De massieve bergruggen van de  Pyreneeën die zich over een lengte van 400 km uitstrekken van de Atlantische Oceaan tot de Middellandse Zee, hebben Spanje lang geïsoleerd van en beschermd tegen de rest van Europa. Toch hebben zij invallen uit het noorden, bijvoorbeeld de legers van Napoleon, niet kunnen tegenhouden, evenmin als aanvallen vanuit het zuiden: Hannibals leger, compleet met olifanten, is erover getrokken. Alle legers zijn er echter niet veilig overheen gekomen. Toen Karel de Grote, na een mislukt beleg van Zaragoza, door de pas van Roncesvalles naar Frankrijk terugkeerde werd zijn achterhoede uitgemoord. Dit incident wordt bezongen in het hekeldicht Chanson de Roland, een van de eerste Franse teksten, die zowel bij de middeleeuwse hoven als de troubadours erg geliefd was.

Ook de Catalanen van de westkust zijn anders dan de overige Spanjaarden. Ze hebben hun eigen taal en gewoontes en hun gebied strekt zich over de grens tot in Frankrijk uit. Ook zij strijden voor meer autonomie. Baskenland loopt van ongeveer Bilbao tot de Franse stad Bayonne, Catalonië bestaat uit de Spaanse provincies Gerona, Barcelona, Lérida en Tarragona en omvat tevens de Franse Roussillon. Beide volken zijn beroemde zeevaarders; de Basken waren nauw bij de ontdekkingsreizen betrokken en Catalaanse vloten veroverden de Balearen en bezetten Alghero op Sardinië, waar hun taal nog altijd gesproken wordt.

Bezienswaardigheden

De uitgestrekte stad Barcelona is de grootste van Spanje en haar haven een van de drukste van de Middellandse Zee. Barcelona is de hoofdstad van Catalonië en het culturele centrum van het noorden, met vele musea en mooie bouwwerken.

Heel aangenaam is het op de Ramblas: brede, schaduwrijke avenues met winkels, levendige cafés en kleurige bloemenkraampjes. Zij loopt van de Plaza Catalunya tot het standbeeld van Columbus bij de haven, waar een imitatie van zijn vlaggenschip, de Santa Maria, voor anker ligt.

Het oudste deel, de Barrio Gótico  (gotische wijk)  ligt ten oosten van de Ramblas. In de nauwe straten zijn enige van de indrukwekkendste bouwwerken, o.a. de kathedraal, beschouwd als het fraaiste voorbeeld van Catalaanse gotiek. Naast deze middeleeuwse monumenten bezit Barcelona twee bouwkundige attracties van recenter datum: de revolutionaire scheppingen van Gaudí, en de Pueblo Español in het Montjuichpark, een gebouwd dorp in zeer diverse Spaanse bouwstijlen, waar men oude ambachten ziet uitoefenen.

60 km ten noordwesten ligt het klooster Montserrat met de beroemde Zwarte Madonna, dat veel bedevaartgangers en toeristen trekt. 90 km ten zuiden aan de kust ligt Tarragona, een van de grootste Romeinse kolonies. De stadsmuren weerspiegelen een bewogen verleden: helemaal onderaan liggen enorme stenen die aangebracht moeten zijn lang voor de Romeinen, Westgoten en Moren hun steentje bijdroegen. De 12^de eeuwse kathedraal is zeer de moeite waard. In en om de stad zijn vele Romeinse resten, vooral de Triomfboog van Bara, ongeveer 20 km verder, op de weg naar Barcelona.

Zaragoza, de hoofdstad van Aragón, gelegen aan de Ebro die het dorre plateau doorsnijdt, was ook belangrijk voor de Romeinen. De Aragonezen zijn befaamd om hun heftige weerstand tegen aanvallers. Karel de Grote kon de stad niet innemen; en na Napoleons leger een jaar op een afstand te hebben gehouden werd de stad gedoopt Siempre Heroica (Altijd heldhaftig). In een naburig dorp is de schilder Goya geboren die Zaragoza’s gotische kathedraal en de 18^de eeuwse basiliek van Nuestra Señora del Pilar met fresco’s verrijkt heeft.

Teruel ligt in het zuiden van Aragón en wordt weinig door toeristen bezocht. Het is echter in Spanje beroemd om de middeleeuwse geliefden, Diego Marcilla en Isabel Seguras (Los Amantes de Teruel), die beiden van smart stierven toen men Isabel dwong met een ander te trouwen. Hun praalgraf is in de San Pedro te zien. In de buurt zijn prehistorische rotsschilderingen en in het noordwesten ligt de indrukwekkende ommuurde stad Daroca.

Evenementen

Een van de meest bekende feesten is zonder twijfel de twee weken durende Fiesta de San Fermín, in juli in Pamplona gehouden. Elke middag zijn er ten bate van het toerisme stierengevechten; 's morgens tonen mannen met rode dassen hun moed door voor de aanstormende stieren uit, van de 'kraal' naar de arena te rennen, dwars door de stad . In Estella, op 40 km afstand, is in augustus een fiesta waaraan ook vrouwen deelnemen. Ook in augustus is er aan de kust een internationaal muziekfestival in Cadaqués en een folkloristisch festival in San Feliú de Guixols.