiepeloton dat weerwraakmaatregelen uitoefende op de burgers. 

Tijdens de eerste oorlogsmaanden in 1914 kreeg de kerk het weer tamelijk hard te verduren. Bij schermutselingen tussen Duitsers en Belgen te Hofstade en te Zemst werd de kerkmuur erg beschadigd. Aan het tweede venster van de rechterzijbeuk waar de biechtstoel stond van de onderpastoor, was een gat geschoten zo groot dat men er door kon kruipen. Ook de mooie vensters in het koor met hun Gotisch maaswerk moesten eraan geloven.

Na de oorlog  (1925) werd het maaswerk van alle ramen vervangen door eenvoudige ijzeren ramen, die met brandglas werden verlucht.

 Na de eerste wereldoorlog, onder pastoor Beuckelaers, werd de schade in de kerk zo goed mogelijk hersteld. Hij liet de kerk herschilderen volgens het plan van de Brusselse architect Steyaert, in kleuren die het binnenzicht van de kerk zo typisch maakten : grijs en rood. Ook de pijlers werden in het knalrood gezet. Bij een latere herschildering in de jaren vijftig kregen ze opnieuw hun grijze kleur.

De eerste kerk was in grijze zandsteen en van Romaanse bouwtrant. Dat is nog duidelijk te zien aan het onderste gedeelte van de toren. Dit gedeelte immers dateert nog uit die tijd en is in witte steen gebleven. Bij deze verbouwingswerken werd de rest van de toren verbouwd in baksteen en gewoonweg witgekalkt. Na de tweede wereldoorlog werd de toren met een cementlaag bepleisterd.

In 1971 werd deze laag verwijderd en vervangen door een half steentje.

Ook het venster boven het kerkportaal is van latere datum. Boven de poort herinnert een steen met een blazoen aan deze verbouwingswerken : “Hic me posuit Beatrix de Villers abbatissa Cortenbergensis 1782”. In 1852 werd de middenbeuk heropgebouwd en van zijbeuken  voorzien.

De sacristij dateert uit 1620, het hoogaltaar uit 1790.

 Het altaar van O.L.Vrouw dateert uit 1702 en dat van Sint-Cornelius uit 1871. De preekstoel uit 1871, de glasramen uit 1924.

Het praalgraf en borstbeeld van Sint-Niklaas uit de 18^e eeuw evenals de houten beelden van Sint-Jozef en Sint-Niklaas. Het oudste beeld uit de kerk stelt Sint-Anna voor met de H.Maagd en kindje Jezus. Het is een gepolychromeerd beeld uit de 16^e eeuw.

In 1840 kocht pastoor Hermans van Tambuyser 2 beelden : een Sint Cornelis en een Sint-Markoen “geplaetst in onze kerk op verzoek van de kerkraad en met toestemming van den heerweerden Heer Landdeken”.

Waarschijnlijk ontstond dat jaar de begankenis voor Sint-Cornelis te Leest. Tot deze heilige nam men zijn toevlucht tegen de “stuipen” of andere kinderziekten.

Sint-Markoen of Marculphus ‘ hulp riep men in tegen kliergezwellen. Om deze heilige aan te roepen trokken de mensen van hier vroeger naar Wezenbeek. Het is niet verwonderlijk dat deze beide heiligen zo populair waren als men het aantal kindersterften in ogenschouw neemt. Een derde van  alle sterfgevallen waren kinderen. Daarbij kwam de gesel van de besmettelijke ziekten : de pest (1467-1472, 1571-1574), de koepokken (1515-1522), de rode loop (75 sterfgevallen te Leest in de maand september 1741) en in een sermoen van pastoor Joris uit 1866 onthouden we : “Het is nu reeds voor de vierdenmaal, beminde christenen, dat de cholera ons komt bezoeken : in 1832, in 1849, 1859 en nu in het ongelukkige jaar 1866. Die onzichtbare vijand klopt aan onze deur, treedt in onze woningen binnen, zet zich neder bij onze slaapsteden, en hoopt slachtoffer op slachtoffer...”

 Kerkrekeningen tonen aan dat er voortdurend nieuwe sieraden werden aangekocht voor het beeld van O.L.Vrouw. Zo bestond vroeger ook een devote gewoonte om behaalde trofeeën aan dat beeld te schenken : in 1680 (zo ook in 1685 en 1700) werd er “betaelt voor een recreatie voor de jongmans van deze prochie, als sy eenen silveren bal tot Heffen hebben gewonnen door liefhebberije van caetsen en alhier in onze kercke hebben geschonken aan het belt van onslive Vrouwe.”

“...alsoo sekere jongmans met hunne peerden hebben gereden om den prys te winnen te weten een silveren peert, en also die van Leest tselve hebben gewonnen en dat tot dry distincte reyssen, welcke dry peerden sy geschonken hebben in onze kercke en alsoo het belt van onslive Vrouwe daer mede vereert.” (1681,1683)

Ook de handboogschutters van de “Edele gilde van St. Sebastiaan” deden zulks. Deze handboogschutters gingen in de processie met pijl en boog en verbonden zich tot onderlinge hulp, niet te vechten, geen vuile praat te vertellen, enz.

Ook te Hombeek en te Heffen ging deze Leestse gilde in de processie.

Vroeger werden ook Leestenaars afgevaardigd  om de vlaggen van Leest te gaan dragen in de processies van de naburige gemeenten.

Kerkrekeningen van 1610 en 1649 gaven veel prijs over de kerkklokken. Zo werd de bekende Mechelse klokgieter Hans Van den Gheyn in 1603 aangezocht om twee klokken te gieten “wegende saemen 825 pond voor de somme van 350 gulden 12 stuyvers”. Deze rekening werd achteraf voorgelegd aan de abdis van Kortenberg die ze weigerde te betalen. Ze verloor echter het tegen haar gevoerde proces en betaalde tenslotte de som af in zes betalingen.

In 1647, onder pastoor Van Hanswijck, was één van deze twee klokken gebarsten. Ze werd hergoten en er werd een derde klok aangekocht bij Petrus Van den Gheyn. Het timmerwerk van de toren werd vernieuwd en verstevigd en in 1649 kwamen deze klokken klaar : de grootste woog 2.087 pond, de tweede 1.305 pond.

In 1788 barstte de grootste klok tijdens een lijkdienst. Ze werd hergoten op kosten van de abdij van Kortenberg, ditmaal zonder discussie. Het was de zogenaamde “Tiendenklok van Leest” “Andreas”, gewijd op 19 februari 1790.

De tweede klok (eveneens uit 1649) barstte in  1739 en werd hergoten doorde Mechelaar Lambertus Franquin, op kosten van de parochie. Ze werd gewijd op 11 december 1739 en kreeg de naam Maria.

De kleine klok “St.Nikolaes” uit 1608 hing gebarsten in de toren toen ze op 19 januari 1790 door enkele Leestenaars in ’t geheim in  stukker werd geslagen omdat pastoor De Heuck weigerde de klok te laten hergieten op kosten van de kerkfabriek.

In 1798 werd de middenklok op bevel van de Fransen kapot geslagen en in 1802 barstte de “Tiendenklok” (amper hergoten in 1788). De kerk zat op dat ogenblik zonder klokken.

Daar het tiendensysteem tot het verleden behoorde en voor de aankoop van klokken geen beroep meer kon gedaan worden op Kortenberg, moesten de parochianen er zelf voor

zorgen.

Op 25 augustus 1806 kwam aartspriester Huleu twee klokken wijden te Leest. Een grote klok van 1.943 pond met name “Nikolaas” en een kleine met de naam “Maria”.

Beide klokken werden te Leest gegoten door de Brusselaar Roelans. Ze werden in 1943 door de Duitsers uit de toren gehaald om als kanonnenspijs te dienen.

Na de oorlog werden drie nieuwe klokken aangekocht want de derde klok was ondertussen ook gebarsten. Deze nieuwe klokken werden op 23 april 1950 door Mgr. Van Eynde gewijd.

De grote klok weegt 969 kg, geeft als toon FA en wordt Niklaas genoemd.

De kleine klok heeft als naam Jozef, weegt 325 kg en geeft als toon DO. De derde, de middenklok heet Maria, weegt560 kg en heeft de toon LA. Op 1 juli dat jaar werden de drie klokken geëlectrificeerd.
 

Onder pastoor Coosemans kocht de parochie in 1949 de oude schoollokalen aan in de Kouter, het domein was 40 aren 55 ca groot en kostte 161.650fr zonder de administratiekosten. Men besloot aan de lokalen van de vroegere meisjesschool een zaal te bouwen waarvoor verschillende omhalingen werden gedaan.

 In november 1954 werd de kerk herschilderd en het koor voorzien van dubbele ramen met katedraalglas.

“In 1958 werden aan de toren in Leest de laatste grote herstellingswerken uitgevoerd. Het bovendeel van de kerktoren werd volleldig voorzien van een kalkbezetting.

In 1967 begonnen er stelselmatig kleine brokstukken naar beneden te vallen.

Een jaar later werden de stukken stilaan groter en pastoor Lornoy verwittigde via het bisdom het gemeentebestuur.

Uit voorzorg liet de gemeente een dak boven de ingangspoort aanbrengen. Plannen voor herstelwerkzaamheden werden opgemaakt. Voor de volledige herstelling van de toren, nieuw dak, kruis en haan was een bedrag nodig van 666.604 fr. Een provinciale tussenkomst van tien procent is reeds bevestigd. De voorlopige herstelling tien jaar terug kon niet als geslaagd worden beschouwd...” (Gazet van Mechelen 18 december 1969)

Het kerkhof dateert van 1784. Jozef II “de keizer-koster” had een edict uitgevaardigd waardoor het voortaan verboden was de lijken in de kerk te begraven.

In de kerk vinden we nog verschillende grafstenen, vermeldenswaard : grafsteen van Jonker J. Schoff, edelman van het huis van Beveren, een gedenksteen van Messire Jean Charles graaf van Upigny en Creux Hodenge, van zijn vrouw Margaretha De Clercq de Bouvekercke en hun kinderen, van Jonkvrouw Catherine de Gerlays de Corbion, van jonkvrouw Mostinck ter Moorter, van heer Caïmo, enz.

Tegen de kerkhofmuur van Leest staat een grafmonument : “Rustplaats van de Monialen Redemptoristinnen van het klooster Sint Alfonsius Mechelen”.

Deze zusters Redemptoristinnen, in de volksmond beter bekend als “de rode nonnen” omdat ze in het rood gekleed waren, hadden hun klooster te Mechelen.

Ze lieten hun dode zusters begraven op het kerkhof van Leest.

Zo werden tussen het jaar 1861 en 1974 94 “rode nonnekes” begraven.

Vroeger bevatte de grafsteen een franse tekst : “Sepulture des Religieuses de l’ ordre du T.S. Redemt. du monastère de St Alphonse à Malines. RIP.”

Deze grafsteen was in verhakkelde toestand en na overleg tussen de pastoor van Leest en de stad Mechelen werd overeengekomen dat  de steen, terug gerestaureerd, zijn plaats zou krijgen tegen de muur van het kerkhof, als een blijvende herinnering aan de kloosterzusters die hier hun laatste rustplaats kregen.

Eén van de 94 hier begraven nonnen was de dochter van de zoon van gravin de Courtebonne, die te Oostakker de grot liet bouwen in haar tuin.

Ze zou te Mechelen gestorven zijn, “in een geur van heiligheid”.

Vele Mechelaars werden te Leest begraven, de aanleiding schijnt een kwestie te zijn geweest van een niet-gewijd kerkhof te Mechelen. Ten teken van protest lieten zij zich te Leest begraven.

In 1925 schreef pastoor Beuckelaers een brief naar het Leestse gemeentebestuur. Hij deed een verzoek om de muur van het kerkhof als monument te laten  klasseren of “zonder vertoeven zoodanig herstellingen te doen aan de kerkhofmuur en pastorijmuur dat alle schandaal verdwijne...”

Zowel pastorij als kerkhof werden in 1985 als monument geklasseerd.

 

14-02-2012 om 16:24 geschreven door Marcel Van Hoof

1568 – “De almanak wees nazomer 1568 aan. Bij de veldbaan naar het Heike, thans de

            Winkelstraat, stond toen een grote hoeve. Deze werd telkens tot nog in de 19^e

            eeuw, volgens een al van toen oude legende, vernoemd als “die van den Duvel...”

            De mensen  uit de omgeving vertelden dat dit erf vroeger een somber tijdperk had

            doorworsteld, met haar toen beruchte duivelsschuur...

            In die schuur stond volgende ronde tafel : in een gekloven gat in een boomstronk,

            lag met zijn dom een reuze karrewiel met tot 14 genummerde spaken, bedekt

            rondom met enkele plankjes...Dit rad deed dienst als eettafel. Dat was dood de

            toenmalige pachter zo gepland, om een van toen vele normen van bijgeloof : de

            angst, met 13 aan tafel, te omzeilen, door het aanwerven van steeds veertien

            werknemers. Daarmee bevond zich op de hoeve, soms een stel zonderling

            tewerkgesteld volkje.

            Bij avond gingen de lieden uit de buurt naar huis, doch de vreemde knechten

            sliepen op de hooischelft, en sommigen zochten stiekem hun nachtrust in de

            stallen.tussen paarden of koeien...

            Spaanse rebellerende huurlingen doorkruisten deze streek en plunderden de

            bevolking, doch enkele nog geregelde troepen trachtten toch de verstoorde orde

            te herstellen. Vele opgejaagde schelmen zochten dan heil bij roversbenden, die

            met een duivelse terreur, het platteland in verschrikking dreef...

            Op zekeren morgend ziet de hoevevrouw, op het erf, een bloedspoor naar gindse

            schuur, en bij het ingaan van den werktijd telt zij 13 man aan bezigheid. Ze gaat

            kijken , en bij het rad zit daar de 14^de , die zich zijn gewond been verzorgt.

            Ze vraagt waar hij daarmee is vandaan gekomen. De kerel beweert dat hij van

            koorts niet kon slapen, en bij nacht bij een wandeling langs de wei, aan

            prikkeldraad was gewond. De boerin biedt hem hulp van een dokter aan. Doch

            hij wimpelt die af en zegt : “Ik kom seffens werken”...

            Die namiddag komt een koopman op het hof en vertelt dat vorige nacht op Zemst

            Laar door rovers een hoeve werd in as gelegd, omdat de bewoners niet waren

            ingegaan , op een bende haar verwittiging, die gisterenmorgend op een briefje aan

            de deur gespijkerd was, met hun eis dat er in deze voorbije nacht, in den emmer

            van den bornput, 5 dozijn gouden dukaten moesten liggen, als losprijs tegenover

            de thans uitgevoerde bedreiging. De boer had enkel maar kunnen schieten op de

            schurk die den emmer wou lichten...

            De nu volgende nacht droomt de bazin van haar hoeveschuur. Ze ziet een

            gehavend rad met slechts nog 9 goede spaken, waartussen 5 duivels haar

            toegrijnzen...

            Uren lang vergelijkt, wikt en berekent zij, en voor dag en dauw sluipt zij van de

            boerderij naar den veldwachter en terug...

            Op het middaguur wordt de hoeve omsingeld door Spaanse ruiterij, en wie wou

            ontsnappen werd door de paarden overgereden...en het werden er 5, dewelken

            die zich hadden misrekend op 12 dukaten...

            De schurk met de schotwonden was hoofdman van nog meer verspreide benden.

            Hij werd in Vilvoorde op de grote markt tentoongesteld, voor 72 uren zonder eten

            of drinken, gebonden met het hoofd omlaag op een tegen de schandpaal schuin

            geplaatst rad...”

            (Een rad als telraam – Anselmus Jédrie – DB december 1979) 

1569 – “...thoochstraetken te Leest...” (AM)

1571 – “De tweede helft van de 16^e eeuw was voor Leest en omiggende een triestige

            tijd. De godsdienstoorlog is volop aan gang. De bevolking wordt geterroriseerd

            de ene keer door Spaanse soldeniers, de andere keer door soldaten van Oranje

            of door de Geuzen. Zo wordt in 1571 de “kercke affgebrant bij de soldaten

            van Grave Van Swertsberge.”

            De schade was enorm want het zal acht jaar duren vooraleer de kerk

            hersteld is en plechtig kan worden ingewijd. Dit gebeurt door aartsbisschop