De kersverse moeder was eigenlijk nauwelijks van tel bij al deze plechtigheden. Zij moest zich beperken tot de kerkgang enkele dagen na de geboorte. Blijkbaar een nogal bevreemdende gebeurtenis aangezien deze kerkgang tegenwoordig volledig naar de achtergrond is verdrongen en haast niet meer bekend.

De kerkgang was zowat het eerste officieel “ heroptreden” van de moeder. Dat was ongeveer een veertien dagen na de geboorte, of zodra de vrouw niet meer bedlegerig was.

De kerkgang had een drievoudige bedoeling: in de eerste plaats, een zuivering, Ten tweede: het was een dankzegging aan God voor het nieuwe leven. Ten derde; het was ook het eerste publieke optreden van de moeder na de bevalling.

Hoe verliep deze plechtigheid? De vrouw ging van achteraan in de kerk naar voor met een kaars ter ere van O.-L.-Vrouw in de hand. Vooraan werd ze door de priester belezen, terwijl ze zijn stola vasthield. Nadat ze met wijwater besprenkeld was, ging ze naar de offerande. Op bedevaart ging men niet alleen zo als hier boven reeds aangehaald, niet alleen wie geen kinderen kon krijgen. Soms diende een bedevaart als dank voor de goede afloop. Of was er ook de bedoeling bij om geen kinderen meer te krijgen. Want sommige vrouwen zoals men toen zei: “ kweekten gelijk konijnenmoeren”

Hier in de streek ging men naar O.L.Vrouw van Groeningen, of het kelderke Gods, Dadizele of Oostakker, vooral voor een miskraam. Iets uitgebreider is een offergang of een rozenkransbedevaart, of nog een novene. Meestal liet de vrouw zich bovendien in de kerk van het bedevaartsoord zegen.

Er zijn zoals het nu nog altijd kan verschillende manieren van devotie, naargelang de behoefte. Men kan zich laten belezen, het kan ook als bedanking driemaal rond de kerk gaan, denk maar zelf waar zo een plaats bestaat. Een koek kopen laten zegenen en opeten. Doch iets uitgebreider een rozenkransbedevaart, een noveen, een kapellen tocht, of de vijftien mysteries overlopen.

Voor al de verschillende ziekten van kinderen en volwassen te voorkomen of om te genezen grijpt men bij afwezigheid van den dokter - al dan niet gewild- naast religieuze, ook naar volksgeneeskundige middeltjes ter bestrijding ervan.

De Hinne

Monografie van Rolleghem: blz. 54 Cathelijne Vanneste bezat een hofstede genoemd: “ de hinne”

Oorkondenboek van de Groeningeabdij; OSA 1202 f° 256 n°99 …… de hofstede ghenaemt de hinne palende met de westzijde jeghens de straete leedende van de screyboom naer den lerberchboom.

-Bezat deze hofstede vele kippen, hennen?

Het Heyestraetken.

Fonds D’Ennetieres: 1868: op deze kaart staat het Heyestaetken getekend, wat nu de huidige Wallewag is.

Fonds D’Ennetieres: 1858 (1789) livre des fiefs tenus et relevant de la Seigneurie ’t Mortaensche dans les paroisses de Bellegem, Dottignies et autres. Vermelding van het heyestraetken.

-Heye = van heie = heide?

De Herbergen in Rolleghem

Fonds D’Ennetieres: de herberg van weduwe Joos Parent.

Monografie van Rolleghem: blz. 38 een herberghe met diversche woonsten die toebehoorde aan weduwe J. Parent

Fonds D’Ennetieres: 2497 (1764): * de herberg van weduwe Jan Baptiste du Boccage. * de herberg van Joost Parent.

Bruine pakken I 6173 (Dat. Van 1779) : liste ende declaratie van alle herbergen ende brandewinhysen in de parochie van rollegem.

Op de plaetse ende syn gebeurte: -Frans Hoornaert proprietaris en de gebruijcker vande herberg hebbende vooruyt hang Beert het “ Schepenhuys “ met…

Petrus Joseph Messian gebruyckt de herberghe genaemt “de Swaene, wesende heel oud.

De weduwe Pieter Barbe gebruyckt de herberghe ende brauwerie, heeft vooruyt hang beert volgens het denombrement deser prochie “ Het Schaek”

Antoine Florin gebruyckt een woonhuys als eenen winkel ende vercoopt genevre.

Antoine Delmarcke gebruyckt een huys als eenen winkel ende vercoopt genevre.

Canton van Tombrouck: Pierre Merchier gebruyckt een woonhuys als herberghe, wesende geheel oud vercoopt bier, win ende brandewin.

                                       Frans Labarre gebruyckt een woonhuys als winckel ende vercoopt genevre;

Canton genaemt den Forest: Jean Bapt. Brou gebruyckt een hofstede ter instantie van herberghe ende vercoopt bier, ook win ende brandewin.

Langs de binnestraete commende van St-Anne naer luigne: Cornelis Tilleux gebruyckt een herberhge genaempt “D’ oude Lante’ wesende geheel oud, vercoopt bier, win en brandewin.

                                                                                                Guillaume Nolet gebruyckt een herberghe genaempt “ De Nieuwe Lante” commen zuid van d’erve “d’oude Lante “ gebouwt ten jaere 1766

                                                                                                Vercoopt bier win en brandewin.

Schepenhuys: Leiegouw 1965 blz. 8: herbergen in de Kasselrij Kortrijk in 1779.

Een eerste groep herbergen wordt gevormd door de schepenhuizen of wethuizen, soms ook stadhuizen geheten, waar de schepenen van de parochiën of van heerlijkheden vergaderden, om hun bestuurs- en rechterlijke aangelegenheden te bespreken. Het kwam ook voor dat het schepenhuis afwisselend in twee of meer herbergen gevestigd was. De naam “het wethuys” of “Schepenhuis” verving in verscheidene gevallende oude naam van de herberg.

In Hongarije wierpen trouwlustige meisjes op oudejaarsavond week gekookte erwten tegen de wand; wier erwt bleef kleven, zou komende jaar trouwen.

En hier in Vlaanderen trof men in de 18^de eeuw nog wel paartjes aan die met erwten tussen de lakens hun eerste liefdesnacht beleefden.

Erwten zijn volgens de volksgeneeskunde een afdoend middel tegen wratten. Middeleeuws is wellicht het wassen van kinderen met erwtenafkooksel tegen de mazelen.

Of nog, wanneer men op Goede Vrijdag erwten at bleef men van koorts gespaard.

Kiespijn kan men kwijt door op het kerkhof erwten stuk te bijten.

In de middeleeuwen was het urineren op een zakje erwten dat daarna in de schouw werd opgehangen, een remedie tegen geelzucht.

Hildegarde van Bingen schreef dat erwten eten de longen belast. Zieken en zwakken werden dan ook het verbruik van erwten afgeraden.

Erwten worden voorgeschreven in het dieet voor mensen met bloedarmoede en voor herstellende. Ze bevorderen de spijsvertering en reinigen de ingewanden.

Sagen vertellen ons dat erwten een geliefd gerecht is voor dwergen en Kabouters.

Een peul met 9 en 10 erwtjes bezit een magische kracht. In den tijd werd een dergelijke peul door een huwbaar meisje boven de huisdeur gelegd. De eerst binnen getreden man zou dan haar toekomstige zijn of tenminste de naam van haar geliefde openbare.

Thuis blijven en voor de kinderen zorgen was het ergste wat een man in dien tijd kon overkomen. Tussen de jaren 1500 en 1800 was het voor de vrouw onmogelijk en ongehoord om zelf amoureuze initiatief te nemen. Zedig, kuis en afwachten is het huwbaar meisje, en naast het goede voorkomen zijn er toch enkele vaardigheden voor de vrouw van belang: goed kunnen zingen, luit of klavecimbel spelen, dansen en kaartspelen, dat alles kan de aantrekkelijkheid vergroten. Ze moesten natuurlijk maagd blijven tot aan het huwelijk, maar in de realiteit pakte dat vaak anders uit.

Pas rond 1870 komt wit als bruidskleed in de mode. Het populairste geschenk als teken van onderlinge trouw waren ringen. Huwelijksgeschenken varieerden van een nachtpot tot prachtige gegraveerde glazen.

Tot slot nog dit, het was niet al pret wat de trouwklok sloeg, soms waren er voor de huwelijksnacht dikke tranen geschreid van de bruid, doch kon men het relativeren zoals in dit schrift: “Nu Schreyt de bruyt, nochtans ik wedde, sy sal weder lachen, als sy is te bedde”.

Na de “toontjefeesten” 2015 kwam deze reactie

 Naam: onbekend

E-mail adres: onbekend@sky.be

Titel: sint antonius

Reactie:

Rollo, gelieve uw frustraties achterwege te laten en enkel dingen te schrijven wanneer je correct weet wat er met de opbrengsten gebeurt.

En inderdaad hij had gelijk.

Toen kwam ook deze aanvulling.

----------------------------

Naam: schepens mickel

E-mail adres: mickelschepens@telenet.be

 Titel: reactie op tekst hierboven

Reactie:

Beste onbekende

 De tekst die werd geschreven over de Sint Antoniusfeesten is NIET geschreven door de Folklore nu de rollofeesten.

Bij deze wil ik dit even recht zetten dat het iemand van rollegem is die blijkbaar veel weet al dan niet correct.

Dus als die man iets schijft gelieve hem aan te spreken ondanks hij de rollo er uitdrukkelijk bij betrekt hebben wij er niets mee te maken.

Ik geef u trouwens volledig gelijk wat u reactie betreft

Met vriendelijke groeten

Schepens Mickel

Voorzitter vzw folkloreraad

En ook hij had gelijk!

Wat wij toen niet wisten dat de parochiezaal geen eigendom was van de parochie.

En dat ze zou in erfpacht gegeven worden.

Terug naar de oorsprong.

Er was frustratie, hadden we dat allemaal geweten dan hadden we zeker toegepast wat de “ Bolhoeden” deden, den helft voor de Folkloreraad en den anderen helft voor de parochie.

Ken je nu de echte waarheid.

Het Hellebosch

Monografie van Rolleghem: percelen in eigendom van de groeningeabdij Antoon Dehaze: den Hullebusch.

Fonds D’Ennetieres: cfr. Situering op plan. 2497 (1764)

Leiegouw XVIII 1976/ blz. 86: het hellebos

Cartularium en kroniek van de abdij van Groeninge: ( 1650); 250, r Landt ende busch anden hellebusch……

Confer uitleg de Helle.

De helle

Monografie van Rolleghem: blz. 55: de hofstede van Louys Hanecourt droeg de naam: de helle.

Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oud sak: 1202 (1650) blz. 255: n° 58: palende met de zuidzijde jegens ’t hellestraetken ende noordzijde jegens Michel Roose bontstick

Leiegouw XVIII 1976: blz.240: het pachtgoed te Helle

Germ. Haljo, F. “dieper gelegen plaats”. Naam van talrijke moerassen. Verwant met ‘Halu’ (ohd. Ana-hal) = afhellende. Reeds in Germ. Tijd verbonden met het volksgeloof; later verschristelijkt tot het huidig begrip ‘Hel’ (Gys.I, 470) Mansion (O.G.Naamk.): helde, hellend of helling, vgl. Hald.

Een adj. Haldia is van elders onbekend, terwijl hald- (ohd.halt; ags. Haeld, nijgend) goed gestaafd is. Ook in het ohd. Halde Mnl; halde “abhangende stelle” de umlaut afwezig. Naar vb. bij Forsteman E., altdeutsches Namenbuch, II, I, 1334, 1358 zullen echter ook held-vormen bestaan hebben.

Lind. (Asse): Helle n°316 Het stuk ligt op een helling vandaar de naam.

Poll. Hen. Hellestuk, 17^de eeuw (St. Mestd. 145, 39) ……. Twee stukken land in den Hooge Dyker; Mnl. Graf, doodenrijk, of (uit en naastheld) helling, diepte.

Ook als persoonsnaam terug gevonden: Studie van persoonsnamen in de Kasselrij van Kortrijk door Frans Debrabandere blz. 183 n° 706: helle (Van der): in Kortrijk: 1355; Jan van der Helle H 77

’t Heerschip bij Tombrouck

Oud sak: 860 Registre des fiefs et arrieres fiefs tenu du chat. De Courtray folio 445: daar wordt het heerschip bij Tombrouck vernoemd in eigendom van Pieter Adin. (in 1502)

Monografie van Rolleghem: blz. 51: het achtste achterleen van de heerlijkheid van Mosscher-Ambacht was “theerschip by Tombrouck”

De Heerrlijkheid Nevele-Ronsevaal

Monografie van Rolleghem: blz. 54

Atlas Buurtwegen: cfr. Situering op plan

De heerlijkheid Rollegem

Monografie van Rolleghem PH. Despriet: blz. 42

Ook trouwen met den tekst in goede in kwade dagen lezen we vanuit de gazette, zette voor sommige heren een danige bekommernis dat ze zelfs kuisheidsgordels bedachten. Deze dingen werden aan de vrouwen opgelegd om bij een lange afwezigheid van de brave man of vriend “onaangeroerd” te blijven. Dat “ding” was dus een beveiligingsmiddel tegen overspelige “inbraak”

Het object bestaat uit een in leder of smeedijzer gemaakte lendengordel, die voorzien was van wel bepaalde al dan niet versierde openingen voor de dagelijkse behoeften. Het instrument in kwestie werd met behulp van een kogelhangslot beveiligd, waarna de man met een gerust gemoed vandoor ging.

Dit object zou rond het jaar 1400 uitgevonden zijn in Italië, vandaar de benaming Florentijse gordel.

Ook heel wat sprokkelingen rapen over vruchtbaarheid uit onze gazetten, onder ander: dat in de Haute Marne mag een schotel dorperwten op een huwelijksmaal niet ontbreken. Het gebruik zou zijn oorsprong hebben in de Keltische vruchtbaarheidssymboliek, waarbij “erwtenkorrels” voor “ sperma” staan. In Duitsland behoren erwtenschotel in 1274 tot het bruidsmaal, want het zou de vruchtbaarheid aanzwengelen.

Korrels werden over het bruidspaar uitgestrooid, wat wel eens vergezeld ging van de niet mis te verstane wens van “ Geluk en rijke kinderzegen”.

Op Goede vrijdag was een oud gebruik dat men met een zak erwtenkorrels tegen de stam van de fruitbomen te slaan. En met kerstnacht liet men de hoenders erwten pikken, want ze zouden meer eieren leggen.

De Peulerwten werden in verband gebracht met het liefdesspel. Het genot van deze culinaire gewaardeerde groente werd spreekwoordelijk met minnelust vergeleken. Zo zegt een spreekwoord: “ Groene peulen en jonge vrouwen is een zachte spijze om te verdouwen”.

Heerlijkheid “Ter Dry Eecken”

Monografie van Rolleghem: bevond zich ten noorden van de kerk: zo hadden we de Bellegemstraat, W de Kortrijkstraat/Kannestraat.

Fonds D’Ennetieres: cfr. 2400 (1764) Situering op plan.

P. Boncquet: Heerlijkheid en Leen in de roede van de dertien parochies, blz. 129: het punt waar dit leen zich bevond stond waarschijnlijk onder de bevolking bekend als “ Te Dry Eecken” of bij de drie eiken. Een duidelijk herkenningspunt in het landschap was hier opnieuw bepalend bij de benaming van het leen.

Bruine pakken I 6541: een leen en heerlichede genaemt drie eecke gelegen te Rolleghem, wat noord van de kerk. (1782)

Ten Heeren Beke

Aanwinsten VI 2567: ten heeren beke op kaart aangeduid.

De hazelt

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 5, blz. 596: een heerlijkheid waarvan het fonsier te Roeselare, zich strekkende in verschillende gemeenten; o.a. ook te Rollegem.

Daar vinden we hazel terug dat een nu niet meer gebruikelijk woord voor “Hazelaar” was

De Happe

Monografie van Rolleghem: stuk landbouwgrond genaamd de happe

Fonds D’Ennetieres: 2400: vermelding van de naam

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 5, blz. 428: de Happe, stuk land te Rolleghem

Dit stuk grond had de vorm van een happe, een bijl.

Het Hanghende stick

Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven … f°, n° 17: stick landt ende meersche ghenaemt ’t hanghende stick palende metter oostzijde jeghens ’t halfstick van Jan en Willem Vanderplancke metter zuytzijde jeghens Jan vanderplancke nederste moraelstick, metter westzijde jeghens Willem langhemeersche, ende metter noortzijde jeghens zijn zelfs perboomstick.

Een stuk grond dat omlaag gericht is, dat neerhangt, dat op een glooiing of op een helling ligt. (Woordenboek der Nederlandse taal, deel 5 blz. 2066)

De halve Maen

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 5, blz. 319: Herberg te Rolleghem

Fantasie name

De halfbunder

Monografie van Rolleghem: blz. 55

Scabinale II n 430: blz. 151 n 13: palende oost Jan de Crydenare, zuid den boomgaert van Maarten Vandenbussche en Nicolays Fleurkin, west ende noort zijn zelfde lant.

Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichende van Moorenackere op diversche gronden van erfven daer afgehouden die ligghen in de prochie van Curtrycke. 1601 p., n° 16: Willem Vanderplancke lants ghenaemt ’t Alfbundere pallende metter oostzijde jeghens Pieter Vanderplancke langhemeerschelken ende zijn zelfs meersch, metter zuytzijde jeghens zijns moraelmeersche, metter westzijde jeghens P. Vanderplancke moraelbusch, ende metter noort zijde jeghens pieter vanderplanckens lant.

Zo genoemd naar de uitgestrektheid van het land nl. in dit geval een half bunder groot.