|
Philipp Blom: 'De opstand van de natuur. Een geschiedenis van de kleine ijstijd (1570-1700) en het ontstaan van het moderne Europa.'
...Tegenwoordig weten we dat de klimaatverandering die ons te wachten staat haar oorsprong vindt in onze industriële ontwikkeling, en we begrijpen dat we de niet in te schatten gevolgen althans iets minder rampzalig kunnen maken als we er snel en doortastend op zouden reageren.
We zijn de eerste generatie in de geschiedenis van de mens die een relatief duidelijke voorstelling heeft van wat haar erfenis voor de toekomst zal zijn...
Een klimaatverdrag zoals dat in Parijs (2015) is overeengekomen, dat pas vijf jaar na de onderhandelingen van kracht wordt en dan verbroken, gemanipuleerd en door de uitzonderingsregelingen ondermijnd wordt, is geen antwoord op de crisis, maar een symptoom van hoe zwak de wil is, om de noodzakelijke radicale veranderingen, zolang er nog enige mogelijkheid is om te handelen, op gang te brengen en er enigszins greep op te houden. We reageren op de klimaatverandering amper efficiënter dan onze voorvaderen, die haar niet begrepen: chaotisch, improviserend, gedreven door steeds meer catastrofale gebeurtenissen en steeds weer beheerst door het heilige doel op korte termijn onze economie te doen groeien en onze welvaart te behouden.
Over een 'groei-economie':
...Als de bevrediging van elementaire behoeften niet langer mogelijk is in de eigen markt, moeten markten nieuwe territoria ontsluiten om verder te kunnen groeien, en ze komen dan noodzakelijkerwijs in conflict met andere markten die hetzelfde proberen. (definitie van: handelsoorlog).
Zo ontstonden de nieuwe metaforen waarin de zeventiende eeuw droomde...
Voor Baruch de Spinoza lag die transcendentie in de natuur zelf, in een leven volgens de morele wetten ervan, die elk ander leven even waardevol maakten. Volgens politici als Sully en Locke lag ze in nationale grootheid, die volgens rationele principes bevorderd werd. Voor Mandeville tenslotte lag ze voorbij alle morele voorstellingen, in het overleven van de sterkste en handigste schurken. Marx had al begrepen dat een niet gereguleerde markt de neiging heeft tot monopolievorming. Uiteindelijk resteert niet de concurrentie tussen talloze aanbieders die elkaar steeds weer tot innovaties aansporen en de prijs laag houden, maar de keuze tussen Microsoft en Apple.
De economische groei en de sociale vooruitgang in autoritair geregeerde landen als China, die de idee van de mensenrechten als een westerse en alleen voor het Westen geschikte levensvorm afwijzen, zijn adembenemend. Intussen zouden ook veel bewoners van westerse landen weer in een zekere mate kunnen instemmen met een autoritaire regering die duidelijke antwoorden formuleert. De autoritaire droom verzamelt een breed spectrum van mensen. Daar bevinden de teleurgestelde en overrompelde mensen zich, de ontwortelden en zij die iets verloren hebben - maar in de rijke wereld vooral ook mensen die vrezen iets te zullen gaan verliezen. Ze behoren zelf niet tot de elite en ze wantrouwen elites en politieke processen, de democratie, de media. Ze zien zichzelf als vernederde mensen, als slachtoffers van een samenzwering.
Met de teloorgang van de zware industrie in veel westerse landen verloren ook de vakbonden aan invloed en politieke inspraak. De ontwikkelingen in de komende decennia en de politieke instabiliteit die ermee gepaard gaat, zullen meer en meer mensen ontvankelijk maken voor de illusie van de autoritaire droom. De druk op onze samenlevingen zal door de klimaatverandering sterker worden, maar een echte hervormingspolitiek zal niet aangeboden worden en ook niet door de kiezers worden geëist. De gelijkheid en de vrijheid van alle mensen zullen in toenemende mate in twijfel worden getrokken en aangevallen.
Tot zover de citaten uit het boek van Philipp Blom. Ik heb weinig verwezen naar de wat in de titel vermeld wordt als ' de kleine ijstijd'. Dit is echter een periode in de zestiende eeuw waarin Europa in de greep lag van uitzonderlijk strenge winters, waardoor in de landbouw verschillende oogsten mislukten en hongersnood de mensen bijeendreef in de steden. Het was uit overlevingsdrang dat er naar nieuwe landbouwtechnieken werd gezocht waaruit dan weer het principe van de handel en de markten is ontstaan. En die handelsmarkten zijn dan weer de bakermat van de economie zoals wij die vandaag ondergaan.
|
