INSIDE de gevangenissen in België Fototento Gevangeniskapel Merksplas-Kolonie
Samen met kunstfotograaf Lieven Nollet brengen we een virtueel bezoek in de gevangenissen,en ervaren we de strengheid en de koude kilte van de vrijheidsberoving.
PROGRAMMA: 01-09 t.e.m. 16-09 INSIDE fototento in de zaalkapel,inclusief bezoek aan het gevangenismuseum. 07-09: 20u Getuigenis gevangenisaalmoezenier A.Neys "Het leven achter de tralies" 14-09; 20u Voordracht kunstfotograaf L.Nollet "Wat betekenen deze foto's?
OPENINGSUREN:
Za 01-09, 16u-18u Zo 02-09, 10u-18u Za 08 -09 &Zo 09-09 ,10u-18u Tijdens de week:groepen op afspraak.
INKOM:
Combi-ticket voor fototentoonstelling + museum: 5 pp,inclus drankbon. Kinderen -12j gratis. Zo 09-09 gratis inkom t.g.v. Open-Monumentendag. Vr. 07-09, 20u : 5 pp voor getuigenis gevangenisaalmoezenier + tento + museum Vr 14-09, 20u 5 pp voor voordracht kunstfotograaf L.Nollet +tento +museum
Op zaterdag 21 april was het eindelijk zover, de plechtige opening van het gevangenismuseum.
Tijdens de afgelopen wintermaanden werd de (bijna permanente) tentoonstelling volledig omgevormd tot een volwaardig museum.
Aan bod komt de geschiedenis van het Belgisch Gevangeniswezen vanaf het Ancien Regime en het Rasphuis tot en met de invoering dab de Wet Dupont vandaag. Daarnaast wordt gefocust op de Lanloperkolonies van de Noorderkemen.
Nieuw te bezichtigen zijn onder meer een weefgetouw,(gift van het Koninklijk Museum van Kunst en Geschiedenis in Brussel,maar destijds wel afkomstig uit de gevangenis van Merksplas) , een volledioge installatie om "boevenfoto's" te nemen (afkomstig uit de gevangenis van Turnhout), paperassen en instructies voor het nemen van duimafdrukken,enz...
Eerstdaags verwachten we vanuit de gevangenis van Gent ook nog de mooie maquette van het Rasphuis,een maquette die nu nog opgesteld staat in een tentoonstelling van Museum Dr.Guislain in Gent.
Je kan het museum bezoeken elke 2e en 4e zondag van de maand,en voor groepen op afspraak.
De Erfgoeddag 2007 gaat door op zondag 22 april. Het jaarthema is Waarde(n) van het Erfgoed,met als slogan "Niet te Schatten". Net als vorig jaar is er ook een samenwerking met onze buren (Merksplas, Rijkevorsel, Hoogstraten, Baarle-Hertog /-Nassau).Samen organiseren we "Schatten op Zolder", waarbij de bezoekers voorwerpen kunnen laten taxeren door experts.
De expertises werden als volgt verdeeld: - in de voormalige gevangeniskapel,Kapelstraat te Merksplas: gebruiksvoorwerpen. - in het heemhuis,Kerkstraat 4 te Baarle: schilderijen,grafiek en beeldhouwwerken. - in het Stedelijk Museum,Begijnhof 9 te Hoogstraten: juwelen en voorwerpen in edele metalen (goud,zilver,brons, koper en tin) - in het Bezoekerscentrum De Molen , Looiweg 43 te Rijkevorsel:porsel: porselein,aardewerk,glas en ivoor.
In elke locatie is een expert aanwezig met betrekking tot het gekozen deelthema. Deze deskundigen hebben aandacht voor het verhaal achter de voorwerpen;ze geven een advies tot restauratie en ze taxeren de voorwerpen. Heb je thuis iets bijzonder ,of iets speciaals liggen,staan of hangen,aarzel dan niet om dat eens voor te leggen aan de experts. In elke locatie wordt ook een kleine tentoonstelling opgezet rond het locale thema (tentoonstelling van objecten,van restauraties aan deze voorwerpen,studies over deze voorwerpen,enz.) Er wordt ook een wedstrijdje schatten georganiseerd. In elke locatie zijn er drie voorwerpen, die door de bezoekers naar waarde worden geschat. Op het wedstrijdformulier staan 12 foto's, drie per locatie. De deelname is gratis,en je kan er nog een cultureel-toeristische prijs mee winnen.
Wat je in Merksplas nog kan doen ,is:
- Gratis bezoek van het gevangenismuseum, in de kelders van de kapel. - Gratis bezoek aan de lichtstraat via de trappen in de toren. - Gratis ddelname aan korte gegidste wandelingen, met vertrek om 10u,14u,15u.
De tentoonstelling"InVerzekerde Bewaring" in het gevangenismuseum vertelt je het basisverhaal over de vrijheidsberoving in Belgiê. Hoeveel soorten gerechtshoven zijn er? Waar staan de Belgische gevangenissen? Hoeveel gedetineerden zijn er? Hoe zit dat nu met het leven achter tralies? Je krijgt uitleg over de grote hervormers van het gevangeniswezen. Hoe ontstonden en evolueerden de landloperskolonies van de Noorderkempen?
Tentoonstelling in de kelders van de voormalige gevangeniskapel. Open elke 2de en 4de zondag van demaand(mrt-okt) 13u-18u en voor groepen op afspraak Inkomprijs 3 per peroon (inclusief 1 drankbon) kinderen onder de 12 jaar gratis
Je hoort op het nieuws wel eens over de"sans papiers"-personen zonder papieren.In Merksplas heeft men echter het omgekeerde geval:daar vonden enkele Nederlandse wandelaars een doos boordevol identiteitspapieren zonder personen... De wandelaars hebben de doos met identiteitspapieren overhandigd aan het Gevangenismuseum van Merksplas.In de doos zitten paspoorten en persoonsbewijzen uit alle landen van Europa.Ze vermoeden dat de paspoorten dateren uit de periode van de Tweede Wereldoorlog.Er zitten zowel internationale paspoorten als eenvoudig geschreven briefjes in.Mogelijk is het een vergeten doos,maar de kans zit er in dat de gegevens van voormalige landlopers of vluchtelingen zijn.Mensen van het Gevangenismuseum hebben een overzicht gemaakt van de genoteerde gegevens en die voorgelegd aan huidige en vroegere cipiers van de strafinrichting van Merksplas.Dat heeft geen resultaat opgeleverd.Daarom wordt de speurtocht nu voortgezet via medewerkers van de cel Vermiste Personen van het Rode Kruis. Indien U denkt te kunnen helpen,laat het ons weten aub.Dank bij voorbaat.
Willem Vermandere staat op 17 januari om 20 uur in "onze" kapel van Merksplas-Kolonie. Sinds het najaar van 2006 heeft hij een nieuwe cd "Altijs iemands vader,altijd iemands kind" in de rekken liggen. Nu kunnen 400 personen op 17 januari zijn muziek live komen beluisteren!Kaarten kan je reserveren via de dienst cultuur,014 63 94 42.Betaling van deze kaarten dient vooraf te gebeuren op het gemeentehuis! Slechts 10, toch geen geld voor een monument in een monument!
Zoals je weet,kan je elke week stemmen voor één van de drie projecten van een provincie. Vanaf 15 jan.is provincie Antwerpen aan de beurt.
Merksplas is de Calimero van de prov.Antwerpen,maar wij geloven 200% in ons project. Wij moeten immers opboksen tegen enkele grote gemeenten en steden. Wij hebben dus ELKE stem HEEL HARD nodig!!. Stem voor ons en laat ons het sociaal-cultuur-historisch verhaal vertellen van de landlopers,het verhaal van vrijheidsberoving,en dat in een prachtig domein van 600 ha met zijn bossen,weiden,dreven,de ringgracht en een justitiedorp rondom de strafinrichting en het centrum voor illegalen,een Penitentiair Bokrijk met alle gebouwen ui de 19 de eeuw in situ!! Uniek in Europa!!!.
Monumentenstrijd wordt georganiseerd door de VRT en is een wedstrijd waarbij het publiek beslist welk waardevol historisch Vlaams erfgoed extra middelen verdient voor restauratie en herbestemming.
'Onze' kapel van Merksplas-Kolonie is verkozen tot één van de 15 finalisten.Het bijzondere bouwwerk uit 1899 heeft over de hele lengte van de nok een lichtkoepel of 'lichtstraat' .En die zouden we graag in zijn oorspronkelijke glorie herstellen,zodat de kapel weer zal stralen als vanouds.Eind 2005 kocht de gemeente Merksplas de gevangeniskapel,de Grote Hoeve en de aanpalende gronden aan om van Merksplas-Kolonie een cultureel-toeristische hefboom te maken voor de wijde regio.
Vanaf 15 januari komt er een grote mediacampagne op gang via het Canvasprogramma Monumentenstrijd. Dan begint er een ware stemmenslag toy in de finale op 19 februari.In de eerst uitzending stelt Bruno Vanden Broecke,de Kapel van de Kolonie voor.Je kan hem herkennen uit de Eén-reeks 'Het Eiland'(als Sammy Tanghe),of uit de voorstelling Paradijs voor futlozen in Wortel-Kolonie,en ook als onze peter. Op de vraag waarom hij dit peterschap op zich neemt,antwoord Bruno steeds als volgt: Omdat armen van goed Maar niet van geest Hier generaties lang Langs zijn geweest Daarom!
In het kader van de Monumentenstrijd wil Merksplas de aandacht vestigen op haar prachtige Landloperskolonie,als één van de 15 projecten in Vlaanderen. In deze kerstperiode werd er daarom een Landloperskerststal ingericht in het portaal van de voormalige gevangeniskapel,een kerststal waarvoor het beslist de moeite is om een "ommetje"te maken.... Bij deze nodigen we U uit om te komen kijken.
"Lanloperskerststal te Merksplas"
Jozef en Maria,twee vluchtelingen uit het Middenoosten,zochten naar een plaatsje om uit te rusten.Ze hoorden onderweg iets over een centrum voor vreemdelingen in Merksplas,maar ze wisten niet dat dit alleen voor illegalen was.Ze mochten er dus niet binnen.Dat was wel vervelend,want Maria was hoogzwanger. Enkele landlopers hadden dat koppeltje ook gezien en zorgden ervoor dat er een plaatsje werd vrijgemaakt in het portaal van de voormalige gevangeniskapel. Veel konden ze niet aanbieden.Het meubilair kwam rechtstreeks uit de gevangenis.En daar,in dat schamele portaal,is dan ook het kindje Jezus geboren.De landlopers haalden er hun vrienden bij,en daar staan ze nu:Suskewiet,Piet Patat en Grijze Peer aan de ene kant en Schobbe Jack en Geraar Klosjaar aan de andere kant.Ze sttan met open mond te kijken naar dat klein boeleke. En boven in de hemel waren ze ook blij.Want ineens kwam er hemelse muziek uit de toren en begon die lichtkoepel op de nok van het dak te stralen als een vuurtoren.Het werd een echte "lichtstraat". Er is dus een wonder geschied! En als dit niet gelooft,dan moet je zelf maar eens komen kijken. In de kerstperiode,vanaf nu tot op 15 januari,staan overdag de deuren van het portaal open...
"Dagboek achter tralies" is het resultaat van een nauwgezet onderzoek, dat de jonge historica Elisabeth Bruyneel in 2003-2004 ondernam voor haar licentiaatverhandeling.Aan de hand van archieven van verschillende gevangenissen en interneringscentra,ambtelijke bronnen en vooral via brieven en dagboeken van gedetineerden weet ze een indringend beeld te schetsen van het gevangenisregime tijdens de eerste jaren na WO2. Aan de hand van honderden getuigenissen slaagt de auteur erin om op indringende wijze door te dringen tot de diepste gevoelens van angst,schaamte,rancune,onmacht en pijn van personen die van hun vrijheid werden beroofd.
"Dagboek achter tralies" is een uitgave van Gevangenismuseum vzw.
Vanaf 2 sept. kan U dit boek bekomen op de tentoonstelling of door overschrijving van 20 (evt. 4 verzendkosten) op bankrekeningnummer 001-339 37 69-09 van Gevangenismuseum vzw te Merksplas
<< Oog om oog,tand om tand>>,dat was de strafmaat die tijdens de middeleeuwen werd toegepast. Men kon ook op bedevaart gaan of soms kon men zijn straf afkopen.
Maar vanaf ca 1750 dacht men daar anders over.Via eenzame opsluiting,boetedoen en penitentie kwamen sommigen tot inkeer.Er kwamen ook werkhuizen,rasphuizen en spinhuizen.De dwangarbeid was geboren.En België speelde een voortrekkersrol!
In het Gevangenismuseum zie je de evolutie van de vrijheidsberoving als straf,zoals deze in België van toepassing was,en dit met al zijn bijkomende aspecten (cellen, hygiêne, voedsel, ontsnappingen, drugs, censuur,wandelen in kooien,sleutels, uniformen,kunst in de gevangenis, enz.)
Het Gevangenismuseum heeft aandacht voor volgende gebieden:
* Ze wil er voor zorgen dat het publiek op een aangename wijze een beter inzicht krijgt in de evolutie van afwijkend gedrag,in de ingewikkelde wereld van de justitie en de penible sfeer van de strafinrichtingen. * Dit krijgt gestalte door een vaste tentoonstelling en tijdelijke tentoonstellingen,door het organiseren van studiedagen,workshops,colloquia,evenementen,ezv. * Zij wil hiervoor een collectie verzamelen en beheren zodat periodiek nieuwe aspecten kunnen worden belicht en tentoongesteld. * Zij wil dit doen op een wijze die wetenschappelijk verantwoord is (d.w.z. onderzoek,presenteren en informeren.
Er hangt spanning in de lucht te Merksplas! Zeker in en rond de strafinrichting en het centrum voor illegalen. En deze spanning voel je ook als je als brave burger gaat wandelen in de rusgevende groene omgeving van het domein rond dit gevangeniscomplex.Terwijl jijzelf geniet van het frisse groen, de idyllische ringvaart en de statige dreven,zitten daar vlakbij duizend mensen achter de tralies.Hier wandel je eigelijk in een omgekeerde wereld. Hier zijn niet de vogels gekooid maar de mannen.
Wie meer wil weten over de huidige toestand van de gevangenis en het centrum voor illegalen,of over de vroegere landloperskolonie, moet zeker meedoen aan een gegidste wandeling langs het Vagebondjespad. Een ervaren gids vertelt je een boeiend socio-historisch verhaal over het leven in en rond een gevangenis. Wanneer? Elke tweede zondag van de maand en voor groepen ook op afspraak. Start om 14u aan de voormalige gevangeniskapel. De wandeling duurt ca 2 uur.Draag stevig schoeisel. Deelnameprijs wandeling : 2 (kinderen gratis) 11 maart,8 april,22 april,13 mei, 10juni, 8 juli, 12augustus, 9september, 14 oktober.
Erfgoeddag
