Over Ruimte en Tijd

‘De dingen staan in een kamer, de kamer is een huis, het huis staat in een stad, kortom, het gegeven is de ruimte, die zelf niet op deze wijze grijpbaar voor handen is. In de ruimte worden drie, loodrecht op elkaar staande richtingen onderscheiden: lengte, breedte en hoogte.

De ruimte met haar drie dimensies betekent op zichzelf nog geen echte werkelijkheid. Het starre beeld van de foto moet tot film worden, de tijd moet erin springen als een nieuwe, maar andersoortige diepte. Beweging is pas mogelijk daar, waar zowel ruimte als tijd gegeven is.

Kenmerkende verschillen tussen ruimte en tijd zijn onder meer, dat de tijd slechts één dimensie heeft, lineair is, en voorts dat men in de ruimte heen en weer, voor- en achteruit kan gaan, in de tijd echter niet. Stelt men de tijd voor als een stromen, dan kan men de tijd onomkeerbaar noemen.

De grote filosoof Immanuel Kant werd getroffen door de onmogelijkheid ruimte en tijd weg te denken. Men kan ieder voorwerp wegdenken, zelfs de hele wereld, maar zonder de ruimte zijn de dingen ondenkbaar. En zo kan men ook wel de verschijnselen uit de tijd wegdenken, maar niet de tijd zelf. Daarom zijn ruimte en tijd onmisbare vóórwaarden tot de waarneming van de objectieve werkelijkheid. Ruimte en tijd zijn daarbij geen concrete zaken, maar de structuren, de vormen waardoor de mens deze wereld waarneemt.

Allereerst blijkt uit de ontwikkeling van de hedendaagse natuurwetenschap, dat ruimte en tijd steeds meer één geheel vormen. Bij tijdsbepaling en de beschrijving van de ruimte speelt het licht een grote rol. Daar komt dan ook de belangrijkste rol van de waarnemer om de hoek kijken. De relativiteitstheorie leert geenszins een relativisme, wel een tijdbepaling, die samenhangt met de plaats van de waarnemer.
Tijd hangt nauw samen met waarnemend bewustzijn.’

Uit het boek Filosofische Oriëntatie van Prof.C.A. van Peursen

Cees (Cornelis Anthonie) van Peursen werd op 8 juli 1920 in Rotterdam geboren en overleed op 19 oktober 1996. Hij was filosoof en theoloog en tegen de scheiding tussen orthodox en vrijzinnig. Van Peursen heeft in vijftig jaar tijd, tussen 1948 en 1996, een veertigtal boeken geschreven.

25-05-2007, 11:27 geschreven door Postduif

Zondagmorgen

Het licht begint te wandelen door het huis
en raakt de dingen aan. Wij eten
ons vroege brood gedoopt in zon.
Je hebt het witte kleed gespreid
en grassen in een glas gezet.
Dit is de dag waarop de arbeid rust.
De handpam is geopend naar het licht.

Ida Gerhardt
zie ook 16 april 2006, Pasen

20-05-2007, 00:00 geschreven door Postduif

Atman

Koning Janaka vroeg aan de wijze Yajnavalkya: ”Wat is het licht van de mens?”
“Hij heeft het licht van de zon, o koning”, antwoordde Yajnavalkya.
“Bij het licht van de zon zit hij neer, gaat hij rond en doet zijn werk.”
“Maar wanneer de zon onder is, wat is dan het licht van de mens?”, vroeg koning Janaka.
“Dan is de maan zijn licht; bij het licht van de maan zit hij neer, gaat hij rond en doet zijn werk.”
“Maar wanneer de zon onder is en de maan is ook onder, wat is dan het licht van de mens?”
“Dan is het vuur zijn licht”, antwoordde Yajnavalkya.”Bij het licht van het vuur zit hij neer, gaat hij rond en doet zijn werk.”
“Maar wanneer de zon en de maan beide onder zijn en het vuur is uitgedoofd, wat is dan het licht van de mens?”
“Dan is de spraak het licht; bij het licht van de spraak zit hij neer, gaat hij rond en doet zijn werk. Daarom, o koning, wanneer iemand zelfs zijn eigen hand niet meer onderscheiden kan en er klinkt een stem, dan gaat hij recht daarop af.”
“Maar wanneer zon en maan beide onder zijn, het vuur uitgedoofd is en de spraak is verstomd, wat is dan het licht van de mens?”, vroeg koning Janaka.
“Dan is de Atman zijn licht”, antwoordde Yajnavalkya. “Bij het licht van de Atman zit hij neer, gaat hij rond en doet zijn werk.”
“Wat is de Atman?”
“Dat is de geest, een kracht die zetelt binnenin de mens en die hem verlicht.
  
uit: Upanisjaden (heilige Hindoegeschriften)

11-05-2007, 00:00 geschreven door Postduif

Nederland op zijn breedst

Het zit hem echt niet in couscous
in kousenband of spruiten.
Door wat je eet en lekker vindt,
val je er heus niet buiten.

Het zit ook niet in je haar,
je huidskleur of je ogen.
Dat is gewoon niet van belang,
als mensen elkaar mogen.

Het zit hem niet in veel verstand,
of goed getrainde spieren.
Of je aan Kerst en Pasen doet,
of suikerfeest wilt vieren.

We kunnen heel verschillend zijn
en toch in vrede leven.
Het gaat er om of jij en ik,
elkaar de ruimte geven.

Het zit hem in één enkel ding,
of wij elkaar vertrouwen.
En of we samen met elkaar.
aan ‘Vrede’ willen bouwen.

(auteur onbekend)

04-05-2007, 14:58 geschreven door Postduif