Het Kerckhof met de vijf huizen

Fonds D’Ennetieres: cfr. Situering op plan. (2497)

Aanwinsten VI 6979/ aanduiding op de kaart van het kerckhof.

= atlas général et parcellaire du troisiéme canton de Courtrai qui comprend les communes suivantes: Belleghem, Dottinies, Espièers, Helcken, Rolleghem et St. Genois.

De Heulendyck

Monografie van Rolleghem: blz. 54 Jan Callens had een paar bunder grond genoemd; “de heulendyck.

Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oud Sak 1202 (1650) blz. n° 98: palende met zuidzijde jegens louys Hanecourt meulendyck.

Poll. Hen: Heuleken, tot annt heuleken = een beek (n° 189)

Mnl. Heul(e), hole: open riool; duiker (ook Nld.) houten hoogbrug over een sloot of een andere waterleiding. De laatste betekenis ook bij Stallaert K. , glossarium van verouderde rechtsterme…. 1,590 en de Brabandere in de tweede betekenis op te vatten.

Ten Hove

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 6 blz. 691: Leengoed te Kuurne met kleine landen te Rollegem

Hove: van hofstede, landhoeve.

Den Honackere

Monografie van Rolleghem: blz. 55: een stuk landbouwgrond heette :”Den Honackere”

Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oud Sak 1202 blz. 250 n°61: met de oostzijde palende jegens de straete leedende van screyboom naar Tombrouck, met de zuid- ende westzijde jegens de vijfhonderd en half land vande priesteraige van Rodelghem

In het Hol

Woordenboek der toponymie Du Flou: Deel 6 blz. 858; wijk te Rolleghem.

Hooghste Tangheveldeken/Nederste Tangheveldeken

Aanwinsten VI 2126: f° 6 n° 21: renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven daer afghehouden in de parochie van Curtycke (1601)

Beschrijving: cfr; beschrijving van Pappaerbusch.

Den Hooghste Morael Meersche/ Den nederste Morael Meersche

Aanwinsten VI 2126: renteboek vander heerlichende van Moorenackere bestreckende op diversche gronden van erfven daer afghehouden die ligghen in de prohie van Curtrycke (1601)

Beschrijving/ een meerschelken groot omtrent drye hondert ghenaemt den hooghste morael meersche paelende metter oostzijde jeghens zijn zelfs nederste morael meersche, metter zuutzijde jeghens ’t lant van Jan de la Rue, en metter noortzijde jeghens ’t voors. Jans Vanderplancke moraelbusch.

De hoogmolen van Tombrouck ( = de tombrouckmolen)

Woordenboek der toponymie Du Flou: deel 15, blz. 955: molen te Rolleghem;

Het Hooghestick

Monografie van Rolleghem: tussen het hof van Vannest en de schreiboomstraat bevond zich het hooghestick van J. Cannaert.

Fonds D’Ennetieres: 2408: Het hooghestick van Jan Canaert abouterende met de oostzijde jegens de meuledreve, met de zuytzijde jegens het lant van mijne heere van Rolleghem met de westzijde jegens het vyverstick ende noordzijde jegens de groote vyvere.

Fonds D’Ennetieres: 2400: Eveneens vermelding van het hooghestick

-Een stuk land gelegen op een hoogte, een verhevenheid?

’t Goet ter Hoogher Poorte (van Loys Hanecourt)

Fonds D’Ennetieres: 2408: ……. Abouterende met de oostzijde jegens ’t lant van mijne heere van Rolleghem, zuid jegens ’t lant van Adrian de Smet, west jegens z’n zelfs lant.

Een hooge poort gaf toegang tot deze hofstede van Lyos Hanecourt.

Den Hoogenackere

Monografie van Rolleghem: blz. 55 : een stuk landbouwgrond heette : den hoogackere.

Oorkondenboek van de Groeningeabdij: Oude Sak 1202: cfr. Situering op plan.

Een akker die hoog gelegen was.

De hofstedebrouwerij

Monografie van Rolleghem: rechtover de kerk op de hoek van de Kortrijk- en Aalbekeweg bevond zich de hofstedebrouwerij.

Fonds D’Ennetieres: 2400 (1764) :cfr. Situering op plan

Hof van Rollegem

Monografie van Rolleghem: PH. Despriet: blz. 111,112, 113.

Hof van den Graeve van Zweveghem

Kaarten en plannen : 14: Metinghe ende plan figuratif van de staete leedende van de plaets der parochie van Rolleghem naer de stadt Cortryck tot aen d’hofstede competerende aen de weduwe Camelbek van Welekers hof de geseyde straete gecalsydt is…. (van de landmeter Maes, 1789) het hof staat op het plan getekend.

De kersverse moeder was eigenlijk nauwelijks van tel bij al deze plechtigheden. Zij moest zich beperken tot de kerkgang enkele dagen na de geboorte. Blijkbaar een nogal bevreemdende gebeurtenis aangezien deze kerkgang tegenwoordig volledig naar de achtergrond is verdrongen en haast niet meer bekend.

De kerkgang was zowat het eerste officieel “ heroptreden” van de moeder. Dat was ongeveer een veertien dagen na de geboorte, of zodra de vrouw niet meer bedlegerig was.

De kerkgang had een drievoudige bedoeling: in de eerste plaats, een zuivering, Ten tweede: het was een dankzegging aan God voor het nieuwe leven. Ten derde; het was ook het eerste publieke optreden van de moeder na de bevalling.

Hoe verliep deze plechtigheid? De vrouw ging van achteraan in de kerk naar voor met een kaars ter ere van O.-L.-Vrouw in de hand. Vooraan werd ze door de priester belezen, terwijl ze zijn stola vasthield. Nadat ze met wijwater besprenkeld was, ging ze naar de offerande. Op bedevaart ging men niet alleen zo als hier boven reeds aangehaald, niet alleen wie geen kinderen kon krijgen. Soms diende een bedevaart als dank voor de goede afloop. Of was er ook de bedoeling bij om geen kinderen meer te krijgen. Want sommige vrouwen zoals men toen zei: “ kweekten gelijk konijnenmoeren”

Hier in de streek ging men naar O.L.Vrouw van Groeningen, of het kelderke Gods, Dadizele of Oostakker, vooral voor een miskraam. Iets uitgebreider is een offergang of een rozenkransbedevaart, of nog een novene. Meestal liet de vrouw zich bovendien in de kerk van het bedevaartsoord zegen.

Er zijn zoals het nu nog altijd kan verschillende manieren van devotie, naargelang de behoefte. Men kan zich laten belezen, het kan ook als bedanking driemaal rond de kerk gaan, denk maar zelf waar zo een plaats bestaat. Een koek kopen laten zegenen en opeten. Doch iets uitgebreider een rozenkransbedevaart, een noveen, een kapellen tocht, of de vijftien mysteries overlopen.

Voor al de verschillende ziekten van kinderen en volwassen te voorkomen of om te genezen grijpt men bij afwezigheid van den dokter - al dan niet gewild- naast religieuze, ook naar volksgeneeskundige middeltjes ter bestrijding ervan.

De Hinne

Monografie van Rolleghem: blz. 54 Cathelijne Vanneste bezat een hofstede genoemd: “ de hinne”

Oorkondenboek van de Groeningeabdij; OSA 1202 f° 256 n°99 …… de hofstede ghenaemt de hinne palende met de westzijde jeghens de straete leedende van de screyboom naer den lerberchboom.

-Bezat deze hofstede vele kippen, hennen?

Het Heyestraetken.

Fonds D’Ennetieres: 1868: op deze kaart staat het Heyestaetken getekend, wat nu de huidige Wallewag is.

Fonds D’Ennetieres: 1858 (1789) livre des fiefs tenus et relevant de la Seigneurie ’t Mortaensche dans les paroisses de Bellegem, Dottignies et autres. Vermelding van het heyestraetken.

-Heye = van heie = heide?

De Herbergen in Rolleghem

Fonds D’Ennetieres: de herberg van weduwe Joos Parent.

Monografie van Rolleghem: blz. 38 een herberghe met diversche woonsten die toebehoorde aan weduwe J. Parent

Fonds D’Ennetieres: 2497 (1764): * de herberg van weduwe Jan Baptiste du Boccage. * de herberg van Joost Parent.

Bruine pakken I 6173 (Dat. Van 1779) : liste ende declaratie van alle herbergen ende brandewinhysen in de parochie van rollegem.

Op de plaetse ende syn gebeurte: -Frans Hoornaert proprietaris en de gebruijcker vande herberg hebbende vooruyt hang Beert het “ Schepenhuys “ met…

Petrus Joseph Messian gebruyckt de herberghe genaemt “de Swaene, wesende heel oud.

De weduwe Pieter Barbe gebruyckt de herberghe ende brauwerie, heeft vooruyt hang beert volgens het denombrement deser prochie “ Het Schaek”

Antoine Florin gebruyckt een woonhuys als eenen winkel ende vercoopt genevre.

Antoine Delmarcke gebruyckt een huys als eenen winkel ende vercoopt genevre.

Canton van Tombrouck: Pierre Merchier gebruyckt een woonhuys als herberghe, wesende geheel oud vercoopt bier, win ende brandewin.

                                       Frans Labarre gebruyckt een woonhuys als winckel ende vercoopt genevre;

Canton genaemt den Forest: Jean Bapt. Brou gebruyckt een hofstede ter instantie van herberghe ende vercoopt bier, ook win ende brandewin.

Langs de binnestraete commende van St-Anne naer luigne: Cornelis Tilleux gebruyckt een herberhge genaempt “D’ oude Lante’ wesende geheel oud, vercoopt bier, win en brandewin.

                                                                                                Guillaume Nolet gebruyckt een herberghe genaempt “ De Nieuwe Lante” commen zuid van d’erve “d’oude Lante “ gebouwt ten jaere 1766

                                                                                                Vercoopt bier win en brandewin.

Schepenhuys: Leiegouw 1965 blz. 8: herbergen in de Kasselrij Kortrijk in 1779.

Een eerste groep herbergen wordt gevormd door de schepenhuizen of wethuizen, soms ook stadhuizen geheten, waar de schepenen van de parochiën of van heerlijkheden vergaderden, om hun bestuurs- en rechterlijke aangelegenheden te bespreken. Het kwam ook voor dat het schepenhuis afwisselend in twee of meer herbergen gevestigd was. De naam “het wethuys” of “Schepenhuis” verving in verscheidene gevallende oude naam van de herberg.

In Hongarije wierpen trouwlustige meisjes op oudejaarsavond week gekookte erwten tegen de wand; wier erwt bleef kleven, zou komende jaar trouwen.

En hier in Vlaanderen trof men in de 18^de eeuw nog wel paartjes aan die met erwten tussen de lakens hun eerste liefdesnacht beleefden.

Erwten zijn volgens de volksgeneeskunde een afdoend middel tegen wratten. Middeleeuws is wellicht het wassen van kinderen met erwtenafkooksel tegen de mazelen.

Of nog, wanneer men op Goede Vrijdag erwten at bleef men van koorts gespaard.

Kiespijn kan men kwijt door op het kerkhof erwten stuk te bijten.

In de middeleeuwen was het urineren op een zakje erwten dat daarna in de schouw werd opgehangen, een remedie tegen geelzucht.

Hildegarde van Bingen schreef dat erwten eten de longen belast. Zieken en zwakken werden dan ook het verbruik van erwten afgeraden.

Erwten worden voorgeschreven in het dieet voor mensen met bloedarmoede en voor herstellende. Ze bevorderen de spijsvertering en reinigen de ingewanden.

Sagen vertellen ons dat erwten een geliefd gerecht is voor dwergen en Kabouters.

Een peul met 9 en 10 erwtjes bezit een magische kracht. In den tijd werd een dergelijke peul door een huwbaar meisje boven de huisdeur gelegd. De eerst binnen getreden man zou dan haar toekomstige zijn of tenminste de naam van haar geliefde openbare.

Thuis blijven en voor de kinderen zorgen was het ergste wat een man in dien tijd kon overkomen. Tussen de jaren 1500 en 1800 was het voor de vrouw onmogelijk en ongehoord om zelf amoureuze initiatief te nemen. Zedig, kuis en afwachten is het huwbaar meisje, en naast het goede voorkomen zijn er toch enkele vaardigheden voor de vrouw van belang: goed kunnen zingen, luit of klavecimbel spelen, dansen en kaartspelen, dat alles kan de aantrekkelijkheid vergroten. Ze moesten natuurlijk maagd blijven tot aan het huwelijk, maar in de realiteit pakte dat vaak anders uit.

Pas rond 1870 komt wit als bruidskleed in de mode. Het populairste geschenk als teken van onderlinge trouw waren ringen. Huwelijksgeschenken varieerden van een nachtpot tot prachtige gegraveerde glazen.

Tot slot nog dit, het was niet al pret wat de trouwklok sloeg, soms waren er voor de huwelijksnacht dikke tranen geschreid van de bruid, doch kon men het relativeren zoals in dit schrift: “Nu Schreyt de bruyt, nochtans ik wedde, sy sal weder lachen, als sy is te bedde”.