Het schijnt dat de oude groote hofstede een overblijfsel dier heerlijkheid is of dezelve vervangt
Burgemeesters 1799
of Maire de Rolleghem
In 1769 werd te Moorsele Constantin France Vandermeersch geboren, hij trad in het huwelijk met Marie Theese Everaert en woonde op de plaatse. Hij bleef burgemeester en wierd lid van den Provincieraad, en stierf in 1849.
Van 1849 tot 1866
De zoon Constantin Vandermeersch
Van 1866 tot 1870
Joseph Warrot hij gaf onmiddelijk ontslag en August Herbau was dienst doende burgemeester.
Fonds D’Ennetieres: de herberg van weduwe Joos Parent.
Monografie van Rolleghem: blz. 38 een herberghe met diversche woonsten die toebehoorde aan weduwe J. Parent
Fonds D’Ennetieres: 2497 (1764): * de herberg van weduwe Jan Baptiste du Boccage. * de herberg van Joost Parent.
Bruine pakken I 6173 (Dat. Van 1779) : liste ende declaratie van alle herbergen ende brandewinhysen in de parochie van rollegem.
Op de plaetse ende syn gebeurte: -Frans Hoornaert proprietaris en de gebruijcker vande herberg hebbende vooruyt hang Beert het “ Schepenhuys “ met…
Petrus Joseph Messian gebruyckt de herberghe genaemt “de Swaene, wesende heel oud.
De weduwe Pieter Barbe gebruyckt de herberghe ende brauwerie, heeft vooruyt hang beert volgens het denombrement deser prochie “ Het Schaek”
Antoine Florin gebruyckt een woonhuys als eenen winkel ende vercoopt genevre.
Antoine Delmarcke gebruyckt een huys als eenen winkel ende vercoopt genevre.
Canton van Tombrouck: Pierre Merchier gebruyckt een woonhuys als herberghe, wesende geheel oud vercoopt bier, win ende brandewin.
Frans Labarre gebruyckt een woonhuys als winckel ende vercoopt genevre;
Canton genaemt den Forest: Jean Bapt. Brou gebruyckt een hofstede ter instantie van herberghe ende vercoopt bier, ook win ende brandewin.
Langs de binnestraete commende van St-Anne naer luigne: Cornelis Tilleux gebruyckt een herberhge genaempt “D’ oude Lante’ wesende geheel oud, vercoopt bier, win en brandewin.
Guillaume Nolet gebruyckt een herberghe genaempt “ De Nieuwe Lante” commen zuid van d’erve “d’oude Lante “ gebouwt ten jaere 1766
Vercoopt bier win en brandewin.
Schepenhuys: Leiegouw 1965 blz. 8: herbergen in de Kasselrij Kortrijk in 1779.
Een eerste groep herbergen wordt gevormd door de schepenhuizen of wethuizen, soms ook stadhuizen geheten, waar de schepenen van de parochiën of van heerlijkheden vergaderden, om hun bestuurs- en rechterlijke aangelegenheden te bespreken. Het kwam ook voor dat het schepenhuis afwisselend in twee of meer herbergen gevestigd was. De naam “het wethuys” of “Schepenhuis” verving in verscheidene gevallende oude naam van de herberg.
In Hongarije wierpen trouwlustige meisjes op oudejaarsavond week gekookte erwten tegen de wand; wier erwt bleef kleven, zou komende jaar trouwen.
En hier in Vlaanderen trof men in de 18de eeuw nog wel paartjes aan die met erwten tussen de lakens hun eerste liefdesnacht beleefden.
Erwten zijn volgens de volksgeneeskunde een afdoend middel tegen wratten. Middeleeuws is wellicht het wassen van kinderen met erwtenafkooksel tegen de mazelen.
Of nog, wanneer men op Goede Vrijdag erwten at bleef men van koorts gespaard.
Kiespijn kan men kwijt door op het kerkhof erwten stuk te bijten.
In de middeleeuwen was het urineren op een zakje erwten dat daarna in de schouw werd opgehangen, een remedie tegen geelzucht.
Hildegarde van Bingen schreef dat erwten eten de longen belast. Zieken en zwakken werden dan ook het verbruik van erwten afgeraden.
Erwten worden voorgeschreven in het dieet voor mensen met bloedarmoede en voor herstellende. Ze bevorderen de spijsvertering en reinigen de ingewanden.
Sagen vertellen ons dat erwten een geliefd gerecht is voor dwergen en Kabouters.
Een peul met 9 en 10 erwtjes bezit een magische kracht. In den tijd werd een dergelijke peul door een huwbaar meisje boven de huisdeur gelegd. De eerst binnen getreden man zou dan haar toekomstige zijn of tenminste de naam van haar geliefde openbare.
Thuis blijven en voor de kinderen zorgen was het ergste wat een man in dien tijd kon overkomen. Tussen de jaren 1500 en 1800 was het voor de vrouw onmogelijk en ongehoord om zelf amoureuze initiatief te nemen. Zedig, kuis en afwachten is het huwbaar meisje, en naast het goede voorkomen zijn er toch enkele vaardigheden voor de vrouw van belang: goed kunnen zingen, luit of klavecimbel spelen, dansen en kaartspelen, dat alles kan de aantrekkelijkheid vergroten. Ze moesten natuurlijk maagd blijven tot aan het huwelijk, maar in de realiteit pakte dat vaak anders uit.
Pas rond 1870 komt wit als bruidskleed in de mode. Het populairste geschenk als teken van onderlinge trouw waren ringen. Huwelijksgeschenken varieerden van een nachtpot tot prachtige gegraveerde glazen.
Tot slot nog dit, het was niet al pret wat de trouwklok sloeg, soms waren er voor de huwelijksnacht dikke tranen geschreid van de bruid, doch kon men het relativeren zoals in dit schrift: “Nu Schreyt de bruyt, nochtans ik wedde, sy sal weder lachen, als sy is te bedde”.
De tekst die werd geschreven over de Sint Antoniusfeesten is NIET geschreven door de Folklore nu de rollofeesten.
Bij deze wil ik dit even recht zetten dat het iemand van rollegem is die blijkbaar veel weet al dan niet correct.
Dus als die man iets schijft gelieve hem aan te spreken ondanks hij de rollo er uitdrukkelijk bij betrekt hebben wij er niets mee te maken.
Ik geef u trouwens volledig gelijk wat u reactie betreft
Met vriendelijke groeten
Schepens Mickel
Voorzitter vzw folkloreraad
En ook hij had gelijk!
Wat wij toen niet wisten dat de parochiezaal geen eigendom was van de parochie.
En dat ze zou in erfpacht gegeven worden.
Terug naar de oorsprong.
Er was frustratie, hadden we dat allemaal geweten dan hadden we zeker toegepast wat de “ Bolhoeden” deden, den helft voor de Folkloreraad en den anderen helft voor de parochie.
Monografie van Rolleghem: blz. 55: de hofstede van Louys Hanecourt droeg de naam: de helle.
Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oud sak: 1202 (1650) blz. 255: n° 58: palende met de zuidzijde jegens ’t hellestraetken ende noordzijde jegens Michel Roose bontstick
Leiegouw XVIII 1976: blz.240: het pachtgoed te Helle
Germ. Haljo, F. “dieper gelegen plaats”. Naam van talrijke moerassen. Verwant met ‘Halu’ (ohd. Ana-hal) = afhellende. Reeds in Germ. Tijd verbonden met het volksgeloof; later verschristelijkt tot het huidig begrip ‘Hel’ (Gys.I, 470) Mansion (O.G.Naamk.): helde, hellend of helling, vgl. Hald.
Een adj. Haldia is van elders onbekend, terwijl hald- (ohd.halt; ags. Haeld, nijgend) goed gestaafd is. Ook in het ohd. Halde Mnl; halde “abhangende stelle” de umlaut afwezig. Naar vb. bij Forsteman E., altdeutsches Namenbuch, II, I, 1334, 1358 zullen echter ook held-vormen bestaan hebben.
Lind. (Asse): Helle n°316 Het stuk ligt op een helling vandaar de naam.
Poll. Hen. Hellestuk, 17de eeuw (St. Mestd. 145, 39) ……. Twee stukken land in den Hooge Dyker; Mnl. Graf, doodenrijk, of (uit en naastheld) helling, diepte.
Ook als persoonsnaam terug gevonden: Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk door Frans Debrabandere blz. 183 n° 706: helle (Van der): in Kortrijk: 1355; Jan van der Helle H 77
Oud sak: 860 Registre des fiefs et arrieres fiefs tenu du chat. De Courtray folio 445: daar wordt het heerschip bij Tombrouck vernoemd in eigendom van Pieter Adin. (in 1502)
Monografie van Rolleghem: blz. 51: het achtste achterleen van de heerlijkheid van Mosscher-Ambacht was “theerschip by Tombrouck”
Ook trouwen met den tekst in goede in kwade dagen lezen we vanuit de gazette, zette voor sommige heren een danige bekommernis dat ze zelfs kuisheidsgordels bedachten. Deze dingen werden aan de vrouwen opgelegd om bij een lange afwezigheid van de brave man of vriend “onaangeroerd” te blijven. Dat “ding” was dus een beveiligingsmiddel tegen overspelige “inbraak”
Het object bestaat uit een in leder of smeedijzer gemaakte lendengordel, die voorzien was van wel bepaalde al dan niet versierde openingen voor de dagelijkse behoeften. Het instrument in kwestie werd met behulp van een kogelhangslot beveiligd, waarna de man met een gerust gemoed vandoor ging.
Dit object zou rond het jaar 1400 uitgevonden zijn in Italië, vandaar de benaming Florentijse gordel.
Ook heel wat sprokkelingen rapen over vruchtbaarheid uit onze gazetten, onder ander: dat in de Haute Marne mag een schotel dorperwten op een huwelijksmaal niet ontbreken. Het gebruik zou zijn oorsprong hebben in de Keltische vruchtbaarheidssymboliek, waarbij “erwtenkorrels” voor “ sperma” staan. In Duitsland behoren erwtenschotel in 1274 tot het bruidsmaal, want het zou de vruchtbaarheid aanzwengelen.
Korrels werden over het bruidspaar uitgestrooid, wat wel eens vergezeld ging van de niet mis te verstane wens van “ Geluk en rijke kinderzegen”.
Op Goede vrijdag was een oud gebruik dat men met een zak erwtenkorrels tegen de stam van de fruitbomen te slaan. En met kerstnacht liet men de hoenders erwten pikken, want ze zouden meer eieren leggen.
De Peulerwten werden in verband gebracht met het liefdesspel. Het genot van deze culinaire gewaardeerde groente werd spreekwoordelijk met minnelust vergeleken. Zo zegt een spreekwoord: “ Groene peulen en jonge vrouwen is een zachte spijze om te verdouwen”.
Monografie van Rolleghem: bevond zich ten noorden van de kerk: zo hadden we de Bellegemstraat, W de Kortrijkstraat/Kannestraat.
Fonds D’Ennetieres: cfr. 2400 (1764) Situering op plan.
P. Boncquet: Heerlijkheid en Leen in de roede van de dertien parochies, blz. 129: het punt waar dit leen zich bevond stond waarschijnlijk onder de bevolking bekend als “ Te Dry Eecken” of bij de drie eiken. Een duidelijk herkenningspunt in het landschap was hier opnieuw bepalend bij de benaming van het leen.
Bruine pakken I 6541: een leen en heerlichede genaemt drie eecke gelegen te Rolleghem, wat noord van de kerk. (1782)
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 5, blz. 596: een heerlijkheid waarvan het fonsier te Roeselare, zich strekkende in verschillende gemeenten; o.a. ook te Rollegem.
Daar vinden we hazel terug dat een nu niet meer gebruikelijk woord voor “Hazelaar” was
Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven … f°, n° 17: stick landt ende meersche ghenaemt ’t hanghende stick palende metter oostzijde jeghens ’t halfstick van Jan en Willem Vanderplancke metter zuytzijde jeghens Jan vanderplancke nederste moraelstick, metter westzijde jeghens Willem langhemeersche, ende metter noortzijde jeghens zijn zelfs perboomstick.
Een stuk grond dat omlaag gericht is, dat neerhangt, dat op een glooiing of op een helling ligt. (Woordenboek der Nederlandse taal, deel 5 blz. 2066)
Scabinale II n 430: blz. 151 n 13: palende oost Jan de Crydenare, zuid den boomgaert van Maarten Vandenbussche en Nicolays Fleurkin, west ende noort zijn zelfde lant.
Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichende van Moorenackere op diversche gronden van erfven daer afgehouden die ligghen in de prochie van Curtrycke. 1601 p., n° 16: Willem Vanderplancke lants ghenaemt ’t Alfbundere pallende metter oostzijde jeghens Pieter Vanderplancke langhemeerschelken ende zijn zelfs meersch, metter zuytzijde jeghens zijns moraelmeersche, metter westzijde jeghens P. Vanderplancke moraelbusch, ende metter noort zijde jeghens pieter vanderplanckens lant.
Zo genoemd naar de uitgestrektheid van het land nl. in dit geval een half bunder groot.
Ook vanuit mijn gazette kan ik meespreken over de ooievaar.
Kindertjesboom en ooievaar, kool en geboorteschip zijn symbolische voorstellingen die het in de verruimde geboortegrafiek het nog steeds doen. Zoethoudertjes voor kleine vraagstaartjes zijn het allang niet meer. Onze kleuters weten reeds best dat het kindje uit moeders buik groeit. Vroeger in mijn tijd kwamen uit de kool. Jongens uit de rode, meisjes uit de witte kool. In het Limburgse kwamen ze naar het schijnt uit de koolmijnen evenals in het Luikse. Aan de kust en langs de waterwegen kwamen ze per kinderboot. Maar de kinderbrenger bij uitstek dat was de ooievaar. Afgebeeld met in zijn snavel een doek waarin hij de baby vervoerd. Het zou zo ontstaan zijn rond het einde van de 18de eeuw in Duitsland en bij ons overgewaaid begin de 19de eeuw. Ooievaar, lepelaar, lepeldief breng ons kindje in de wieg.
De verbeterde communicatiemiddelen zorgden ervoor dat ook trein, wagen en vliegtuig de kindjes konden meebrengen.
Het geslacht werd sinds de oudheid bepaald volgens het gedrag van de moeder. Naargelang de vrouw rechts of links draagt is het een jongen of een meisje. Men trachtte zelfs het geslacht van het kind bij de geslachtsgemeenschap te beïnvloeden. Zo moest de vrouw haar linkerheup iets hoger houden als men een jongen wilde. Een kindje bij nieuwe maan verwerkt, zou volgens het volksgeloof gegarandeerd een meisje zijn. Wilde men absoluut een jongen dan zei men al gekscheren “ ge moet te bed gaan met de laarzen aan de voeten”, of “ ge moet u muts aanhouden”. De familie welke een meisje wilde beloofden en indien de wens vervuld was , dat hun dochter zeven jaar blauw zou gekleed worden. En dan was nog de proef met de zoutkorrel. Men hield een zoutkorrel tegen den tepel van de aanstaande moeder. Indien het zout niet smolt, mocht ze een jongen verwachten.
Het gezegde dat iemand “ heet gebakerd is” herinnerd aan de bakermat of –mand, waarin moeder en kind konden plaatsnemen en dicht bij het haardvuur kon worden geschoven. De vuurmand kwam later en was voorzien van een rooster waarop kolen werden gelegd. ( de bakermat is gemaakt van stro en kertelen van gekloofde bramen en ze is gevlochten volgens de wereldwijd bekende spiraaltechniek.) In de 18de eeuw moest de bakermat het afleggen tegen het vuur- en luiermand of het laag bakerstoeltje met hoge rugleuning.
De vroedvrouw was eerst louter uit hulpvaardigheid, later tegen betaling. Van een opleiding was er zeker geen sprake, er golden wel speciale regels. Zo moest de vrouw zelf kinderen gebaard hebben. Ze mocht zich zeker niet bedrinken. Het beroep had eerder een slechte reputatie, doch keek iedereen in het dorp met ontzag naar haar op. Men noemde haar de “ vroede” de wijze vrouw. Ook gebruikte men “ vroemoer” of nog “goede vrouw” of kortweg “moer” .
Het gebruik van geboorte kaartjes zou ontstaan zijn in de eerste helft van de 19de eeuw. Aanvankelijk kwamen ze allen voor in het Frans. De Nederlandstalige verschenen pas vanaf 1900. Het oudst bekende dateert uit 1846. Tot 1928 bleven beperkt tot een gedrukte tekst geboorteaankondiging, later duiken motieven op. Het is pas vanaf 1950 dat de namen van de peter en de meter vermeld worden samen met de kraaminrichting.
Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 4, blz. 800: een stuk land, Overleie, te Rolleghem.
Woordenboek der Nederlandse taal deel 5, blz. 469 de goudberg: znw m, mv. en.
Uit: goud in de eerste betekenis nl. de stofnaam, de delfstof, het voornaamste der edele metalen.
Berg: berg waarin goud gevonden wordt. Vb. “Het Gout also het uyt de Gout-berghen comt sonder dat het int minste verwrocht of versmolten is” ., O-I en W.I. voyag. 5,83 b
