Vervolg Meester Hellemans.

Meester Alfons Hellemans, een Leestenaar die in Hombeek onderwees.

“Voor de wat oudere Hombekenaars is Alfons Hellemans geen onbekende : hij was hier (hun) onderwijzer aan de gemeentelijke jongensschool. En eerder, twintig jaar voor hij zijn onderwijs in Hombeek begon, was ook zijn tante Mathilde Hellemans hier vier jaar onderwijzeres aan de vrije meisjesschool in de Bankstraat, later patronaat.

Meester Hellemans werd op 28 juli 1901 (om half vier ’s namiddags) in Leest geboren als derde kind van vier. Zijn ouders bewoonden er een lage woning op het dorpsplein (waar nu het KBC-kantoor gevestigd is). Zijn vader Louis (°Kraainem 1871, +Leest 1919) had een Hombeekse vader en een Leestse moeder. Zelf deed Fonske er de lagere school. Als twaalfjarige begon hij de ‘section scientifique et professionelle’ aan het St.-Romboutscollege te Mechelen. Daar liep hij drie jaar school want na de vroege dood van zijn vader en goeddeels op raad van zijn tante Mathilde, begon hij het schooljaar 1916-1917 aan de Mechelse normaalschool. Hij behaalde er zijn diploma (op 31 juli 1920) en was onderwijzer.

Ondertussen waren binnen een periode van drie maand zijn jongere broer Constant (°Leest 1903, +Leest 1918) èn zijn moeder gestorven zodat hij als achttienjarige wees was. Zijn voogden verkochten direct het ouderlijk huis (1919) en met zijn zus Stefanie (°Leest 1988, +Antwerpen 1936) woonde hij in bij zijn tante Mathilde (links van de huidige beenhouwerij Yves Cremie). 

Onderwijzer in Hombeek

Als kersvers onderwijzer gaf hij heel even les in Schaarbeek, bijna drie jaar in Leest en zijn hele verdere loopbaan in Hombeek. Te Schaarbeek aan de aanneembare jongensschool van de broeders Maristen (Rigalaan) en te Leest aan de gemeentelijke jongensschool in de Scheerstraat (nu gemeenschapsschool ‘De Spiegel’ in Ten Moortele) waar ook zijn grootva na de schoolstrijd (in 1885) nog even onderwijzer was geweest. Hij gaf zich dan aan in Hombeek omdat hij niet goed overweg kon met hoofdonderwijzer J.B. De Leers. Fons werd er benoemd op 17 november 1920 en uit die periode bestaan nog enkele conferentiewerken.
Bijna veertig jaar, van 22 oktober 1923 tot 31 december 1960, onderwees hij te Hombeek aan de gemeentelijke jongensschool in de Bankstraat. Hij was er benoemd op 18 oktober 1923 (uit zesentwintig kandidaten) en stond al die jaren in het tweede leerjaar. Zijn bijnamen waren ’t keusterke –hij kwam uit een kosterfamilie- den hellenbrander –een verbastering van zijn familienaam-, ’t keuske broeëd –omdat hij de kinderen aanspoorde geen korstjes brood weg te smijten.

Uit de periode 1923-1933 hield hij een negental conferentiewerken en één uitgebreid –verslag over. Eén keer (in 1948) was hij meer dan een maand ziek thuis.

Meester Hellemans reed dagelijks met de fiets naar Hombeek tot hij in september 1946 een ‘Gillet’-moto kocht van zijn kozijn en onderpastoor in Sint-Rombouts, Jan – John – Hellemans. Via het gemeentebestuur (van Leest) vroeg hij aan de Dienst van het Wegverkeer te Brussel een rijbewijs aan (op 5 oktober 1946). Kwam er een antwoord ? Alleszins op 10 oktober 1948 liet men hem weten dat het onnodig was ‘voor het oogenblik aan te dringen om het te bekomen’, daar de verplichting ertoe voor bestuurders van motorvoertuigen verstreken was sinds 15 februari 1946… Later (maart 1952) verkocht hij die moto op zijn beurt door aan een Hombekenaar en kocht er zelf een van het merk Sachs (bij Robot in Mechelen). Hij reed ermee tot en met 1964; nooit bezat hij een auto.

Zijn legerdienst (klasse 1921) vervulde hij bij de infanterie : eerst te Leopoldsburg en dan in het 17^e linieregiment te Mechelen. En bovendien was hij gemobiliseerd van augustus 1922 tot april 1923. Op kamp moest hij nog in 1924 (Beverlo), in 1926, 1930, 1933 (?) en 1935.

Nadat hij in Hombeek aan de slag was, begon een periode waarin hij blijkbaar ijverig studeerde. Als bijkomende pedagogische getuigschriften en/of diploma’s verwierf hij o.a. dat van de tuinbouwnormaalleergang te Vilvoorde (1929) en dat van onderwijsbevoegdheid aan de vier lagere graden te Lier (1930). Trots was hij vooral op het diploma van hogere opvoedkundige studiën, dat hij te Antwerpen behaalde (1934).

In dezelfde periode nam hij in de laatste week van de grote vakantie (wellicht van 1932 tot 1938) deel aan de Vlierberghleergang te Leuven (Afdeling Normaal, Voorbereidend en Lager Onderwijs). Hij hoopte immers schoolopziener te worden maar dat feest ging niet door. Tenslotte wilde hij schoolhoofd worden; hij probeerde het eerst in Hombeek – en later in Leest. In Hombeek werd Eugeen Goovaerts de nieuwe hoofdonderwijzer. In Leest stelde hij zich kandidaat toen meester De Leers op rust ging in 1958. In het zicht van de gemeenteraadsverkiezing ‘beloofden’ enkele Blekken hem, een Sus, de benoeming omdat zijn zoon Leo (°1937) hun koor had opgestart, mogelijk ook om te vermijden dat hij zou opkomen. Hij geloofde hen maar werd niet verkozen. Zijn ontgoocheling was groot toen Flor Meyers benoemd werd.

COV-lid was hij zijn hele leven en van de Willebroekse kring was hij voorzitter tot die rond 1960 werd opgeheven. 

Sociaal leven

Het opnemen van allerlei functies beleefde hij als een plicht aan de gemeenschap. Naast zijn onderwijs –in Leest gaf hij ook tuinbouwlessen- was er zijn werk als medestichter en duivel-doet-al van ‘Rust Roest’. Verder was hij bibliothecaris van de ‘Studiekring Volksboekerij Leest’. En hij zette zich in als medestichter en voorzitter van de Leestse Davidsfondsafdeling, als plaatselijk secretaris van de ‘Bond van Kroostrijke Gezinnen van België’ (nu Gezinsbond) en ontvanger van de plaatselijke ‘Commissie van de Openbare Onderstand’ (nu OCMW).

Ten slotte zong hij in en dirigeerde het plaatselijk kerkkoor.

De Tweede Wereldoorlog bracht hem in het leger. Na tweemaal gemobiliseerd en gedemobiliseerd te zijn, was hij op 10 mei 1940 nog thuis. Dan moest hij naar Boom. Daar hij zijn eenheid niet bereiken kon, reed hij einde mei per fiets via Eeklo naar het kasteel van Wijnendale (West-Vlaanderen), waar het Hoofdkwartier hem naar een andere eenheid verwees. Zo kwam hij in Oostduinkerke terecht waar hij op 1 juni krijgsgevangene werd gemaakt. Vrij op 11 juni, was hij op 13 juni 1940 weer in Leest. Na de oorlog zetelde hij in 1947 in de Krijgsraad te Mechelen. Tot voor zijn dood was hij erereservekapitein.

Zijn hobby’s waren boogschieten, imkeren, sierduiven houden en op reis gaan.

Niet voor niks was hij officieel keurmeester bij sierduivenwedstrijden in heel het land.

Een aantal jaren was hij ook voorzitter, later erevoorzitter, van de Mechelse club ‘De Luxeduif’.

En vanaf 1950 ging hij regelmatig op reis en/of bedevaart, meestal met het COV, of met de ‘Bonden van het Heilig Hart’.

Aan toneelspelen en regisseren spendeerde hij onnoemlijk veel tijd en dit niet uitsluitend binnen ‘Rust Roest’. Ook in de school leerde hij korte toneelstukjes aan.

Tuinieren deed hij deels mee uit noodzaak : tot 1950 huurde en verbouwde hij een deel van de grond waarop nu de parochiezaal ‘Ter Coose’ staat.

Voor alles en nog wat ontving hij burgerlijke eretekens en was er fier op. Als reserveofficier was hij ridder in de Leopoldsorde (1948) en drager van het Kruis van Officier in de Kroonorde (1970). Verder was hij nog drager van de Gouden Medaille der Orde van Leopold II (1948), enz.enz.

Op 1 januari 1961 ging hij met pensioen. Van dan af hield hij zich bezig in zijn tuin, net een siertuin geworden, met zijn toneelkring en met ‘Club De Luxeduif’. ‘Rust Roest’ bleef hij regisseren tot in 1976 en bestuursfuncties nam hij er nog waar tot in 1981-1982, waarna hij erevoorzitter werd.

Vanaf zijn zesenzestigste begon zijn gezondheid te minderen. Na een opname in het O.L.Vrouwziekenhuis te Mechelen stierf hij er op 20 april 1986.

Hij werd te Leest begraven op vrijdag 25 april om halfelf. Professor Herman-Emiel Mertens (K.U.Leuven) uit Tisselt hield de homilie en de tekst op zijn doodsprentje schreef zijn zoon Guido. 

Zijn echtgenote en gezin

Zijn vrouw Alida Scheers –merk op dat haar eerste naam ‘Edouard’ die van haar peter was waardoor ze tijdens de oorlog recht had op…scheerzeep- werd geboren te Leest op 20 januari 1902 op het Cruyninghemhof of de Kroningerhoeve. Ze was het tweede van de negen kinderen van Joannes Josephus (°Leest 8/12/1869, +Leest 22/4/1946) en Sophia Henrica Van Causbroeck (°Hombeek 13/10/1870, +Leest 4/8/1965).

‘Lida van Scheers’ mocht van haar vader slechts de basisschool uitdoen : kleuterschool te Hombeek en lagere school te Leest en te Hombeek. In Leest was toen nog geen kleuterschool.

Ze was linkshandig maar moest er leren schrijven met haar rechterhand : haar linkerarm werd…vastgebonden wat ze na een tijdje zelfs plezierig vond. In Hombeek kreeg ze als goede leerlinge extra Franse les en regelmatig moest ze in een klas ‘opletten’ wanneer er een zuster wat afwezig was : ‘Alida, allez dans la classe de soeur…’ klonk het dan.

Al was ze ingeschreven om bij de Ursulinen in Mechelen secundair onderwijs te volgen, mocht ze er van haar vader niet aan beginnen. Dit heeft haar zeker getekend : tot op hoge ouderdom weende ze er oprecht om wanneer ze daaraan terugdacht en erover sprak.

Graag zou ze juffrouw, wellicht kloosterzuster geworden zijn. Maar zij was de oudste dochter…Jammer toch want voor haar was leren inderdaad spelen. Bovendien beschikte ze over een ferm geheugen.

In 1914 vluchtte ze met haar familie mee naar Nederland; de tocht gebeurde per kar. Terug thuis zorgde ze mee voor haar zussen en hielp dagelijks drie keer de koeien melken.

Blijkbaar was Lida van 1925 tot 1928 ook sterk betrokken bij de opvoeringen van ‘Rust Roest’; zeker heeft ze zo haar latere man (beter) leren kennen. In april 1926 waren ze verloofd en op dinsdag 21 augustus 1928 om tien uur trouwden Alfons en Alida te Leest.

Daar woonden ze in bij hun tante Mathilde in het ‘stamhuis’ van de familie en beschikten er over een kleine plaats beneden en een grote slaapkamer boven.

Toen haar man in 1940 naar het front was, ging Lida naar de Tiendeschuurstraat. Met haar gezin vluchtte ze mee met haar vroegere huisgenoten, richting Kapelle-op-den-Bos. Toen verteld werd dat het Belgische leger er de brug zou opblazen om aan de Duitsers de overtocht te beletten, keerden ze allen terug naar de ouderlijke hoeve.

Soms kwam ze met haar twee oudste kinderen Jos en Fons, een tweeling, naar het dorp. Op een keer zat het hele huis vol Duitse soldaten die zich tegoed deden aan de voorraad eten en ingemaakt fruit. Ze vroeg de overste niets stuk te maken. De man, die in het bureau zetelde van de afwezige echtgenoot, beloofde het als ‘die leute’, de Leestenaars (?), zich eveneens kalm zouden houden. Vele jaren was ze lid van de parochiale Boerinnengilde (nu KVLV) en voorzitster van 1966 tot 1979. Met die vereniging ging ze geregeld op uitstap maar ook op bedevaart naar Lourdes (Op 25 juni 1972 maakte ze de vliegtuigreis mee naar Rome en driemaal was ze in Lourdes).

Na de dood van haar man bleef ze alleen wonen. In het grote, stille huis op het dorp. Langzaamaan deemsterde haar eens zo goede geheugen weg. En vanaf mei 1991 was ze residente in het rust- en verzorgingstehuis ‘De Polder’, een Mechelse OCMW-instelling waar ze de eerste jaren naar ieders getuigenis ‘de beste’ was.

Fysiek was ze sterk als weinigen; gelukkig voor haar, want ze had een hekel aan pillen en drankjes. Toch kreeg ze een pacemaker ingeplant en na een val in april 1996 was haar sterkte gebroken. Op vrijdag 29 mei 1997, om halftien ’s avonds, overleed ze er rustig.

Ze werd begraven in Leest op woensdag 4 juni 1997 om halfelf. Ook nu sprak Herman-Emiel Mertens, ondertussen professor emeritus, de homilie uit. Ook voor haar doodsprentje schreef Guido de tekst.

Tien kinderen werden geboren –Lida werd er in 1950 voor vereremerkt door de ‘Bond van Kroostrijke Gezinnen’- en zesentwintig kleinkinderen.

Hun kinderen zijn :

1. Alfons Maria Jozef Hendrik (°24/05/1929, +12/01/1978)
2. Jozef Maria Corneel Eduard (°25/05/1929)

3.Josepha Joanna Maria Godelieve (°06/08/1932)

4. Lodewijk Maria Jozef Leo (°15/06/1933, +13/09/1933)
5. Konstant Maria Jozef Theodoor (°15/06/1933, +08/04/1934)
6. Leo Theodoor Maria Jozef (°10/11/1935, +10/02/1937)
7. Leo Theodoor Maria Jozef (°01/03/1937)
8. Lutgardis Maria Berta Marcella (°25/06/1938)
9. Guido Frans Maria Jozef (°20/11/1939)
10. Wilfried Jozef Maria Kristiaan (°18/10/1941)

Twee tweelingen dus. Meer dan eens zei Lida : ‘Eén kind, ik weet niet wat dat is : ik ben direct begonnen met twee.’

Binnen nauwelijks vier jaar stierven echter drie kinderen erg jong en als oudere mensen begroeven de ouders hun eerstgeborene.

Toen zij tijdens de tweede wereldoorlog weer op het Dorp woonden, namen de meester en zijn vrouw een Mechels koppel vier maand als vluchtelingen bij zich in huis. Dit na het geallieerd bombardement op Mechelen van 1 mei 1944. Enkele dagen na de bevrijding schreven die hun : ‘En nu we zoo wat terug op onze plaats zijn geraakt, acht ik het eerst en vooral als eenen plicht u mijnen innigen dank te sturen voor de gulartige gastvrijheid ons geschonken gedurende den langen tijd bij u doorgebracht. Nooit zullen wij vergeten wat gij voor ons gedaan hebt, zoo spontaan en belangloos (…). Ook mevrouw Hellemans zullen wij graag terug zien, want de aangename herinnering aan haar onwankelbaar optimisme is ons bijgebleven (…).’

Op 24 april 1946 trouwde Jan Albert Constant Huysmans, onderwijzer te Leest, met Julia Constantia Elisabeth De Laet, eveneens uit Leest en een dochter van de vroegere burgemeester. Van bij hun huwelijk tot september 1947 woonde dit gezin eveneens in bij meester Hellemans en zijn vrouw. Hun oudste kind Godelieve (°Leest 13/03/1947) heeft er nog enkele maanden gewoond. Pas in oktober 1950 kocht meester Hellemans het door hem en zijn gezin bewoonde huis met tuin.

Op zondag 20 augustus 1978 vierden Alfons en Alida hun gouden huwelijksjubileum.
Voor het feestmaal begon, ging pater René De Laet –witte pater en missionaris uit Leest, bovendien een broer van de net genoemde Julia- er in ‘Ons Parochiehuis’ (nu ‘Ter Coose’) voor in een dankviering.

(Wilfried Hellemans in ’t Ridderke nr.3 van september 2003)

Foto’s :

-Alfons en Alida bij hun gouden huwelijksjubileum.
-Alfons Hellemans als officiëel keurmeester bij een sierduivenwedstrijd.
-Erevoorzitter Hellemans van ‘De Luxeduif’ tijdens de prijsuitreiking van een tentoonstelling in 1981.
-Als Erevoorzitter van Rust Roest begin 1986, samen met het bestuur en Ere-Ondervoorzitter Publie.

                                                                   Vervolgt…