NOSTRADAMUS, ZIENER OF CHARLATAN?

Elke keer als er gebeurtenissen in onze wereld een of ander kookpunt bereiken, willen mensen dringend de roddelbladen, boekskes of het internet raadplegen om te zien wat de beruchte 16^de eeuwse 'profeet' en apotheker Nostradamus er over te zeggen had. De sceptici zeggen dat zijn uitspraken veel te vaag zijn en dat je met een beetje kunst- en vliegwerk gemakkelijk om het even welke uitleg kunt geven die past in de wereld van vandaag. Een goede 'uitlegger' kan veel verklaren! Ze zouden wel eens gelijk kunnen hebben… Was het een echte ziener of was hij niet meer als een charlatan? Zo iemand is een speciale oplichter die voorziet in zijn behoeften door mensen te bedriegen over zijn afkomst, vaardigheden, intenties of prestaties. Hij maakt daarbij gebruik van zijn charme. Die sluier wil ik hier een tipje lichten…

Nostradamus werd op precies 516 jaar geleden op 14 december 1503 in St. Remy, in Frankrijk, geboren als Michel de Nostredame. In zijn jonge jaren was hij de favoriet van zijn opa die hem veel over talen, wiskunde, astronomie en astrologie leerde. Hij bezat van jongsaf één opmerkelijke gave: Michel hoefde maar éénmaal een tekst te lezen om die voor de rest van zijn leven te kunnen citeren. Hij studeerde kunst, apotheker én arts aan de Universiteiten van Avignon en Montpellier. Hij werd de letterlijke bestrijder van Le Charbon, een gevreesde variante van de builen- of longpest. Later ontpopte hij zich als een energieke pestdoktoor die de ziekte bestreed met rozenbladpillen. Later maakte hij ook parfums en lanceerde huismiddeltjes en brouwsels voor lichaamsverzorging met producten uit de apotheek van de goede God. De meeste mengsels die hij voorschreef waren destijds even vreemd als veel toenmalig toegepaste behandelingen. Ook werd hij bekend door de uitgave van een volksalmanak à la De Druivelaar met prognoses over het weer, de oogst, oorlog en vrede maar ook over komeetverschijningen voor het jaar daarna. Met die jaarlijkse almanak oogstte hij zo'n succes dat hij van 1547 tot 1559 als ziener en schrijver van profetieën aan de slag kon aan het Franse koninklijk hof. Hij voorspelde zijn eigen dood op 2 juli 1566. Op die dag liet hij ook zijn laatste adem en werd nog diezelfde dag, samen met zijn geschriften, begraven in het klooster van zijn woonplaats.

Was hij de man die alles wist?Zijn beroemde voorspellingen pende hij neer in zijn ‘Profetieën’ en dan nog wel in mysterieuze kwatrijnen. Die wemelden van verborgen betekenissen met coderingen en symbolen waarmee je alle kanten uit kon. Zogenaamde ‘experts’ zoeken nog altijd naar geforceerde aannemelijke verklaringen om hun interpretaties toch maar kracht bij te zetten. Bij nader inzien hebben de verzen van Nostradamus veel weg van een helderziendentruc: formuleer je voorspellingen zo vaag mogelijk en je krijgt vroeg of laat wel gelijk. Maar het gebeurde ook dat voorspelde gebeurtenissen niet uitkwamen omdat de voorspelling te ernstig werd genomen en voorzorgsmaatregelen verhinderden dat zij uitkwam. In één van zijn kwatrijnen werd de moord op de broers Hertog en Kardinaal De Guise voorspeld voor 1576. En door die maatregelen ging het feestje niet door. Later gebeurde de moord in 1588 toch, maar op een andere wijze. Zoiets heet 'de parallelle toekomst’. Afgezonderd van zijn leven en werk vormen de Profetieën van Nostradamus een gemakkelijk doelwit van kritiek. Soms vergeet men dat hij ook kaas gegeten had van astrologie en astronomie en bovendien én arts én apotheker was.  

Volgens zijn aanhangers voorspelde hij de wereldoorlogen, Napoleon, Hitler, het vallen van de atoombom, het communisme, terrorisme in Europa, het einde van de wereld in 2012 en nog vele andere zaken. Hij voor-zag de ‘uitvindingen’ van de onderzeeër, het vliegtuig, de ballonscheepvaart, de radio, de lamp, ruimtestations en nucleaire oorlogen. Het rijtje gaat verder met de grote brand van Londen, de moord op Kennedy en de eerste mens op de maan. Voor 2050 voorspelt Nostradamus het einde van de veeteelt. De huidige populaire vleesleveranciers als koeien, varkens, schapen en kippen zullen er tegen 2050 niet meer zijn. De ziener denkt dat op dat moment deze dieren – tot grote vreugde van Gaia en de klimaatplanners – niet langer zullen gefokt worden en, dus zullen uitsterven. Een paar eenzame stuks vee zal je dan nog kunnen bewonderen in verblijven die op de huidige dierentuinen lijken. De Franse ziener gaat er van uit dat tegen dan de mens er in geslaagd zal zijn om op vlees gelijkende producten van planten te halen. En dan zal de boer zijn vlees kunnen zaaien en oogsten!

In het begin van de jaren 2020 zullen we de middelen hebben om levensverlengende behandelingen te ontwikkelen. Hiermee kunnen we een einde maken aan ziekte en veroudering. Computers worden zo snel en zo krachtig, dat wij precies het gedrag van geneesmiddelen in de cel en het lichaam kunnen voorspellen, en ook geneesmiddelen ontwerpen die precies datgene doen wat wij willen. Tot nu toe waren geneesmiddelen toevalstreffers. In het decennium 2020 kunnen we het DNA van cellen veranderen zonder dat de lichaamscel wordt beschadigd, en bijvoorbeeld genen die ouderdomsziekten veroorzaken repareren.

Ik denk dat Nostradamus en zijn voorspellingen een beetje hetzelfde zijn als het geloof: je gelooft het of niet. Als je er wel in gelooft, dan zie je heel wat voorspelde dingen en als je er niet in gelooft, zie je meestal de dingen waarin hij er naast zat. Dan kun je lachen om wat ‘toevallig’ lijkt alsof hij het zag aankomen. Vijf eeuwen na zijn dood, waarvan hij de datum voorspeld had, kun je je nog altijd afvragen: was de dokter, pillendraaier en astroloog een echte profeet zoals velen nog geloven of was hij een lepe charlatan en een dief van het werk van anderen? Verwierf hij misschien roem en rijkdom door beide eigenschappen te combineren? De wandelende jood – een van zijn bijnamen - was in ieder geval hoogst intelligent en had bovendien een fotografisch geheugen. Maar er moet meer geweest zijn dan dat. Al tijdens zijn leven bleken heel wat van zijn voorspellingen heel accuraat, niet alleen in zijn eigen tijd maar ook in de toekomst. Hij was dus even onduidelijk als zijn voorspellingen…

Marcel Huysmans

26-10-2019, 11:13 geschreven door Marcel Huysmans