De wandeling.
De wandelkaart van Herbeumont bevat een tiental aangeduide wandelingen vertrekkend uit het centrum van de gemeente, die als je afgaat op de toestand van de plaatselijke horeca, op sterven na dood lijkt te zijn. Wij kozen vandaag voor de wandeling naar Les Épioux, iets minder dan 14 km lang. De TWQ bedraagt 63 % en dat ligt wat laag door een om onverklaarbare redenen verharde weg in het Forêt d'Herbeumont, met autoverkeer. We zouden groene kruisjes moeten volgen, maar de bewegwijzering is onbetrouwbaar, onvolledig en onoordeelkundig: wie zonder kaart op pad gaat, loopt onvermijdelijk verloren. Tot overmaat van ramp is ook de wandelkaart onnauwkeurig: voorbij Noir Epinoi is het traject op de kaart, dat wij volgden, duidelijk verschillend van dat ter plekke en ook op andere plaatsen vind je op de kaart groene kruisjes terug die onmogelijk bruikbaar kunnen zijn, tenzij het om niet vermelde inkortingen zou gaan. Bovendien (zie kaart) moet je een deel heen en terug afleggen, tenminste als je Les Épioux wil bereiken. Te doen voor wie van kastelen in het bos, spoorlijnen en vijvers houdt. Voor de rest is de tocht op begin en einde na een zeer aangename boswandeling. Foto's vind je hier.

Dit is het kasteel van Les Épioux, pal naast spoorlijn 165 Libramont - Virton. De kasteelbewoners beschikken blijkbaar over een privébrugje over de spoorweg.

De spoorwegviaduct van Conques (of Herbeumont): indrukwekkend kunstwerk over de Semois.

Het weer.
Licht bewolkt, aangenaam warm (17° moet het ongeveer geweest zijn), rustig.

De stafkaarten.
67/3 S Herbeumont

Hoe we er geraakten.
Hoeveel jaren we verantwoordelijke politici al horen verkondigen dat aansluitingen tussen de verschillende OV-modi van uiterst belang zijn, weet ik niet meer, maar als ze op zoek zijn naar gemakkelijke winst is Bertrix met lijn 163a ideale oefenstof. Om te beginnen kun je je afvragen waarom deze lijn na al die jaren nog altijd vertrekt aan het station van Bertrix (en niet bijvoorbeeld in Libramont), maar de aansluitingen op zich zijn afschuwwekkend slecht. Naar Herbeumont hadden we de keuze tussen een aansluiting van 3 minuten met de eerste bus van de dag (9:22) of een aansluiting van 32 minuten met de bus van 12:50. Die eerste aansluiting berust dan nog puur op toeval door de aanpassing van de NMBS-dienstregeling als gevolg van werken op de lijnen 165 en 166. Normaal is er geen aansluiting. En van Aribus moet je niets meer verwachten: die is stilgevallen om 15:43. We kiezen dus wijselijk voor de middagrit.
De terugrit is zo mogelijk nog slechter: de laatste bus van de dag komt in Bertrix aan om 18:50, het is dan wachten tot 19:41 voor er een trein naar Libramont komt. En dan moeten we nog helemaal naar het centrum des lands.
Ik veronderstel dat we content moeten zijn dat we het mooie Herbeumont nog een keer per dag kunnen bereiken (en verlaten) én dat we ook nog een kleine 14 km kunnen stappen, maar aantrekkelijk is een daguitstap met terugkeer om 22:48 toch niet echt.

Een beetje geschiedenis.
De geschiedenis van deze buslijn begint eigenlijk met de aanleg van de spoorlijn Bertrix - Muno (en verder) in 1915. In wezen was het een oorlogslijn naar het front, maar na WO I kreeg de lijn toch al snel (15 mei 1919) ook reizigersverkeer te verwerken.
Door de vele kunstwerken (tunnels en viaducten) was de lijn erg kwetsbaar en dat bleek tegen het einde van WO II. Op 8/10/1945 reden er nog welgeteld 2 rittenparen tussen Bertrix en Orgeo-Ardoisières, na een korte volledige onderbreking. Buslijn 282 (een verlenging van de bestaande lijn Longlier - Bertrix) nam het reizigerstransport tot Muno voor zijn rekening.
Op 15/5/1949 werd de volledige reizigersdienst heropend, maar het werd al vrij snel duidelijk dat de spoordienst geen lang leven meer beschoren zou zijn: de eerste vervangingsbus (onder tabelnummer 1506!) deed zijn intrede in 1950. Tot 1959 zou deze toestand zo goed als ongewijzigd blijven: een beperkte treindienst met aanvullende busdienst. Maar dan vervangt buslijn 163a (met 8 ritten van maandag tot zaterdag en 7 op zondag) definitief de treindienst.
Vanaf de jaren 1980 zien we de bediening, vooral op zaterdag en zondag gaandeweg uitgedund, op 28 mei 1989 is het gedaan met de weekenddiensten op deze lijn. Eigenaardig genoeg heeft de weekdienst tot vandaag redelijk stand gehouden: 4 niet echt optimaal gespreide ritten tot Lambermont en nog een rit die beperkt is tot Herbeumont is dan misschien niet meteen indrukwekkend, het is alleszins beter dan we in deze streek gewend zijn.

De spoorlijn 163 takte ten zuiden van Orgeo af van de lijn 165 Libramont - Virton. De ongelooflijke krul die de aanloop vormde tot de tunnel onder lijn 165 is nog altijd zichtbaar, zowel in het landschap als op de topografische kaarten. De lijn liep voor de rest lang parallel met de N824, die echter meestal lager lag, wat resulteerde in een reeks erg mooie bruggen en viaducten, waarvan er heel wat zichtbaar zijn vanuit de bus. Het viaduct van Herbeumont (of Conques), het indrukwekkendste kunstwerk, ligt wel voorbij Herbeumont, en is dus niet zichtbaar als je in Herbeumont uitstapt. In Herbeumont zelf is de typische betonnen afsluiting die je zowat overal in België aantrof deels intact, zodat de vroegere stationssite vrij makkelijk op te sporen valt.

De verbinding.

En wat we beleefden.
Omdat je in deze periode van het jaar waarin scholen desperate pogingen ondernemen om het allemaal (zonder veel succes overigens) tot 30 juni te rekken, reizen we via Brussel-Zuid, want voor je het weet zijn de twee Deense neuzen volledig ingenomen door groepen. IC 3207 doet het goed, al voert hij uit Halle zelf een groep van 46 lagereschoolkinderen mee. Een minuutje te vroeg aankomen en een minuutje te laat vertrekken, en de groep is van het perron verdwenen.
IC 2109 is zoals alle treinen op de lijnen naar Namur en Luxemburg een lotje uit de loterij: het kan allemaal perfect meevallen of ferm tegenvallen. Tussen Rhisnes en Assesse rijdt de trein bijna voortdurend tegen verlaagde snelheid, en dan ligt de werf tussen Rhisnes en Namur blijkbaar nog stil ook, want beide sporen worden gebruikt. Vijf minuten is de grootse vertraging (Ciney) en we kunnen beginnen rekenen op de aansluiting in Libramont. De app met realtime-info vertoont wel een eigenaardig beeld: nu eens is er een IC naar Brussel die normaal rijdt maar wel Ottignies zou overslaan, die van het uur daarna doet hetzelfde met Ciney en Brussel-Schuman. De wonderen van de informatica.
L 5962 houdt het stipt, ondanks de rit op tegenspoor tussen Libramont en Bertrix, waar het oversteken van de sporen - soms onder het waakzaam oog van stationspersoneel - ook al tot het verleden behoort: ook hier wordt de reiziger verondersteld de onderdoorgang te gebruiken.

Van bus 163a verwacht je niet meteen dat die veel volk aantrekt, maar vandaag is het even anders. Bij aankomst (uit Bertrix Place) zitten er al een viertal reizigers op, en samen met ons stapt nog een echtpaar (dat ook al in de trein zat) en een zevental Vlaamse jongeren op. Eén van hen denkt zowaar dat ze hier met een sms'je zal kunnen betalen. Voor alles geregeld is hebben we zes minuten vertraging, maar daar zal in Herbeumont niets meer van te merken zijn. Onderweg is het genieten van of treuren over de restanten van lijn 163A, onder de vorm van bruggen en taluds.

's Avonds is er minder animo; op een vluchteling na die zich hier al een uur aan de halte zit te vervelen, zijn we de enige reizigers. De bus vertrekt met 3 minuten vertraging, maar gaandeweg lijkt het erop dat hij zelfs te vroeg in Bertrix zal aankomen.

Toch even nakijken hoe het met de trein van 18:42 zit, en ja hoor, die wordt verwacht met 7 minuten vertraging, nadat zijn rit tussen Arlon en Virton blijkbaar toch niet zonder problemen is verlopen. We komen gelijk met de trein op het perron aan. Daar wordt trouwens ook nog gewisseld van personeel. Hoe dan ook, voor ons ziet het ernaaruit dat we een uur uitsparen dankzij een te vroege bus (4 minuten) en een te late trein (7 minuten).
De aansluitende trein naar Brussel bestaat uit M6-rijtuigen. We gaan voor één keer op het bovendek (net als het onderdek met tamelijk veel reizigers) en zullen in een film van Almodovar terechtkomen met drie Spaanse dames die de dialoog onophoudelijk zullen aanhouden tot Brussel-Noord.

Blijft nog een rit met de S-trein naar Halle. De tbg verkiest een plaatsje in de stuurpost duidelijk boven controle, zelfs als in Buizingen een tiental potentiële klanten instapt. Maar we komen wel op tijd in Halle aan, één vol uur vroeger dan gepland. Na de eerder slechte ervaringen van de laatste maanden mag dat ook wel eens…

De treinlectuur.
Ellery Queen, Een plaats om te sterven. Zoals we dat van het schrijversduo gewoon zijn, hebben we te maken met een listige moordenaar. Het enige dat je dan nog nodig hebt is een nog listiger dochter die niet gelooft dat haar vader zelfmoord gepleegd heeft.
A.F.Th. van der Heijden, Tonio.

Een scheutje oprisping.
Tip voor graaiende politici: laat jullie uitbetalen voor elke km die treinen, bussen en trams hier afleggen. Zo hebben wij er ook nog iets aan.

Waar Abraham de mosterd haalde.
Voor het schrijven van deze bijdragen maak ik vaak gebruik van twee zeer waardevolle sites, één over de Belgische spoorlijnen en een over de bussen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië. Het grootste probleem is dat van de informatisering: in de voorbije 20 jaar is het vrijwel onmogelijk geworden om nog aan papieren dienstregelingen te geraken en op het internet verdwijnen de oude dienstregelingen naarmate er nieuwe ingevoerd worden. Voor de trams maak ik nog al eens dankbaar gebruik van de Rail Atlas Vicinal van Stefan JUSTENS en Dick van der SPECK en van The Vicinal Story - Light Railways in Belgium 1885 - 1991 van W.J.K. DAVIES.

26-06-2017 om 00:00 geschreven door overweg13