|
ZWARTBOEK 2006
In 1956 zien twee vrouwen uit Den Haag elkaar terug in een kibboets in Israel aan het meer van Tiberias: de joodse onderwijzeres Rachel en de toeriste Ronnie, die op een Heiligland-tour is met haar Canadese man. Na het vertrek van Ronnie denkt Rachel aan het water verdrietig terug aan haar oorlogstijd.
Nadat het onderduikadres van de Joodse zangeres Rachel Stein in september 1944 per ongeluk door de Geallieerden wordt gebombardeerd en ze gered is door een boerenzoon in een zeilboot, wordt ze benaderd door een verzetsman, Van Gein. Deze raadt haar aan onder te duiken of te vluchten en via hem probeert Rachel met een groep Joden de Biesbosch over te steken naar reeds bevrijd gebied. Rachel haalt eerst Fl 50000 in dollars en diamanten van haar vader op bij diens notaris Smaal, die de transactie in een zwart boekje noteert en haar voor ontvangst laat tekenen. Door Van Gein wordt Rachel met anderen naar de Biesbosch gesmokkeld waar ze haar ouders en broer, die recent is geopereerd aan zijn blindedarm, terugziet. De boot stuit echter op een Duitse patrouille en bijna alle vluchtelingen worden gedood door mitrailleurvuur. Alleen Rachel weet te ontkomen door in het water te springen. Verscholen in het riet ziet ze hoe de Duitsers de lijken aan land brengen en van hun kostbaarheden beroven.
In een doodskist met kruis en luchtgat bereikt Rachel geschminkt als slachtoffer van vlektyfus de Haagse gaarkeuken "Laakhaven" waar ze gaat koken onder leiding van de communistische verzetsman Gerben Kuiper. Ze heet nu Ellis de Vries en heeft rood haar. Ze wordt gevraagd als koerierster te werken bij een knokploeg van Hans. Ze is getuige van een dropping van wapens, voedsel en apparatuur voor het verzet door een Engels vliegtuig, waarna een Duitse overval door Hans wordt afgeslagen. In een trein moet de verloofde van Hans spelen en hem kussen, maar ze geeft hem een gespeelde klap en loopt door naar een coupé waar ze contact legt met de sympathieke hoge Duitse SD-officier Hauptsturmbanführer Müntze die haar zijn postzegelverzameling toont. Hij is bijzonder van haar gecharmeerd en het verzet vraagt Ellis haar charmes te gebruiken om gevangengenomen verzetslieden te helpen, onder wie de zoon Tim van Gerben Kuipers. Daartoe bleekt ze haar schaamhaar. Ze ontdekt dat Hans arts is als hij over de verloren insuline uit de Engelse dropping praat en begint een korte (?) affaire met hem. Ze bezoekt de notaris nogmaals, brengt Muntze ontbrekende Wilhelmina-postzegels en gaat mee naar een Duits feest. Daar ontmoet ze aan de piano ook de bevelhebber van de patrouille die haar ouders in de Biesbosch vermoordde. Ze moet overgeven, maar treedt daarna op als zangeres met Ronnie, een moffenhoer. Later biedt Franken haar op het toilet een baan aan als secretaresse op het SD-kantoor in Den Haag.
Via notaris Smaal en Rachel weet de verzetsgroep een Engels microfoontje uit de dropping achter een schilderij van Heinrich Himmler te plaatsen in de vergaderkamer, zodat ze de SD kunnen afluisteren. Zo ontdekken ze dat de dood van Rachels ouders inderdaad een valstrik was. Van Gein benaderde opzettelijk rijke Joden en gaf de Duitsers door wanneer ze zouden 'ontsnappen' naar bevrijd gebied. Franken wachtte dan de Joden op en schoot ze dood tot de laatste man, waarna de lijken beroofd werden. Een deel van de verzetsgroep besluit Van Gein te grazen te nemen door hem te ontvoeren, maar de aanslag mislukt bijna door de slechte kwaliteit van de choroform om hem te bedwelmen, en ze zien zich gedwongen hem dood te schieten.
Müntze blijkt privé niet zo'n kwade kerel. Hij had door een Geallieerd bombardement op Hamburg zijn gezin verloren en ziet de oorlog als hopeloos en zinloos. Ook tracht hij orde en correctheid te betrachten daar waar bij alle anderen (met name Franken) alle remmen losgaan. Zo houdt hij een aantal executies van verzetslieden tegen. Hij heeft in feite al vanaf het begin argwaan jegens Rachel en wanneer ook Van Gein verdwijnt, dwingt hij Rachel in bed haar verhaal op te biechten. Toch geeft hij niet haar maar Franken aan , wegens het verduisteren van de spullen van rijke Joden (die komen immers toe aan het Reich). Deze wellicht jegens Rachel en de Joden welwillende poging leidt echter tot zijn eigen arrestatie. Müntze kan geen bewijs tegen Franken vinden en bovendien beschuldigt Franken hem van onderhandelen met het (communistische) verzet. Müntze wordt door de Duitse krijgsraad vanwege hoogverraad ter dood veroordeeld. Voor de moord op Van Gein gaan de nazi's 40 gijzelaars executeren.
Het verzet heeft ondertussen het plan van Smaal en Hans Akkermans aangenomen om de gijzelaars en gevangen verzetslieden te bevrijden met hulp van Rachel, die daarvoor ook de vrijlating van Müntze afdwingt. Het verzet heeft een plattegrond en sleutels van het Duitse hoofdkwartier met de ondergrondse cellen. De operatie mislukt door verraad terwijl Rachel een verdieping hoger zingt op een Duits feest. Tim Kuiper komt om, Hans Akkermans ontsnapt. Franken blijkt van veel dingen op de hoogte. Hij haalt Rachel naar zijn kantoor en zorgt er via de microfoon van het verzet voor dat het verzet Rachel als de verraadster gaat zien. Getrouwen van Müntze bevrijden zowel hem als Rachel en ze duiken onder in een gezellig bootje aan een oever, samen het einde van de oorlog afwachtend. Franken probeert met een schip vanuit Scheveningen naar Hamburg te ontsnappen, maar wordt door Hans Akkermans aan boord doodgeschoten.
Rachel en Müntze lopen na de bevrijding op straat en treffen Ronnie die een Canadees heeft opgepikt. Rachel en Muntze zoeken notaris Smaal en zijn vrouw op. Zij verdenken hem ervan een sleutelrol te hebben gespeeld in de dood van Rachels ouders. Bovendien kwam hij bij de SD over de vloer en had dus gelegenheid om hen in te lichten over de operatie. De notaris "is tot een andere conclusie gekomen" aan de hand van zijn zwarte boekje en wil hen dat vertellen, maar alleen in het bijzijn van de Canadese politie: hij is jurist en wil hen geen vooroordeel geven. Zover komt het niet, want hij wordt door een onbekende aan de deur doodgeschoten. Müntze zet de achtervolging in, maar wordt door een verzetsman herkent en door de menigte opgepakt. Rachel neemt het zwarte boek uit de zak van de vermoorde notaris en wordt in huis opgepakt door verzetslieden die haar aan het raam herkenden.
Müntze krijgt alsnog het vuurpeloton van zijn gevangengenomen mede-Duitsers, omdat zijn Duitse bevelhebber zich beroept op het Britse oorlogsrecht dat de vijand zijn eigen rechtspraak laat - een historisch feit! - en Rachel wordt met andere "landverraders" opgesloten en mishandeld - ze krijgt een ton stront en pis over zich heen - totdat een Canadees militair en dokter Hans Akkermans haar ontzet. Rachels enige bezittingen zijn haar halsketting met portretten van ouders en broer en het zwarte boekje van notaris Smaal. Hij neemt haar naar zijn dokterspraktijk, laat haar de buit zien die hij van Franken heeft afgenomen. Rachel herkent voorwerpen van haar familie, onder meer de aansteker die ze de boerenzoon gaf. Akkermans vertelt dat Muntze vermoord is. Rachel krijgt een aanval van verdriet, en Akkermans geeft haar een injectie om te kalmeren. Insuline zo blijkt, en zoveel dat ze eraan zal sterven, vertelt hij terwijl ze vecht tegen de duizeligheid. Akkermans laat zich als verzetsheld toejuichen door de menigte onder zijn balkon. Daardoor krijgt Rachel de gelegenheid chocola te eten en het effect van de insuline teniet te doen. Ze springt van Akkermans' balkon en ontkomt in de menigte, Akkermans roept haar na "Hoer, ik krijg je nog wel!"
Met Canadese militairen zoekt Rachel Gerben Kuiper op die juist getuige is van de opgraving van zijn zoon Tim in massagraven van vermoorde verzetslieden. Aan de hand van het zwarte boekje en een Duits arrestatiebevel voor dokter Akkermans wordt het verleden gereconstrueerd. Deze verzetsman werd door de Duitsers in 1944 gearresteerd maar weer vrijgelaten en verried in ruil rijke joodse families zodat ze vermoord en beroofd konden worden door Franken. Hij heeft door tussenkomst van notaris Smaal nog op een keukentafel de blindedarmoperatie van Rachels broer gedaan en hem en zijn ouders in contact gebracht met Van Gein, zodat zij deelnamen aan de vluchtpoging in de Biesbosch. Gerben Kuipers zet samen met Rachel de achtervolging in op Akkermans, die - net als Rachel eerder - in een doodskist probeert te ontsnappen. Ze onderscheppen hem en Akkermans probeert vanuit zijn kist Rachel om te kopen met geroofd geld en sieraden. Maar Rachel gaat hier niet op in en schroeft met haar halsketting de kist dicht zodat Akkermans later stikt. Gerben en Rachel zitten aan het water en vragen zich af wat ze met die rijkdom moeten.
Rachel keert terug naar het heden waar ze aan het water zit als haar gezin - twee kinderen en man - haar komen ophalen. Ze rennen terug naar het hek van kibboets, die Kfar Stein (Steindorp) blijkt te heten, volgens een bord gesticht met geld van oorlogsslachtoffers. Militairen rijden het hek binnen, geweerschoten zijn hoorbaar als de bevolking dekking zoekt - het is de tijd van de Suezcrisis.
|
_fire_on_positions_ashore.jpg)
