Alle weetjes over Wenduine en zijn historische achtergronden "Residentie La Plage" is een oord van rust, gelegen op de prachtige zeedijk van de familiebadplaats Wenduine
16-07-2010
Hotel La Plage -- zicht vanaf Blankenberge
Het hotel was gelegen op het einde van de Zeedijk in Wenduine.
Op de hoek waar nu het Posthotel staat, stond toen het Hotel Beau Rivage.
De Residentie La Plage ligt aan het einde van de Zeedijk, het vijfde laatste gebouw, met op de hoek het Posthotel, het sociale centrum van de Belgische postmannen.
Villa's Malvina en Wadi toch gered -- Standaard 25/12/2005
Villa's op zeedijk in Wenduine gered
Vlak voor de tijdelijke bescherming afloopt, gaat minister Van Mechelen toch overstag.
De minister van Monumentenzorg roemde gisteren, in een antwoord op een parlementaire vraag, de oudste zeedijkvilla's van Wenduine als uniek, gaaf en authentiek patrimonium. Van Mechelen (VLD) had daar veel tijd en aansporing voor nodig.
De twee villa's Wadi en Malvina, identieke villa's in spiegelbeeld, staan verdrukt tussen de hoogbouw. Maar ze zijn de laatste restanten van wat tot de Tweede Wereldoorlog de unieke zeefront van de Belgische Kust vormde, charmante huizen in aantrekkelijke neostijlen, vaak met een terras op het gelijkvloers. Op een dozijn na zijn ze gesloopt voor de muur van appartementsgebouwen.
De kwestie ging afgelopen juni aan het rollen. Van Mechelen wilde de belle epoque-villa's tegen het advies van zijn administratie in niet definitief beschermen. De kwestie was dringend. De ene villa werd verkocht aan een vastgoedmakelaar die wilde slopen. De eigenaars van de andere villa zijn erg gehecht aan hun familiehuis. Ze zetten een petitiecampagne op. De zaak kreeg ruime weerklank en groeide uit tot een symboolkwestie.
Maar Van Mechelen wil de bechermingspolitiek grondig hervormen. Hij wil af van het branden blussen en van beschermingen van verspreide monumenten. Thematisch beschermen is voor hem de toekomst, en feitelijk beschermen door herbestemming. De tweelingvilla kwam daar tussen.
Van Mechelen ging zelf kijken in Wenduine en vroeg een nieuw onderzoek. Een task force van monumentenzorgers stelde negen criteria op waaraan monumenten worden afgewogen, zoals zeldzaamheid, gaafheid en authenticiteit. Dat heet een ,,relictbescherming''.
De familie die aan de alarmbel trok, reageerde gisteren erg blij. De sloop van een van beide huizen betekende zo goed als zeker ook het einde van het andere. Ze willen onmiddellijk beginnen met de renovatie.
Tweelingvilla's Malvina in Wenduine worden beschermd
Op vraag van Vlaams volksvertegenwoordiger Bart Caron deelde minister Dirk Van Mechelen tijdens de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement mee dat hij de definitieve bescherming van de tweelingvilla Malvina ondertekent. De minister moest immers tegen 29 december 2005 over de bescherming beslissen.
Ondanks het feit dat we slechts enkele dagen verwijderd waren van de voorlopige beschermingstermijn was er nog altijd geen beslissing genomen i.v.m. de uit de belle époque stammende, bedreigde tweelingvilla. Tot de Tweede Wereldoorlog stond de prachtige kust vol met huizen zoals deze, nu resten er slechts negen.
De eerste bebouwing op de dijk van Wenduine dateert van rond 1888, maar nog voor het uitbreken van W.O.I was de Zeedijk nagenoeg volledig bebouwd met o.m. enkele Grand Hotels en eclectische en neoclassicistische villas. Vanaf 1952 werd deze bebouwing in een snel tempo vervangen door de Atlantikwall, de Atlantische muur van smaakloze appartementsgebouwen langs de Vlaamse kust is een triest gevolg van het gebrek aan bescherming van ons erfgoed. Er is bijna niets over.
Pas enkele jaren geleden begon het sommige kustgemeenten te dagen dat ze met hun architecturale erfgoed hun ziel en stamboom aan het verkopen waren.
De tweelingvilla Malvina, de laatste van de negen overblijvers die nog niet beschermd zijn als monument, waren nog altijd bedreigd. Dit in tegenstelling tot De Haan, waar Wenduine een deelgemeente van is, waar in het centrum wel verschillende belle-époquevillas beschermd zijn.
Zolang er door de bevoegde minister geen definitieve beslissing genomen werd bleef de dreiging van de sloophamer en kon er weer een stukje kostbaar erfgoed verdwijnen. Omdat beide villas samen gebouwd zijn, zou de sloop van één villa het tweelinghuis onherstelbaar beschadigen. De familie die eigenaar is van één van deze allerlaatste villa's op de kustdijk in Wenduine vroeg uitdrukkelijk om de bescherming van hun huis.
Omdat de twee villas voorlopig beschermd waren tot 29 juni 05 door toenmalig minister Paul Van Grembergen, stelde spirit-volksvertegenwoordiger Bart Caron in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement, van woensdag 22 juni 05 omtrent de bescherming van de tweelingvilla's Malvina te Wenduine, een actuele vraag aan Vlaams minister van Ruimtelijke Ordening Dirk Van Mechelen. In zijn vraag drukte hij zijn bezorgdheid uit over de blijvende bedreiging van ons cultureel erfgoed. Hij vroeg de minister naar de redenen die hem tegenhouden om deze twee resterende villas te beschermen en niet te laten verdwijnen voor smaakloze hoogbouw.
In antwoord op deze vraag zei de minister dat hij de voorlopige bescherming van beide villas met 6 maand verlengde, tot 29 december 2005 dus. Dit om het debat in dit dossier een eerlijke kans te geven en het juiste referentiekader te creëren.
Ondertussen zijn we 6 maanden verder en resten er voor minister Van Mechelen nog enkele dagen om ofwel tot een definitieve bescherming over te gaan, ofwel om de bescherming te verwerpen. Daarom heeft Bart Caron vandaag in de plenaire van het Vlaams Parlement opnieuw een actuele vraag gesteld aan de minister en hem gevraagd naar de stand van zaken inzake de bescherming.
In antwoord op de vraag die Caron vandaag stelde zegt de minister het volgende: Na de actuele vraag in juni werd er een Task Force opgericht die bestond uit specialisten (administratie monumenten, de Koninklijke Commissie en de erfgoedverenigingen).
Er werden 9 criteria ingesteld om de kwaliteit van de gebouwen te toetsen in functie van een al dan niet bescherming. Deze toetsing werd vervolgens toegepast op de tweelingvilla Malvina in Wenduine. De villa doorstond de toets grandioos. De Task Force concludeerde dat de tweelingvilla wel degelijk een belangwekkend relict is van een bijzondere bouwstijl en dus de moeite waard is om definitief te beschermen.
De minister zal dan ook volgende week het beschermingsbesluit, m.a.w. de definitieve bescherming van de villas, ondertekenen.
Er staan ocharme nog negen villas uit de belle époque overeind op de dijk van onze kust. En daar zouden er nog twee moeten van sneuvelen? Tot de Tweede Wereldoorlog stond de hele kustlijn vol huizen zoals de nu met sloping bedreigde tweelingvillas Malvina in Wenduine.
Dat het anders kan, bewijst onze zuiderbuur. In Mers-Les-Bains in de baai van de Somme zijn er niet minder dan 300 belle époque huizen beschermd. De hele zeedijk staat er vol mee, en dat is ronduit prachtig. Zie de foto hierbij die je linkt naar de officiële site van het stadje.
Bij ons liep het helaas anders. In Wenduine werd de eerste stenen Zeedijk aangelegd in 1869. De eerste bebouwing op de dijk dateert van rond 1888, maar nog voor het uitbreken van W.O.I was de Zeedijk nagenoeg volledig bebouwd met o.m. enkele Grand Hotels en eclectische en neoclassicistische villas. Vanaf 1952 werd deze bebouwing in een snel tempo vervangen door hoogbouw van gemiddeld tien bouwlagen, zo typerend voor de smaakloze hoogbouw aan onze kust.
Van de negen overblijvers aan de kust zijn er twee die nog niet beschermd zijn als monument, die in Wenduine. Minister Dirk Van Mechelen wil de twee villas op de zeedijk van Wenduine niet definitief beschermen. En dat leidt onvermijdelijk tot de sloop van één villa die reeds verkocht is aan een projectontwikkelaar. De familie die eigenaar is van de andere villa vraagt uitdrukkelijk wel de bescherming van hun huis.
De minister gaat daarmee in tegen het advies van de diensten van Monumentenzorg. De twee villas zijn voorlopig beschermd sinds 4 juni 2004 door toenmalig minister Paul Van Grembergen. Tien dagen eerder, op 25 mei, werd één van de tweelingvillas verkocht aan de projectontwikkelaar, Verim. Die wil een nieuwbouw optrekken. En wat zegt de minister? Dat hij niet beschermt ,,omdat de huizen nu al bijna letterlijk verdrukt worden door hun omgeving en dat Vlaanderen reeds veel mooi bewaarde belle époque-woningen in veel gavere buurten heeft. Ach ja, dat zal wel, gelukkig maar. Maar is dat een argument om de prachtige villas zomaar te laten verdwijnen?
Kom zeg, mijnheer de minister, welke redenen of argumenten houden u toch tegen om deze twee resterende villas te beschermen en niet te laten verdwijnen voor smaakloze hoogbouw?
Een paar huizen verder staat er nog dubbel villa die de stijl van de goede oude tijd nog uitstraalt. De villa Malvina zal wellicht voor het nageslacht bewaard kunnen worden ...
De Uitkerkse Polder , genoemd naar de deelgemeente van Blankenberge, strekt zich uit over een oppervlakte van meer dan 1.400 ha.
Het gebied vormt een vierhoek, gevormd door de woonkernen van Blankenberge, Wenduine, Nieuwmunster en Zuienkerke. Daarmee is het één van de laatste, grote open ruimten aan onze kust: een typisch polderlandschap met laaggelegen graslanden zonder bomen of hagen. We vinden er ook enkele verspreide boerderijen. Bovendien is de Uitkerkse Polder zeer waterrijk, dankzij een groot aantal veedrinkpoelen en een dicht netwerk van sloten en greppels. De Blankenbergse Vaart vormt de centrale natte ader van het gebied.
Voor verdere informatie -- zie
http://www.studiokontrast.com/nr/31_uitkerke.html
of
http://home.scarlet.be/~yl885499/
Deze wandeling verkent de omgeving van de Duinbossen te De Haan, een 152 ha groot natuur- en wandelgebied dat zich uitstrekt tussen Wenduine en Bredene. Uitgangspunt van de tocht vormt hezt charmante tramstationnetje van De Haan. Via de "Concessie", de populaire benaming voor de villawijk die zich vanaf 1889 in de duinen van Klemskerke en Vlissegem ontwikkelde, worden de bossen bereikt. Vervolgens wordt via het strand richting Wenduine gestapt. Het plaatselijk infokantoor is een alternatief startpunt van de route. De tocht brengt de wandelaar naar de Spioenkop, een uitkijkhuisje op het bijna hoogste natuurlijke punt van onze kust (31 m). De terugweg loopt doorheen de duinen en het Domeinbos. Rustige wegen langs typische villa's met prachtige, geklasseerde geveltjes brengen de wandelaar tenslotte bij zijn uitgangspunt terug.
De Haan wil standbeeld Einstein
DE HAAN - De gemeenteraad van De Haan heeft zich uitgesproken over de financiering van een standbeeld van Albert Einstein. De Duitse wetenschapper verbleef in De Haan in 1933. Nadien vertrok hij via Groot-Brittannië naar de Verenigde Staten.
Het idee voor een standbeeld van Einstein is niet nieuw. Vorig jaar werd er al aan gedacht naar aanleiding van het Einstein-jaar, maar toen was er geen budget.
Het gemeentebestuur denkt aan een bronzen beeld. De locatie staat nog niet vast. Mogelijk komt het beeld aan het Vliegend Hart aan de Normandiëlaan.
De Haan plant ook een ruimer toeristisch project rond Albert Einstein. Vorig jaar werd al een brochure samengesteld, een wandeling uitgestippeld en een verblijfsarrangement uitgedokterd.
Er komt ook een beeld van de plaatselijke volksfiguur Mong De Vos. Deze strandjutter zou volgens een legende de eerste inwoner van het gehucht Vosseslag zijn geweest. Voor het beeld van Mong De Vos trekt het gemeentebestuur 12.500 euro uit. Het beeld komt in het gehucht Vosseslag. kld
Bruinvis
De bruinvis is de kleinste walvisachtige van de Noordzee. In de Noordzee leven tussen de 267.000 en 465.000 bruinvissen, maar de soort is sinds de jaren zestig van de vorige eeuw zeldzaam in de Nederlandse wateren. Tegenwoordig worden ze echter steeds vaker weer gezien. Een volwassen mannelijke bruinvis wordt ruim 1,5 meter lang en weegt zo'n 45 kilo. Vrouwtjes worden vaak groter: tot 1,8 meter, en wegen dan ongeveer 60 kilo. Bruinvissen hebben een zeer goed gehoor, hierdoor zijn ze erg gevoelig voor akoestische verontreiniging. Onderzocht wordt, of door een pieptonen apparaatje aan visnetten te bevestigen, de bijvangst aan bruinvissen verminderd kan worden.
Bruinvissen hebben een vrij stompe kop, heel anders dan de spitse snuit van een dolfijn. De dieren zijn van boven donkergrijs en van onderen wit. De borstvinnen zijn zwart en er loopt een donkere streep van de mondhoek naar de flippers. De kleine rugvin is min of meer driehoekig.
Van een zwemmende bruinvis ziet men meestal niet meer dan het bovenste deel van de rug met de rugvin, als het dier even bovenkomt om te ademen. Bruinvissen springen bijna nooit boven het water uit in tegenstelling tot de meeste dolfijnen. Daardoor, en doordat ze zo klein zijn, valt het niet mee om bruinvissen op zee waar te nemen, zeker niet bij flinke golfslag.
Bruinvissen leven solitair of in groepjes van drie tot vijf dieren, soms meer. Als men twee bruinvissen bij elkaar ziet, gaat het vaak om een moeder met jong. Tijdens de trek vormen zich zo nu en dan grotere concentraties. Evenals dolfijnen oriënteren bruinvissen zich onder water door middel van echopeiling of 'sonar'.
Er bestaat een theorie dat bruinvissen door middel van deze sonar elkaar op de hoogte stellen van een voedselbron. Voor deze meestal solitair levende dieren is dit een vreemd verschijnsel. Het zou op een vorm van 'sociaal foerageren' kunnen duiden. Het is voor te stellen dat het verspreide voorkomen van de groep een middel is om een groot stuk zee af te zoeken.
De paartijd valt normaal gesproken in de periode juni tot begin augustus. De draagtijd van het jong bedraagt ongeveer 11 maanden, zodat er een geboortepiek is in juli. Bij de geboorte is het al 70 tot 80 cm lang, half zo groot als het moederdier. De meeste bruinviswijfjes krijgen niet ieder jaar een jong. Bruinvisvrouwtjes krijgen hun eerste kalfje als ze vijf of zes jaar oud zijn. De kalfjes gaan voor het eerst wat vis eten als ze een maand of vier zijn. Ze drinken dan ook nog bij hun moeder. Dat doen ze waarschijnlijk tot ze een maand of acht zijn. Pas daarna eten ze alleen vis. Jonge bruinvissen eten vaak grondels. Dat zijn kleine, op de zeebodem levende visjes.
Het voedsel van de volwassen bruinvis bestaat uit allerlei soorten vis. In het Nederlandse deel van de Noordzee zijn dat vooral kleine bodemvissen, haring, inktvis, wijting en kabeljauw. Dagelijks eten bruinvissen ongeveer 5 kilogram vis. Dit is 10% van hun lichaamsgewicht. Naast vissen eten ze soms ook krabben en slakken. De samenstelling van het voedsel kan per gebied sterk verschillen en is afhankelijk van het aantal dieren dat er voorkomt. In de Duitse Waddenzee zijn platvissen de belangrijkste prooi van bruinvissen, terwijl bruinvissen in de Oostzee voornamelijk grondels eten. Het voedingsspectrum van bruinvissen wordt door wetenschappers onderzocht aan de hand van de maaginhoud van gestrande bruinvissen. Uit zulke onderzoeken is duidelijk geworden dat grote platvis geen ideaal voedsel is voor de bruinvis: bij verschillende bruinvissen die dood waren gevonden op het strand bleek dat deze gestikt waren in het eten van tot 27 cm lange platvissen. In de open Noordzee eten bruinvissen vooral haring, sprot en makreel.
De bruinvis is evenals de andere walvisachtigen die in de Noordzee voorkomen, beschermd volgens de Natuurbeschermingswet. Hij staat op de Rode Lijst van bedreigde zoogdiersoorten.
Verschillende instituten verrichten momenteel onderzoek naar de bruinvis. De belangrijkste vragen daarbij zijn die naar de oorzaken van de achteruitgang en naar het huidige voorkomen van de soort in de zuidelijke Noordzee.
Onderzoek aan de bruinvissen uit zuidelijke Noordzee heeft uitgewezen dat de periode waarin de jongen in deze streek geboren worden, aanzienlijk langer is dan bij andere bruinvissen: van april tot september. De onderzoekers vermoeden dat het hier gaat om een aparte ondersoort. Dit vermoeden wordt ook nog eens gesterkt doordat er bij de 'Nederlandse' bruinvisvrouwtjes opvallend vaak twee ontwikkelde eierstokken worden gevonden. Bij de vrouwtjes uit andere streken is doorgaans maar één van de twee eierstokken ontwikkeld.
De bruinvis is opgenomen in het onderzoeksprogramma naar de kwaliteit van het zeemilieu. Omdat de soort gevoelig is voor akoestische verstoringen, chemische verontreinigingen en aantasting van de visvoorraden door visserij kan met de populatieontwikkeling van de bruinvis veel gezegd worden over de invloed van menselijk handelen op het zeemilieu in het algemeen.
Verspreiding van de bruinvis
Noordzee Wereld
De bruinvis komt voor in alle ondiepe wateren van het noordelijk halfrond; in het oosten van de Atlantische Oceaan is dat van Noorwegen tot west-Afrika. In de Noordzee leven, volgens tellingen uit 1994, tussen de 267.000 en 465.000 bruinvissen.
De bruinvis was van oudsher een heel gewone verschijning langs de kust, ook in de Waddenzee, de voormalige Zuiderzee en het deltagebied. Tot in het midden van de vorige eeuw kon men op sommige plaatsen vanaf het land bruinvissen waarnemen, zoals in het Marsdiep. Voor de Tweede Wereldoorlog zwommen ruim 50.000 bruinvissen in het Nederlandse deel van de Noordzee. In de jaren vijftig en zestig van de afgelopen eeuw is de bruinvis sterk achteruitgegaan; niet alleen in Nederland, maar in alle kustgebieden van de zuidelijke Noordzee. De oorzaken hiervan lagen bij de verontreiniging van de kustwateren (met name PCB's), de toename van de visserij en het steeds vaker verstrikt raken in de kunststofnetten van de vissers. Vooral de intensieve visserij op haring is voor de bruinvis funest geweest; Kabeljauw en wijting waren er nog wel genoeg aanwezig, maar deze vissoorten bevatten minder calorieën.
In de zomer van 1994 werd, voor de eerste keer in de geschiedenis, op grote schaal onderzoek gedaan naar het voorkomen van bruinvissen in de Noordzee. Dit in het kader van het zogeheten SCANS-project. Ruim 60 waarnemers, verdeeld over acht schepen en twee vliegtuigen, namen deel aan het onderzoek.
Nederland hield zich binnen het onderzoek bezig met de walvisachtigen in de zuidelijke Noordzee tussen de 51 en 56 graden noorderbreedte. De waarnemers waren gerekruteerd uit mensen met ervaring als zeevogelteller. Gezocht werd in eerste instantie naar bruinvissen, maar als dolfijnen of walvissen (witsnuit- en witflankdolfijnen, gewone dolfijnen, tuimelaars, grijze dolfijnen, orka's, grienden en dwergvinvissen) opgemerkt werden, zijn die ook geteld.
Het is geen eenvoudig karwei om bruinvissen in de Noordzee waar te nemen. Alleen bij weinig wind, minder dan windkracht 3 (matige wind), is de zee vlak genoeg om deze zoogdieren te tellen.
Op basis van de werkelijk getelde dieren werd uitgerekend hoeveel walvisachtigen in de Noordzee moeten voorkomen. De methode is toegepast op de drie meest voorkomende walvisachtigen in dit gebied: de bruinvis, de dwergvinvis en de witsnuitdolfijn. Het geschatte aantal bruinvissen komt uit op 352.500, de werkelijke aantallen liggen voor de bruinvissen tussen 267.000 en 465.000. Volgens Mardik Leopold, die de Nederlandse inbreng in dit onderzoek coördineerde, zijn dit relatief nauwkeurige schattingen, die met de huidige methodes niet verder te verbeteren zijn.
Het grote aantal bruinvissen in het centrale en noordelijke deel van de Noordzee staat in schril contrast met de zeer geringe aantallen die in het zuidelijke deel en het Kanaal voorkomen. Eén van de redenen voor een grootschalig onderzoek op de Noordzee vormden aanwijzingen dat de bruinvis in met name de zuidelijke helft van de Noordzee in aantal is achteruitgegaan. De precieze reden daarvan is nog niet duidelijk.
Mogelijke oorzaken voor het nauwelijks voorkomen van bruinvissen in de zuidelijke Noordzee kunnen de verontreiniging van het water en de drukke scheepvaartroutes zijn, maar voorlopig zijn dat voor de onderzoekers nog veronderstellingen.
Van belang wordt nu wel het trekgedrag van bruinvissen. Behoren bijvoorbeeld de 60.000 bruinvissen die langs de Noorse kust leven, tot dezelfde populatie die nu geteld is in het noordelijk deel van de Noordzee? En hoeveel bruinvissen leven rond Ierland? Dat gebied is niet meegenomen in het SCANS-project.
Waarnemingen van bruinvissen langs de Nederlandse kust
Langs de Nederlandse kust worden sinds 1984 weliswaar weer bruinvissen gesignaleerd, maar meestal slechts zo'n twintig per jaar en dan alleen in de winterperiode. In de winter 1993-1994 lag dat aantal plotseling veel hoger, rond de 100. In de winter van 1994-1995 bedroeg het weer ongeveer twintig. Het lijkt erop dat er het ene jaar meer bruinvissen voor de Nederlandse kust komen dan het andere.
In maart en april 1996 zijn langs de Nederlandse kust veel meer bruinvissen waargenomen dan in de laatste tientallen jaren het geval was. Een ruwe schatting van het totaal aantal gemelde bruinvissen bedraagt 250 tot 300 stuks. De waarnemingen concentreerden zich rond de kustwateren van Terschelling. Regelmatig strandden dode bruinvissen op de stranden, voornamelijk aan de kust van Noord-Holland en op Texel.
Vooral ten noorden van de waddeneilanden doken, nadat in maart het ijs verdwenen was, veel bruinvissen op, zo meldde SULA, het blad van de Nederlandse Zeevogelgroep. Vogelwaarnemers houden ook bij welke zeezoogdieren ze tegenkomen. En ook bij bijvoorbeeld het nemen van monsters van bodemdieren worden tegelijkertijd waarnemingen van zeehonden en bruinvissen bijgehouden. Vaartuigen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat melden bovendien ook waargenomen zoogdieren. Zo zagen de bemanningen van twee betonningsvaartuigen begin april vele tientallen bruinvissen zwemmen dicht onder de kust van Terschelling. Half april meldde een ander schip van het ministerie tijdens een tocht van Scheveningen naar Schiermonnikoog in totaal minstens 100 bruinvissen. tegelijkertijd zag men uitzonderlijk veel roodkeelduikers.
Volgens waarnemers van de Nederlandse Zeevogelgroep wijst zowel het groot aantal bruinvissen als de aantallen roodkeelduikers op een uitzonderlijk rijk voedselaanbod. Dat zou een gevolg zijn van de strenge winter. In februari zijn veel schelpdieren en wormen in de bodem van de Noordzee-kust en de Waddenzee doodgevroren. Wellicht kwamen hier massaal vissen op af, die op hun beurt viseters aantrokken.
Het voorjaar van 1997 was weer een 'topjaar'. Waarnemers langs de kust telden in totaal 124 bruinvissen. Onderzoekers op zee telden 51 bruinvissen op de Noordzee ten noorden van de Nederlandse waddeneilanden, tussen Texel en Borkum. In de Nederlandse Waddenzee werd twee maal een groepje bruinvissen waargenomen. Medio april verdwenen de bruinvissen weer uit de Nederlandse wateren.
Waarnemingen van bruinvissen langs de Duitse Noordzee kust
Langs de Duitse Noordzeekust is de bruinvis de walvisachtige die het meest gezien wordt. Onderzoek heeft aangetoond dat tussen de eilanden Sylt en Amrum bijzonder veel bruinvissen voorkomen.
Gestrande bruinvissen die aangetroffen werden langs de Duitse kust hadden een PCB-gehalte van wel 70 mg/kg in hun vetweefsel, terwijl hun soortgenoten uit de buurt van Groenland "maar" 5 tot 6 mg PCB's per kg vetweefsel hadden.
Slachtoffers van staand-wantvisserij
Deense visserij-waarnemers voeren in 1994 mee met vissers om te zien hoeveel bruinvissen er werden bijgevangen. De aantallen bleken schrikbarend hoog: de eerste schattingen gaan uit van 7.000 bruinvissen per jaar, die omkomen in de vissersnetten. Op grond van eerdere schattingen (1.000 tot 2.000 per jaar) werd al geconcludeerd dat de populatie hierdoor in omvang zou moeten slinken.
Het gaat om de zogeheten staand-wantvisserij, de belangrijkste visserij in Denemarken waarmee vooral tong, tarbot en kabeljauw binnengehaald wordt. Bruinvissen zijn echter beschermd en mogen niet gevangen worden.
Er wordt geëxperimenteerd met onderwaterluidsprekers die geluid uitzenden waar bruinvissen bang voor zijn. De bedoeling is dat deze luidsprekers aan de netten gehangen worden, waardoor de bruinvissen er van weg zullen zwemmen. Er wordt nog onderzocht hoe hard het geluid moet zijn.
Wintergasten in de zuidelijke Noordzee
De meeste bruinvissen worden gezien langs de Noord-Hollandse kust en ten noorden en noordwesten van de waddeneilanden. Tegen het eind van het jaar lijkt de trek van bruinvissen naar de Nederlandse kustwateren plaats te vinden; 's winters worden meer bruinvissen gezien en gevonden dan in de rest van het jaar. In de laatste jaren neemt de soort als wintergast weer toe in de Nederlandse kustwateren. In het eerste helft van 2001 alleen waren al 340 waarnemingen in Nederland, vooral in de beurt van Scheveningen. Tussen december en april worden de grootste aantallen dicht onder de kust van de waddeneilanden waargenomen. In de herfst worden bruinvissen gevonden binnen 100 kilometer onder de kust van noordoost- Engeland.
Onderzoek aan gestrande bruinvissen
Bruinvissen die aanspoelen op de Nederlandse stranden, lijden bijna altijd aan zware longontsteking, veroorzaakt door parasieten en bacteriën. In veel wijfjes worden afwijkingen gevonden in de melkklieren. De bruinvissen die aan de Nederlandse kust aanspoelen, zijn veel zieker dan de exemplaren die langs de Britse kust aanspoelen. Dit wijst op een mogelijk negatieve invloed van PCB's op bruinvissen. Als een moeder haar jong niet goed kan voeden, verzwakt het en sterft het uiteindelijk.
Dit zijn resultaten van een onderzoek door het nationaal natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden. Het museum in Leiden is sinds jaar en dag de plaats waar meldingen van aangespoelde walvisachtigen worden verzameld en verwerkt. Zo veel mogelijk dieren worden geborgen en onderzocht. Onder begeleiding van de conservator zoogdieren Chris Smeenk proberen de biologe Marjan Addink en de dierenarts Manuel García Hartmann na te gaan hoe het met de bruinvis gesteld is. Ze proberen ook op grond van oudere gegevens vanaf circa 1920 te reconstrueren wat in het verleden met dit zoogdier gebeurd kan zijn.
Volgens Chris Smeenk wordt zo'n 80 tot 85% van de strandingen bij het nationaal natuurhistorisch museum Naturalis gemeld. Aan de hand van die meldingen is een duidelijk stijgende trend te zien in de laatste 30 jaar. In het tijdvak 1970-1975 werden 77 strandingen van bruinvissen opgetekend, in de periode 1975-1980 in totaal 98, tussen 1980 en 1985 123, tussen 1985 en 1990 138 en van 1990 tot 1995 176. Het aantal strandingen neemt gestaag toe.
Interpretatie van deze gegevens is niet eenvoudig. Bij de toename van het aantal meldingen in de periode 1970-1985 speelt de toename van het aantal waarnemers waarschijnlijk de belangrijkste rol. Daardoor is wel het aantal meldingen toegenomen, maar niet het werkelijke aantal strandingen. Sinds 1985 is het aantal waarnemers ongeveer constant. De toename van bruinvisstrandingen na die tijd lijkt reëel te zijn. Overigens hoeft een toename van het aantal strandingen niet te betekenen dat de populatie in Nederlandse wateren eveneens is toegenomen, al zijn daar wel aanwijzingen voor. Het verschijnsel kan ook samenhangen met een verschuiving in het verspreidingsgebied (door beschikbaarheid van voedsel). Als de dieren dichter onder de Nederlandse kust zitten, neemt de kans op het aanspoelen van dode bruinvissen toe.
Een verdeling naar regio toont aan dat de meeste bruinvissen in het noordelijk kustgebied (het waddengebied) aanspoelen: tussen 1970 en 1995 in totaal 329 meldingen. Langs de kust tussen Den Helder en Hoek van Holland werden in dezelfde periode 181 bruinvissen gemeld, in het zuidelijk kustgebied (de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden) in totaal 71.
Volgens Marjan Addink van het natuurhistorisch museum Naturalis is een verschuiving opgetreden qua seizoen. Spoelden in de periode van 1930 tot 1965 de meeste bruinvissen op de Nederlandse kust in de zomer aan, sindsdien vinden de strandingen vooral in de herfst en winter plaats. De laatste jaren komen de meeste meldingen van bruinvissen voor in de periode oktober-april. De cijfers zien er als volgt uit: tussen 1930 en 1965 werden in de winterperiode 73 bruinvissen geregistreerd, in de lente 93, in de zomer 441 en in de herfst 276. Tussen 1970 en 1992 zijn de cijfers respectievelijk 157, 109, 118 en 167.
Was het Nederlandse kustgebied in de eerste helft van de vorige eeuw nog een kinderkamer voor bruinvissen, sindsdien heeft Nederland die rol niet meer. Tussen 1930 en 1965 bedroeg het percentage jongen onder de gestrande dieren 28, in de laatste decennia van de vorige eeuw nog maar vijf.
De vraag naar gezondheid en ziekte van de bruinvissen is nog moeilijk te beantwoorden. De meeste dieren die onderzocht worden, zijn aan de Noordzeekust gestrand en daaronder bevinden zich relatief veel zieke exemplaren. Onder de onderzochte dieren bevinden zich ook verdronken bruinvissen, die door vissers overboord gezet zijn. Over ziekten bij bruinvissen en de invloed ervan op een dier is nog weinig bekend. Dat maakt het ingewikkeld om verbanden te leggen tussen de hoeveelheid vervuilende stoffen in een dier en zijn gezondheid. Op iedere bruinvis vindt daarom een uitgebreide sectie plaats. Van ieder dier worden ook monsters genomen voor nader onderzoek.
Walvisluizen zijn een soort parasieten waar bruinvissen mee te maken hebben.
Weblinks:
Voor meer informatie over (wetenschap met betrekking tot) bruinvissen en de wereldwijde bescherming van de bruinvis, zie de website: http://phocoena.org/.
Namen:
Ned: Bruinvis (gewone bruinvis, varken)
Lat: Phocoena phocoena
Eng: Harbour porpoise (common porpoise)
Fra: le marsouin
Dui: Schweinswal (Braunfisch, Meerschwein, Kleiner Tümmler)
Dan: Almindeligt marsvin
Nor: Nise
Bruinvis
Op deze pagina vindt u allerlei informatie over de Bruinvis, als volgt geordend:
algemene informatie;
voedsel;
voortplanting; en
een stukje geschiedenis.
Algemeen
Bruinvis is kleinste tandwalvis van de Noordzee en gelijk de meest voorkomende. In de Nederlandse kustwateren worden ze het meest gezien in de winter, langs de Noord-Hollandse kust en ten noorden en noordwesten van de waddeneilanden. Ze leven in kleine groepjes van 2 tot 10 dieren, maar soms worden ze ook in complete scholen van wel 50 dieren gesignaleerd.
Bruinvissen zijn op zee te herkennen aan hun kleine driehoekige rugvin, die vaak een holle achterzijde heeft, en hun donkere rug. Ze springen zelden boven het water uit. Meestal rollen ze langzaam door het wateroppervlak.
Bruinvissen worden maximaal 2 meter lang, 90 kilo zwaar en 15 jaar oud. Ze hebben een ronde, stompe kop zonder uitstekende snuit. Achter het oog zit een grote lichtgrijze vlek op de flank. Ze hebben een donkere rug en een lichte buik. De overgang is vaak geleidelijk. Een donkergrijze lijn loopt van de hoek van de bek naar de basis van de borstvin.
Bruinvissen hebben een zeer goed gehoor, hierdoor zijn ze erg gevoelig voor akoestische verontreiniging. Deze eigenschap kan wellicht ingezet worden om te voorkomen dat de dieren per ongeluk in de netten van vissers terecht komen: een apparaatje dat pieptonen uitzendt wordt aan de visnetten bevestigt in de hoop dat de dieren hierdoor gewaarschuwd worden en uit de buurt blijven.
Voedsel
Echolocatie wordt gebruikt voor het vinden van voedsel, maar ook voor navigatie op korte afstand, het ontwijken van vijanden en mogelijk ook voor communicatie. Daarnaast maken bruinvissen naast echolocatie (hoogfrequent) gebruik van sonar (laagfrequent). Sonar is waarschijnlijk beter bruikbaar in ondiepe gebeiden met lichtglooiende hellingen.
Het voedsel van de volwassen bruinvis bestaat uit allerlei soorten vis. In het Nederlandse deel van de Noordzee eten ze vooral haring, inktvis, wijting en kabeljauw.
Voortplanting
Bruinvissen paren van juni tot begin augustus. Bruinvisvrouwtjes zijn geslachtsrijp als ze vijf of zes jaar oud zijn en de meesten krijgen niet ieder jaar een jong. De draagtijd van het jong is ongeveer 11 maanden. Bij de geboorte is het jong al 70 tot 80 cm lang, ongeveer half zo groot als het moederdier.
De kalfjes gaan voor het eerst wat vis eten als ze een maand of vier zijn. Tot die tijd drinken ze alleen bij hun moeder. Ze blijven overigens bij hun moeder drinken tot ze een maand of acht zijn. Pas daarna eten ze alleen vis. Jonge bruinvissen eten vaak grondels. Dat zijn kleine, op de zeebodem levende visjes.
Geschiedenis
Vroeger kwamen bruinvissen veel meer voor aan de Nederlandse kust dan nu. In de Middeleeuwen werd het vlees gezien als lekkernij en welkome aanvulling op het 'normale' dieet. In 1148 kende Engeland zelfs een regel die van alle gestrande dieren de tong als delicatesse veiligstelden voor de koning.
In de Gouden Eeuw beschouwde men een gestrande walvis niet langer als lekkernij maar vooral als voorbode voor rampspoed.
In de 17e eeuw doken ze zelfs in de grachten van Amsterdam op. Er waren toen ook vissers die zich speciaal toelegden op de vangst van bruinvissen, ook wel zeevarkens genoemd. Deze laatste naam verwijst naar het 'vette' uiterlijk van de dieren en het knorrende geluid dat ze kunnen maken. Het vlees van de bruinvis werd gegeten en de olie werd toegepast in lampen en in veevoer. De dieren werden in groepen bijeengedreven en in de golven geslacht.
Villa's op zeedijk in Wenduine gered
Vlak voor de tijdelijke bescherming afloopt, gaat minister Van Mechelen toch overstag.
De minister van Monumentenzorg roemde gisteren, in een antwoord op een parlementaire vraag, de oudste zeedijkvilla's van Wenduine als uniek, gaaf en authentiek patrimonium. Van Mechelen (VLD) had daar veel tijd en aansporing voor nodig.
De twee villa's Wadi en Malvina, identieke villa's in spiegelbeeld, staan verdrukt tussen de hoogbouw. Maar ze zijn de laatste restanten van wat tot de Tweede Wereldoorlog de unieke zeefront van de Belgische Kust vormde, charmante huizen in aantrekkelijke neostijlen, vaak met een terras op het gelijkvloers. Op een dozijn na zijn ze gesloopt voor de muur van appartementsgebouwen.
De kwestie ging afgelopen juni aan het rollen. Van Mechelen wilde de belle epoque-villa's tegen het advies van zijn administratie in niet definitief beschermen. De kwestie was dringend. De ene villa werd verkocht aan een vastgoedmakelaar die wilde slopen. De eigenaars van de andere villa zijn erg gehecht aan hun familiehuis. Ze zetten een petitiecampagne op. De zaak kreeg ruime weerklank en groeide uit tot een symboolkwestie.
Maar Van Mechelen wil de bechermingspolitiek grondig hervormen. Hij wil af van het branden blussen en van beschermingen van verspreide monumenten. Thematisch beschermen is voor hem de toekomst, en feitelijk beschermen door herbestemming. De tweelingvilla kwam daar tussen.
Van Mechelen ging zelf kijken in Wenduine en vroeg een nieuw onderzoek. Een task force van monumentenzorgers stelde negen criteria op waaraan monumenten worden afgewogen, zoals zeldzaamheid, gaafheid en authenticiteit. Dat heet een ,,relictbescherming''.
De familie die aan de alarmbel trok, reageerde gisteren erg blij. De sloop van een van beide huizen betekende zo goed als zeker ook het einde van het andere. Ze willen onmiddellijk beginnen met de renovatie.
De Uitkerkse Polder , genoemd naar de deelgemeente van Blankenberge, strekt zich uit over een oppervlakte van meer dan 1.400 ha.
Het gebied vormt een vierhoek, gevormd door de woonkernen van Blankenberge, Wenduine, Nieuwmunster en Zuienkerke. Daarmee is het één van de laatste, grote open ruimten aan onze kust: een typisch polderlandschap met laaggelegen graslanden zonder bomen of hagen. We vinden er ook enkele verspreide boerderijen. Bovendien is de Uitkerkse Polder zeer waterrijk, dankzij een groot aantal veedrinkpoelen en een dicht netwerk van sloten en greppels. De Blankenbergse Vaart vormt de centrale natte ader van het gebied.
Voor verdere informatie -- zie
http://www.studiokontrast.com/nr/31_uitkerke.html
of
http://home.scarlet.be/~yl885499/
Deze wandeling verkent de omgeving van de Duinbossen te De Haan, een 152 ha groot natuur- en wandelgebied dat zich uitstrekt tussen Wenduine en Bredene. Uitgangspunt van de tocht vormt hezt charmante tramstationnetje van De Haan. Via de "Concessie", de populaire benaming voor de villawijk die zich vanaf 1889 in de duinen van Klemskerke en Vlissegem ontwikkelde, worden de bossen bereikt. Vervolgens wordt via het strand richting Wenduine gestapt. Het plaatselijk infokantoor is een alternatief startpunt van de route. De tocht brengt de wandelaar naar de Spioenkop, een uitkijkhuisje op het bijna hoogste natuurlijke punt van onze kust (31 m). De terugweg loopt doorheen de duinen en het Domeinbos. Rustige wegen langs typische villa's met prachtige, geklasseerde geveltjes brengen de wandelaar tenslotte bij zijn uitgangspunt terug.
