1985 – Oktobernummer ‘De Band’ : Uit de oude tijd

“In het begin van de jaren 1900 woonde ik met mijn ouders in de Tiendeschuurstraat. Mijn vader oefende er het beroep van smid uit en had ook een ijzerwinkel. Hij verkocht er alle landbouwalaam en huishoudgerief.

Moeder met haar zeven kinderen baatte een klein landbouwbedrijf uit en hield tevens ook staminee. Dat landbouwbedrijf bestond uit : één ezel, twee koeien, twee geiten, twee zwijnen, enkele konijnen en kippen. Vader was eigenlijk afkosmtig uit de stad Mechelen. Hij had school gelopen in het Scheppersinstituut en behaalde er zijn diploma van hoef- en meestersmid. Hij was danig fier op deze diploma’s en ze hingen dan ook aan de beste muur van ons staminee.

Bij het beroep van smid had hij nog andere eigenschappen. Hij overlas ook zieke dieren en had daar speciale gebeden voor. Meestal beterden deze dieren dan. Vroeger jaren werden alle huishoudstellen in geval van breuk of sleet naar de smid gebracht. Zo werden nieuwe bodems in ketels of caserollen gezet, afgesleten kolenschoppen hersteld en keuterhaken verlengd. Ook werden op karwielen nieuwe repen gelegd, maar ook nieuwe werden er gemaakt. Bij zulk groot werk had hij dan de hulp van ‘de Vets’ en ‘Poede’.

Bij ons zelf ging er ook al eens iets kapot. Voor dit echter hersteld werd, moest moeder altijd eerst eens dreigen met : ‘ik zal dat maar naar de smid van de Heide brengen zeker.’   

Met Sint Elooi werden naar jaarlijkse gewoonte de rekeningen gemaakt. Ieder die dan kwam betalen, kreeg dan gratis een gebakken haring met brood en koffie.

Het boek waarin de rekeningen van vader stonden, heb ik altijd bewaard. Het dagtekent van het jaar 1906 tot 1917.

Enkele jaren daarna zijn wij verhuisd naar de Alemstraat in een groter bedrijf. Moeder overleed er in 1932.

Vader maakte de smeedijzerenkettingen die haar graf sierden. Tot het einde van zijn leven –in 1934- oefende vader zijn beroep van smid uit.

Hoe zo een rekening er in die tijd uitzag kunt u hierna zien. Er werd er één lukraak uit het dagboek genomen.

    Pauline Van Boxem.

(‘DB’, oktober ’85)

In 1979 had ze, naar aanleiding van het Jaar van het Kind, enkele van haar jeugdherinneringen toevertrouwd aan ‘De Band’ (enkel jaartal gekend) :

“Vroeger was het de gewoonte van op Nieuwjaar een peperkoek (pondkoek in de volksmond) aan zijn petekind te geven. Naargelang de peter of meter vrijgevig was gaven ze een gewone pondkoek of anders ene versierd met suikeren bloemenbollekes – en het jaartal erop.

Mijn moeder was meter van een van de zoontjes van nonkel Charel, die dan ook weer mijn peter was. Het was met Nieuwjaar 1907 en ik was toen tien jaar oud.  Ik werd, met de pondkoek in een geruiten handdoek geknoopt, weggestuurd. We woonden toen in de Tiendeschuurstraat  en nonkel Charel woonde in de Alemstraat. Met mijn klompen aan en een grote sjaal om de schouders stapte ik voort in de sneeuw. Op het hoogveld gekomen hield ik halt. De bekoring kwam en ik maakte het pak open en zag die mooie pondkoek vol suiker, met in het midden een suikeren kindje en in de hoek het jaartal 1907. Ik nam van iedere hoek de suikeren rozen en smulde ze op. Wat was dat heerlijk ! Toen deed ik het pak terug toe en stapte weer wat verder. Met de goeie smaak in mijn mond dacht ik : als ik er nu

al de suiker er eens af at, dat zouden ze toch niet zien en dan was het maar ne pondkoek zonder suiker. Ik begon er onmiddellijk aan. Eerst het liggend kindje, dan al de bollekens en het laatst het jaartal. Maar wat zag ik nu : tot mijn grote verbazing : een matte peperkoek vol puttekens. Ik likte met mijn tong heel de peperkoek af tot hij blonk als een spiegel. Ik deed het papier er weer zorgvuldig aan, de handdoek toegeknoopt en stapte voort tot bij nonkel Charel.  Daar werd ik met veel vreugde ontvangen en wenste hun allen een zalig en gelukkig Nieuwjaar, ook van vader en moeder en gaf meteen de peperkoek af.

Mijn tante deed de handdoek eraf maar liet er het papier aan. Ik kreeg dan ook een pondkoek van mijn peter en bedankte hem onmiddellijk.

Mijn tante stelde voor om koffie te blijven drinken, maar ik zegde bedankt, want ik moet voor donker thuis zijn. Ik wilde daar zo rap mogelijk weg zijn en wenste iedereen goeden avond en weg was ik met mijn peperkoek (versierd met suiker), regelrecht naar huis, zonder van mijn peperkoek te proeven, want ik had er genoeg van.

Thuisgekomen zegde mijn moeder, hawel wat hebben ze gezegd. Dat ge bedankt zijt en ze wensen jullie ook een zalig en gelukkig Nieuwjaar.

Mijn moeder deed de handdoek los van de pondkoek, deed het papier eraf en riep : wat een schone en met een mooi suikeren paardje, nu ben ik verlegen want die is veel schoner dan die ik gegeven heb.

Nooit hebben wij van nonkel Charen een bedankenis gekregen voor onze peperkoek en nooit heb ik een woord gelost van wat ik gedaan had.

   Pauline Van Boxom.”

Pauline Van Boxem was te Leest  geboren op 4 oktober 1897 en ze overleed in het rusthuis ‘De Dertien Eiken’ te Bonheiden op 9 december 1993. Ze was gehuwd met Victor T. Diddens, die geboren was te Mechelen op 23 augustus 1891 en aldaar overleed op 11 oktober 1973.

-Een factuurtje uit 1911 voor David Verbruggen.

-De familie Van Boxem-Selleslagh en kroost in 1910. Van links naar rechts : Adéle, Johannes, vader Edmond Van Boxem, Pauline, moeder Christina Selleslagh, Maria en Pelagie. 

-Pauline Van Boxem en haar zus Adéle in ‘uitgangskledij’. Deze foto was bestemd om op te sturen naar hun schoonbroer August De Prins (gehuwd met hun zus Marie) aan het front tijdens de laatste Oorlogswinter van 1917-18. (LG)