1988 – 2 maart – Gazet van Mechelen : Rubriek “Vlamingen wereldwijd”:

           Madre Juanita de Engel van Chiguayante

“Madre Juanita, mag ik hier vannacht blijven slapen ?”

Hij stond bedremmeld met z’n pet in z’n handen te draaien. Zijn met bloed doorlopen ogen in z’n bezopen gezicht keken haar smekend aan.

“Zo Pedro, weer eens opgedoken ! Waar heb je al die tijd uitgehangen ?”

Ze zei het op een bestraffende toon.

“Maar goed, kom maar binnen”, voegde ze er onmiddellijk aan toe zonder op antwoord te wachten.

“Avondeten om 7 uur en morgenvroeg ontbijt om halfacht. En vanavond om 10 uur het bed in hé ! De deur gaat onherroepelijk op slot en wie er niet is, komt er niet meer in, begrepen, Pedro ?”

“Si, madre, si...”, hapte Pedro gretig toe en hij schoof schichtig naar binnen. Hij mompelde nog iets van “muchisimas gracias, Madre Juanita”, terwijl hij z’n pet terug op zijn vettige, verwarde haardos drukte.

Even later zag ik hem lachend en druk pratend mee aan tafel zitten tussen soortgenoten – landlopers.
Zuster Juanita zuchtte : “Ze behoren tot m’n vaste klandizie. Er is aan hen geen zalf te strijken. Ze komen en verdwijnen weer om na een poos, soms na lange tijd, plots weer op te duiken”. 

Waardering

Madre Juanita, alias de Vlaamse Urselinnen – missiezuster Jeanne De Boeck (60), afkomstig uit een landbouwersgezin van Leest bij Mechelen, is in heel Concepcion gekend als “de Engel van Chiguayante”.

Hoezeer zij om haar werk hier gewaardeerd wordt, blijkt voldoende uit het feit, dat de stadsoverheid van Concepcion haar vier jaar geleden het ereburgerschap toekende.
Dat waren we te weten gekomen van Frans Vandeputte, de Vlaamse directeur van de Bekaert – fabriek die hier met z’n vrouw en gezin al ruim 34 jaar woont.

Zuster Juanita leeft en werkt nu al 19 jaar tussen de daklozen, de stumperds, de zwervers, de verschoppelingen en de zieken van de sloppenwijk Chiguayante van Concepcion, waar duizenden gezinnen leven aan de rand van de marginaliteit.

Ze weet kennelijk van kordate aanpak temidden haar “klanten”, deze zuster met een hart van koekenbrood, die we daags nadien een rondedansje zagen maken met haar andere beschermelingen, de weesjes en de verlaten kinderen van Concepcion.
Want ook dat is haar werkterrein.

Madre Juanita gaat ons voor door een wirwar van aangebouwde vertrekken en hoekjes en via een kramikkelijke trap geraken we op de kamerverdieping : een smalle met goedkoop materiaal aangebouwde ruimte, haar privé-flatje, met wat armoedige meubeltjes, een kruisbeeld, een Mariabeeld en foto’s uit het verre Vlaanderen.

Terwijl ze voor ons koffie zet, vertelt ze uit haar leven. 

Kongo

Na haar studies bij de zusters urselinnen in O.L. Vrouw Waver, trad ze in 1947 daar in het klooster. Intussen werd ze regentes Wiskunde en Wetenschappen. Een tijdlang stond zij in het onderwijs maar ze voelde zich geroepen tot het missiewerk. Na het diploma behaald te hebben aan het Tropisch Instituut te Antwerpen, vertrok zij in 1953 naar het toenmalige Belgisch Kongo. Zij werkte er tussen de melaatsen in het ziekenhuis van Titule nabij Stanleystad, waar zij kort nadien directrice werd. Ook na de onafhankelijkheid in 1960 bleef zij op haar post. Twee jaar later echter was de toestand onhoudbaar geworden en zij keerde naar België terug.

Zij kwam opnieuw in het onderwijs terecht in Mechelen, maar hoopte vurig spoedig naar Zaïre terug te keren. Er gingen echter twee jaar voorbij en de toestand ginds verbeterde geenszins, integendeel, het ging van kwaad naar erger. Zuster Jeanne De Boeck bleef echter niet bij de pakken zitten. Zij ging opnieuw aan ’t studeren en behaalde voor de Centrale Jury het diploma A1 van Verpleegkunde. Intussen kwam zij in contact met medezusters die werkzaam waren in Zuid-Amerika, meer bepaald in Chili. Het sprak haar meer en meer aan. Zij ging Spaans studeren aan het Latijns-Amerikaans college te Leuven. Daar hoorde zij over het werk van de Vlaamse Jezuiet José Van der Rest uit Kapelle-op-den-Bos, die in Concepcion de Hogar de Christo, een werk voor daklozen had opgericht in navolging van pater Alberto Hurtado, (1902-1952) een Chileense Don Bosco, die in 1944 als eerste Hogar de Christo had gesticht in de Chileense hoofdstad Santiago. 

Verschoppelingen

In 1969 was het dan zover : zij vertrok naar Chili.
Deze maand is het precies 19 jaar geleden dat zij eerste voet op Chileense bodem zette in Concepcion, met ruim 250.000 inwoners de derde grootste stad van Chili.

Concepcion, industriestad en universiteitsstad, zowat 600 km zuidelijk van de hoofdstad, heeft een klimaat dat veel zachter is dan dat van het broeierige Santiago.

Een klimaat dat door de Vlamingen, die daar al jaren wonen, zelfs vergeleken wordt met ons eigen Belgisch klimaat : ook veel regen maar veel warmer in de zomer en met uiterst zachte lentachtige winters.

(...)

Toen zuster Jeanne in 1969 in Conception aankwam, was daar net de Hogar de Christo van start gegaan in de krottenwijk van Chiguayante om zich te ontfermen over de daklozen, de zwervers, de landlopers, kortom over de armsten onder deze armen, de echte verschoppelingen.

Helemaal in de geest van de stichter ging het werk – dat was dan vooral Madre Juanita, zoals ze intussen hier genoemd werd – zich mettertijd ook inzetten voor de zieken, de bejaarden, de wezen en de verlaten kinderen.

Een enorme taak maar voor Madre Juanita met haar taaie Vlaamse koppigheid, haar onuitputtelijke werkkracht, haar groot geloof en vooral ook met haar grenzeloos moederhart, waarop nooit iemand tevergeefs beroep doet, een enorme uitdaging. 

Bekroning

Twee jaar geleden dan werden jarenlange strijd en inzet bekroond met de bouw van een eerste gedeelte van een polykliniek, die op 17 augustus 1986 plechtig werd ingewijd.
In het vooruitzicht van het bezoek van Paus Johannes Paulus II in 1987 aan Chili, kreeg ze de naam mee van Policlinica Juan Pablo.

Jaarlijks worden hier nu enkele duizenden zieken verzorgd.

Omdat Concepcion een universiteitsstad is, kan Marde Juanita rekenen op de medewerking van geneesheren, specialisten en studenten – stagiairs.

We vroegen haar of ze ook ooit al hulp had gekregen van Broederlijk Delen.

“Inderdaad,” zei ze, “vorig jaar heb ik voor de allereerste keer in al die jaren een som gekregen van 60.000 frank voor de bouw van enkele serres en konijnenkoten.
Eerdere verzoeken om hulp voor m’n zieken werden nooit ingewilligd.”

Gelukkig kon Madre Juanita al die tijd echter rekenen op de materiële en financiële steun van heel wat Vlaamse en Chileense weldoeners en vooral ook van het thuisfront in Vlaanderen.

En in “el campo”, temidden de mooie natuur een eind buiten Concepcion is er het tehuis voor wezen en verlaten kinderen. Met Madre Juanita aan het stuur van haar gammele VW-camionette, volgeladen met allerhande eetwaren en poets- en onderhoudsgerief, reed ik er de volgende dag mee naartoe.

Als een uitgelaten troep stoven tientallen kinderen joelend op ons af.

De komst van Madre Juanita leek voor hen wel een feest.

Ze werd omstuwd door de lachende en roepende kinderen, die zich verdrongen om haar te mogen omhelsen en begroeten.

Het was al “Madre Juanita!” wat je hoorde.

Toen ik later met oud-directeur van de Bekaert fabriek en Belgisch consul in Concepcion, Frans Vandeputte en diens vrouw Laura sprak over deze merkwaardige Madre Juanita zeiden zij : “Wat deze zuster hier in al die jaren heeft verwezenlijkt, grenst aan het ongelooflijke. En wat ze al heeft gedaan voor ontelbare armen, sukkelaars, zieken en kinderen, dat weet God alleen.” 

Drie zusters gezusters Nys

“In Conception zijn benevens Madre Juanita nog Vlaamse missionarissen werkzaam. Samen zijn ze hier met vier paters – Norbertijnen van de Abdij van Tongerlo (Oktaaf Verhaegen uit Antwerpen, Staf Sterckens uit Rijkevorsel, Louis Vermeulen uit Tongerlo en Fernand Gevaert uit Antwerpen), één broeder (Arthur Vermandel uit Schoten) en vier zusters – Ursulinen, Madre Juanita De Boeck en de drie gezusters Maria, Martha en Bernardine Nys uit Sint-Katelijne-Waver. Merkwaardig feit : de drie gezusters Nys zijn achternichten van pater Damiaan De Veuster. Hun grootmoeder, Pauline De Veuster, was de zuster van de vader van pater Damiaan uit Tremelo. Ook zij zijn destijds werkzaam geweest in onze voormalige kolonie Kongo. Ze zijn nu al ongeveer 20 jaar in Chili.

Zuster Martha en zuster Bernardine houden zich in de parochie San Pablo van Chiguayante bezig met pastoraal werk, vooral catechese, voorbereidingswerk voor het vormsel en het huwelijk, terwijl zuster Maria zich onverpoosd inzet voor de sociale en culturele vorming van de jongeren. Zij heeft hier scholen opgericht om de jeugd te onderwijzen in allerlei beroepsvakken zoals snit, borduren, koken, dactylo, secretariaat, haarkapster en muziekonderricht.

Vertrokken van nul in deze armenwijk van pobladores hebben de zusters Nys hier geleidelijk aan een zekere welstand weten te creëren dank zij het onderwijs en de opvoeding, die zij intussen aan vele generaties hebben gegeven in het Centro de Capacidades.

Zijzelf wonen met hun drietjes in een eenvoudige woning midden de gemeenschap van de San Pablo-parochie. Toen ik hen daar ging opzoeken was het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Conception net achter de rug. Zij hebben de paus zoals zoveel mensen uit de Chiguayante-wijk van heel dichtbij gezien en toegejuicht. Ze waren er over in de wolken.

De gezusters Nys vertelden hoe de hele gemeenschap maandenlang dit bezoek had voorbereid en er naartoe had geleefd door gesprekken, gezangen, vieringen, verdieping van het geloof en door het ontvangen van de sacramenten.

‘Hier zijn in deze genadevolle periode werkelijk geestelijke wonderen gebeurd’, zo getuigen ze. ‘Sommigen zijn voor ’t eerst sinds tientallen jaren opnieuw te biechten gegaan. Anderen hebben zich verzoend met hun man, hun vrouw, hun kinderen, met hun vader of moeder. Maar ook de vele jongeren hier zijn vol geestdrift en vervuld van nieuwe bezieling. Dit pausbezoek heeft hen opnieuw gemotiveerd om te geloven in het leven en heeft hun geloof verdiept en gesterkt. Dit geloof en dit heilig vuur brandend houden ook nadat de emotie en de directe invloed van het pausbezoek zal weggeëbd zijn, dat is nu een van onze belangrijkste opdrachten’.      

Foto ‘s :(GvM)
-Jeanne De Boeck.
-Jeanne De Boeck, madre Juanita, omringd door enkele van haar vele jonge beschermelingen.
-Van links naar rechts : zuster Maria, zuster Martha en zuster Bernardine Nys, allen achternichten van pater Damiaan.