Bron: ‘Katholiek Nieuwsblad’, 12 juni 2013

PAUS: ‘DE WERELD MOET ANDERS’

Dat schommelingen op de effectenbeurs wereldnieuws zijn terwijl het geen nieuws is dat honger en armoede grote delen van de wereldbevolking in de greep houden moet veranderen, vindt paus Franciscus.

‘Het is nodig de dingen op te schudden’, zei hij tijdens een toespraak tot de CLAR, de Confederatie van Latijns Amerikaanse en Caribische Religieuzen.

Tijdens die inmiddels wijd verspreide toespraak heeft de paus voor het eerst publiekelijk toegegeven dat er in het Vaticaan sprake is van corruptie en van een homolobby. De woordvoerder van het Vaticaan, pater Federico Lombardi, heeft die uitspraak niet kunnen bevestigen omdat het om een privaat onderhoud ging. Hij heeft de berichten echter niet tegengesproken.

De CLAR heeft inmiddels excuses aangeboden voor de publicatie van de uitspraken van de paus. Het gaat om aantekeningen voor persoonlijk gebruik en is niet de volledige tekst. Bovendien is het not done uit een privaat onderhoud met de paus te klappen.

De katholieke blogger John Thavis, die de tekst, vertaald, op zijn website heeft geplaatst, waarschuwt dat, omdat het om aantekeningen gaat, nuances en kanttekeningen in de gesproken tekst mogelijk verloren zijn gegaan.

De manier waarop de tekst is verwoord komt sterk overeen met de andere onvoorbereide teksten die de laatste tijd uit de mond van de paus zijn opgetekend.

Het gaat om de mens

‘Het is nodig de dingen op te schudden’, had de paus tijdens de op 6 juni gehouden vergadering gezegd. ‘Het is geen nieuws als er een oude man sterft van de kou in Ottaviano (buurt vlakbij het Vaticaan), of dat er zo veel kinderen geen onderwijs krijgen of honger hebben. Ik denk aan Argentinië... Aan de andere kant, als de belangrijkste beurzen drie punten omhoog of omlaag gaan is het wereldnieuws. Men moet wakker worden! Dit kan niet. Computers zijn niet gemaakt naar het beeld en gelijkenis van God. Ze zijn een instrument, ja, maar niets meer. Geld is geen beeld en gelijkenis van God. Alleen de menselijke persoon is beeld en de gelijkenis van God. Het is noodzakelijk om het om te draaien. Dat is het Evangelie’, aldus de paus.

Kijk naar de oorzaken

Het is noodzakelijk om naar de oorzaken te kijken, de wortels. Abortus is slecht, dat is duidelijk. Maar achter de legalisering ervan, welke belangen zitten erachter... Soms wordt het als voorwaarde gesteld door de grote organisaties die ondersteunen met geld, weet je dat? Het is noodzakelijk om naar de oorzaken te kijken. We kunnen niet bij de symptomen alleen blijven steken.

Wees niet bang om aan te klagen ... Je zult lijden, je zult problemen krijgen, maar wees niet bang om aan te klagen, dat is de profetische kant van het religieuze leven...’

Restauratief

Tijdens de bijeenkomst noemde de paus twee specifieke zorgen die hij met wilde delen. ‘Een daarvan is de Pelagiaanse stroming die momenteel in de Kerk leeft. Er zijn ook een aantal restauratieve groepen. Ik ken er enkele van, toen ik ze mocht ontvangen in Buenos Aires. Het voelt alsof men 60 jaar in de tijd teruggaat! Vóór het Concilie... Men waant zich in 1940...

Een anekdote om dit te illustreren, niet om te lachen, ik heb het met respect ontvangen, maar het baart mij wel zorgen. Toen ik werd gekozen, ontving ik een brief van een van deze groepen, waarin zij zeiden: 'Uwe Heiligheid, wij bieden u deze geestelijke schat aan: 3525 rozenkransen.' Waarom zeggen ze niet: 'wij bidden voor u'? Dat tellen...

En deze groepen willen terug naar de praktijken en regels die ik heb meegemaakt. Jullie niet, want jullie zijn niet oud, naar regels rond zaken die op dat moment speelden, maar nu niet meer. Die spelen vandaag de dag niet ...’

Gnostische stroming

De tweede zorg van de paus betreft ‘een gnostische stroming. Die pantheïstische... Beide zijn elitaire stromingen, maar deze is van de meer opgeleide elite... Ik hoorde over een algemeen overste die de zusters van haar congregatie had gevraagd om 's morgens niet meer te bidden, maar om geestelijk te baden in de kosmos. Zulk soort dingen... Die baren mij zorgen omdat ze voorbijgaan aan de menswording! De Zoon van God is ons vlees geworden, was het vleesgeworden Woord. In Latijns-Amerika hebben we vlees in overvloed! Wat er gebeurt met de armen, hun pijn, dat is ons vlees...

Het Evangelie is niet de oude regels, noch het pantheïsme. Als je kijkt naar de rand, de behoeftigen ... de drugsverslaafden! Mensenhandel... Dit is het Evangelie. De armen zijn het Evangelie...’

Homolobby en corruptie

Desgevraagd sprak de paus ook over het bestaan van een homolobby en corruptie in het Vaticaan. ‘Ja... moeilijk. In de Curie zijn ook heilige mensen, er zijn echt heilige mensen. Maar er is ook een corrupte stroming, die is er ook, dat is waar ... Er wordt gesproken over de 'homolobby', het is waar, die is er... We moeten zien wat we kunnen doen...’

Hervormingen in de curie

Hij ging ook in op de verwachte hervormingen van de Romeinse Curie. Dat is iets ‘waar bijna alle kardinalen in de congregaties voorafgaand aan het conclaaf hebben gevraagd. Ik heb het ook gevraagd. Ik kan de hervorming niet zelf doorvoeren, dit zijn bestuurszaken... Ik ben erg ongeorganiseerd, ik ben daar nooit goed in geweest. Maar de kardinalen van de Commissie zullen het doorvoeren. Je hebt Rodríguez Maradiaga, uit Latijns-Amerika, die [de commissie] leidt. Je hebt Errázuriz, beiden zeer georganiseerd. Die ene uit München is ook zeer georganiseerd. Zij zullen het doorvoeren.

Bid voor mij... dat ik zo min mogelijk fouten maak...’

'Het komt niet van mij'

Paus Franciscus deed ook een aantal ontboezemingen over zijn manier van optreden waarmee hij snel aan populariteit wint. Die komt niet van hemzelf, zei hij terwijl hij vertelde over hoe het hem sinds zijn verkiezing tot paus vergaan is. ‘Ik ben op geen enkel moment mijn innerlijke vrede verloren, weet je? En dat komt niet uit mijzelf, ik ben van het soort dat zich zorgen maakt en overstuur raakt ... Maar ik heb mijn vrede geen enkel moment verloren. Dit bevestigt voor mij dat dit van God komt ...’

Dat geldt ook voor de gebaren die hij heeft gemaakt, waaronder het ongebruikelijke verblijf in Casa Santa Marta. ‘Deze gebaren ... ze komen niet van mij. Ze zouden niet in mij op zijn gekomen. Het is niet zo dat ik een plan heb meegebracht, of dat ik er zelf een heb bedacht toen ik eenmaal gekozen was. Ik doe het omdat ik voelde dat dit was wat de Heer wilde. Deze gebaren zijn niet van mij, maar van Iemand anders... Dat geeft me vertrouwen.’

‘Ik kwam [naar Rome] met alleen de hoognodige kleren. Ik waste ze 's nachts, en toen plotseling dit ... En ik maakte geen kans! In de Londense wedkantoren stond ik op de 44e plaats. Moet je nu zien... Degene die op mij wedde heeft natuurlijk wel veel gewonnen! Dit komt niet van mij...’

Nieuw klimaat

De paus sprak vol enthousiasme over 'Aparecida', de 5e Algemene Conferentie van de Latijns-Amerikaanse Bisschoppen die in 2007 in het gelijknamige Braziliaanse Maria-heiligdom is gehouden. ‘Aparecida is niet voorbij... Aparecida is niet zomaar een document. Het was een gebeurtenis. Aparecida was anders. Ten eerste omdat er geen concept was. Er waren voorstellen, maar geen ontwerp. En aan het einde was er ook nog geen document, maar aan de vooravond van de laatste dag hadden we 2300 'notities'... Aparecida verschoof naar de continentale missie. Daar eindigt Aparecida, in de groei naar de missie.

Het bijzondere van Aparecida was dat het niet werd gevierd in een hotel of in een retraitehuis... Het werd gevierd in een Maria-heiligdom. Door de week vierden we de Eucharistie met zo'n 250 mensen, want het was een gewone werkdag. Maar in het weekend... het was vol! Het volk van God voegde zich bij de bisschoppen, vragend om de Heilige Geest ...

Ik zag, ik noem hem omdat ik hem meer van een afstandje bekijk, hij is goed, maar zo is hij - ik zag de prefect, João [João Braz de Aviz, toen aartsbisschop van Brasilia, nu kardinaal-prefect van de religieuzen], met zijn mijter... Mensen kwamen heel dicht bij hem en brachten de kinderen en hij begroette hen, en omhelsde hen... Deze zelfde bisschop moest vervolgens stemmen. Hij zou nooit op dezelfde manier gestemd kunnen hebben als hij in een hotel had gezeten!

We hadden de vergaderzalen onder het Heiligdom. Dus de achtergrondmuziek waren de gezangen, de vieringen in het Heiligdom ... Dat maakte het heel bijzonder.’

Uitstervende religieuzen

‘Er is iets dat mij zorgen baart, hoewel ik nog niet weet hoe ik het moet begrijpen. Er zijn religieuze congregaties, zeer, zeer kleine groepen van een paar personen, zeer oude mensen... Ze hebben geen roepingen, ik weet het niet, de Heilige Geest wil niet dat ze verder gaan, misschien hebben ze hun missie in de Kerk al vervuld, ik weet het niet...

Maar ze zijn er en klampen zich vast aan hun gebouwen, klampen zich vast aan geld... Ik weet niet waarom dit gebeurt, ik weet niet hoe ik het moet begrijpen. Maar ik vraag uw zorg voor deze groepen ... Het beheer van het geld is iets waarover moet worden nagedacht.’

Tot slot riep de paus de religieuzen op tot vreugde over hun roeping. Ook vroeg hij hen het gesprek te zoeken met de bisschoppen en hun conferenties. ‘Ik weet dat sommigen een ander idee hebben van gemeenschap, maar praat erover, praat met ze en leg ze uit.’