WANNEER DE GEEST KOMT

Nog steeds tijdens het Laatste Avondmaal sprak Jezus:
‘Thans ga ik naar Hem die mij gezonden heeft,
en niemand van u vraagt Mij:
Waar gaat Gij heen?’
Omdat ik u dit gezegd heb is uw hart vol droefheid.

Toch zeg Ik u de waarheid:
het is goed voor u dat Ik heen ga;
want als Ik niet heenga, zal de Helper niet tot u komen.
Nu Ik wel ga zal Ik Hem tot u zenden.

Eenmaal gekomen
zal Hij de wereld het overtuigend bewijs leveren
van wat zonde, gerechtigheid en oordeel is:

van wat zonde is omdat zij niet in Mij geloven;

van wat gerechtigheid is,
omdat Ik naar de Vader ga, zodat gij Mij niet meer ziet;

van wat oordeel is, omdat de vorst dezer wereld geoordeeld is.’

(Johannes 16,5-11)

Johannes beklemtoont voortdurend dat de Heilige Geest en de wereld lijnrecht tegenover elkaar staan. De wereld is voor hem de verzamelnaam voor alle krachten die Jezus tegenwerken en de komst van het ‘Koninkrijk van God’ in de weg staan. De wereld en de ‘blijde boodschap van Jezus’ of ‘het Koninkrijk van God’ zijn in zijn evangelie elkaars tegenpolen. Verzoening tussen beide is uitgesloten. Integendeel, het gaat hier om een conflict zonder uitkomst. De Geest stelt ons in staat om de wereld kritisch te bekijken en zijn geneigdheid naar het kwade te ontwaren. Zo geleidt Hij ons om de goede keuze over ons leven te maken.

In het drieluik dat daarna genoemd wordt, ‘zonde, gerechtigheid, oordeel’, wordt de zonde als eerste genoemd. Het gaat hierbij niet om een of andere futiliteit, zelfs niet over één concrete, welbepaalde daad. De Heilige Geest ontmaskert de onbezonnen houding van al wie, wetens en willens, volhardt in een weloverwogen afwijzing van Jezus, in een bewuste keuze voor het kwade dus. Want die beide zijn voor Johannes hetzelfde. God is immers Liefde, en Hem afwijzen is fundamenteel tegen de Liefde kiezen.

Volgt dan de ‘gerechtigheid’. Hier gaat het om de waarheid en de geloofwaardigheid van het getuigenis van Jezus – Woord van God, Zoon van God – over de Vader. Zo wordt Jezus de Rechter van deze wereld. Wie – opnieuw wetens en willens – weigert gehoor te geven aan dit Woord van God, wie zijn hart niet ontvankelijk voor Hem openstelt, maakt zich schuldig.

En tenslotte het ‘oordeel’. Net als de wereld meent Jezus ter dood te veroordelen en Hem kruisigt, wordt die wereld zelf veroordeeld, of beter gezegd: net dan, in deze veroordeling van Jezus, veroordeelt de wereld zichzelf. De vorst van deze wereld lijkt te triomferen, maar zijn triomf is slechts waan en schijn. Jezus immers is door de Vader verheven en verheerlijkt. In de mate dat de Heilige Geest de ware en diepe betekenis van Jezus’ kruisdood te midden van Jezus’ leerlingen ademt, in diezelfde mate zal de wereld inzien dat hij zichzelf veroordeelt in een keuze, die niet naar het Leven leidt, maar alleen een weg ten dode is. Aldus wordt de wereld overwonnen door de Geest van Jezus.

Johannes is doorgaans geen ‘gemakkelijke’ schrijver. Dat merken we ook in dit stukje evangelie van vandaag. Poëzie, die minder rationeel denkt, maar in omfloerste beelden ons gemoed kan beroeren, is vaak meer geschikt om het diepe mysterie van ons geloof uit te drukken. Zelfs Paulus wist dit. Daarom volgt als bezinning eens te meer de ‘Christushymne’ uit het tweede hoofdstuk van de brief aan de christenen in Filippi, verzen 6 tot 11, een kerklied uit de eerste eeuw van onze tijdrekening:

Hij die de gestalte van God had,

hield zijn gelijkheid aan God niet vast,

maar deed er afstand van.

Hij nam de gestalte aan van een slaaf

en werd gelijk aan een mens.

En als mens verschenen,

heeft hij zich vernederd

en werd gehoorzaam tot in de dood –

de dood aan het kruis.

Daarom heeft God hem hoog verheven

en hem de naam geschonken

die elke naam te boven gaat,

opdat in de naam van Jezus

elke knie zich zal buigen,

in de hemel, op de aarde en onder de aarde,

en elke tong zal belijden:

‘Jezus Christus is Heer,’

tot eer van God, de Vader.