Vrij - zinnige gedachten,gedichten, verhalen en berichten
28-06-2006
Een vrolijkheid in ons
Abraham Eliazer van Collem werd op 13 oktober 1858 geboren in Rotterdam en overleed op 3 november 1933 in Heemstede. Zijn gedichten waren vaak joods religieus, filosofisch en socialistisch. Hij was een aardige, rustige man, vol humor, die niet streefde naar roem of bekendheid maar als doel had het bewustwordingsproces van bestaand onrecht en de komst van een betere toekomst bij het proletariaat op gang te brengen.
God is een vrolijkheid in ons, een lach, een rust, een nimmer uit te doven zekerheid dat Hij omheen ons is. God is het zijn, het voelen dat wij zijn, een zijn van bomen, bergen en het licht, van wolken, sterren, eeuwge nachtzee.
God is het woord waarin wij zeggen, zee en aarde, diepte, hoogte en afgronden. God is de atmosfeer waarin het Al, waarvan wij woorden maken, staat geschreven.
Simon Blackburn (1944)is hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Cambridge. Daarvoor bekleedde hij een leerstoel aan de Universiteit van North Carolina.
Van 1984 tot 1990 was hij redacteur van het filosofietijdschrift Mind.
Hij is de schrijver van de boeken: Denk! Filosofie en de grote vragen van het leven, Goed leven, en van Spreading the World, The Oxford Dictionary of philosophy, Ruling Passions en Truth.
Wie heeft de waarheid in pacht ?
Zaterdag 8 april jl. vond de vijfde Nacht van de Filosofie plaats in Felix Meritis in Amsterdam.
Het onderwerp was Op zoek naar de waarheid.
Eregast was hoogleraar filosofie aan de universiteit van Cambridge , Simon Blackburn.
Deze besprak de twee waarheidskampen in de filosofie. Het ene kamp van de absolutisten en het andere van de relativisten. De absolutisten, waarvan Plato de stamvader is, hechten veel waarde aan de waarheid, objectiviteit en redelijkheid. In onze tijd is Iris Murdoch daar een voorbeeld van.
De relativisten hebben als stamvader de Griekse sofisten Georgias en Protagoras. Zij hechten veel waarde aan tolerantie. Zij geloven niet in een objectieve, absolute waarheid. Een eigentijdse relativist is Richard Rorty. Geen van beide kampen, zegt prof. Blackburn, heeft de waarheid in pacht.
Relativisme is even erg als dogmatisme. Beide gaan het gesprek met de ander uit de weg.
Dogmatisten willen niets weten van andere meningen en relativisten zeggen: Ieder zijn mening.
Beiden maken het gesprek onmogelijk.
Relativisme vindt hij gemakzuchtig en irritant en hij lichtte dat toe met de volgende anekdote:
Een vriend van mij ging naar een forum over ethiek. In het panel zaten vertegenwoordigers van de grote godsdiensten. Eerst sprak een boeddhist over verlichting en manieren om je begeerten tot rust te brengen. De Panelleden reageerden met: Wauw! Geweldig, als dat voor jou zo werkt, dan is het goed. Vervolgens sprak de hindoe over reïncarnatie. En iedereen zei:Geweldig, als dat voor jou zo werkt, dan is het goed. Dat ging zo verder, tot een priester aan het woord kwam en sprak over Jezus, de verlossing en het eeuwig leven. Enweer zei iedereen: Wauw, geweldig, als dat voor jou zo werkt, dan is het goed. De priester sloeg op de tafel en schreeuwde: Nee, het gaat er niet om of het voor mij werkt. Het is het ware woord van de levende God en als jullie er niet in geloven, zijn jullie allemaal veroordeeld tot de hel. En iedereen zei: Wauw, geweldig, als dat voor jou zo werkt, dan is dat goed.
Blackburn vindt dat het mogelijk is om tolerantie waardevol te vinden en tegelijkertijd de relativistische gedachte te verwerpen dat waarheid een puur persoonlijke kwestie zou zijn, een kwestie van smaak.
(Uit het dagblad Trouw, naar een interview van Sjoerd de Jong, adjunct hoofdredacteur van de NRC, met Simon Blackburn)
Johan Willem Frederik Werumeus Buning werd op 4 mei 1891 in Velp geboren en overleed op 16 november 1958 in Amsterdam. Jobs, zoals hij daar genoemd werd, was journalist en werd, aangemoedigd en geïnspireerd door zijn vriend A. Roland Holst, die hij in 1913 leerde kennen, tot het schrijven van gedichten. Van zijn omvangrijke oeuvre verscheen de laatste bundel 'Winter-Aconiet' postuum in 1961.
Een morgen ben ik zeer vroeg opgestaan
en zie de bloemen, halmen, grassen staan in een zo helder eigenaardig licht of zij daar nog niet lang alleen zo staan maar iemand juist van hen was heengegaan,
zoals men een gezelschap binnentreedt in stilte, en weet dat er gesproken is maar niemand wil zeggen wat het was.
Er wordt tegenwoordig veel gepraat en geschreven over Ietsisme.
Zonder een bepaalde religie aan te hangen, gelooft een ietsist dat er meer is tussen hemel en aarde dan de zintuigen kunnen waarnemen. Een kracht of energie die invloed op het leven heeft. Het is een vorm van religieuze vrijzinnigheid of religieuze onkerkelijkheid las ik ergens op internet.
S.W. Couwenberg, hoofdredacteur van het blad Civis Mundi en oud hoogleraar staats- en bestuursrecht omschrijft het zo: Achter de verschijnselen gaat in dat besef een mysterieuze werkelijkheid schuil die verwijst naar iets dat buiten en boven de zichtbare werkelijkheid uitgaat.
Uit een opiniepeiling in het dagblad Trouw van oktober 2004, bleek dat 40% van de Nederlanders gerekend konden worden tot Ietsist.Waarschijnlijk is dat aantal intussen nog wel wat toegenomen.
Het volgende las ik in het tijdschrift Mens en Tijd nr. 13 van mei 2006
Niets is meer dan iets
Wanneer men beseft dat het geloofsdenken niet in staat is adequaat over God te spreken, moet men ook gaan inzien dat allerlei beelden van God ook niet voldoen. Het beeld van God als Iemand die dingen wil of mensen vergeeft is net zo min adequaat als allerlei dogmatische uitspraken over God. Het zijn steeds ideeën en verbeeldingen van mensen.
Het zijn mystici geweest die dit steeds hebben ingezien
Voor hen zijn begrippen en beelden met betrekking tot God hoogstens verwijzingen, maar nooit passende omschrijvingen of adequate beeldende weergaven. Men kan slechts spreken van een noch begripsmatig, noch beeldend weer te geven Mysterie. Men kan dat ook als Niets aanduiden, dat wil zeggen een niet-iets. Maar dit Niets is niet niets, maar de Grond van al wat er is.
Niets is derhalve meer dan iets. R.M. Nepveu (godsdienstwetenschapper en actief op rel. humanistisch terrein)
De Heer C.J.C. Vlaardingerbroek is voorganger in de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB, verzorgt tevens lezingen, enverleent diensten bij doop- en geboortefeesten, huwelijken/verbintenissen en uitvaarten (ctc@conno.info).
Op een van onze lezingenavonden sprak dhr. Conno Vlaardingerbroek overDe waarheid in de mythe, sprookjes, fabels en legenden.
In het verhaal gaat het, volgens de spreker, om de boodschap en niet om de boodschapper.
Er zijn geïnspireerde boeken, die vaak een bron van ellende en geweld zijn, maar ook andere verhalen zoals mythen, sprookjes, fabels en legenden, kunnen ons inspireren. Een sprookje roept meestal iets heel anders op dan een geïnspireerd verhaal. Het geeft een plezieriger gevoel.
Veel sprookjes blijken gebaseerd te zijn op heel oude verhalen, zoals we die herkennen in De mythe van Kreta. Een Indiaas verhaal, waarin we treffende overeenkomsten met de verhalen over Assepoester en Sneeuwwitje vinden en dat al veel ouder is dan de ons bekende sprookjes, blijkt van het sprookje een voorloper te zijn.
Een geïnspireerd verhaal of geopenbaard verhaal wordt vaak in geloof opgetekend. Het is een heilsboodschap. Het heeft een heel ander effect bijvoorbeeld dan het sprookje. Het ideaal dringt zich op en het botst met het bevrijdende element dat zich in het sprookje bevindt.
Een sprookje heeft een moraal, een weg naar zelfrealisatie. Een opgelegde ideologie is fataal voor het verhaal. Sprookjes nodigen uit. Ze zijn een verwijzing naar een les die waarheid bevat.
Het verhaal is een symbool, niet de werkelijkheid. Sprookjes geven geen antwoord over het hiernamaals en over wie we zijn, een heilig boek wel. Verhalen uit de koran en bijbel nemen we daarom een stuk serieuzer.
De mythe stamt uit Griekenland. Daar had men geen God van het woord, de logos. We kunnen ons afvragen of mensen goden Scheppen ofdat God de mens schept. Een mythe probeert hierop een antwoord te vinden; als dat er niet is, wordt het gecreëerd.
Sagen zijn volksverhalen die gebaseerd zijn op persoonlijke gebeurtenissen.
Legenden hebben vaak een moralistische inslag. Gaan vaak over een heilige of een heilig voorwerp. Veel legenden stammen uit de middeleeuwen.
Fabels zijn veelal ook moraliserende, opvoedkundige verhalen, waarin dieren optreden.
Conno Vlaardingerbroek heeft het meest met sprookjes.Sprookjes zijn niet aan plaats en tijd gebonden. Een sprookje is een volksverhaal. Het woord komt van het Twentse woord: sproake, wat betekent: dat wat gezegd wordt.
Het verhaal Twee broeders, dat stamt uit Egypte, zon 1300 v. Chr., is waarschijnlijk het eerste sprookje dat bekend is geworden. Sprookjes bevatten minder bewust godsdienstig of historisch materiaal, spelen zich af in een onbestemde tijd en lopen doorgaans goed af. De les is, volhouden, dan overwint het goede. Een kind kan zich er prima mee identificeren. De figuren zijn universeel. Vaak gaat het over een koning en een held en er zijn scherpe contrasten tussen realiteit en wat er gebeurt in het verhaal. Er is altijd sprake van een tegenstelling, een dualiteit: oost - west, goed kwaad enz. Vergeving komt niet zo aan de orde, in dat opzicht is de leer van Jezus veel mooier. Vaak zijn er 3 mensen, 3 problemen, of/en 3 voorwerpen in het spel. De jongste, of zwakste van de drie, slaagt erin de problemen op te lossen. Een sprookje gaat over intuïtie en spreekt in symbolen. Er is ook een sprookje waarin we duidelijk overeenkomsten met het verhaal van Simson kunnen ontdekken.
Veel sprookjes, zoals bijvoorbeeld dat van Sneeuwwitje, kunnen we interpreteren met de psychoanalyse van Jung. In Sneeuwwitje probeert de oudere, de moederfiguur, de jongere te dwarsbomen. Het eten van de appel wordt geïnterpreteerd als het verlies van de onschuld. De heer Vlaardingerbroek eindigt met de retorische vraag: Hoe zou de wereld eruit zien als we onze levensvisie ontlenen aan sprookjes en niet aan geïnspireerde verhalen?
Ik heb vergaderd Jij hebt vergaderd Hij heeft vergaderd Wij hebben vergaderd Zij hebben vergaderd
't Heeft allemaal nogal wat tijd genomen en we zijn nog niet tot elkaar gekomen.
Ik heb gesproken Jij hebt gesproken Hij heeft gesproken Wij hebben gesproken Zij hebben gesproken
't Gaf allemaal niet veel, 't liep uit op vitten, terwijl er toch veel tijd in was gaan zitten.
En in de tijd dat A nog aldoor praatte en B daarop het woord nog even vroeg, ging er een oude broeder door de straten en praatte met een meisje in een kroeg. En op 't moment dat de vergaad'ring sloot hielp hij een mens, hielp hij een mens in nood.
Ik stel zelf mijn geloofspakket samen naar eigen beeld en gelijkenis op grond van wat ikrelevant vind.
Waarmee ik kan leven en sterven. Ik kleur de geloofswaarheden persoonlijk in. Zoals ik die ervaar.
Ik kan niet veel beginnen met wat door de eeuwen heen als de enige waarheid wordt aangemerkt.
Dat betreft vooral het god-zijn van Jezus en alles wat men daarmee verbonden heeft en daaruit heeft opgemaakt.
Ik weet van de dood weinig en ik weet niets van wat ik na de dood moet of mag verwachten.
Maar is dat zo erg? Ik zal wel zien of niet Wat heb je aan een zekerheid die geen zekerheid is!
Het mysterie van de dood onttrekt zich aan onze waarneming.
Waarom mag ik niet gewoon verwachten zonder al die stellige uitspraken?
Alles wat wij over het geloof zeggen is vaak een verlengstuk van onze behoeften en verlangens.
Maar het is een mysterie: voor elk mens anders.
Dr.J. Buitkamp,
Vrijzinnig predikant, theoloog, classicus en historicus.
(uit: Vrijzinnig Maandblad)
------------
'Let niet op de persoon van de leraar, maar op zijn boodschap. Let niet op de letterlijke betekenis van zijn woorden, maar op de diepere betekenis. Luister niet met je oordelende geest, maar met je wijsheidsgeest. Overweeg alles en neem alleen dat aan waarvoor je zelf verantwoordelijkheid kunt nemen' Boeddha
Ik zag de mensen in de straten, hun armoe en hun grauw gezicht, - toen streek er over de gelaten een luisteren, een vleug van licht.
Want boven in de klokketoren na t donker-bronzen urenslaan ving, over heel de stad te horen, de beiaardier te spelen aan.
Valerius : - een statig zingen waarin de zware klok bewoog, doorstrooid van lichter sprankelingen, Wij slaan het oog tot U omhoog.
En één tussen de naamloos velen, gedrongen aan de huizenkant stond ik te luistrren naar dit spelen dat zong van mijn geschonden land.
Dit sprakeloze samenkomen en Hollands licht over de stad Nooit heb ik wat ons werd ontnomen zo bitter, bitter liefgehad.
Ida Gerhardt (zie voor I.G ook.:Pasen)
------------
Adriaen Valerius werd tussen 1570 en 1575 in Middelburg geboren en overleed in Veere op 27 januari 1625. Hij was notaris en later burgemeester van Veere. Hij schreef ook geuzenliederen, die na zijn dood, met een aantal andere door hem bewerkte liederen, werden uitgegeven als de Nederlandtsche Gedenck-clanck. Ze staan bekend alsde z.g. vaderlandse liederen.
O Heer, die daar des hemels tente spreidt
en wat op aard is hebt alleen bereid, het schuimig, woedig meer kondt maken stille en alles doet naar uwen lieven wille, wij slaan het oog tot U omhoog, die ons in angst en nood verlossenkondt tot aller stond, ja zelfs ook van de dood.
Als gij, o vrome ,dikwijls hebt gesmaakt, vermaakt u nu vrij, dat t uw harte raakt! Looft God den Heer met zingen ende spelen en roept vrij uit tezaam met luider kelen:
Had ons de Heer - Hem zij de eer - alzo niet bijgestaan, wij waren lang - ons was zo bang - al in den druk vergaan!
Alan Wilson Watts werd op 6 januari 1915 geboren in het stadje Chislehurst in Kent, Engeland.
In 1938 ging hij naar de V.S., waar hij op 16 november 1973 in Californië stierf.
Hij was autodidact en vooral in de jaren 60 bekend als filosoof, schrijver, spreker en expert op het gebied van oosterse filosofieën en denkwijzen.
* * * Laten we ons het universum voorstellen als een gigantische rorschachvlek, waarvan de werkelijke betekenis niet in woorden is uit te drukken. Op deze vlek projecteren we de fantasieën van onze persoonlijkheid, doelstellingen, geschiedenis, religie, wetgeving, wetenschap en evolutie en zelfs ons primaire overlevingsinstinct. En deze projectie maakt op haar beurt deel uit van het gebeuren.
* * * Voortdurend leven in de verwachting dat de hemel op komst is, is leven in de hel van opperste frustratie. Het ik leeft op de omtrek van de cirkel rond het ware Zelf en frustreert zichzelf met nutteloze zoektochten op die perifere lijn. Het koninkrijk der hemelen is te vinden in het centrum.
* * * Derhalve is het aanvaarden van het feit dat alles komt en gaat een absolute voorwaarde voor vrijheid.
G.Vertogen is oud-hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen wil dit jaar lezingen en discussies houden over het onderwerp God. Men hoopt hiermee een antwoord te krijgen op de vraag of geloof en wetenschap elkaar te allen tijde uitsluiten, of soms kunnen samengaan. Vertogen schreef hierover een artikel in het dagblad Trouw: Wetenschap is ook geloof, net als God. Daarin las ik o.a.het volgende :
Waarom iets is, is een vraag die ons al sinds mensenheugenis kwelt. Volgens de natuurwetenschap is dit raadsel opgelost met de oerknal. Toeval heeft onze kosmos als oerknal verwekt uit niets. Er was toeval en strijd om het bestaan met overleven van de sterkste. Maar de vraag wordt ook beantwoord, op een andere manier, nl. met de twee scheppingsverhalen uit het bijbelboek Genesis, waarin alles wat bestaat toegeschreven wordt aan God.
De KNAW impliceert dat wetenschap gepaard gaat met zinnig denken en geloof niet. Maar de wetenschap kan niet ontkennen dat geen zinnig mens iets gelooft, tenzij hij eerst denkt dat het geloofwaardig is.
Verschijnselen vormen onze wereld. Wij scheppen ze niet, maar ze doen zich aan ons voor. Hun manifestatie is onverklaarbaar. Een natuurwetenschappelijke theorie beschrijft reproduceerbare verschijnselen op grond van een aantal wetten. Dit zijn onbewezen stellingen die al dan niet voor geloofwaardig gehouden worden. Natuurwetenschap is ten diepste gegrond op niet weten, dus op geloof. Het verhaal van de oerknal, evenals het ontstaan van de mens uit de oersoep via de evolutie, is niet met experimenten te reproduceren. Het is niet mogelijk een wetenschappelijke status te verlenen aan het toeschrijven van de menswording door natuurlijke selectie, mutatie en een voldoende lange tijdsduur, omdat ze niet experimenteel toegankelijk is. Ook het argument van gevonden fossielen snijdt geen hout, want de fossielen vertellen geen verhaal aan de mens, maar de mens vertelt een verhaal over de fossielen.
De conclusie is onontkoombaar: ook het wetenschappelijke scheppingsverhaal is een geloofsverhaal. Er valt niet te bewijzen dat God al dan niet bestaat. Wie om een bewijs van Gods bestaan vraagt, bewijst daarmee alleen dat hij niet gelooft. Het enige waarop valt te wijzen is dat mensen ervaringen hebben opgedaan die ze duiden in aannames als een theorie van alles of God. God is een keuze, net als een theorie van alles.
Ida Gerhardt werd op 11 mei 1905 in Gorcum geboren en overleed in Warnsveld op 15 augustus 1997. In haar gedichten speelt het Hollandse landschap, en speciaal het rivierenlandschap, waar zij haar jeugd doorbracht, een grote rol.
Pasen
Een diep verdriet dat ons is aangedaan kan soms, na bittere tranen, onverwacht gelenigd zijn. Ik kwam langs Zalk gegaan, op Paasmorgen, zéér vroeg nog op den dag. Waar onderdijks een stukje moestuin lag met boerse rijtjes primula verfraaid, zag ik, zondags getooid, een kindje staan. Het wees en wees en keek mij stralend aan. De prille regen had het 's nachts gedaan: daar stond zijn doopnaam, in sterkers gezaaid.
Samenvatting van het artikel: Eerherstel voor het Koninkrijk, door de Leidse nieuwtestamenticus H.J. de Jonge in H.N.Magazine, 26 april 1997.
Dat de rehabilitatie van Jezus door God de oudste opvatting van Pasen is geweest, blijkt uit historisch onderzoek. Sinds de tweede eeuw voor Christus kwam bij bepaalde goepen joden de opvatting voor, dat rechtvaardigen die ten gevolge van hun trouw aan God de dood vonden, door God gerehabiliteerd werden ,doordat hij hen kort na hun dood in een nieuw leven in de hemel deed opstaan. Joodse volgelingen van Jezus waren overtuigd, dat hij de dood had gevonden als gevolg van zijn trouw aan God. Daarom waren ze er ook van overtuigd, dat God hem bij zich in de hemel had opgewekt en in het gelijk gesteld. Ze gingen er vanuit dat God Jezus niet in de dood kon hebben gelaten. De gedode werd door God opgewekt. Maar de ontferming van God strekte zich in zulke gevallen niet alleen uit over de vermoorde persoon, maar ook over degenen die met hem geestelijk nauw verbonden waren. God had wel redenen om kwaad op deze mensen te zijn, omdat ze hem in hun gedrag ongehoorzaam geweest waren, maar de dood van een vertegenwoordiger uit hun groep stilde Gods toorn. Dát is wat ook 'de verzoening' wordt genoemd. De eerste christenen hebben geloofd dat zij deelden in de gunst waartoe God door Jezus' dood bewogen was. maar in deze opvatting is Gods verzoening met Jezus' volgelingen een afgeleide van zijn ontferming over Jezus zelf en had een ondergeschikte plaats ten opzichte van de opstanding van Jezus.Gesanctioneerd was achteraf wat Jezus bij zijn leven had geleerd en gepredikt. Jezus' prediking is volgens velen, ook volgens de nieuwtestamenticus H.J. de Jonge, goed samengevat in Marcus 1:15: 'De tijd is gekomen. Het Koninkrijk van God breekt aan. Zuiver uw leven'. Volgens zijn volgelingen verdiende deze prediking van Jezus voortgezet te worden.
Wie Pasen viert, onderschrijft daarmee Jezus' boodschap 'het koninkrijk van God breekt aan'. De vroegste geschiedenis van de kerk laat zien dat in het begin deze boodschap de hoofdzaak van de christelijke prediking was.
De schrijver Gerard Reve werd geboren als Gerard Kornelis van het Reve op 14 december 1923 in Amsterdam. Vanaf 1993 woonde hij in België in Machelen-aan-de-Leie. Hij overleed 8 april jl. op 82-jarige leeftijd in Zulte. Op 23-jarige leeftijd werd Reve bekend met zijn debuutroman De avonden (1947). Hij was een controversieel figuur, bewonderd en verguisd, door zijn beschrijving van homoseksualiteit, religie en dood. Voor zijn werk kreeg hij verschillende prijzen. In 1998 werd hij Commandeur in Orde van de Nederlandse Leeuw. Zaterdag wordt hij begraven in zijn laatste woonplaats Machelen-aan-de-Leie.
Dagsluiting
Eigenlijk geloof ik niets en twijfel ik aan alles, zelfs aan U.
Maar soms, wanneer ik denk dat gij waarachtig leeft, dan denk ik dat Gij liefde zijt en eenzaam en dat in zelfde wanhoop Gij mij zoekt, zoals ik U.
-------------
"De Dood is het mooiste onderwerp dat er bestaat, want hij laat de mens nooit in de steek; je kunt altijd op hem blijven rekenen." Gerard Reve
Jacqueline van der Waals werd op 26 juni 1868 geboren in Den Haag en overleed op 29 april 1922, op 54 jarige leeftijd, in Amsterdam aan maagkanker. Haar onderwerpen waren vooral, de natuur, de verhouding tot God en de dood. Vaak gaan haar gedichten over haar twijfel en doodsaanvaarding. Pas na haar dood werden haar gedichten echt bekend.
Gerrit Manenschijn (1931) is theoloog, filosoof en ethicus. Hij verwierf bekendheid door zijn indringende studies over de filosofie en ethiek van Thomas Hobbes, Adam Smith, Immanuel Kant en John Rawls.
Religie en haat De Amstelveense ethicus en theoloog Gerrit Manenschijn heeft een boek geschreven getiteld Religie en haat. Over religieus gemotiveerd terrorisme. Hij bestudeerde daarvoor de koran, de bijbel en de joodse tenach (het bijbelse Oude Testament). Sinds de 11e van den 9e 2001 heeft hij zich in dit onderwerp verdiept en vraagt hij zich af of in de islam meer explosief materiaal zit dan in andere religies. In zijn boek heeft hij ongeveer gelijke teksten over haat en vijandschap uit de koran en de bijbel naast elkaar geplaatst en daarmee komt hij tot de conclusie dat ze beide niet voor elkaar onderdoen.
Naast de bijbeltekst van Psalm 3:8 bv. zet hij Sura 47 uit de koran. In Ps. 3:8 staat : Sta op, Heer, en red mij, God, sla mijn vijanden in het gezicht, breek de tanden van de wettelozen. In Sura 47: Wanneer u een ontmoeting hebt met hen die ongelovig zijn, houwt dan in op hun nekken. En wanneer u onder hen een bloedbad hebt aangericht, bindt hen dan in de boeien.
Een ander voorbeeld, waarin de teksten wel heel erg op elkaar lijken, staat in het bijbelboek Deuteronomium 19: 21 en Sura 4 en 5. Deuteronomium 19:21: Heb geen medelijden en eis een leven voor een leven, een oog voor een oog, een tand voor een tand. ( Exodus 21: 23 24: Dan geldt: een leven voor een leven, een oog voor een oog, een tand voor een tand, een hand voor een hand, een voet voor een voet, een brandwond voor een brandwond, een kneuzing voor een kneuzing, een striem voor een striem). In Sura 4 en 5 lezen we: Wie iets slechts doet, hem wordt vergolden wat hij heeft gedaan .. Leven om leven, oog om oog, neus om neus, oor om oor, tand om tand.
Manenschijn is van mening dat elke wereldreligie wel iets van geweld in zich heeft. Er is echter een fundamenteel verschil. In het christendom is er niet alleen het gebod van de naastenliefde, maar ook de liefde tot de vijand.(Matthëus 5: 43) waarin staat: U hebt gehoord dat er gezegd is: U moet uw naaste liefhebben en uw vijand moet u haten. Maar ik zeg u: Hebt uw vijanden lief en bidt voor wie u vervolgen, opdat u kinderen bent van uw Vader in de hemel. En deze vijandliefde, zegt Manenschijn, betekent het respecteren van de rechten van de vijand volgens de regel van de wet. Het is geen geweldloosheid, maar het hanteren van een conflictvermijdende strategie in een wereld die getekend wordt door oorlog en geweld.
Twee reizende engelen stopten om te overnachten in het huis van een rijke familie. De familie was niet zo beleefd en men liet de engelen overnachten in een koude kelder, in plaats van het gastenverblijf van hun landhuis. Toen ze hun bed opmaakten op de koude vloer, zag de oudste engel een gat in de muur en repareerde het. Toen de jongste engel dat zag, vroeg hij waarom hij dat deed. De andere engel antwoordde: Het is niet altijd wat het lijkt.
De volgende dag vertrokken zij en s nachts vroegen ze logies bij het huis van een erg arme, maar gastvrije boer en zijn vrouw. Nadat ze het kleine beetje voedsel dat in huis was, met het echtpaar hadden gedeeld, mochten ze in hun bed slapen, opdat ze een goede nachtrust zouden hebben. Toen ze de volgende dag wakker werden, troffen de engelen de boer en zijn vrouw in tranen aan. De enige koe die ze hadden lag dood in de wei en dat was hun bron van inkomsten. De jongste engel was woedend en vroeg aan de oudere engel waarom hij dit had laten gebeuren. De eerste man had alles en toch hielp je hem. Deze familie had weinig tot niets, maar was bereid alles te delen en toch laat je hun koe doodgaan. De oudere engel antwoordde: Het is niet altijd wat het lijkt. Toen we in de kelder van het landhuis waren, zag ik door het gat dat er goud verstopt lag. Omdat de eigenaar zo van hebzucht vervuld was en niets van zijn rijkdom wilde delen, heb ik het gat dichtgemaakt, zodat hij het goud nooit zal vinden.
Toen we vannacht in het bed van de boer sliepen, kwam de engel des doods om de vrouw op te halen. In plaats daarvan gaf ik hem de koe. Het is niet altijd wat het lijkt.
Menno Rougoor is vrijzinnig, vanwege de mogelijkheid voor iedereen om het geloof op zijn of haar eigen manier te beleven, zonder dogmas. Hij is predikant en voorzitter van de Predikantenvereniging van de Vrijzinnige geloofsgemeenschap NPB en docentaan de Theologische opleiding te Bilthoven in Nederland.
Menno Rougoor houdt in zijn bijdrage in een boek van W.B.Drees, Een beetje Geloven (1999), een pleidooi voor universele religie. Ik haal hier een paar gedeelten aan die mij de moeite waard lijken om nog eens nader te overdenken.
Hij vergelijkt de eenheid van religies met de regenboog. Eén lichtstraal van de zon breekt zich tot zeven verschillende kleuren. Het ene goddelijke licht breekt zich in onze werkelijkheid tot de kleurenrijkdom van diverse religies en levensbeschouwingen. Deze veelkleurigheid is een uitstraling van God als lichtbron. Deze religieuze regenboog is voor hem een ideaal.
De pogingen die tot nu toe zijn gedaan om grote inzichten uit de diverse bestaande religies samen te brengen, hij denkt daarbij aan de bahaíreligie en de soefibeweging, bleven slechts zeer marginale verschijnselen op de religieuze wereldkaart. Aan de bestaande overvloed van religies hebben zij er alleen nog twee toegevoegd. Het gaat hem er ook niet om om een heel nieuwe wereldreligie te construeren met behulp van elementen uit de bestaande religies, maar dat de mens zich bewust openstelt en laat beïnvloeden door de inzichten van andere tradities. De bijzondere kracht van het beeld van de regenboog is, dat het je in een flits doet beseffen hoe beperkt en relatief je eigen religieuze traditie is en je tegelijk ook doet verlangen om jezelf te verrijken met de schatten uit andere tradities. In de loop van de wereldgeschiedenis zijn er af en toe heel bijzondere lichtbrengers van de mensheid geweest zoals, achtereenvolgens: Krishna, Mozes,Boeddha, Lao-tse, Socrates, Christus, Mohammed.
Van niemand zou de schrijver durven zeggen Hij is het licht der wereld. Zoals nu het licht van de zon zich breekt tot zeven verschillende kleuren, zo straalt er ook een gebroken goddelijk licht uit deze verschillende figuren.
De heilige boeken van al de bijbehorende religies bieden evenveel, en weer heel andere waardevolle stof tot overdenking.
