EEN CADEAU IS EEN PAK VAN JE HART

De kerst- en nieuwjaarperiode is mijn minst favoriete tijd van het jaar. Er zijn zoveel dingen die je moet combineren. Er is het gebrek aan zonlicht, de verplichte gezelligheid en de weemoed die het eindejaar met zich meebrengt. Met de tijd is het ook de week geworden waarin toch weer gedacht wordt aan diegenen die er niet meer zijn en die we missen. Dat kunnen dan ouders, familie maar ook vrienden zijn. Dat gevoel verhoogt naarmate ik zelf verder in de laatste rechte lijn zit. Het is ook de tijd van heel wat nutteloze cadeaus. Vooral het kopen om te kopen snap ik niet zo goed. Daarbij komt nog de drang tot het krijgen om te krijgen. Het is niet dat ik niet van cadeaus houd, in tegendeel zelfs. Maar die liefde is toch wel bekoeld. Het idee dat iemand speciaal aan mij heeft gedacht en iets heeft gevonden – soms met heel veel moeite – en daarvoor naar de winkel is gegaan, dat vind ik geweldig. Dat zijn de mooie kleine dingen van het leven. Maar het overvloedig kopen van cadeaus omdat die nu eenmaal bij een feest horen, dat vind ik onzin. Het is een duidelijk voorbeeld van de destructieve consumptiemaatschappij, waarbij bezit belangrijker is dan gewoon zijn, goed zijn en goed contact hebben.

Die contacten vormen voor mij het mooie deel van kerst. Hoewel ik een onblusbare hekel heb aan geforceerde gezelligheid, ben ik stiekem blijven houden van die donkere dagen en denk ik terug aan de warme chocolademelk met rozijnen boterhammen na de nachtmis en het samenkomen met fijne mensen. Dan wordt mensen bezoeken en ontmoeten een heel stuk intenser en oprechter. Het draait niet meer om het uitgebreide eten of de cadeaus, maar om het samenkomen en genieten van elkaar. Daar kan geen cadeau tegenop! Als mijn petekind vraagt wat ik graag voor mijn Kerstmis en Nieuwjaar zou willen hebben, dan kan ik gewoon niks meer bedenken dat aan die vereisten kan voldoen. De afgelopen jaren ben ik mij altijd beter gaan voelen naarmate ik de indruk kreeg dat ik het met minder kan doen. Gisteren stond ik voor de boekenrekken in mijn bureau. Ik ploegde door de stapels spullen die ik door de jaren heen heb gekregen en verzameld. Ongelezen boeken, cd’s, dvd’s en videobanden met het cellofaantje er nog rond. Ik heb ze nooit opengedaan en dus nooit beluisterd of bekeken. Ik neem me voor die allemaal in de ‘weg-doos’ onder te brengen en stilletjes te laten verdwijnen. Of zou ik ze toch maar weggeven als cadeau aan iemand die er ook nooit om gevraagd heeft. Ze zijn goed bedoeld, maar door mij onvoldoende geapprecieerd.

We worden in deze tijd van het jaar bijna gedwongen om te gaan consumeren tegen de sterren van kerstmis op. Ik vind het zonde om iets duurs te kopen of te krijgen. Ik heb liever dat men iets van zichzelf toont of geeft. Ik pakjestijd mogen we ons kwetsbaarder opstellen. Het hoeft niks groot te zijn: een kaartje met een fijne tekst, een goeie babbel of een deugddoend bezoekje zijn ook parels van geschenken. Die blijven veel langer hangen dan een duur geschenk. Tijd vrijmaken voor iemand, en mooie momenten beleven samen. Daar gaat het uiteindelijk om. Misschien zijn we te veel de ware betekenis van cadeaus vergeten en doet de waarde van het pak vergeten dat de waarde ervan niet bepaald wordt door de prijs. Pakjes zijn waarschijnlijk wel ideaal om je wensen tastbaar te maken. Vormen de overvloedige cadeaus voor de ontvangers geen aanleiding om hun drang naar hebberigheid te cultiveren? Het cadeaupapier zorgt ervoor om de nieuwsgierigheid naar wat erin zit te versterken. De gretigheid bij het gelijktijdig openmaken van de eigen cadeautjes zorgen voor een slagveld van verscheurd papier en verhindert dat je nog kan ervaren hoe anderen nog blij kunnen zijn met hun geschenk. Verdeelde vreugd wordt dan verloren vreugd. In Zwitserland zal men zijn uiterste best doen om het cadeaupapier niet te scheuren tijdens het uitpakken om zeker niet hebberig over te komen. Bovendien toon je door je hevigheid weinig respect voor de volgehouden inpakkunst en de inspanning van de milde gever. Dikwijls is een praktisch geschenk mogelijk niet verpakt zoals je dat verwacht. Maar het komt wel goed aan.

Kinderen kunnen met zoveel cadeautjes overladen worden dat ze niet meer weten waarmee ze moeten spelen. Het is soms gewoon teveel voor ze. Ze worden dan cadeautjes openscheurende machines, die seconden nadat ze het laatste geschenkje hebben. opengemaakt al om het volgende vragen. Ze weten niet eens meer wat ze allemaal gekregen hebben, laat staan dat ze het waarderen. Je kunt je dan afvragen: is een cadeautje een beloning, een belofte nakomen of wordt het een verwenning? Waar ligt de grens tussen, grof gezegd, gierig zijn en een verwend nest kweken? Ook dan en op dat niveau geldt het gezegde ‘in die Beschränkung zeigt sich der Meister’.

Ik heb van diegenen die voor mij geschenkjes kopen door de jaren heen al zoveel gekregen en deugd gehad, dat ik vanaf vorig jaar bewust de boot heb afgehouden. Men moet mij niet meer plagen met de vraag ‘opa, waarmee kunnen we jou een plezier doen met kerst?’  Ik laat het over aan hun eigen initiatief. Ik vind dat ze mij al zoveel cadeaus gegeven hebben dat het echt niet veel meer hoeft te zijn. Mijn kinderen hebben me toen een origineel eindejaarcadeau gegeven. Ik kreeg twee opvallende wenskaarten met daarop een kip en een Kerstgeit van Oxfam onder de kerstboom. Zo heb ik rechtstreeks kwetsbare families geholpen bij het kweken van geiten en kippen. Dat zijn nuttige en originele geschenken die levens veranderen. Dan wordt geven zaliger dan krijgen. 

Bij weinig mensen duurt dankbaarheid langer dan het geschenk. Grote cadeaus hoeven geen felle strikken. Vrede aan iedereen van goede wil, luidt de traditionele wens met Kerstmis. Vrede aan iedereen die met zichzelf in vrede kan leven, lijkt een grotere wens in deze wankele tijden.

We kunnen elkaar beter een duurzame cadeau geven die niet zo tastbaar is, maar echt voelbaar en helemaal uit het hart. Zalig kerstfeest!

Marcel Huysmans