Ons eerste kleinkind Een klein wonderke ons klein engeltje.
10-11-2006
Kruiden voor ongedierte
Dieren voelen op een heel natuurlijke manier aan wat goed voor hen is. Zo zullen de koeien bijvoorbeeld geen boterbloemen eten.
In een grote dierentuin in Nederland deden ze eens de proef. Aan de apenkooien legden ijverige handen een kruidentuin aan. De apen konden naar hartelust van de kruiden snoepen. Onderzoekers ontdekten dat apen met een bepaald probleem altijd of veel meer van bepaalde kruiden aten.
Tegenwoordig zijn dieren, net zoals de mensen, hun contact met de wilde natuur een beetje kwijt. Paarden knabbelen aan taxusgroen en koeien eten Sint-Janskruid (Hypericum perforatum). In het eerste geval is er vaak niet meer veel aan te doen. In het tweede zal de koe kale plekken krijgen als ze in de felle zon staat. Het is dan echt wel nodig dat de koe een streep schaduw heeft of ze gaat er na een tijd aan.
Wild-aspirientje
Paarden die wilgenblaadjes eten doen dat af en toe eens omdat ze daar net zin in hebben. Maar meestal knabbelen ze eraan omdat er in wilgenblaadjes stoffen zitten die pijnstillend werken. Daarvan zijn onze aspirientjes afgeleid.
Vlooien-kruid
Vroeger waren er geen honden en poezen vlooien bandjes. Ze hielden poes of hond vlooienvrij met boerenwormkruid. Onze voorouders legden boerenwormkruid in de mand of slaapplek van hun troeteldier.
Als je een stevige tuil boerenwormkruid in het kippenhok of duiventil hangt, blijven de vlooien daar ook weg, wisten ze vroeger.
Knoflookpoeder onder het eten gemengd doet ook zijn werk.
Een beetje etherische olie van pepermunt is tegenwoordig iets handiger.
Gezonde eieren Vroeger kregen de kippen brandnetel op hun menu. De eieren waren dan gezonder, de eierschaal was stevig en de boerin gelukkig.
Griezel-kruiden Er bestaan natuurlijke middeltjes om mieren een andere weg te wijzen.
Mieren griezelen van peper en muntblaadjes.
Strooi wat peperbolletjes over het mierennetwerk, leg er nog wat pepermuntblaadjes bij en wacht een dag. Mieren griezelen van deze kruiden en nemen de pootjes.
Wespenkruid We zullen het geweten hebben. Geen plekje in het bronsgroen eikenhout of er zaten wespen. Een schoteltje kruidnagel, overgoten met kokend water, deed de meeste wespen de vleugels nemen.
Wespen moeten ook niks hebben van een beetje gebrande koffie op een metalen schoteltje. Een porseleinen bordje barst.
Appelazijn voor kat, hond en paard Niet enkel mensen, maar ook dieren hebben alle baat bij appelazijn: appelazijn voert afvalstoffen af, verhoogt de weerstand en conditie.
Geef je paard eens een gezond hapje, rijk aan vitaminen en mineralen. Een stukje brood met appelazijn in plaats van een klontje suiker. Het helpt om alles goed te verteren.
Uitwendig helpt appelazijn tegen vliegen, dazen en horzels.
Je vindt nog veel meer recepten en weetjes in de boeken geschreven door Daniëlle Houbrechts. Ontdek ze in de boekhandel of op het internet via www.kruidjes.be.
Bescherm je tegen griep en verkoudheid door je weerstand te verhogen.
Planten en kruiden kunnen, op allerlei manieren, een handje helpen. Er zijn planten die je weerstand verhogen, die antiviraal werken en andere die een ontzwellende werking hebben. Maar één ding is zeker: griep vraagt tijd. Kruiden kunnen er niet voor zorgen dat je de volgende dag weer helemaal de oude bent. Aarzel niet: als je je echt slecht voelt, raadpleeg dan een dokter! Dan kan je nog altijd met hem of haar overleggen of je kruidenremedies kan gebruiken. Het is trouwens altijd beter te voorkomen dan te genezen. Daarom hier enkele kruidige tips om preventief je weerstand te verhogen tegen griep en verkoudheid.
Rode zonnehoed (Echinacea angustifolia) Rode zonnehoed beschermt je tegen bacteriën en virussen. Daarom is het geen slecht idee onmiddellijk een kuur te beginnen met tinctuur van deze plant. Drie keer per dag 20 druppels. Heb je toch griep: van het moment dat je iets voelt onmiddellijk 50 druppels echinacea tinctuur nemen, daarna ieder uur 10. Doe dat één tot drie dagen. Zodra je je beter voelt verminder je de dosis (3x daags 20 druppels). Er zijn geen bijwerkingen bekend.
Zweedse kruiden Neem een soeplepel Zweedse kruiden die je in een beetje lauw water doet. In Zweedse kruiden zitten 10, soms elf verschillende kruiden verwerkt. Ze beschermen je tegen allerlei winters onheil.
Propolis Bijen zorgen niet alleen voor honing, maar ook voor propolis. Dat is een product dat ze maken van de kleefstoffen die rond de ongeopende boomknoppen zitten. De bijen metselen daarmee gaten en kieren van hun huisjes dicht en voorkomen op die manier dat ongewenste diertjes de boel komen verpesten. Ook onze voorouders maakten eeuwen gebruik van propolis om zich te beschermen tegen allerlei infecties. Neem bij de eerste ziekteverschijnselen propolistinctuur (bijv. driemaal per dag 25 druppels). De dosering staat op de verpakking. Er bestaat ook mondspray en er zijn kruidentabletten met propolis, meestal samen met echinacea en vitamine C.
Citroenthee Dat vitamine C haar sporen verdiend heeft is algemeen bekend. Daarom is het handig altijd citroenen in huis te hebben. Pers twee citroenen en doe het sap in een kop. Giet er kokend water over en wacht tot je drank drinkklaar is. Doe er een dikke theelepel honing bij. Drink met kleine slokjes. Als je thee te zuur is, kan je nog wat honing toevoegen.
Provençaalse kruidenthee Neem een theelepel Provençaalse kruiden en overgiet ze met kokend water. Deze kruiden zijn houteriger en moeten daarom 10 minuutjes trekken. Je voelt de weldaad onmiddellijk in je keel. Drie kopjes per dag, liefst met citroen erbij. In een Provençaalse kruidenmengeling zit ook tijm.
Tijm (thymus vulgaris) Onze voorouders noemden tijm het antibioticum van de arme mens. In tijm zit inderdaad een natuurlijk antibioticum. Dat geeft de bacteriën geen kans. Wetenschappelijk onderzoek bevestigde deze werking. Tijm helpt slijm oplossen, onderdrukt hoest en stimuleert de ademhaling. Je kan er thee van maken (zie hierboven) of siroop en dat doe je zo:
Overgiet 50 g verse of 25 g gedroogde tijmblaadjes met 600 ml kokend water. Laat 20 minuten trekken. Zeef het kruid eruit. Doe 250 g kandijsuiker bij je aftreksel en laat op een zacht vuurtje uitdampen tot je een vloeibare siroop krijgt. Laat je siroop afkoelen tot hij handwarm is en doe er dan 300 g vloeibare tijmhoning van de imker bij.
Vlierbessen en -bloesems Vlierbessensiroop is al heel lang bekend. Als je elke dag een eetlepel vlierbessensiroop neemt, voorkom je waarschijnlijk griep en verkoudheden. Eet daarom s morgens een boterham met vlierbessenjam. Doe wat vlierbessensiroop bij je rode kool en giet wat van deze siroop bij een druppel jenever.
Vlierbloesem (Sambucus nigra) Als je hoge koorts hebt, moet je onmiddellijk je huisarts bellen. Heb je maar een beetje koorts, dan kunnen kruiden helpen. Trouwens, bij verhoogde lichaamstemperatuur helpt vlierbloesem de koorts te doen dalen. Thee van deze bloemen doet je transpireren en daardoor versnelt de genezing. Dus onmiddellijk thee drinken zo vlug je temperatuur stijgt. Als je op voorhand regelmatig van deze thee drinkt, voorkom je verkoudheid en griep. Vlier werkt ontstekingswerend. Je kan gedroogde vlierbloesem in de handel kopen.
Ui (Allium cepa) Zo gauw je iets voelt kriebelen in keel en/of neus, snij je een ui in stukjes. Doe de snippers in een oud washandje. Leg het op je keel en draai een oude sjaal rond je hals. Dat is een oud middel dat mijn grootmoeder gebruikte. Het klinkt inderdaad wat raar, maar in een beginfase helpt het echt. De ui heeft heel wat waardevolle werkingen. Eén ervan is zorgen voor een betere weerstand. Eet daarom regelmatig een boterham met smeerkaas en snipper er wat rauwe ajuin over. Doe wat ui over je rauwkostschotels en stoof wat ui bij je vleesgerechten.
Braam (Rubus fructicosus) Drink sap van bramen of maak thee van jonge braamblaadjes. Braam werkt ontstekingswerend. In de handel kan je ook bramentinctuur (alcoholisch aftreksel) kopen.
Kruidenthee Kruidenthee maak je door een soeplepel blaadjes te overgieten met heet water. Laat een kop water koken, laat 1 minuutje staan en overgiet daarmee de prille verse of gedroogde blaadjes. Laat maximum 5 minuutjes trekken, zeef de blaadjes eruit en wacht tot je thee drinkklaar is. Doe er dan nog een koffielepel honing bij en drink je thee met kleine slokjes. Drie kopjes per dag.
Fietsen is gezond, dat weten we allemaal wel. En waarom zouden we het niet doen nu ons fietspadennetwerk zo verleidelijk naar ons ligt te lonken? Als je je voorzorgen neemt voor kleine ongemakken kan er echt niet veel verkeerd gaan. Hier volgen enkele kruidige tips mocht je tegen de grond gaan. En troost je: zelfs de grootsten met namen als klokken zoals Museeuw, Diercksens en Boonen maken al eens onzacht kennis met moeder aarde. Dus niet getreurd, het stuur rechtgetrokken en even gekeken hoe groot de averij is? Blijkt het toch ernstig, dan maar de 100 bellen. Valt de schade mee, dan maar enkele kruidenmiddeltjes:
Etherische olie Zorg dat je een klein flesje met etherische olie bij hebt. Lavendel of tea tree olie zijn zeer geschikt om kleine wondjes te verzorgen. Doe enkele druppels op een pleistertje en kleef het op de zere plek. Deze oliën kunnen zonder problemen, onverdund hun werk doen. Ze zorgen ervoor dat de wonde vlug geneest en bestrijden infecties.
Zuivere honing Hoe gek het ook klinkt, honing kan je perfect gebruiken op wonden. De bijen vliegen van bloem tot bloem en nemen geneeskrachtige deeltjes (stuifmeel) mee naar hun korf om er honing van te maken. Wonden die slecht genezen moet je volgens wetenschappers Lücke, Gundel en Blattner met honing behandelen. Ze probeerden het eerst met kamillezalf en boorzalf, daarna met honing. En honing gaf de beste resultaten. Vooral honing in combinatie met levertraan gaf een heel bevredigend resultaat. Dokter S. Efen van het Academisch Ziekenhuis van Calabar (Nigeria) schrijft : Stinkende wonden worden na amper een week reukloos, als je ze dagelijks insmeert met zuivere honing. Zware brandwonden genezen door honing zonder dat ze infecteren. Dus, denk ik dan, als honing werkt in zulke extreme gevallen, dan zal het zeker helpen bij kleine schaafwonden. En als je niet valt, kan je de honing lekker opeten tussen een heerlijke boterham. Na het fietsen zal die zeker smaken.
Arnicazalf (Arnica montana L.) Ik ken eigenlijk niets beter dan arnica, als het gaat om builen en blauwe plekken. Arnica-zalf voorkomt ontstekingen. De zalf reinigt en heelt wonden. Daarom is het aan te raden deze zalf op fiets- en wandeltochten mee te nemen. Je zou ze altijd bij de hand moeten hebben, want iedereen loopt wel eens ergens tegenaan. Zeker als er kinderen in de buurt zijn. Arnica heet in t Nederlands niet voor niets valkruid. Arnica vind je bij ons haast niet. Zelfs in onze tuintjes groeit de plant heel voorzichtig. Daarom koop je de zalf best in een natuurwinkel of bij de apotheker.
Smeerwortel (Symphytum officinale L.)
smeerwortel
duizendblad
Als je kleine rakkers iets te uitbundig roepen: Kijk mama zonder handen en nadien huilend hun builen en schrammen tonen, kan je ze weer oplappen met bladeren van de smeerwortel. Leg de gekneusde bladeren op de wonde en prik de uiteinden met een stokje vast. Bind er voor alle zekerheid nog een zakdoek rond. Smeerwortel staat al lang bekend voor zijn helende werking bij kneuzingen, verstuikingen en breuken. Het is natuurlijk nog handiger als je symphytumcrème op zak hebt, want Smeerwortel staat niet overal en je bent nooit zeker of de plant zuiver en onbesproeid is.
Duizendblad (Achillea millefolium) Zoals boven al gezegd: zelfs de meest ervaren en moedigste fietser valt wel eens. Resultaat: hele lappen vel geschaafd en hier en daar kapot. Als sommige jonge kleuters of oude kwezels een druppel bloed zien, vrezen ze al het ergste : "Ik zie hier twee druppels bloed, 't is spijtig dat ik sterven moet". Wat moet het dan soms niet zijn met fietsers die voor het eerst een ongelukje meemaken. Probeer niet te panikeren. Nogmaals: verwittig onmiddellijk een ambulance als je twijfelt of duidelijk merkt dat het menens is. Een gsm-toestel is op zon fietstocht echt geen overbodige luxe.
Meestal neemt het zo geen vaart. Een duizendblad...blad helpt in dit geval. Het werkt bloedstelpend, als je het blad gekneusd op de wonde legt. Je kan in de handel ook duizendbladpreparaten kopen. Dat werkt nog handiger. Laat de 'stervende' ondertussen op een wilgentakje knabbelen, dat werkt als een aspirientje en verdooft de pijn een beetje. Een dubbele whisky doet bij volwassenen ook wonderen...
Wat kan ik in de keuken uitspoken met Duizendblad?
In de wilde natuur vind je duizendblad met witte bloemen. Soms hebben de bloemen een rozige schijn. Beide planten kan je in de keuken gebruiken. Het zijn vooral de jonge blaadjes die op tafel komen.
Je rauwkostschotels worden een echt kunstwerk als je dit kantwerk op de rand legt.
Duizendblad groeit graag in volle zon, maar doet het ook in lichte schaduw. De plant groeit zon beetje overal. Zelfs in droge, arme grond. Ze geeft de voorkeur aan goed doorlaatbare, rijke leemgrond. Ze verdraagt tot 20°C. In goede omstandigheden kan het kruid 75 cm hoog worden.
En buiten de keuken? Wat kan ik nog doen met de massas duizendblad-plantjes die In de weide achter ons huis staan?
Duizendblad kon en kan je voor allerlei doeleinden inschakelen: Wonde Duizendblad gebruikten ze vroeger als bloedstelpend 'pleistertje'.
Ook allerlei vrouwenkwalen kon je met duizendblad verhelpen.
Verkoudheid en indigestie
Tegen verkoudheden en indigestie had je vroeger de duizendbladwijn. Daarvoor lieten ze 30 g verse, in stukjes gesneden duizendbladplantjes gedurende drie weken op een warme plek in 0,7 liter rode wijn trekken.
Daarna filterden ze de wijn en voegden ze er wat honing aan toe. Hiervan dronken ze elke dag een likeurglaasje voor of na de lunch.
Couperose
Dames die last hadden van 'couperose' (=gesprongen kaakadertjes) legden kompressen van duizendblad op hun wangen.
Aambeien en spataders
De plant heeft een samentrekkende werking, daarom was het ook een ideaal middel tegen aambeien en spataders.
Je mocht niet roekeloos tewerk gaan. Als je te veel van het duizendblad gebruikte, kon er een huidreactie ontstaan. Zeker als je huid bloot stond aan de zon.
Compost
Deze plant heeft verrassende kwaliteiten. Sommigen beweren dat enkele stengels duizendblad een kruiwagen vol huisafval snel omzet in goede compost.
Het wortelsap zorgt ervoor dat buurplanten minder vlug ziek worden. Die buren krijgen bovendien een voller aroma waardoor hun geur en smaak alleen maar verbetert.
Kan het zijn dat ik ooit ook al eens licht roos getinte duizendbladbloemen gezien heb? In de natuur vind je meestal de knalwitte duizendblad-bloemen. Er bestaan ook een ietsie-pietsie naar de roze kant getinte bloemen. Sommigen beweren dat dit afstammelingen zijn van een duizendbladplant die ooit eens in de kloostertuinen stond.
Ik heb een vette huid die vlug ontsteekt. Welk kruid kan ik hiertegen gebruiken?
Met een aftreksel van duizendblad kan je dode huidcellen verwijderen en vetafscheiding tegengaan. De poriën vernauwen. Kook hiervoor 5 eetlepels gedroogd kruid in een halve liter water. Laat 30 min trekken.
WOORDJE VOORAF. Vandaag krijgen onze keukenkruiden weer de plaats waarop ze recht hebben, meer en meer gaan we terug naar de basis, misschien is dit wel een modetrend, maar dit buiten beschouwing zijn kruiden lekker, gezond en geven dat tikkeltje meer kleur en geur in onze kookpotten, maar ook in onze tuinen. De komende maanden wil ik hier op inpikken en gaan we de meest populaire kruiden nader bespreken, zowel wat de teelt betreft, maar ook met nuttige tips en misschien wel met één of ander receptje dat mogelijk een aanrader kan zijn bij een komend eetfestijn.
Waar vinden onze kruiden hun oorsprong? Als we terug gaan in de tijd zien we vooral dat kruiden gebruikt werden als geneesmiddel of zelfs als tovermiddel! Door de eeuwen heen zijn ze geëvolueerd tot de smaakmaker bij uitstek in onze gerechten. Een 4.000-tal jaren geleden werden ze zelfs al beschreven bij de Chinezen (o.a. anijs, dragon, tijm enz). Via de Romeinen en de ontdekkingsreizigers zijn ze uiteindelijk in onze streken beland. De Romeinen en de Grieken kenden reeds meer dan honderd kruiden! Bij ons waren ze vroeger (Middeleeuwen) vooral populair in kloostertuinen, abdijen en kasteeltuinen. De monniken brouwden er speciale medicijnen van die heilzaam bleken bij vele kwalen. Zo zijn ze ook langzaamaan bij de bevolking bekender geworden. Kruiden waren ook populair bij de arme mensen omdat ze een alternatief en surrogaat waren voor de zeer dure, ingevoerde specerijen (peper, muskaatnoot, kruidnagel, enz.)
Indeling.
Eenjarige keukenkruiden: zijn keukenkruiden die slechts een groeiseizoen meegaan. Populaire eenjarige: Basilicum, éénjarig bonenkruid, Dille, Oost-Indische kers, komkommerkruid.
Tweejarige keukenkruiden: zijn keukenkruiden die twee groeiseizoenen meegaan, zaad geven en afsterven. Populaire tweejarigen: peterselie, kervel.
Doorlevende keukenkruiden: zijn keukenkruiden die mits goede verzorging meerdere jaren overleven. Populaire doorlevende keukenkruiden: bieslook, doorlevend bonenkruid, citroenkruid, citroenmelisse, dragon, Hysop, Roomse kervel, laurier, lavas, Lievevrouwebedstro, marjolein, mierikswortel, muntsoorten, rozemarijn, salie, tijm, venkel en zuring.
Waar groeien onze keukenkruiden het liefst? Keukenkruiden zijn niet veeleisend, ze groeien echter het best in een goed gedraineerde, voedzame, humusrijke grond. Liefst kiezen we hiervoor een zonnig plaatsje, misschien dicht bij ons keukenraam, zo kunnen we er extra van genieten en hebben we ze vlug bij de hand bij minder goed weer. We kunnen ze ook in onze borders gebruiken, gecombineerd met vaste planten, zo zijn ze ook decoratief en ze misstaan er allerminst. Als we geen tuin bezitten, kunnen we onze keukenkruiden ook kweken in potten mits goede verzorging zullen ze ook onze terrassen of vensterbanken sieren.
Hoe komen ze het best tot hun recht? Mits de gepaste dosering en geen te overdreven vermenging zijn ze echt lekker. De smaak is hier wel vrij persoonlijk, van bitter over scherp tot zelfs pikant, alles kan! Men kan ze gedroogd of ingevroren gebruiken, maar niets gaat boven vers.
In welke gerechten vinden we ze terug? Soepen, sausen, visgerechten, vleesgerechten, bij groenten en salades, in vinaigrettes, marinades, kruidenmayonaises, zelfs in nagerechten en drankjes (Elixir, Maitrank).
Met zelfgemaakte kruidendrankjes de winter tegemoet. tijmsiroop.
tijmsiroop :
Tijm is een overheerlijk keukenkruid maar heeft ook helende kwaliteiten. Onze Griekse en Romeinse voorvaderen maakten al gretig gebruik van dit kruid en de Egyptenaren gebruikten tijm als hoofdingrediënt bij het balsemen. De ontsmettende en antibacteriële werking werd toen al gewaardeerd en is tot vandaag nog een niet te onderschatten hulpbron in de strijd tegen meerdere kwalen .Wil U meer weten over tijm in de keuken : bekijk dan even het kruidenartikel tijm
Ingrediënten :
100 g verse tijm
200 g rietsuiker of kandijsuiker
6 dl water
Bereidingswijze : Spoel de vers geplukte tijm met veel water. Laat de tijm vervolgens tien minuten koken in het water (ongeveer 6 dl) . Zeef het ingekookte tijmsap en giet over in een andere kookpot, doe er de suiker bij, laat opnieuw gedurende een kwartier inkoken tot er een siroopachtige emulsie overblijft. Giet de siroop in steriele flessen (voorverwarmd : om het barsten van de flessen te voorkomen). Sluit de flessen na het afkoelen en bewaar ze op een koele, donkere plaats (kelder koelkast).
Deze siroop kan het ganse jaar bereid worden maar in september is tijm wel het meest aromatisch !
Hoe en waarvoor gebruiken ?
Tijmsiroop is overheerlijk om drinken en helpt uitstekend bij winterse kwaaltjes zoals ontsteking van de luchtwegen. Tijm bevat « thymol » , een prima ontsmettingsmiddel met antibacteriële eigenschappen .
Tijmsiroop versterkt de longen en is daarom aangewezen bij bronchitis door zijn bronchiënverwijdende eigenschappen. Ook bij hoestbuien, verkoudheden, griep en keelpijn kan deze siroop verlichting brengen.
In de Middeleeuwen werd het gebruikt als « het » medicijn tegen kinkhoest bij kinderen en bij droge hoest.
Ook ons afweersysteem reageert prima op tijmpreparaten die de verhoogde aanmaak van witte bloedlichaampjes bevorderen.
Gebruik : 4 maal daags na de maaltijd een eetlepel tijmsiroop -dit bij de eerste symptomen van ziekte- kan helen en verlichten, ook kinderen mogen deze siroop gebruiken.
Hopelijk wordt de winter niet te streng en worden we gespaard van een ellendige, lange griepepidemie, maar zeg nu zelf, af en toe een landerig en loom gevoel dat ons toelaat een dagje te « luieren » is in de winter toch even op zijn plaats en met een lepel zelfgemaakte tijmsiroop in de buurt krijgen onze medebewoners misschien voldoende medelijden waarbij we ons even ongegeneerd kunnen laten verwennen !
Tijm Wetenswaardigheden over de plant Konijn op zijn Vlaams, een lekker stoofpotje, worteltjes en erwten: compleet alledaagse gerechten, maar oh, zo lekker en wat is het geheim dat deze gerechten gemeenschappelijk hebben? Natuurlijk: tijm, men zou denken ordinair, maar toch zeer verdienstelijk in onze keuken en natuurlijk ook de geneeskrachtige werking is niet te versmaden. Even verder zal ik een eeuwenoud recept van hoestsiroop verklappen die men nergens beter kan vinden en die effectief werkt. Daarbij is ze uitermate goedkoop en heeft u een kruidentuin in de hof of op het terras, dan is ze zelfs in de weekends in uw bereik, geen apotheker van wacht: maak dan zelf uw unieke hoestsiroop op basis van tijm! De wortels van dit groenblijvende half-heestertje vinden we terug in de landen rond de Middellandse Zee. De oude beschavingen maakten veelvuldig gebruik van dit populaire kruid. Ook de Egyptenaren en de Etrusken gebruikten het in combinatie met andere kruiden, dit om hun geliefde afgestorvenen te balsemen. De Grieken (tijm komt van het Griekse thymos wat kracht betekent) gebruikten het om hun spijzen te verfijnen en als wierook in hun tempels. De Romeinen wisten dit plantje te waarderen in hun keuken maar ook in de huisapotheek. Ze maakten er toiletwater en zeep van en dit om zijn zeer disinfecterende en genezende werking , iets wat ze perfect door hadden, voor hen was het een echte schoonheidskuur. Tijm was er ook het symbool van moed en dapperheid. Later brachten ze het over op hun veroveringstochten naar onze streken waar het vooral te vinden was in kloosters en abdijen maar ook bij het gewone volk. In de middeleeuwen naaiden de edelvrouwen takjes tijm op de klederen van koene ridders om hen sterkte en kracht te geven bij gevechten en expedities. Bij het gewone volk werd het aangebracht als middel tegen kwalijke geuren en om ziektes te bestrijden. Tijm en knoflook waren het antibiotica van de lagere klasse. Wanneer we tijm botanisch moeten omschrijven dan vallen vooral de kleine, paarsblauwe bloemen (Familie de Lipbloemigen) op, deze bloeien in mei - oktober en zijn een zeer geliefde bijenplant. Honing van tijm is zeer waardevol en heeft een sterk genezende werking (o.a. bij geelzucht). De jonge takjes zijn kruidachtig en bevatten kleine, afgeronde naaldvormige blaadjes. Oudere takjes worden houtachtig. De lange fijne worteltjes dienen om water en voedsel te zoeken in droge rotsachtige bodems, dit is de natuurlijke biotoop van tijm.
Nog enkele populaire tijmsoorten:
Citroentijm (Thymus citriodorus): winterhard, groenblijvend; geschikt als keukenkruid bij vis- en kipgerechten. Minder sterk dan gewone tijm maar heeft wel een sterke citroengeur.
Kruiptijm (Thymus serpyllum): kruipende groenblijvende vaste plant geschikt als keukenkruid met een mild aroma maar vooral geschikt als bodembedekker in rotstuinen.
Standplaats Tijm vraagt om een zonnige, droge standplaats waarbij de grond het liefst kalkhoudend is. Vochthoudend en goed doorlaatbaar is essentieel en zware grond kan men verlichten door er turf onder te mengen. Tijm wordt het best om de 2 à 3 jaar verplant, zo blijft houdt men een jeugdige en frisse plant en behoudt het zijn sterk aroma.
Opkweek Het keukenkruid vermeerderen kan met zaaien maar het duurt een paar jaar eer men een volwassen struik heeft. De methode die het meest gebruikt wordt om nieuwe plantjes te bekomen is scheuren. Dit gebeurt in het voor- of najaar: we planten de gescheurde plantjes met worteltjes eraan diep genoeg d.w.z. het groen 10 cm boven de grond. Het verplanten dient op dezelfde wijze te gebeuren indien men houtige en minder fris ogende planten wil vermijden. Oudere planten verliezen immers veel van hun aroma! Men kan de plantjes ook stekken, afleggen en eventueel aanaarden, alle methodes zijn gangbaar en gemakkelijk te verwezenlijken.
Gebruik in de keuken Het ons allen welbekende kruidentuiltje kan haast niet zonder tijm en in combinatie met laurier en peterselie is het de smaakmaker. Stoofpotjes, wildgerechten, pastas, vegetarische gerechten, spaghettisaus men kan het zo gek niet bedenken of tijm hoort er bij. Het kruid mag meekoken (liefst wel met mate gebruiken!). Bij het opdienen verwijderen we vanzelfsprekend de tijmtakjes. Samen gebruikt met marjolein geeft het aan spijzen een heerlijk aroma. Ook bij marinades, gerechten met wijn en bij de inmaak van olijven wordt tijm gebruikt. Niet alleen om zijn smaak maar ook omwille van de anti-bacteriële en ontsmettende werking wordt het gebruikt bij het conserveren van vlees(ham). Een bestanddeel van Benedictine- likeur is tijm.
RECEPTIDEE Parelhoen met tijm Wrijf een parelhoen in met peper en zout. Plaats de parelhoen in een vuurvaste schotel samen met een teentje knoflook en meerdere takjes tijm. Giet er droge witte wijn bij, voldoende tot het vlees onder staat. Zet dit alles ongeveer twee uur in de oven tot de wijn bijna hellemaal verdampt is en het vlees goudbruin en mals is. Opdienen met wat gestoofd witlof of wat andere wintergroentjes, zelfgemaakte aardappelkroketten (hemels) of misschien een portie frietjes en het feest kan beginnen.
Geneeskrachtige eigenschappen In de homeopathie is tijm niet weg te denken, dit door de ontsmettende en anti-bacteriële werking. Ook helpt het kruid bij spijsverteringsproblemen (darmgisting), gebrek aan eetlust en bij slechte vertering van spijzen in de hand gewerkt door verhoogde galafscheiding die tijm teweeg brengt . Slapeloosheid , depressie of migraine: tijm kan helpen.
Problemen met de ademhalingswegen, griep, bronchitis en hardnekkige hoest kunnen verlicht worden met siroop op basis van tijm, hiervoor heb ik een receptje uit grootmoeders tijd :
Laat gedurende een tiental minuten in 3 dl water ongeveer 50 g tijm meekoken, na het koken zeven en er 100 g kandij of rietsuiker aan toevoegen . Doe dit mengsel in een steriel flesje en bij gebruik zal je merken dat de hoestbuien minder hevig worden en tenslotte ook verdwijnen.
Meer info over de bereidingswijze en het gebruik van deze tijmsiroop kunt u vinden in het specifieke artikel over TIJMSIROOP
Niet alleen in de homeopathie wordt er gebruik gemaakt van tijm, ook in de cosmetica-industrie gebruikt men het in zeep, tandpasta parfum,...
Hopelijk blijven hoest en andere winterse ziektekiemen ver uit onze buurt, mocht dit niet het geval zijn: tijm kan misschien de reddende engel zijn !!!
Rozemarijn / Rosemarinus officinalis. Wetenswaardigheden over de plant Koning winter is op bezoek en heeft zijn best gedaan. Sneeuw, ijzel, koude, een witte Kerst. Misschien dromen enkelen van ons toch reeds weg bij het zien van de eerste zomerbrochures. Een van de vakantiestreken bij uitstek De Provence komt er uitgebreid aan bod. Met zijn prachtige lavendelvelden, veel zon en heerlijk geurende barbecues, waar we de geuren snuiven van lekkere kruiden, waaronder ook het kruid dat we vandaag in de kijker zetten: ROZEMARIJN. Een typische harssmaak en een heerlijk doordringend parfum zijn kenmerkend voor de plant. Dit geurig groenblijvende keukenkruid dat tot 2 m hoog kan worden is inheems rond de landen van de Middellandse zee en vooral in de kustzones en betekent vrij vertaald dauw van de zee. Restanten van rozemarijn vond men al terug bij de Egyptenaren in hun piramiden waar rozemarijn als heilig kruid aangeschreven stond. Ook bij de Grieken en de Romeinen waar het symbolisch liefde vriendschap en trouw vertegenwoordigde werd het plantje bij huwelijks- en geboorterituelen gebruikt. Het werd gebruikt als wierook, dit laatste om kwade geesten te verdrijven. Om hun dierbare afgestorvenen onsterfelijk te maken en hen te vergezellen op hun laatste tocht werd een takje rozemarijn op het lichaam van de afgestorvene gelegd. Hoewel het plantje dat familie is van de Lipbloemigen en er vrij robuust uitziet is het toch niet zo goed bestand tegen matige tot strenge vorst (houdt stand tot -10°C). De blaadjes lijken op dennennaalden en de plant zorgt voor mooie licht blauwe bloemen, dit in de maanden februari - april, deze worden graag bezocht door bijen die op hun beurt zorgen voor heerlijke, gezonde honing die uitermate heilzaam werkt bij mensen met leverstoornissen. In de cosmetica vinden we rozemarijn terug als ingrediënt van eau de cologne en van het minder bekende Hongaars water. Tevens helpt het tegen mot in de kleerkast en is het bruikbaar als natuurlijk antioxidant bij het conserveren van fijne vleeswaren. Het is ook een begerenswaardige plant in menig homeopathie middel.
Standplaats Rozemarijn vraagt gezien zijn geringe weerbaarheid tegen vorst een zonnige, droge, zanderige en beschutte standplaats in de kruidentuin of in vaste plantenborders, dit laatste om de sierwaarde van het kruid. De beste grond is een kalkrijke en goed doorlaatbare grond die met weinig voedsel best tevreden is.
Opkweek Rozemarijn vermeerderen kan door zaaien maar wordt zeer weinig toegepast. De meest gebruikte vermeerderingswijze is het nemen van stekken. Dit gebeurt in de maand september (we spreken hier dan van zomerstekken) door kruidachtige kopstekken van +10 cm te nemen. We steken de stekken in een mengsel van turf en rijnzand (3/2) en zetten het gedurende de inwortelperiode onder dubbel plastiek of gaatjesplastiek. Na de inworteling worden de stekken in een voedzame, doorlaatbare en humusrijke grond opgepot en pas in de lente wanneer de meeste vorst verdwenen is uitgeplant op een afstand van 50 cm.
Gebruik in de keuken In de Mediterrane keuken is rozemarijn een hoofdrolspeler. Het wordt er vooral gebruikt om marinades, barbecues, soepen , bruine sausen en stoofschotels het aparte Provençaalse smaakje te geven. Vooral gegrild vlees (lam, varkensvlees en wild) soepen smeken om rozemarijn. Ratatouille, tomaten- en auberginegerechten, maar ook in minder voor de hand liggende zoete gerechten zoals: jam en gebakjes houden veel van dit kruid. Vers maar ook gedroogd of ingevroren behoud dit kruid zijn fijn aroma.
RECEPTIDEE Voor de vegetariërs onder ons is het volgende gerecht een aanrader, maar ook vleeseters zullen het niet versmaden.
Vegetarische goulash · 2 eetlepels rozemarijnolie · 2 gesnipperde uien · 1 eetlepel paprikapoeder · 275 ml heet water met een theelepel tomatenpuree · 400 gr tomaten, gepeld in vieren gesneden · 2 takjes rozemarijn · 1 dessertlepel bloem · 225 gr bloemkool · 225 gr nieuwe aardappelen in stukken · 225 gr zomerwortelen in partjes · ½ groene, fijngehakte paprika · 150 ml room · peper en zout
Bereiding: Verhit de rozemarijnolie in een vuurvaste schotel en doe er de fijngehakte uien in. Voeg er drievierden van het paprikapoeder aan toe en laat alles 2 minuten sudderen. Doe er nu vervolgens het water, de tomaten, de takjes rozemarijn en de bloem bij en breng nu het geheel aan de kook en blijf roeren tot men een redelijk gladde massa bekomt. Voeg er alle groenten aan toe en doe een deksel op de schotel en zet die in een voorverwarmde oven van 190°C. Haal de schotel er na een 30 à 40 minuten uit en verwijder de takjes rozemarijn en roer er dan de zure room en de rest van het paprikapoeder door. Een eerlijke en heerlijke bereiding als welkome variatie na de eerder zware maaltijden van de voorbije feesten, maar zeker niet minder lekker!
Geneeskrachtige eigenschappen Rozemarijn kan helpen bij griep en longaandoeningen (kan van pas komen bij de griepepidemie die ons land teistert!). Ook bij bloedarmoede, galblaasontsteking en kramp is Rozemarijn de redder in nood. Thee drinken van Rozemarijn kan helpen bij stress, migraine en depressie. Een uitstekend geneesmiddel bij een te lage bloeddruk, maar opgelet: niet aangewezen bij personen die een hoge bloeddruk hebben. Rozemarijn is het hoofdbestanddeel van het bekende Hongaars water dat indertijd (14 de eeuw) door de Koningin van Hongarije gebruikt werd als wondermiddel tegen ouderdomsverschijnselen (het recept werd haar aangereikt door monniken damesbladen bestonden toen nog niet - en werkte uitermate efficiënt) dat het daarna verder geprofileerd werd als de verjongingskuur bij uitstek. Uitwendig, te koop als Rozemarijnolie in reformzaken, is het uitstekende middel om spier-, zenuw- en gewrichtspijn op een natuurlijke wijze te behandelen. Ook pijn veroorzaakt door kneuzingen kan erdoor verlicht worden.
Rozemarijn, alom gewaardeerd, het kan en mag niet ontbreken in onze kruidentuin.
Peterselie Wetenswaardigheden over de plant Dit tweejarig, winterhard, maar als éénjarig gekweekt keukenkruid is van oorspong terug te vinden in het gebied rondom de Middellandse Zee en verspreidde zich in de tijd over gans Europa. Ten tijde van Karel de Grote was de bevolking verplicht dit kruid te kweken (omwille van het gunstig effect op de gezondheid). Peterselie is één van de meest gebruikte tuinkruiden, dit zowel als smaakversterker, maar nog populairder als schotelversiering of als afwerking van gerechten. Denken we hier ook even aan de gerechten « fines herbes », waarvan peterselie een essentieel bestanddeel is. Peterselie is echter veel meer dan decoratie . Het helpt ons bij de algemene werking van onze lichaamsfuncties. Hier komen we verder zeker op terug. De smaak van peterselie is verfijnd en hartig, echter niet zo overheersend als lavas en selder. In de zaden van peterselie zit een etherische olie die het giftig apiol bevat, deze olie wordt dus niet gebruikt in gerechten. Groot voordeel is dat peterselie het jaar rond vers kan geoogst worden. Het kruid is familie van de schermbloemigen, net zoals dille, koriander, wortel, selder enz De plant wordt zon 20 cm groot.
OPGELET: tijdens het opschieten in bloemstengels verliest peterselie veel van zijn smaak!!!
2. Wortelpeterselie (Petroselinum c.tuberosum), gebruikt als smaakmaker in de keuken
Standplaats Geef peterselie geen zonnebad, hij groeit liever in halfschaduw. Een humusrijke en vooral vochthoudende, frisse grond is belangrijk. Plant hem niet in de onmiddellijke omgeving van wortels. Hij verdraagt ook geen vers stalmest (verbranding). Zet hem liefst op een perceel grond waar de vorige teelt geen schermbloemige was (dus niet na de teelt van wortel, selder of dille).
Opkweek Eerste manier Zaaien in volle grond kan vanaf begin april tot eind juni. De trage kiemkracht (4 weken) kan men vervroegen door de zaden een nacht in lauw water te leggen voor de uitzaai. Dit laatste gebeurt op 20 cm tussen de lijnen en uitdunnen kan op 10 cm in de rij. Peterselie laat zich niet of nauwelijks verplanten door zijn pinwortel. De grond moet steeds vochtig gehouden worden tot de kieming door middel van geperforeerde plastiek of natte jutedoek. Deze teeltwijze geeft mooie en stevige planten.
Tweede manier Zaaien in potjes gebeurt vanaf half februari tot half augustus. Vooral bij de zaai tot mei heeft men in de hobbyserre een ideale kiemtemperatuur van 20° nodig. Bij de opkweek tot de uitplant 15°. Men zaait 5-10 zaadjes per potje verdeeld en dekt af met een zaaigrondlaagje of scherp zand van ongeveer een 0,4 cm. Het trucje met het zaad in lauw water lukt hier ook. Uitplanten gebeurt wanneer we 4 à 5 jonge blaadjes zien op de jonge plant. Plantafstand 30 X 20 cm. Oudere planten uitplanten geeft een moeilijke in groei. Indien men geen grond te beschikking heeft, geen nood men kan gerust peterselie kweken in potten of bak mits een regelmatige bijbemesting. Het oogsten gebeurt door het blad te plukken, zo kan men gans het jaar genieten van een zekere oogst.
Peterselie kan belaagd worden door bladluizen of ook wel wilgenluizen genoemd (Cavariella aegopodii) genoemd naar zijn overwinteringplaats op wilgen, deze belaging is typerend voor schermbloemigen, deze kunnen door hun zuigende monddelen een virus overbrengen waardoor de plant geel - paars wordt en verdwijnt. Dit virus (Carrot Mottle virus + Yellow Dwarfvirus) is afkomstig van de tuinwortel en is zéér moeilijk te bestrijden. Het enige middel dat echt werkt is preventie, dit door de plantjes na uitplant of kieming af te dekken met kunst vliesdoek of insectengaas. Ook de wortelvlieg - waarvan de maden de wortel van de peterselie aantasten - is een grote vijand, eens aangetast treedt een totale verwelking van de plant op waarna ze afsterft. Dus een gouden raad: steeds afdekken houdt de bladluis en wortelvlieg op een stevige afstand en op deze manier is de plant ook nog wat beschut tegen rechtstreeks zonlicht.
Gebruik in de keuken De bladeren en wortels worden gebruikt. Als smaakmaker pas vóór het opdienen toevoegen aan de gerechten. Niet meekoken want het aroma verdwijnt totaal. Bij meekoken in soepen geeft peterselie deze laatste een bittere smaak (dus vermijden!). Wortelpeterselie mag wel meegekookt worden. Peterselie staat op nummer één bij de versiering van onze koude schotels. Geeft onze aardappelen een feestelijke aanblik (fijngesnipperd er bovenop strooien), ook bij aardappelpuree, worteltjes en erwten, sauzen, vinaigrettes en ook in onze omelet fines herbes is peterselie een graag geziene gast. Ook onze soepen, vis, kip en zelfs onze kruidenboter komt hij verfijnen. Gefrituurde peterselie smaakt flets, evenals gekookte of gestoomde. Drogen kan ook maar met veel smaakverlies. Diepvriezen kan zeker, wel niet meer te gebruiken als schotelversiering.
Een kruidig receptideetje: Gebakken kabeljauwfilet met peterselie
700 gr kabeljauwfilet 50 gr bakboter of olijfolie 2 eetlepels citroensap 2 grote eetlepels gehakte peterselie 1 ui 1 klontje hoeveboter peper zout - viskruiden afwerking: wat citroen, een toefje peterselie
Wrijf de visfilet in met wat zout, peper en de viskruiden. Pel de ui en hak hem fijn. Nu kan men de filets bakken in de hete boter tot ze gaar zijn (bruin korstje). Halverwege de baktijd voegt men de ui toe en laat hem mee bakken. Wanneer de filets gaar zijn leggen we ze op ons bord, sprenkelen er wat citroensap over en bestrooien we ze rijkelijk met de gehakte peterselie, nu nog de gesmolten hoeveboter er overgieten en alles wordt één lekker geheel. De partjes citroen en het toefje peterselie als versiering maken ons gerecht bovendien feestelijk, laat het u smaken. TIP: Nu de krielaardappelen op komst zijn zullen ze wonderwel accorderen met onze vis.
Geneeskrachtige eigenschappen In peterselie zitten vele vitamines, waaronder vitamine A en C en het bevat ook veel ijzer en kalk. Het kruid is bloedzuiverend, eetlustopwekkend en kalmerend. Helpt bij hoofdpijn en leverkwalen, ook nuttig bij nierstenen. Zelfs bij menstruatiepijn helpt peterselie. Het kruid heeft ook een heilzame werking bij vermoeide ogen (kompres). Bij insectenbeten kan men ook gekneusde bladeren inwrijven op de pijnlijke plekken (verzacht). Bent u wat verdrietig of somber, dan is peterselieolie een natuurlijke antidepressiva (5 à 6 druppels), deze peterselieolie laat men verdampen in de aromalamp, deze kan men bekomen in gespecialiseerde zaken, die de olie verwerken en verkopen. Kauwen op een peterselieblad helpt de knoflookgeur verdwijnen en geeft een frisse adem.
Wetenswaardigheden over de plant Dit keukenkruid is in oorsprong een geneeskrachtige plant, waarschijnlijk afkomstig uit het oosten van Europa en werd in de vorige eeuwen gebruikt als smaakmaker in de Duitse en Deense keuken bij bereiding van vissausen. Later verspreidde dit scherpe, pikante keukenkruid zich naar het Britse eiland waar het onafscheidbaar verbonden is met rosbief. Tegenwoordig treft men geraspte mierikswortel aan in tal van culinaire gerechten.
Mierikswortel heeft een forse bladerrozet met als opvallendste deel de pinwortel die geraspt onze spijzen kruid, het is een taaie, woekerende en doorlevende plant die eenmaal in de tuin geplant niet meer stuk te krijgen is. De wortel heeft een zeer scherpe, mosterdachtige en pikante smaak vandaar in de volksmond wel eens peperwortel genaamd. Op het einde van de lente komen op de 1,4 m hoge bloemstengels witte bloempjes die ons doen denken aan Gypsophila en die behoren tot de familie van de kruisbloemigen dus een neef van tuinkers, radijs, rammenas en koolgewassen. Ook in deze planten komt dezelfde pikante smaak terug, toch minder uitgesproken dan bij mierikswortel. Dit keukenkruid is in oorsprong een vermaarde geneeskrachtige plant die bij vele kwalen van pas kwam door zijn antibiotische werking. Het eerste landelijke receptenboek voor apothekers ten tijde van Napoleon wist ons al te melden dat de krachten van de Meiredik (mierikswortel) zijn meer vermogend dan die van de Ramenas. Zij doen de maandstonden en de Pis ontlasten, slijten den steen en genezen scheurbuik
Standplaats Hoewel mierikswortel een zeer sterke plant is gedijt hij toch het best in een lichte, goed bewerkte, voedzame en vochthoudende grond. Ook op schaduwrijke plaatsen groeit hij goed maar de bladeren zijn dan wel gevoelig aan witziekte door het moeilijk opdrogen en door gebrek aan rechtstreeks zonlicht.
Opkweek Een mierikswortelplantje bemachtigen kan geen probleem zijn, de plant verspreidt zich snel en ieder stukje wortel levert een nieuwe plant op. Hoewel men de plant ook kan zaaien zal men toch eerder vermeerderen door wortelstekken te nemen of de plant te scheuren. Het beste moment hiervoor is wanneer de plant in rust staat (in de wintermaanden, dan is ook de plant bovengronds afgestorven).
Gebruik in de keuken De geraspte wortel wordt zowel geroosterd als vers gebruikt in sausen bij rosbief, gerookte en vette vis. Samen met azijn en room bij kip of hardgekookte eieren is dit keukenkruid een welkome afwisseling. Op geraspte wijze kan mierikswortel verwerkt worden in rauwkost zoals in koolsla, roomkaas, mayonaise of als dressing bij avocadovulling. Het jonge verse blad kan men gebruiken in salades en ook een broodje gerookte makreel is prima maatjes met dit blad, een ware lekkernij !
RECEPTIDEE Een lekkere tip voor een leuk verrassingseffect op ons bord: Avocado met mieriksworteldressing Het kleureffect speelt de hoofdrol in dit gerecht maar ook onze smaakpapillen worden prima verwend.
Rasp de mierikswortel. Smelt de boter en doe er de broodkruimels onder. Laat even sudderen en voeg dan de mierikswortel toe. Goed roeren en pan van het vuur halen. Rasp de appel in de pan, doe er de yoghurt bij, vervolgens citroensap, zout en peper (naar smaak, niet overdrijven !) en tot slot de zéér fijngehakte kruiden. Laat afkoelen in de koelkast. Meng daarna de room door het geheel, schep alles in de halve avocado's. Onmiddellijk daarna opdienen met gemengde sla en stokbrood of een krokante toast. Dit lichte recept is een prima afsluiter van een heerlijke zomerdag, zittend in de tuin, op het terras, of op een andere koele plaats, genietend van de ondergaande zon, misschien wel met een gekoeld roséwijntje in de buurt. Heerlijk!
Nog even vermelden dat mierikswortel goed accordeert met gerookte vis- en vleesgerechten.
Geneeskrachtige eigenschappen Verse mierikswortel bevat veel mineralen en vitamines zoals magnesium, calcium, natrium en vitamine C. Als natuurlijk antibiotica is deze plant vermaard en helpt vooral bij infecties aan de luchtwegen bronchitis) maar ook bij ontstekingen op de urinewegen, koorts en bij gewrichtsontstekingen (artritis, jicht, ) kan het verlichting en genezing brengen. Uitwendig wordt de geraspte wortel gebruikt als kompres bij wondinfecties en artritis. Mierikswortel stimuleert de spijsvertering. Al meerdere malen heb ik mijn dierbaren en mezelf geholpen met het volgende receptje (bij hoest): rasp een mierikswortel goed fijn en doe er onmiddellijk rietsuiker bij, meng goed en laat het geheel een nachtje in de koelkast trekken. Pers de volgende dag het sap eruit met een neteldoek of zeef uit en doe het in een flesje, drink 3 maal daags een koffielepel van de zelfgemaakte siroop. Verlichting verzekerd! Ook de bio-kwekers onder ons komen aan hun trekken: mierikswortelaftreksel zou goed werken bij bewaarziekten van fruit en de plant in de onmiddellijke omgeving van aardappelen zou de beruchte aardappelplaag op afstand houden. Fijngesneden blad verwerkt in hondenvoer zou een wormafdrijvend effect hebben. In de cosmetica zou een aftreksel vermengd in melk een huidzuiverende lotion opleveren.
Iedereen kan meegenieten van de gaven die mierikswortel aanbrengt. Deze plant is zeker de moeite waard, kennis maken is niet meer loslaten !
Meimaand en Lievevrouwebedstro: een onafscheidelijk duo !
Ook zin om met een origineel aperitiefje uit de hoek te komen? Met Lievevrouwebedstro dat nu weelderig staat te bloeien zal het zeker lukken. De befaamde Maitrank heeft haar bestaan nl. aan Lievevrouwebedstro te danken. Terug in de tijd bij de Germaanse volkeren vinden we het drankje al terug, gemaakt in de maand mei werd het in overvloed gedronken. Zo dachten de Germanen hun lichaam opnieuw kracht te geven, dit een héél jaar lang.
Het Lievevrouwebedstro genoot ook faam als middel tegen boze geesten, zelfs tot in de wiegjes van babys werd het plantje gelegd om ze zo te behoeden voor tovenarij. In legendes werd zelfs gezegd dat het Lievevrouwebedstro als stro in de kribbe van het kindje Jezus lag. De blaadjes en bloempjes worden ook gedroogd in kruidenkussentjes gebruikt omwille van de specifieke geur. Ze verdrijven insecten en geven ons linnengoed een aangename geur, deze is wel minder uitgesproken als bij lavendel. Ook als weervoorspeller was dit kruid populair nl. wanneer er regen op komst was ging het veel sterker geuren, vooral in omas linnenkast was dit perfect waarneembaar.
De plant Lievevrouwebedstro is een winterharde (meerjarige-grondbedekkende) vaste plant behorende tot de familie van de Sterbladigen (Rubiaceae) met witte, stervormige bloemen en smalle groene bladeren in kransen van 6 of 8, wordt ongeveer 15 tot 20 cm groot. Zéér aromatisch, geurt het enkel na afsnijden en drogen. Bloeit in de vroege zomer, van maart tot juni. Zorg voor een schaduwrijke plaats (kruipend bosplantje), het is tevens een goede bodembedekker in de borders.
Opkweek Het plantje wordt op een schaduwrijk plaatsje gezaaid in de late zomer, echter wel uitdunnen. Het langzaam kiemende plantje zal snel weelderig groeien dankzij de wortelscheuten die men ook kan scheuren en daarna uitplanten.
MAITRANK Wat hebben we nodig? Een fles witte wijn (Moezel, Elzas) Suiker Citroen Eventueel een glas cognac
Hoe bereiden we ons drankje? De in bloei staande plant wordt afgesneden en gedroogd Een handvol van deze gedroogde plant wordt met de fles witte wijn overgoten, suiker toevoegen naar smaak. Dit mengsel één nacht laten rusten in een kelder of op een andere koele plaats. Daarna zeven en citroen toevoegen. Wil men het aperitief wat pittiger dan kan men een geutje cognac toevoegen.
Opgelet: ijskoud opdienen.
Geneeskrachtige eigenschappen In de kruidengeneeskunde was en is dit kruid zéér populair, bij bloedsomloopstoornissen en tegen trombose. Thee van Lievevrouwebedstro helpt bij maagpijn, tegen slapeloosheid en stress, dit door het kalmerende effect is het zelfs een uitstekend slaapmiddel. Verder is het bloedzuiverend en galafdrijvend, het kan zelfs helpen tegen voorjaarsmoeheid. Lukt het niet om te stoppen met roken, probeer dan kruidentabak met als hoofdbestanddeel, Lievevrouwebedstro, een prima hulpmiddel.
Nog een kleine tip voor een originele uitstap In Aarlen vinden eind mei begin juni de Maitrankfeesten plaats. Een mooie stoet met folkloristische dansen, samen met een inwijdingsplechtigheid bij het Broederschap van de Maitrank zorgen ervoor dat het aangenaam vertoeven is in deze stad. Uw smaakpapillen worden er uitstekend verwend met de befaamde Maitrank.
Met een lekker aperitiefje Maitrank in mijn bereik, rest er me nu niets anders meer dan al de lezers gezondheid toe te wensen
Ingebed zijn mijn gedachten, starend naar het niets waar beelden en woorden vervagen in een bevrijdende stilte waarin de sterren een verhaal vertellen. Al luisterend ontdek ik mijzelf in stilte.
Wetenswaardigheden over oregano Geluk en voorspoed: een droom voor ieder van ons, de Grieken wisten al waar de klepel hing, want volgens hun mythologie zou de zoete en kruidige smaak van Oregano gemaakt zijn door de godin Aphrodite als symbool voor geluk en voorspoed. Oregano is afkomstig van de landen rond het Middellands Zeegebied, in Griekenland en Italië is het kruid in overvloed terug te vinden in de vrije natuur.
Bruidsparen werden er getooid met slingers van Oregano, anderzijds werden ook de graven versierd met oreganoplanten, beiden rituelen als teken van vrede. Later ontdekte men ook de medicinale waarde van de plant en tenslotte kwam het terecht in onze keuken.
Oregano is een doorlevende vaste en groenblijvende plant die tot 45 cm hoog kan worden. Dit dichte keukenkruid geeft in de zomer paars - rode bloemen die druk door bijen bezocht worden. De kruidenplant die tot de familie van de Lipbloemigen (Labiatae) behoort bezit brede, eironde, 4 cm lange en roodgetinte blaadjes die enigszins behaard zijn. De smaak benadert deze van tijm (bevat eveneens de aromatische stof thymol) en kan deze gerust vervangen. Meekoken echter kan niet, in tegenstelling tot tijm.
Oregano wordt wel eens verward met Marjolein of Majoraan (Origanum majorana). Hoewel de smaak en geur weinig verschillend is met die van Oregano is Marjolein echter een éénjarig keukenkruid (dus ieder jaar opnieuw zaaien), het is niet zo groeikrachtig en ook kleiner van blad.
Standplaats Oregano doet het vooral goed op een zonnige standplaats. De grond moet voedzaam zijn en eerder aan de kalkrijke kant. Rekening houdend met zijn natuurlijke rotsachtige habitat, is het vanzelfsprekend dat een goed doorlaatbare of gedraineerde grond noodzakelijk is, vooral tijdens natte winters, steenpuin in de grond verwerken is hiervoor ideaal. De invloed van klimaat, seizoen en grond zijn bepalend voor de smaak en niet zozeer de vele cultivars die bestaan. Planten geplukt in de mediterrane streken zullen een veel sterker aroma hebben dan de inheems gekweekte planten. Oregano kan ook zeer gemakkelijk gekweekt worden in pot of kuip op het terras (zorg er echter voor dat deze groot genoeg zijn zodat de plant makkelijk kan uitgroeien).
Oregano is ook een mooie borderplant, vooral de roze bloemenpracht komt tot zijn recht in rotstuinen.
De plant is vrij goed bestand tegen ziekten en insecten, het wordt zelfs aangewend om samen met zwavel in mierengaten of holen te strooien of te stoppen, de beestjes gaan zowaar op de vlucht!
Opkweek Wilde marjolein is een zeer gemakkelijk te kweken plant. Er zijn verschillende manieren om ze te vermeerderen.
Scheuren die de meest gebruikte vermeerderingswijze is, doe je het best in het voorjaar wanneer de plant nog in rust is. Neem een stevige plant en steek er een mooi stuk vanaf met zoveel mogelijk grond eraan en plant deze op een zonnige standplaats.
Stekken is ook een goede methode maar wel wat omslachtiger.Men neemt kruidachtige kopstekjes in de maand juni en steekt ze in een mengsel van zand en turf. Totdat de stekken zijn ingeworteld legt men er geperforeerde plastiekfolie op. Daarna de ingewortelde stekken oppotten of rechtstreeks uitplanten.
Zelf zaaien gaat ook. Dit gebeurt in april-mei in een kweekserre in goede zaaigrond. Rechtstreeks in potten zaaien ofwel verspenen naar grotere potten om ze daarna uit te planten op hun definitieve standplaats. Oudere planten zaaien zich zelf gemakkelijk uit.
Gebruik in de keuken Oregano wordt overvloedig gebruikt in de Griekse en Italiaanse keuken, maar ook bij ons is het een smaakmaker. Een pizza zonder oregano is als een café zonder ? Oregano wordt bij ons ook wel eens palingkruid genoemd, het wordt dan ook gebruikt in palinggerechten.
Oregano wordt gebruikt in tomatenschotels, bij gebraden groenten, aardappelgerechten en ook bij paddestoelgerechten.
In pastagerechten en rijstschotels (zoals risotto) is Oregano subliem. Het verbetert de smaak van eigerechten (omeletten), frittata en quiches.
In marinades en bij de afwerking van gebraden of gestoofd rund - en varkensvlees, en bij gevogelte geeft Oregano een apart karakter aan het gerecht. Wilde marjolein maakt ook deel uit van het kruidenassortiment dat gebruikt wordt om Eau des Carmes te maken.
Daar Oregano nogal sterk smaakt is het aan te raden het met mate te gebruiken. Vers of gedroogd behoudt het kruid een heerlijk aroma.
OPGELET! Oregano wordt niet meegekookt maar pas op het einde van de bereiding toegevoegd.
Receptidee: Geroosterde aardappelen met oregano!
Benodigdheden
5 grote aardappelen
5 lepels olijfolie
3 theelepels gedroogde oregano
zeezout
zwarte peper
Bereidingswijze: Kook 6 grote aardappelen in een snelkookpan of in een stoomkoker en snij ze in vier gelijke stukken. Meng in een kom de olijfolie, de gedroogde oregano, het zeezout en de versgemalen zwarte peper. Bestrijk de gare aardappelen met dit mengsel en leg ze op een ingevette rooster, roosteren op 220°C in de oven. Haal ze uit de oven wanneer ze knapperig en goudbruin zijn.
Lekker bij de barbecue: knapperig, kruidig, pittig, niet duur !
Geneeskrachtige eigenschappen Oregano is in oorsprong een medicinaal kruid dat bij Grieken en Romeinen in hoog aanzien stond, vooral om zijn ontsmettende en pijnstillende werking. Als thee kan men het gebruiken om verkoudheden te verlichten. Bij maag - en darmklachten biedt Oregano ook verlichting.
Uitwendig kan het gebruikt worden om wonden te helen .
In de aromatherapie wordt de olie, gewonnen uit het kruid, aangewend om zenuw - en spierpijnen te onderdrukken, maar ook hier waardeert men de antiseptische werking bij allerlei virale en bacteriologische infecties.
Oregano verlicht hoofdpijn en helpt ook bij menstruatiepijnen.
Gebruiken en tradities, er wordt aan gesleuteld, we geven ze door, generatie na generatie, daarbij zijn ook onze keukenkruiden niet weg te denken, want iets waardevol is tijdloos en krijgt steeds opnieuw de plaats die het toekomt, met vrede en voorspoed als basisgedachte kan toch niets mis zijn: Oregano: mythe of passie?
Koriander / Coriandrum sativum Wetenswaardigheden over de plant Koriander is een van de oudste keukenkruiden door de mens gebruikt, het stond reeds vermeld in de Bijbel (het is één van de bittere kruiden die gebruikt werden bij de rituelen van het Joodse paasfeest). Ook in de Egyptische piramides vinden we sporen terug, de Romeinen op hun beurt gebruiken koriander gemengd in azijn om hun vlees in te strijken dit om bederf te voorkomen. Onderzoeken tonen inderdaad aan dat de plant schimmelwerend en bacteriedodend is. Het plantje is uit het Midden Oosten door de Romeinen meegebracht naar onze streken. Koriander is familie van de schermbloemige, het wordt ongeveer 60 cm hoog (is wel kwetsbaar!). Het is een éénjarig kruid, met witte tot roze bloemschermen, deze laatste geven het zaad. Het blad doet ons denken aan kleine selderblaadjes . De zaadjes zijn ongeveer even groot als peperbolletjes waar ze dan ook op gelijken. Men maakt veel gebruikt van dit keukenkruid in de Indiase, Griekse en Thaise keuken. Vooral de zaden worden gebruikt, deze geven een aangename aromatische smaak aan onze gerechten. De geur van de plant zelf is niet zo aangenaam, vandaar dat men koriander soms wantsenkruid noemt (de reuk doet denken aan wantsen: deze kleine insecten verspreiden bij aanraking dezelfde geur).
Standplaats Koriander verkiest een zonnig plaatsje en groeit het best in licht kalkhoudende, humusrijke en goed doorlaatbare grond met organische bemesting. Het plantje groeit het best in volle grond, wat vooral noodzakelijk is als we het kruidje opkweken voor het oogsten van de zaadjes. In potten kweken we het plantje enkel voor het blad!
Opkweek Vanaf half april kan men koriander in huis of in de serre zaaien. Het duurt wel 14 dagen eer het zaad kiemt. Het plantje kan uitgeplant worden in volle grond van 15 mei op een afstand van 30 cm. Men kan ook ter plaatse zaaien in volle grond, wel op een zonnige beschutte plaats. De rijafstand is 30 cm, zoals hierboven reeds vermeld, en men kan het uitdunnen op 20 à 25 cm. Tot de kieming dient men de grond vochtig te houden d.m.v. geperforeerde plastiekfolie. Regelmatig hakken en wieden bevorderd de groei. Kent u het oude gezegde: hakken en wieden zal men nooit verbieden? De zaadjes worden geoogst wanneer ze licht grijsbruin verkleuren. Ze worden gedroogd op een tochtige plaats en men bewaart ze achteraf best in een glazen bokaal met deksel. De zaden en plantjes zijn ook te koop in tuincentra en in de meeste grootwarenhuizen.
Gebruik in de keuken Het blad wordt gebruikt in stoofschotels, kipgerechten, salades en sauzen. Vooral in de Oosterse en Zuid-Amerikaanse keuken maakt men er gretig gebruik van. Men dient het blad steeds vers te gebruiken want éénmaal gedroogd verliest het zijn aroma. Invriezen kan maar ten koste van de mooie groene kleur. De zaden die men zelf kan oogsten maar die ook te koop zijn, hebben een licht pikant, anijsachtig aroma en worden het meest gebruikt. Denken we hierbij aan ingemaakte augurken op azijn, in wildpasteien, koekjes (o.a. speculooskoeken), zelf in kaas. Ook gemalen is koriander een belangrijk ingrediënt van de curiemengeling garammasala, dat we zeker terugvinden in de Indische keuken. Kennen jullie Champignon à la Grecque? Wel er zit koriander in! Een gekend Grieks varkensgerecht Afelia is eveneens met koriander gekruid.
Een receptideetje: Champignons met koriander
Wat hebben we nodig (voor 2 personen)? · 500 gr. witte champignons · 2 eetlepels olijf- of zonnebloemolie · 2 eetlepels korianderzaad · 1 teentje knoflook · 2 eetlepels tomatenpuree · 300 ml droge witte wijn · zout peper · korianderblad (versiering van het bord)
Bereiding: Maak de champignons schoon en snijd ze in stukken. Doe de olie, wijn, knoflook en koriander zaden in een pan en breng het geheel aan de kook. Doe het deksel op de pan en laat 5 minuten sudderen. Voeg de champignons en de tomatenpuree toe. Laat dit alles 5 minuten doorkoken tot de champignons gaar zijn. Haal deze laatste uit de pan en leg ze even terzijde, kook de vloeistof nog wat langer door (5 minuten ongeveer), zodat het mengsel voor een stuk verdampt is. Giet het daarna over de champignons, laten afkoelen, daarna versieren met korianderblad. Weer een overheerlijk gerechtje dat we perfect op voorhand kunnen klaarmaken en op een warme zomeravond zeker van pas komt (hopelijk valt het weer mee). Misschien zelfs een origineel ideetje voor bij de barbecue?
Geneeskrachtige eigenschappen Koriander bevordert de eetlust en is op velerlei manieren nuttig voor onze spijsvertering, het voorkomt een opgeblazen gevoel en vermindert branderigheid van de maag. Het werkt ook vochtafdrijvend. Dit keukenkruid is een prima hulpmiddeltje voor ons geheugen (misschien een leuke tip voor onze jeugd, nu in volle examenperiode). Bij verkoudheid , griep of in een periode van stress kan koriander verlichten. De geplette zaadjes werken als kompres goed in op pijnlijke gewrichten, en zijn ook een hulpmiddel bij aambeien.
De Grieken brachten het, tijdens hun veroveringstochten, van het Perzische rijk naar het Griekse vaste land mee. De laurier was voor hen het symbool van wijsheid en glorie. Tijdens hun olympische spelen kregen de winnaars een krans gemaakt van lauriertakken als geschenk en teken van hun overwinning (lauwerenkrans)
Later werd de laurier verspreid via de landen rond de Middellandse Zee en ten tijde vanhet Romeinse keizerrijk werden keizers en zegevierende veldheren gekroond met een laurierkrans.
In de 17°eeuw heeft de laurier hier zijn intrede gedaan en rondom de 19°eeuw begon men in de streek van Brugge met de teelt van deze plant, momenteel zijn er daar nog veel laurierbedrijven.
De laurier is een houtachtige en groenblijvende struik die tweehuizig is: de mannelijke en vrouwelijke bloemen staan op afzonderlijke planten.
Oudere planten geven zwarte bessen met slechts één zaadje. De bladeren die lederachtig en glanzend aanvoelen geven bij het wrijven de typische aromatische geur af. Behalve voor het gebruik in de keuken wordt de plant gebruikt als versiering (kegel bolvorm, gedraaide stammen ) en worden de bladeren verwerkt in kransen, guirlandes, bladapplicaties en zelfs als een bestanddeel van potpourri.
De laurier wordt soms wel eens verward met de groenblijvende en giftige haagplant Prunus laurocerasus (laurierkers, paplaurier) die groter is van blad maar geen verwantschap heeft met laurier.
Standplaats
Tijdens de zomer staan de laurierboompjes die meestal in kuipen gekweekt worden best op een zonnige standplaats. Sommige exemplaren (meestal oudere) gedijen in volle grond hoewel laurier eigenlijk niet volledig winterhard is. Vooral in de kuststreek en in stadstuinen (mits voldoende beschutting) kunnen ze temperaturen tot -5°C verdragen. Toch laat men ze best binnen in kuipen overwinteren.
Zolang het niet gaat vriezen, mag hij buiten blijven staan, wil u echter geen risico nemen, plaats hem dan op een koele, vorstvrije plaats (veel licht hoeft niet), geef om de 5 weken wat water en zorg er vooral voor dat de potkluit niet uitdroogt.
Een te warme overwintering werkt schildluisaantasting in de hand. De schildluizen produceren bij het aantasten van de planten de kleverige en zoete honingdauw, deze wordt op zijn beurt aangetast door de roetdauwschimmel die de bladeren zwaar bevuilt. Om de schildluizen en het vuil te verwijderen kan men de bladeren een voor een bovenaan maar vooral onderaan afborstelen met water en detergent. Na de behandeling de plant flink afsproeien.
Laurier is een sterke plant die zelden aangetast wordt door ziekten of insecten.
In mei mag men hem gerust buiten zetten, laat hem echter langzaam wennen aan het zonlicht indien hij uit een donkere overwinteringplaats komt (tegen verbranding).
Als het warm is dagelijks water geven, niet teveel = even slecht als te weinig !
Grond: goed organisch bemeste potgrond die een pH heeft van 6,5 - 7 en wat klei bevat. Zorg voor goede drainage in de pot.
Bemesting : traag werkende organische meststoffen die weinig zouten bevatten en die het best in het voorjaar toegediend worden. Ook traagwerkende osmocote-pillen zijn een goed alternatief.
Opkweek
Vermeerdering : De meest gebruikte vermeerderingswijze is het nemen van stekken. Dit gebeurt in september (we spreken hier van zomerstekken) door kruidachtige kopstekken van +10 cm te nemen. We steken de stekken in een mengsel van turf en rijnzand (3/2) en zetten het gedurende de inwortelperiode onder dubbel plastiek of gaatjesplastiek met eventuele bodemverwarming. Na het inwortelen worden de stekken in een voedzame, doorlaatbare en humusrijke grond opgepot. Dit laatste is niet zo eenvoudig en het resultaat kan soms tegenvallen.
Een andere methode met meer slaagkans bestaat uit het wegsnijden van wortelscheuten met wortels aan, die men oppot en verder opkweekt. Meestal kan dit enkel met oudere exemplaren.
Laurier verpotten: gebeurt op het einde van de rustperiode (febmaart). Gebruik hier degelijke potgrond met klei. Deze grond spoelt door de aanwezigheid van klei minder vlug uit, houdt het water langer vast, geeft vooral steun aan de wortels en verhoogt het gewicht in de pot zodat hij beter bestand is tegen wind. Laurier in grote potten hoeft maar om de 5 jaar verpot te worden, zorg er bij het verpotten voor dat de wortels zo weinig mogelijk beschadigd worden en verpot nooit in een te grote pot.
Laurier snoeien: Laurier snoeien gebeurt vooral om de planten in een passende vorm te knippen. Het snoeien gebeurt tijdens de rustperiode (november-maart). Zorg bij het insnoeien dat men de bladeren niet insnoeit maar wel de takken ertussen. Van het snoeihout kan men de blaadjes gebruiken vers of droog- in allerhande gerechten.
Gebruik in de keuken Laurier is een echte smaakmaker, in geen overdreven grote hoeveelheden, maar subtiel gebruikt geeft hij smaak aan wortel- en andere stampotten, zuurkool, stoofpotjes (Vlaamse karbonaden, konijn, ragout), ook in groentesoepen en rijstschotels is laurier niet weg te denken. Ook met visgerechten vormt hij een perfect geheel.
Laurier maakt ook deel uit van het bouquet garni (kruidentuiltje) = 2 takjes peterselie ,1 takje tijm en 1 laurierblad). Een laurierblad meekoken in melk als extra smaakmaker incake en rijstpudding.
Laurierblaadjes kunnen zowel vers als gedroogd gebruikt worden. Gedroogde bladeren smaken minder bitter dan verse, verse zijn wel aromatischer. Ze mogen meekoken, hoe langer de blaadjes meekoken des te kruidiger de smaak.
RECEPTIDEE: Gepocheerde zalmfilets met laurier
Bestanddelen :
4 zalmfilets (vers of diepvries)
4 blaadjes laurier
1 takje tijm
sap van 1 citroen
peper, zout
glas droge, witte wijn
een theelepel viskruiden
Doe de zalmfilets in een kom samen met de laurierblaadjes, de tijm, kruid licht met zout en peper, doe er de viskruiden bij, overgiet alles met de wijn en laat zachtjes gaar worden (6 à 10 minuutjes). Neem de vis uit de pan en laat afkoelen.
Besprenkel de visfilets met het citroensap en dien op met een lekkere coctailsaus.
Coctailsaus: enkele eetlepels mayonaise met wat tomatenketchup, een geutje whisky, wat peper (liefst van de molen) goed onder elkaar mengen, eventueel nog een klein beetje room toevoegen.
LEKKER MET EEN STUKJE STOKBROOD EN EEN FRIS SLAATJE, OOK MET EEN AARDAPPEL IN DE SCHIL OF PETERSELIEAARDAPPELEN.
Geneeskrachtige eigenschappen Laurier werkt antiseptisch op de luchtwegen. Helpt bij griep, tandpijn en aften. Is vochtafdrijvend. Wekt de eetlust op en bevordert de spijsvertering. Geeft kracht en is opwekkend en mede daardoor een natuurlijk antidepressivum. Ook bij sinusitis, keelpijn, bronchitis brengt laurier verlichting,
Futloos en vet haar spoelen met water -waarin men enkele blaadjes laurier aan de kook heeft gebracht- is een prima natuurlijk schoonheidsmiddel.
De olie uit laurier gewonnen kan in de aromatherapie gebruikt worden bij de behandeling van spierpijn, zenuwpijn en verrekking.
Met laurier kunnen we vele kanten uit, het lijkt me ook een speciaal geschenk : een prachtige laurierkrans of een grootse guirlande, het kan met een gerust hart geschonken worden, als de gelukkige ontvanger het niet weet te waarderen als versiering kan hij of zij het alsnog gebruiken in een of ander stoofpotje !
Vroeger waren er geen honden en poezen vlooien bandjes. Ze hielden poes of hond vlooienvrij met boerenwormkruid. Onze voorouders legden boerenwormkruid in de mand of slaapplek van hun troeteldier.
Gezonde eieren 
We zullen het geweten hebben. Geen plekje in het bronsgroen eikenhout of er zaten wespen. Een schoteltje kruidnagel, overgoten met kokend water, deed de meeste wespen de vleugels nemen.
weerstand te verhogen tegen griep en verkoudheid. 
Hoe gek het ook klinkt, honing kan je perfect gebruiken op wonden. De bijen vliegen van bloem tot bloem en nemen geneeskrachtige deeltjes (stuifmeel) mee naar hun korf om er honing van te maken. 
Arnicazalf (Arnica montana L.) 
Altijd iets wilds
.gif)
