DE WET VAN BEHOUD VAN ELLENDE

In mijn leven heb ik heel wat wetten doorworsteld en verwerkt. Ik bedoel wél wetmatigheden die algemeen gelden of die zich enkel voordoen onder bijzonder omschreven omstandigheden. Het zijn dus exacte wetmatigheden die in de wetenschappen worden beschreven en dikwijls vereeuwigd en onsterfelijk gemaakt met de naam van de uitvinder achteraan als uitroepteken. Zo kennen we de wet van Ohm, de wet van Boyle-Mariotte, de wet van Coulomb en in de sterrenkunde is de Perkenwet één van drie wetten van Kepler. In al die gevallen heb je te maken met nauwkeurig bestudeerde verschijnselen die in mensentaal en vakjargon kunnen beschreven worden en in alle omstandigheden kloppen. Anders wordt het als je de veilige paden van de wetenschappen verlaat en pseudogeleerd wilt doen. Zo heb je de 'wet van Behoud van Geluk': binnen een gesloten systeem blijft de totale hoeveelheid geluk constant. Als iemand gelukkiger wordt, betekent het ook dat iemand anders ongelukkiger wordt. Of heb je liever de 'Wet van behoud van ellende?' Binnen een gesloten systeem blijft de totale hoeveelheid ellende constant. Als het ene probleem wordt opgelost zal daardoor het volgende probleem de kop opsteken. Moet het nog wat duidelijker: een put vullen door er een nieuwe te maken die ook weer gevuld moet worden… In de politiek is het een veel gehanteerd systeem. Dat vraagt om meer uitleg.

Een onderneming kocht voor haar Algemene Directie, met aan het hoofd een Aldi (Algemeen Directeur) een oud herenhuis aan. Die Aldi sprak vóór de verbouwing en aankleding enkele interieurarchitecten aan die behoudens het esthetisch aspect ook een hele rits aan ‘moderne’ noviteiten mochten invoeren. De prijs was een nevenverdienste maar minder belangrijk. Voor hen waarschijnlijk wel. Als het maar mooi was voor de buitenwereld. Per verdieping was er één groot landschapskantoor waarin een aantal collega’s ‘kantoor’ hielden. Met veel bubbels, toespraken en getater werd het gebouw ingehuldigd. Bij die opening viel op dat de overloop helemaal in min of meer doorzichtig glas was, wat bij het vrouwelijk personeel naar de lange broekenmode deed grijpen. Na drie dagen mooi functioneren kreeg de technische dienst de vraag of de telefoontoestellen op de diverse bureaus elk een verschillende beltoon konden hebben, want als de telefoon rinkelde, wist niemand welk toestel diende opgenomen… Dat kon dus niet. Na een maand vroeg de personeelsdienst of er geen wandpanelen tussen de werkplekken konden gezet worden, omdat bij gesprekken de privacy van de bezoekers helemaal en onbelemmerd de lucht in ging. De panelen voldeden niet en toen verschenen glazen tussenwanden, behalve aan de ingang van de verdieping. Kort daarna kwamen aan die ingangen glazen schuifdeuren want door de tocht dreigden sommigen een permanente verkoudheid te cultiveren. En toen kwam de lente en de zomer…

Zodra de zon à volonté begon te schijnen werd het in die kantoren uitermate warm. De bewoners konden zich ook moeilijk concentreren. De wondere interieurvormgevers toverden blitse rolgordijntjes aan de ramen, precies in de huiskleur en dus mooi. Maar Celsius bleef bovenmatig regeren zodat in één bureau zowaar een airco tegen het plafond werd geplaatst ter verzachting van het ongemak van dat ogenblik. Dat leek de oplossing: de temperatuur zakte zienderogen en bijna iedereen was tevreden, behalve de spreekwoordelijke uitzondering die er tranende ogen en een snotterende neus aan overhield. Toch was de meerderheid er content! Dat leek iedereen het voornaamste. Daarom mochten de inventieve bedenkers van dé oplossing de andere ruimtes ook met de verfrissende elektriciteitsverslindende openbare koelkasten uitrusten. Helaas, driewerf helaas: één week na de installatie kon de hoofdschakelaar in de elektriciteitskast het niet meer houden en gaf zijn spreekwoordelijke geest. Meteen werd een verzwaring van de meter aangevraagd, maar dat bleek de eerste twee jaar Electrabelsgewijs niet te kunnen. Daarom werd een dieselgroep gehuurd die moest zorgen voor de surplus aan vermogen zodat iedereen een behaaglijk gevoel kon hebben tot de verzwaring een feit zou zijn… Die twee ontwerpers zijn later met de noorderzon verdwenen en ik weet zelfs niet of ze wijze lessen hebben getrokken uit deze ervaringen.

Als de Wet van behoud van Ellende illustraties behoeft, dan heb ik die van dichtbij mogen meemaken, sterk in tijd en ruimte gevarieerd. Ik ben zo geconditioneerd geworden dat ik praktische gevolgen ervan op kilometers afstand kon opsnuiven en moest openbaren. Het is mijn lievelingswet geworden en je kan hem terugvinden in de bankenwereld (met de ene lening de andere afbetalen) en in de politiek maar ook in de wereld van de aannemers en klussers. Efficiënt is niet altijd mooi, maar mooi is ook niet altijd efficiënt. Daar koop je weinig mee. Een gebrevetteerde puttenvuller slaagt er meestal in om anderen, en liefst later, de boel te laten oplossen. Zo blijft er natuurlijk wel werk aan de winkel.

Wat is de moraal van dit verhaal? Schoenmaker, blijf bij je leest; laat het serieuze werk aan ernstige specialisten over en graaf geen putten voor iemand anders waar je tenslotte zelf in valt! Het huidige energievraagstuk oplossen via de politici dreigt er ook een toepassing van te worden. Debacle verzekerd.

Als het effe kan, gaat het mis... Er zijn dingen die ik al tientallen jaren bewaar. Als ik ze dan toch weggooi, kun je er donder op zeggen dat ik ze volgende week nodig heb. Als ik naar de spoed moet, is die altijd aan de andere kant van het ziekenhuis. Als ik op mijn laptop twee toetsen tegelijk aansla, komt zeker de verkeerde letter op het scherm. Eentje voor de NMBS: als je trein op tijd rijdt, is je aansluiting te laat; als je trein te laat is, rijdt je aansluiting op tijd. Ik heb ook iets met stropdassen: vroeger droeg ik er elke dag een, nu trekt hij altijd de soep van de dag aan. Mijn kleinkinderen helpen ook mee: ze morsen nooit op een vuile vloer! Tandpijn begint meestal op zaterdagavond en je CV valt meestal uit op een feestdag of in het weekend.

Als je dit allemaal leest, is het nog zo niet erg! Toch zijn er nog zekerheden: degene die snurkt, zal het eerst in slaap vallen. Slaap dus wel!

Marcel Huysmans