1984 – 2 mei : Overlijden van Piet Van Aken

            Op 2 mei 1984 overleed te Antwerpen, aan de gevolgen van een hersenbloeding,

            de Vlaamse schrijver Piet Van Aken.

            Hij werd onder zeer ruime belangstelling op maandag 7 mei op het kerkhof van

            Terhagen ten grave gedragen, dit overeenkomstig de laatste wil van de

            overledene.

            Piet Van Aken was immers geboren in Terhagen op 15 februari 1920 en hij was

            met die streek als schrijver zodanig verbonden dat men hem betittelde als de

            “schrijver van de Rupelstreek”.

            Naast de vele honderden mensen die hem jarenlang in Terhagen en ook in Leest

            hadden gekend, waren er delegaties van de SP en het ABVV, waar hij tot zijn

            dood werkte als redactiesecretaris van het vakbondsblad “De Werker”.

            De afscheidstoespraak werd gehouden door dhr Derieuw namens de in laatste

            instantie verontschuldigde secretaris-generaal André Van den Broecke.

            De spreker belichtte vooral de mens en de schrijver Van Aken.

            Onder de personaliteiten uit de literaire wereld viel een diep  bedroefde Hubert

            Lampo op, die zijn vriend een laatste groet kwam brengen.

            Ook Julien Weverbergh, directeur van de uitgeverij Manteau was aanwezig met

            een delegatie van het personeel.

            Terwijl de urne met de as werd bijgezet in het columbarium, schoven de mensen

            minutenlang voorbij.

            In zijn realistische romans en novellen had Piet Van Aken de sociale

            onrechtvaardigheid  aan de kaak gesteld : “De duivel vaart in ons” (1946),

            “Klinkaart” (1954), “Slapende Honden” (1965), “De Blinde Spiegel” (1981).

            In 1966 ontving hij de driejaarlijkse Staatsprijs voor Verhalend Proza.

            Op het einde van zijn leven woonde Piet Van Aken in de Winkelstraat te Leest.

            Het was daar dat hij vriendschap sloot met Fons Hellemans van de gelijknamige

            bakkerij. Fons leverde er alle dagen brood, vandaar.

            De auteur droeg “in memoriam” zijn boek “Dood getij” (1979) op aan zijn

            verongelukte vriend en de weduwe van Fons, Amelie Portael, kreeg van de auteur

            volgend eigenhandig neergeschreven briefje van troost : “Geachte familie, wie ook

            ons  lot moge bestieren,  het kent al te vaak een merkwaardig verloop :  mensen als

            Alfons zouden niet zo ontijdig van ons mogen worden weggerukt.

            Hij behoorde tot de zeldzamen die hun goedheid niet berekend uitstallen

            maar ze dag aan dag onbewust uitdragen, als een onvervreemdbaar deel van

            zichzelf.

            Ik ben er nog steeds trots op dat hij me toegestaan heeft deze weinige jaren tot

            zijn goede vrienden te mogen behoren.

                     Piet Van Aken.”

            In “De Band” van juni 1984 publiceerde de broer van Fons Hellemans, Guido,

            een In Memoriam :

            Piet Van Aken werd geplant. Piet Van Aken werd geveld.

            In Terhagen geboren groeide hij er op als zoon van een werkmansgezin.

            Vroeg was hij dus vertrouwd met de sociale nood der misdeelden. Dit heeft op hem

            een stempel geslagen voor een heel leven.

            Piet Van Aken was, om het in zijn taal te zeggen “recht voor zijn raap”.

            Dit leverde hem misschien meer vijanden op dan nalopers.

            Maar die laatste wenste hij niet. In zijn boeken zien we een sociale bewogenheid.

            Piet Van Aken gebruikte geen franjes. Zijn stijl is hoekig zoals hijzelf.

            In een vraaggesprek met Maria Rosseels destijds zei hij : “als ik voor de telefoon

            sta word ik stom als een vis”. Hij had moeite om vlot met de mensen op te schieten.

            Er bleef iets wantrouwigs in hem voor “vreemden”.

            In “Aganda van een heidens lezer” (1967) (volgens mij een sleutelboek), schrijft hij,

            alle geuniformeerden te misprijzen. Dit steunt wellicht op een persoonlijke tragische

            ervaring. Hij vond moeilijk de vlotte toonaard en miste soepelheid.

            De enkele keren dat ik met hem gesproken heb ervaarde ik steeds iets ongedurigs

            in zijn wezen. Het was alsof er schimmen konden opduiken. Dit verklaart misschien

            zijn mytische aanleg, wat aan sommige van zijn boeken als bv. “De Goddemaers”

            (1983) een aangrijpend karakter meegeeft.

            In zijn korrespondentie daarentegen was hij des te hartelijker. Zijn vriendschap

            gaf hij ongevraagd, zonder wedervraag. Zo bv. aan mijn broer Fons aan wij hij

            “in memoriam” zijn boek “Dood getij” (1979) opdroeg, en die hij in de bakkerij

            ooit hielp. Ook schonk hij belangloos boeken weg aan wie zijn vertrouwen had.

            Piet Van Aken woonde een vijftiental jaren te Leest, waar hij vier boeken

            (Dood getij, De hoogtewerkers, De blinde spiegel en De Goddemaers) schreef.

            Hij deed dit in stilte en oprecht. Want dit wil ik maar zeggen : “een man was hij

            van top tot teen. Geen flierefluiter of flauwerik, maar een knoestige kerel uit een

            stuk, met een klokhuis waar aan te pakken was.”

            Leest werd door zijn kunst niet opgeschrikt.

            Hij heeft er geleefd aan de zelfkant van zijn bestaan, als belangrijkste artistieke

            figuur hier ooit vertoefd.

            Hij sprak en schreef zoals hij gebekt was “niet alleen de merel heeft het recht te

            zingen” zei hij.

            Toegevingen aan literaire mode of succes deed hij niet, nooit.

            “Groter” auteurs dan hij deden dit wel.

            Dit siert hem. Vandaar zijn beperkte populariteit. Nochtans kent iedereen een aantal

            boeken van hem met “Klinkaart” als uitschieter.

            Zijn evocatief vermogen getuigt in een aantal van zijn boeken van een magische

            kracht. Zijn vakmanschap om een roman op te bouwen is groot.

            Piet Van Aken is gestorven, zijn lichaam zal vergaan, zijn eerlijk mens-zijn werkt

            bewondering, zijn authentiek schrijversschap is onuitwisbaar in ons literair bestek.

            Zijn taalmedium was in volmaakte harmonie met zijn diepste zijn.

            Ik ben blij hem een beetje gekend te hebben.

-Piet Van Aken

-Het briefje dat de auteur schreef naar Amelie Portael, de weduwe van zijn vriend bakker Fons Hellemans.

-Zijn woning in de Winkelstraat (2013) waar hij een vijftiental jaar verbleef.